Ir al contenido

Ir al índice

Ná kuʼvi̱-iniyó kuni táʼanyó ta ndasandeéyó ini táʼanyó

Ná kuʼvi̱-iniyó kuni táʼanyó ta ndasandeéyó ini táʼanyó

“Ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíni táʼanyó chindeéña miíyó ndasandeéyó ini táʼanyó” (1 COR. 8:1).

YAA: 109, 121

1. ¿Ndáaña ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xíʼin na̱ discípulora tá kúma̱níka kuvira?

TÁ XA̱A̱ kúma̱ní loʼo tiempo ña̱ kuvi ta̱ Jesús ki̱ʼva 30 yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ discípulora ña̱ ná kuʼvi̱-inina kuni táʼanna (Juan 15:12, 17). Xíʼin ña̱yóʼo ndakunina miína ña̱ kúúna discípulo ta̱ Jesús (Juan 13:34, 35). Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Jesús xa̱ʼa ña̱yóʼo va̱ása níkuni̱ kachira ña̱ kutóo kuitíyóña chi xíʼin ña̱ kéʼéyó xíniñúʼu na̱ʼa̱yóña. Ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ni iinna ta̱ʼán kuʼvi̱-ini kuni inkana táki̱ʼva i̱xaa ta̱yóʼo: ña̱ kuvina xa̱ʼa na̱ migona. Tá kéʼéndó ña̱ káʼi̱n xíʼinndó saá kúúndó migoi” (Juan 15:13, 14).

2. a) ¿Nda̱saa náʼa̱yó ña̱ kúúyó na̱ ñuu Ndióxi̱? b) ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó nu̱ú artículo yóʼo?

2 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová tiempo vitin kúʼvi̱ní-iniyó xíni táʼanyó ta va̱ʼaní kítáʼanyó (1 Juan 3:10, 11). Chíka̱a̱yó ndée ña̱ va̱ʼa kuʼvi̱-iniyó kuni táʼanyó ni xa̱a̱ síín ñuu ke̱eyó ni xa̱a̱ síín tu̱ʼun káʼa̱nyó á ni xa̱a̱ síín costumbre kúúmiíyó. Soo ni saá sana ndáka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó: “¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ kuʼvi̱-iniyó kuni táʼanyó tiempo vitin? ¿Nda̱saa ndásandeé Jehová xíʼin ta̱ Jesús iniyó? Ta, ¿nda̱saa kivi kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús tiempo vitin tasaá kuʼvi̱-iniyó kuni táʼanyó?” (1 Cor. 8: 1).

¿NDA̱CHUN NDÁYÁʼVINÍ ÑA̱ KUʼVI̱-INIYÓ KUNI TÁʼANYÓ TIEMPO VITIN?

3. ¿Ndáaña ndóʼo sava na̱ yiví xa̱ʼa ña̱ íyoní tu̱ndóʼo tiempo vitin?

3 Yo̱ʼvi̱ní tiempo ña̱ ndóoyó vitin, íyoní tu̱ndóʼo nu̱úyó xíʼin ña̱ʼa ña̱ sándakava-iniyó, ta xa̱ʼa ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání na̱ yiví ndákava-inina (2 Tim. 3:1-5; Sal. 90:10). Ku̱a̱ʼání na̱ yiví va̱ása kúni̱kana kutakuna. Ku̱i̱ya̱ tá ku̱i̱ya̱ xáʼni xíʼin mií yáʼaka 800,000 na̱ yiví, á ná kachiyó iinna xíʼi̱ ti̱xin ña̱ 40 segundo. Nda̱a̱ sava na̱ hermano kéʼéna ña̱yóʼo sava yichi̱.

4. ¿Ndáana xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ tiempo xi̱naʼá ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ kúni̱na kuvina?

