Ir al contenido

Ir al índice

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Tá ni̱xi̱yo na̱ ñuu Israel chí nu̱ú ñuʼú yichi̱ xi̱xina maná xíʼin tí codorniz soo, ¿á xi̱xina inkaka ña̱ʼa?

Na̱ ñuu Israel ni̱xi̱yona 40 ku̱i̱ya̱ chí nu̱ú ñuʼú yichi̱, ta ndiʼi tiempo kán ña̱ Maná kúú ña̱ xi̱xina (Éx. 16:35). Ta u̱vi̱ yichi̱, ta̱xi Jehová tí codorniz xi̱xina (Éx. 16:​12, 13; Núm. 11:31). Soo, su̱ví ña̱yóʼo kuití níxi̱xixina, chi xi̱xivana inka ña̱ʼa, soo loʼoníva ña̱yóʼo ni̱xi̱yo nu̱úna.

Tá kúú, sava yichi̱ xi̱niʼira yichi̱ nu̱úna ña̱ xa̱a̱na lugar nu̱ú kivi ndakindee̱na, ta kán xi̱ndani̱ʼína ti̱kui̱í koʼona xíʼin ña̱ kuxuna (Núm. 10:33). Iin ña̱yóʼo xi̱kuu nu̱ú xi̱ndikaa̱ ti̱kui̱í, ña̱ xi̱naní Elim, “nu̱ú ni̱xi̱yo 12 ndo̱ʼyo xíʼin 70 tú ñu̱u̱” ta túyóʼo ku̱i̱ʼi ña̱ xi̱naní dátiles kúú ña̱ xi̱taxinú (Éx. 15:27). Ña̱ libro Plants of the Bible káʼa̱nña ña̱ tú ñu̱u̱ yóʼo “ku̱a̱ʼání lugar xáʼnunú, ta ku̱i̱ʼi ña̱ táxinú kúú ña̱ xáxí ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ ndóo chí desierto, ña̱kán táxinú ña̱ xíxi ku̱a̱ʼánína, saátu aceite xíʼin ku̱nda̱ti nu̱ú koona”.

Saátu, sananí na̱ ñuu Israel ni̱xa̱a̱na xi̱koona iin lugar ña̱ va̱ʼaní ña̱ naní Farán tiempo vitin, ta ña̱yóʼo ndíkaa̱ña chí wadi (á valle) ña̱ Farán. a Ta “káni̱ña 130 kilómetro, ta ña̱yóʼo kúú wadi ña̱ káni̱ka, ña̱ livika ña̱ ndíkaa̱ chí Sinaí”. Mií ña̱ libro yóʼo káʼa̱nkaña: “ki̱ʼva 45 kilómetro chí nu̱ú ndíkaa̱ ña̱ wadi yóʼo, ndíkaa̱ ña̱ naní oasis ña̱ Farán, ta kán íyoní tú ñu̱u̱. Ki̱ʼva 4,8 kilómetro káni̱ ña̱yóʼo, ta ki̱ʼva 610 metro súkun kíndo̱oña nu̱ú ndíkaa̱ tá mar. Ña̱yóʼo kúú Edén ña̱ kúúmií Sinai yóʼo. Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ na̱ yiví xáʼa̱nna ña̱ kotona ku̱i̱ʼi ña̱ táxi tú ñu̱u̱ yóʼo”.

Tú ñu̱u̱ tú íyo nu̱ú ndíka̱a̱ iin ndo̱ʼyo.