4 Tá tiempo xi̱naʼá, sava na̱ xi̱ndasakáʼnu Ndióxi̱ nda̱kava-inina ta nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kúni̱na kuvina. Tá kúú ta̱ Job, xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼoníra tu̱ndóʼo va̱ása níkuni̱kara kutakura ta nda̱a̱ xi̱kuni̱ra kuvira (Job 7:16; 14:13). Saátu ta̱ Jonás, xa̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa níkana ña̱ kúni̱ra keʼéra, ndakavaní-inira ta ni̱ka̱ʼa̱nra: “Ta vitin Jehová taxi ná kuvii̱. Va̱ʼakava ná kuvii̱ nu̱úka ña̱ kutakui̱” (Jon. 4:3). Nda̱kavatu-ini ta̱ profeta Elías ta xa̱ʼa ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱ ña̱ ná taxira ña̱ kuvira. Ka̱chira: “Xa̱a̱ va̱ʼa Jehová, va̱ása kúni̱kai̱ kutakui̱, chi va̱ása íyoi̱ táki̱ʼva ni̱xi̱yo na̱ táʼi̱n na̱ xi̱ndoo xi̱naʼá” (1 Rey. 19:4). Soo xi̱ndayáʼviníva na̱yóʼo nu̱ú Jehová ta xi̱kuni̱ra ña̱ kutakuna. Va̱ása nínda̱ʼyi̱ra nu̱úna xa̱ʼa ña̱ ndo̱ʼona chi sa̱ndíkora-inina ta chi̱ndeétáʼanra xíʼinna ña̱ va̱ʼa kuni̱kana kutakuna tasaá kachíñukana nu̱úra.

5. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kuʼvi̱-iniyó kuniyó na̱ hermanoyó tiempo vitin?

5 Ku̱a̱ʼání na̱ hermano chíka̱a̱na ndée ni sava yichi̱ ndákava-inina, ku̱a̱ʼánína yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ ndeéní, ta xa̱ʼa ña̱yóʼo xíniñúʼu kuʼvi̱-iniyó kuniyóna ta saátu xíniñúʼu sándi̱koyó inina. Savana kundasí na̱ veʼenana á xáku̱nda̱a̱nana xa̱ʼa ña̱ ndásakáʼnuna Ndióxi̱. Inkana kúndeé-inina tá káʼa̱n na̱ káchíñu xíʼinna ña̱ va̱ása va̱ʼa xa̱ʼana. Inkatuna kúnaanína xa̱ʼa ña̱ ndeéní káchíñuna. Ta inkatuna xóʼvi̱na xa̱ʼa ña̱ ndóʼona xíʼin na̱ veʼena, chi sana káʼa̱n ndi̱va̱ʼa yiína á ñá síʼína xíʼinna. Ta xa̱ʼa ña̱yóʼo á xa̱ʼa inkaka ña̱ʼa savana ndákavaní-inina. ¿Ndáana kivi chindeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ʼa kǒo ndakava-inina?

ÑA̱ KÚʼVI̱-INI JEHOVÁ XÍNIRA MIÍYÓ NDÁSANDEÉÑA INIYÓ

6. ¿Nda̱saa ndásandeé Jehová ini na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá?

6 ¿Nda̱saa ndásandeé Ndióxi̱ ini na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá? Iin ña̱ kéʼéra kúú ña̱ káʼa̱nra xíʼinna ña̱ ndiʼi tiempo kuʼvi̱-inira kunirana. Va̱ʼaní ku̱ni na̱ ñuu Israel tá xi̱niso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ña̱yóʼo: “Saáchi ndáyáʼviníún nu̱úi̱, kúni̱níi̱ xíni̱ yóʼó, ta kúʼvi̱ní-inii̱ xínii̱ yóʼó”. Saátu ni̱ka̱ʼa̱nra: “Va̱ása yi̱víʼún chi yi̱ʼi̱ íyo xíʼún” (Is. 43:4, 5). Va̱ása nandosóún ña̱ kúʼvi̱-ini Jehová xínira yóʼó ta ndáyáʼviníún nu̱úra. * Jehová káʼa̱nra xíʼin na̱ ñuura: “Xíʼin ndéera sáka̱kura yóʼó. Kusi̱íní-inira xíʼún” (Sof. 3:16, 17).

7. ¿Nda̱saa kítáʼan ña̱ kúʼvi̱-ini Jehová xínira miíyó xíʼin ña̱ kúʼvi̱-ini iin ñaʼá xíniñá se̱ʼeñá? (Koto na̱ʼná ña̱ va̱xi chí xa̱ʼa).

7 Ni ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo va̱xi nu̱úyó, mií Ndióxi̱ káʼa̱n xíʼinyó ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ta saátu sándi̱kora-iniyó. Nu̱ú libro ña̱ Isaías ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Ta koo ña̱ kuxundó. Ta numindaara ndóʼó nu̱ú si̱ʼinra. Nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé iin ñaʼá ñá sándi̱ko ini se̱ʼeñá, saá sandi̱koi̱ inindó” (Is. 66:12, 13). Xíʼin ña̱yóʼo ndákanixi̱níyó xa̱ʼa iin ñaʼá ñá íyo se̱ʼe ta númindaañá se̱ʼeñá ta sásikiñá xíʼin se̱ʼeñá. Xíʼin ña̱yóʼo náʼa̱ Jehová ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó. Ná kǒo nandosóyó ña̱ ndáyáʼviníyó nu̱úra (Jer. 31:3).

8, 9. Ña̱ kúʼvi̱-ini ta̱ Jesús xínira miíyó, ¿nda̱saa chíndeétáʼanña xíʼinyó?

8 Miíyó na̱ ndásakáʼnu Jehová íyo inka xa̱ʼa kúú ña̱ kúnda̱a̱-iniyó ña̱ kúʼvi̱-ini Jehová xínira miíyó. Juan 3:16 káchiña: “Saáchi ku̱ʼvi̱ní-ini Ndióxi̱ xi̱nira ndiʼi na̱ yiví ña̱kán ta̱xira se̱ʼera ta̱ mitúʼun, ndiʼi na̱ kándíxañaʼá kǒo ndiʼi-xa̱ʼana, chi kutakuna ndiʼi tiempo”. Ta saátu ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó tá ta̱xira miíra ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó. Tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xíʼinyó, ni íyo tu̱ndóʼo nu̱úyó kǒo ña̱ʼa kivi sakuxíka miíyó nu̱ú ña̱ kúʼvi̱-ini ta̱ Cristo xínira miíyó (Rom. 8:35, 38, 39). ¿Á su̱ví chíndeétáʼanní ña̱yóʼo xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kǒo ndakava-iniyó?

9 Tá yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo sana kúna̱ayó ta ndákava-iniyó, xíniñúʼu ndakaʼányó ña̱ kúʼvi̱-ini ta̱ Jesús xínira miíyó ta ña̱yóʼo taxi ndée ndaʼa̱yó ña̱ va̱ʼa koo ndakú-iniyó (kaʼvi 2 Corintios 5:14, 15). * Ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó kúú ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kutakuyó ta kachíñukayó nu̱ú Jehová. Kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása ndakava-iniyó tá yáʼayó nu̱ú iin tu̱ndóʼo, tá sáa̱na xínina miíyó, á tá íyo iin ña̱ sándi̱ʼi̱-iniyó.

XÍNIÑÚʼU KUʼVI̱-INIYÓ KUNIYÓ NA̱ HERMANO

Tá ná kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús va̱ʼaní ndasandeéyó ini táʼanyó. (Koto párrafo 10 xíʼin 11)

10, 11. ¿Ndáana xíniñúʼu chindeétáʼan xíʼin na̱ ndákava-ini?