Tá ke̱e na̱ ñuu Israel ñuu Egipto, nda̱kiʼinna harina, aceite xíʼin inkaka ña̱ʼa ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna. Soo, loʼova tiempo ni̱xi̱yo ña̱yóʼo xíʼinna ta ndi̱ʼivaña. Saátu “nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼání si̱ndi̱kí xíʼin ndikachi ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna” (Éx. 12:​34-39). Soo, xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ñuʼuna desierto ku̱a̱ʼání kití kán ni̱xi̱ʼi̱varí. Saátu, sana mií na̱ ñuu Israel xi̱xina savarí, ta inkaturí ni̱so̱kóna nu̱ú na̱ ndióxi̱ vatá (Hech. 7:​39-43). b Nisaá, na̱ ñuu Israel xi̱ndaana si̱ndi̱kí xíʼin ndikachi. Va̱ʼa xíni̱yó ña̱yóʼo, saáchi mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo xíʼinna tá kǒo níkandíxakanara: “Ti̱xin 40 ku̱i̱ya̱ ña̱ xi̱ñuʼu na̱ se̱ʼendó nu̱ú ñuʼú yichi̱ xi̱ndaana kití” (Núm. 14:33). Xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱xi̱yo leche tá koʼona ta saátu ku̱ñu ña̱ kuxuna, soo kǒo nínani ña̱ kuxu u̱ni̱ millón na̱ yiví ti̱xin 40 ku̱i̱ya̱. c

¿Ndáa mií ki̱ʼinna ti̱kui̱í tá koʼo kití ta saátu ña̱ kaxirí? d Tiempo saá, sana xi̱kuunva sa̱vi̱, ña̱kán ni̱xi̱yova ña̱ kaxi kití chí nu̱ú ñuʼú yichi̱. Ña̱ artículo “Arabia” ña̱ va̱xi nu̱ú Perspicacia para comprender las Escrituras káʼa̱nña ña̱ 3,500 ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá “ni̱xi̱yova ti̱kui̱í chí Arabia”. Ta káʼa̱nkaña: “Xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ku̱a̱ʼání ñuʼú yichi̱ nu̱ú xi̱yaʼa yu̱ta náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ ni̱xi̱yova ti̱kui̱í tiempo tá ya̱chi̱”. Nisaá, kǒoví ku̱a̱ʼá ña̱ʼa níxi̱yo desierto (Deut. 8:​14-16). Tá kǒo nítavá Jehová ti̱kui̱í koʼo na̱ ñuu Israel kuvivana, ta saátu nda̱a̱ kití sa̱na̱na kuvivarí (Éx. 15:​22-25; 17:​1-6; Núm. 20:​2, 11).

Ta̱ Moisés ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ mií Jehová ta̱xi maná ña̱ kuxuna tasaá kunda̱a̱-inina ña̱ su̱ví si̱ta̱váʼa kuití kúú ña̱ táxi kutaku na̱ yiví, chi xíniñúʼu kuniso̱ʼona ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová (Deut. 8:3).

a Koto La Atalaya 1 tí mayo ña̱ ku̱i̱ya̱ 1992, página 24 xíʼin 25.

b Biblia káʼa̱nña, ña̱ u̱vi̱ yichi̱ ni̱so̱kó na̱ ñuu Israel kití nu̱ú Jehová tá xi̱ñuʼuna nu̱ú ñuʼú yichi̱. Ña̱ nu̱ú xi̱kuuña, tá ki̱xáʼa íyo na̱ su̱tu̱, ta ña̱ u̱vi̱ tá ni̱xi̱yo ña̱ Pascua. U̱vi̱ saá ña̱yóʼo ke̱ʼénaña ku̱i̱ya̱ 1512 tiempo xi̱naʼá, tá ni̱ya̱ʼa iin ku̱i̱ya̱ ña̱ ke̱e na̱ ñuu Israel chí Egipto (Lev. 8:14–9:24; Núm. 9:​1-5).

c Tá xa̱a̱ kúni̱ ndiʼi 40 ku̱i̱ya̱ ña̱ xi̱ñuʼu na̱ ñuu Israel chí desierto, ku̱a̱ʼání kití nda̱kiʼinna tá xi̱xa̱ʼa̱nna nu̱ú ku̱a̱chi (Núm. 31:​32-34). Ni saá, xi̱xikavana ña̱ maná nda̱a̱ tá ni̱kiʼvina ñuʼú ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱na (Jos. 5:​10-12).

d Va̱ása níxaxiví tí kití ña̱ maná, chi Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ ñuu Israel ña̱ ndakiʼinna ña̱ kuxu miívana (Éx. 16:​15, 16).