10 Inka ña̱ xíniñúʼu Jehová ña̱ náʼa̱ra ña̱ kúʼvi̱-inira xínira miíyó kúú na̱ congregación. Tá kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ hermano saá náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó Ndióxi̱. Chíndeétáʼanyó xíʼinna ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-inina ña̱ ndáyáʼvinína nu̱ú Jehová, ta saátu ña̱ kúʼvi̱-inira xínirana (1 Juan 4:19-21). Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ cristiano na̱ xi̱ndoo tiempo xi̱naʼá: “Sándi̱kondó-ini táʼanndó, ta chindeé táʼanndó táki̱ʼva xa̱a̱ kéʼéndóña tiempo vitin” (1 Tes. 5:11). Ña̱kán su̱ví kuití na̱ anciano xíniñúʼu sándi̱ko-ini inkana, á ka̱ʼa̱nna tu̱ʼun va̱ʼa xíʼinna, chi kivitu keʼé miívayóña, nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé Jehová xíʼin ta̱ Jesús (kaʼvi Romanos 15:1, 2). *

11 Sava na̱ hermano ndákavaní-inina ta sana xíniñúʼu chindeétáʼan iin na̱ médico xíʼin na̱yóʼo (Luc. 5:31). Na̱ anciano xíʼin inkaka na̱ hermano ndákunina ña̱ su̱ví médico kúúna. Soo ni saá xíni̱na ña̱ ndáyáʼviní kundiku̱nna ña̱ káʼa̱n ña̱yóʼo: “Ka̱ʼa̱nndó tu̱ʼun va̱ʼa xíʼin na̱ kúsuchí-ini, chindeétáʼandó xíʼin na̱ ndákava-ini, kúee koo inindó xíʼin ndiʼina” (1 Tes. 5:14). Ndiʼiyó xíniñúʼu na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyóna, ta kúni̱yó kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona, ta saátu kúee koo iniyó xíʼinna, ta ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ʼa xíʼinna. Xíniñúʼu nda̱ka̱tu̱ʼun xíʼin miíyó ña̱yóʼo: “¿Á chíndeétáʼin xíʼin inkana ta sándi̱koi̱-inina? ¿Ndáaña kivi keʼíi̱ ña̱ va̱ʼa chindeékaina?”.

12. Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa iin ejemplo ña̱ náʼa̱ ña̱ va̱ʼaní chi̱ndeétáʼan na̱ congregación xíʼin iin ñá hermana.

12 Tá kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ ndákava-ini, ¿nda̱saa kivi chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinna? Iin ñá hermana ñá íyo chí Europa káchiñá: “Sava yichi̱ kúni̱ kaʼní xíʼin miíi̱. Soo íyo ku̱a̱ʼání na̱ chíndeétáʼan xíʼi̱n. Na̱ íyo ti̱xin congregación sa̱kákuna yi̱ʼi̱. Ndiʼi tiempo káʼa̱n na̱ hermano tu̱ʼun va̱ʼa xíʼi̱n. Loʼoní kúú na̱ xíni̱ ña̱ kúúmií depresión á kue̱ʼe̱ ña̱ sándákava-inii̱, soo ndiʼina chíndeétáʼan xíʼi̱n. Íyo iin matrimonio na̱ ndáa yi̱ʼi̱ ta nda̱a̱ tá ki̱ʼva íyo yivái̱ saá íyona. Nda̱a̱ ndáaka hora xíniñúʼi̱ chindeétáʼanna xíʼi̱n kéʼénaña”. Ña̱ ndixava su̱ví ndiʼina kivi chindeétáʼan xíʼin inkana nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé savana. Soo tá náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyó na̱ ndákava-ini ña̱yóʼo kivi chindeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ʼaka kunina. *

NDA̱SAA KIVI NDASANDEÉYÓ INI NA̱ HERMANO TÁ KÚʼVI̱-INIYÓ XÍNIYÓNA

13. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa ndasandeéyó ini na̱ hermano?

13 Xíniñúʼu sakuaʼayó kuniso̱ʼoyó (Sant. 1:19). Tá viíní xíniso̱ʼoyó tá káʼa̱nna xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ ndóʼona saá náʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyóna. ¿Nda̱saa kivi ndasandeéyó inina? Ná ndakanixi̱níyó ña̱ miíyó ndóʼo ña̱ ndóʼona, ta saátu viíní ná nda̱ka̱tu̱ʼunyóna xa̱ʼa ña̱ ndóʼona, tasaá va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼinna. Xíniñúʼu na̱ʼa̱yó nu̱úna ña̱ ndíʼi-iniyó xa̱ʼana, ta kúʼvi̱-iniyó xíniyóna. Tá kúni̱na ka̱ʼa̱nna xíʼinyó xa̱ʼa ndiʼi ña̱ ndóʼona, kúee ná koo iniyó ta ná taxiyó káʼa̱nna xíʼinyó. Tá kúee íyo iniyó ta va̱ʼa xíniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱nna xíʼinyó, va̱ʼaníka kunda̱a̱-iniyó xíʼin ña̱ ndóʼona. Saátu va̱ʼaníka kandíxa na̱ hermano yóʼo miíyó ta va̱ʼaka kuniso̱ʼona ña̱ ka̱ʼa̱nyó xíʼinna. Tá náʼa̱yó ña̱ ndíʼi-iniyó xa̱ʼana saá va̱ʼaní sándi̱koyó-inina.

14. ¿Nda̱chun va̱ása xíniñúʼu ndakanixi̱níyó inka ña̱ʼa xa̱ʼa na̱ ndákava-ini?

14 Va̱ása ndakanixi̱níyó inka ña̱ʼa xa̱ʼa na̱ ndákavaní-ini. Tá iin na̱ yiví na̱ ndákava-ini xítona ña̱ káʼa̱n kúáchiyó xa̱ʼana, ndákavaka-inina. Ta ni ná kuni̱yó chindeétáʼanyó xíʼinna ixayo̱ʼvi̱kaña xíʼinyó ña̱ ndasandeéyó inina. Ña̱ Biblia káchiña: “Íyo na̱ kǒo ndákanixi̱ní xíʼin tu̱ʼun káʼa̱nna ta nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yuchu̱ ña̱ xi̱ín yuʼú saá íyo tu̱ʼun ña̱ káʼa̱nna, soo na̱ ndákanixi̱ní xíʼin tu̱ʼun ña̱ káʼa̱nna nda̱a̱ táki̱ʼva íyo na̱ sándáʼa saá íyona” (Prov. 12:18). Ni iinyó va̱ása kúni̱yó sandákavayó ini inkana xíʼin tu̱ʼun ña̱ káʼa̱nyó soo kivi keʼéyó ña̱yóʼo tá va̱ása ndákanixi̱níyó xíʼin ña̱ káʼa̱nyó. Ña̱ va̱ʼa kuʼvi̱-iniyó kuniyó inkana ta ndasandeéyó inina, xíniñúʼu ndakanixi̱níyó ña̱ miíyó ndóʼo ña̱ ndóʼona (Mat. 7:12).

15. ¿Ndáaña kivi kuniñúʼuyó ña̱ va̱ʼa sandi̱koyó ini inkana?

15 Ná kuniñúʼuyó tu̱ʼun Ndióxi̱ (kaʼvi Romanos 15:4, 5). * Nu̱ú Biblia kivi ndani̱ʼíyó ña̱ sándi̱ko-iniyó chi mií ‘Ndióxi̱ kúú ta̱ táxi ndeé ndaʼa̱yó xíʼin ña̱ sándi̱ko-iniyóʼ. Ña̱ va̱ʼa kuniñúʼuyó ña̱yóʼo íyo ña̱ BIBLIOTECA NU̱Ú INTERNET Watchtower xíʼin ña̱ Guía de estudio para los testigos de Jehová, ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndani̱ʼíyó texto xíʼin tutu ña̱ kivi kuniñúʼuyó ña̱ va̱ʼa sandi̱koyó ini na̱ hermano na̱ ndákava-ini.

16. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼin na̱ ndákava-ini?

16 Ná kuʼvi̱-iniyó kuniyóna ta viíní ná keʼéyó xíʼinna. Jehová kúú “ta̱ va̱ʼaní-ini, ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó, ta̱ sándi̱ko-iniyó” ta kúndáʼvi-inira xínira na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá (kaʼvi 2 Corintios 1:3, 4; * Luc. 1:78; Rom. 15:13). Ta̱ apóstol Pablo ta̱xira iin yichi̱ va̱ʼaní nu̱úyó ña̱ ke̱ʼéra ña̱yóʼo chi xi̱ndiku̱nra yichi̱ mií Jehová. Ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Va̱ʼa ni̱xi̱yo inindi̱ xíʼinndó, ndáa táki̱ʼva íyo iin ñaʼá ña̱ kúni̱ní xi̱ni se̱ʼeñá. Chi xa̱ʼa ña̱ kúʼvi̱ní-inindi̱ xínindi̱ ndóʼó va̱ása nísanáʼa̱ kuitíndi̱ ndóʼó xa̱ʼa Ndióxi̱, chi nda̱a̱ nda̱taxindi̱ miíndi̱ ña̱ kuvindi̱ xa̱ʼandó” (1 Tes. 2:7, 8). Tá kúʼvi̱-iniyó xíniyó inkana nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Jehová, kivi kuniñúʼura miíyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanyó xíʼin na̱ ndákava-ini tasaá kuni̱na ña̱ ndákuiinra ña̱ káʼa̱nna xíʼinra.

17. ¿Ndáaña xíniñúʼu ndakanixi̱níyó xa̱ʼa na̱ hermano ña̱ va̱ʼa ndasandeéyó-inina?

17 Kúnda̱a̱-iniyó na̱ yiví ku̱a̱chi kúú na̱ hermano. Xíniñúʼu viíní ndakanixi̱níyó xa̱ʼana. Tá ndátuyó ña̱ kǒo keʼé na̱ hermano ni iin ku̱a̱chi kivi ndakava-iniyó (Ecl. 7:21, 22). Ná ndakaʼányó chi Jehová va̱ása ndátura ña̱ kǒo keʼéyó ni iin ña̱ va̱ása va̱ʼa. Tá ná kundiku̱nyó yichi̱ra va̱ása ndakava-iniyó xíʼin ña̱ kéʼé inkana (Efes. 4:2, 32). Ná kǒo ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ kǒo chíka̱a̱na ndée, ni va̱ása ka̱ʼa̱nyó xíʼinna ña̱ va̱ʼaníka ña̱ kéʼé inkana nu̱úna, chi sana ndakava-inina. Va̱ʼaka ná ka̱ʼa̱nyó tu̱ʼun va̱ʼa xíʼinna xa̱ʼa ña̱ kéʼéna. Ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinna ña̱ va̱ʼa kachíñuna xíʼin ña̱ si̱í-ini nu̱ú Jehová (Gál. 6:4).

18. ¿Nda̱chun kúni̱yó ndasandeéyó ini na̱ hermanoyó?

18 Ndiʼiyó ndáyáʼvi nu̱ú Jehová. Ta saátu nu̱ú ta̱ Jesús, chi ta̱xira miíra ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó (Gál. 2:20). Kúʼvi̱ní-iniyó xíniyó na̱ hermano ta kúni̱yó chindeétáʼanyó xíʼinna. Ña̱ va̱ʼa sandi̱koyó inina xíniñúʼu “kóo sandákooyó keʼéyó ña̱ chindeé miíyó ña̱ va̱ʼa kutáʼanyó ta ndasandeéyó ini táʼanyó” (Rom. 14:19). Kúni̱níyó ná kixa̱a̱ ñuyǐví xa̱á tasaá va̱ása ndakavaka iniyó. Kue̱ʼe̱, ku̱a̱chi, ña̱ xíʼi̱yó, xa̱ʼa ku̱a̱chi ña̱ nda̱kiʼinyó, ña̱ sáa̱-inina xínina miíyó, ña̱ ndóʼoyó iin tu̱ndóʼo xíʼin na̱ veʼeyó á ña̱ ndakava-iniyó, ndiʼi-xa̱ʼa ndiʼi ña̱yóʼo. Tá ná ndiʼi ña̱ mil ku̱i̱ya̱ va̱ása kuumiíka na̱ yiví ku̱a̱chi. Kivi koona se̱ʼe Jehová tá ná ya̱ʼana nu̱ú prueba ña̱ so̱ndíʼi tasaá “koona táki̱ʼva íyo na̱ se̱ʼe Ndióxi̱” (Rom. 8:21). Ná na̱ʼa̱yó ña̱ kúʼvi̱-iniyó xínitáʼanyó ta ná chindeétáʼanyó ña̱ va̱ʼa ndiʼiyó ná kundoo nu̱ú ñuyǐví xa̱á ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ taxira ndaʼa̱yó.

^ párr. 6 Koto capítulo 24 ña̱ libro Acerquémonos a Jehová.

^ párr. 9 2 Corintios 5:14, 15: Ña̱ kúʼvi̱-ini ta̱ Cristo xínira miíyó sákusi̱íña-iniyó ña̱ keʼéyó ña̱ kúni̱ Ndióxi̱, chi ndiʼiyó kúnda̱a̱-ini ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó; chi ndiʼiyó na̱ xa̱ni̱xi̱ʼi̱va kúúyó; ta xa̱ʼa ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra xa̱ʼayó ña̱kán kúú ña̱ va̱ása kutakukayó xa̱ʼa miíyó, xa̱ʼa ta̱ ni̱xi̱ʼi̱ xa̱ʼavayó kutakuyó chi nda̱takura”.

^ párr. 10 Romanos 15:1, 2: “Miíyó na̱ xa̱a̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa Ndióxi̱, xíniñúʼu chindeéyó na̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin, kǒo ndakanixi̱níyó xa̱ʼa mií kuitíyó. Tá iin iinyó ná chindeéyó inka na̱ yiví ña̱ va̱ʼa xa̱a̱na kandíxakana Ndióxi̱”.

^ párr. 12 Kivi ndaniʼún ndáaña kivi chindeétáʼan xíʼún tá ndákanixi̱níún ña̱ va̱ása kúni̱kaún kutakún nu̱ú ña̱ tutu ¡Despertad!: “¿Vale la pena vivir? Tres razones para no darse por vencido” (abril ña̱ ku̱i̱ya̱ 2014), “Cuando se pierden las ganas de vivir” (enero ña̱ ku̱i̱ya̱ 2012) xíʼin “Merece la pena vivir” (22 tí octubre ña̱ ku̱i̱ya̱ 2001).

^ párr. 15 Romanos 15:4, 5: “Ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú Biblia tá tiempo xi̱naʼá ni̱ka̱ʼyi̱ña ña̱ va̱ʼa sakuaʼayó xíʼinña, ta va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼinyó ta sándi̱koña-iniyó, ta saátu káʼa̱nña xíʼinyó xa̱ʼa ña̱ ndátuyó chí nu̱únínu. Soo vitin, mií Ndióxi̱ ta̱ táxi ndeé ndaʼa̱yó xíʼin ña̱ sándi̱ko-iniyó, ná chindeéra ndóʼó ña̱ kutáʼan va̱ʼandó xíʼin inka na̱ yiví táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Cristo Jesús”.

^ párr. 16 2 Corintios 1:3, 4: Táxiyó tixaʼvi ndaʼa̱ Ndióxi̱ yivá ta̱ Jesucristo, ta̱ va̱ʼaní ini ta̱ kúʼvi̱ní-ini xíni miíyó ta̱ sándi̱ko-iniyó, sándi̱kora-iniyó tá yáʼayó nu̱ú ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo, tasaá va̱ʼatu sandi̱ko miíyó ini inka na̱ yáʼa nu̱ú nda̱a̱ ndáaka tu̱ndóʼo, chi mií Ndióxi̱ chíndeé miíyó”.