Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 37

Ná kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová

Ná kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová

“¿Á su̱ví saá xíniñúʼu va̱ʼaníka kuniso̱ʼoyó yiváyó[?]” (HEB. 12:9).

YAA 9 Jehová kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱úyó

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová?

XÍNIÑÚʼU kundiku̱nyó * ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová, chi miíra kúú ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán kúúmiíra yichi̱ ña̱ ka̱ʼa̱nra xíʼinyó ndáaña keʼéyó (Rev. 4:11). Soo íyo inka xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíniñúʼu kuniso̱ʼoyóra: ta̱kán va̱ʼaní xáʼndachíñura. Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱, na̱ yiví xáʼndachíñuna nu̱ú inkana. Soo Jehová kúú ta̱ ndíchika ta va̱ʼaníka xáʼndachíñura, ta kúʼvi̱ní-inira xínira miíyó, ta kundáʼvi-inira xínira ndiʼiyó (Éx. 34:6; Rom. 16:27; 1 Juan 4:8).

2. ¿Ndáaña káʼa̱n Hebreos 12:9-11 xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová?

2 Jehová kúni̱ra ña̱ ná kuniso̱ʼoyóra xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-iniyó xíniyóra xíʼin ña̱ xítoyóra nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin yiváyó, ta su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼviyó xíniyóra. Nu̱ú carta ña̱ ku̱a̱ʼa̱n ndaʼa̱ na̱ Hebreos ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ xíniñúʼu kandíxayó kundiku̱nyó yiváyó, chi ta̱kán va̱ʼaní sánáʼa̱ra miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa miíyó (kaʼvi Hebreos 12:9-11). *

3. a) ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱yó ña̱ ndíku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová? b) ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó?

3 Ndíku̱nyó Jehová ki̱vi̱ chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ kuniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱nra xíʼinyó, ta va̱ása kéʼéyó ña̱ kúni̱ miíyó (Prov. 3:5). Ki̱vi̱ kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Jehová, va̱ása íxayo̱ʼvi̱kaña xíʼinyó ña̱ kundiku̱nyóra, chi ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíra náʼa̱raña xíʼin ña̱ kéʼéra (Sal. 145:9). Ki̱vi̱ xíni̱kayó Jehová, kúʼvi̱ka-iniyó xíniyóra. Ta tá kúʼvi̱-iniyó xíniyóra, va̱ása xíniñúʼuyó iin lista ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ta ndáaña va̱ása xíniñúʼu keʼéyó. Chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ ndakanixi̱níyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱ní Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa (Sal. 97:10). Soo sana kivi íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kuniso̱ʼoyóra sava yichi̱. ¿Nda̱chun? Ta, ¿ndáaña kivi sakuaʼa na̱ anciano, na̱ íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ chíñu Nehemías, ta̱ rey David xíʼin ñá María siʼí ta̱ Jesús? Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ña.

¿NDA̱CHUN SAVA YICHI̱ ÍXAYO̱ʼVI̱ÑA XÍʼINYÓ ÑA̱ KUNDIKU̱NYÓ NDIʼI ÑA̱ KÁʼA̱N JEHOVÁ?

4, 5. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Romanos 7:21-23, ¿nda̱chun sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová?

4 Iin ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼinyó ña̱ kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová kúú ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi. Xa̱ʼa̱ ña̱kán sava íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kuniso̱ʼoyó. Tá i̱xaso̱ʼo ta̱ Adán xíʼin ñá Eva nu̱ú Ndióxi̱ ta xa̱xína ku̱i̱ʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna va̱ása kaxína, ki̱xáʼana kéʼéna ña̱ kúni̱ miína (Gén. 3:22). Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé na̱kán, ku̱a̱ʼání na̱ yiví tiempo vitin va̱ása ndáyáʼvika Ndióxi̱ nu̱úna, chi kéʼéna ña̱ kúni̱ miína kúúña ña̱ va̱ʼa á ña̱ va̱ása va̱ʼa.

5 Nda̱a̱ miíyó na̱ kúʼvi̱-ini xíni Jehová sana chíka̱a̱yó ndee̱ ña̱ viíní kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱nra. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndo̱ʼo ta̱ apóstol Pablo (kaʼvi Romanos 7:21-23). * Nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱kán, kúni̱yó keʼéyó ña̱ va̱ʼa nu̱ú Ndióxi̱. Soo xíniñúʼu chika̱a̱níyó ndee̱ ña̱ kǒo keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa.

6, 7. ¿Ndáa inka ña̱ kivi ixayo̱ʼvi̱ xíʼinyó ña̱ kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

6 Saátu kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ sa̱kuaʼnuna miíyó. Ku̱a̱ʼání ña̱ ndákanixi̱ní na̱ yiví va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo sana xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ va̱ása ndakanixi̱níyó táki̱ʼva ndákanixi̱ní na̱ yiví tiempo vitin. Ná kotoyó iin ejemplo.

7 Sava ñuu, iin ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ixanduxana xíʼin iin na̱ va̱lí ña̱ ná chika̱a̱na ndee̱ ña̱ kachíñuna ña̱ kiʼinna ku̱a̱ʼání xu̱ʼún. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana ñá naní Mary. * Tá kuma̱níka kunda̱a̱-iniñá xa̱ʼa̱ Jehová xi̱kaʼviñá iin universidad ña̱ ndáyáʼviní ña̱ íyo país nu̱ú íyoñá. Na̱ veʼeñá i̱xanduxana xíʼinñá ña̱ ná chika̱a̱ñá ndee̱ ña̱ kúúmiíñá iin chiñu nu̱ú kiʼinñá ku̱a̱ʼání xu̱ʼún ta kundayáʼvikañá nu̱ú inkana. Ta ña̱yóʼo kúútu ña̱ xi̱kuni̱ miíñá. Soo ña̱yóʼo na̱samaña tá ku̱nda̱a̱-iniñá xa̱ʼa̱ Jehová tá ni̱xa̱a̱ñá kúʼvi̱-iniñá xíniñára. Ni saá káchiñá: “Sava yichi̱, ndáni̱ʼíi̱ iin chiñu nu̱ú kivi kiʼii̱n ku̱a̱ʼání xu̱ʼún, soo kúnda̱a̱-inii̱ ña̱ kivi kasiña nu̱úi̱ ña̱ kachíñui̱ nu̱ú Jehová. Xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ sa̱kuaʼnuna yi̱ʼi̱ íxayo̱ʼvi̱ña xíʼi̱n ña̱ ka̱ʼi̱n ña̱ va̱ása kúni̱i̱ ña̱ chiñu kán. Káʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n ña̱ va̱ása keʼíi̱ iin chiñu ña̱ kivi kasi nu̱úi̱ ña̱ ndasakáʼnui̱ra” (Mat. 6:24).

8. ¿Ndáaña ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱?

8 Nda̱a̱ táki̱ʼva ku̱nda̱a̱-iniyó, ña̱ kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová ña̱ va̱ʼa miíyó kúúña. Soo íyo inka xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xíniñúʼu kuniso̱ʼo na̱ kúúmií iin chiñu káʼnu ña̱ káʼa̱n Jehová, ta kúú na̱ anciano xíʼin na̱ íyo se̱ʼe, chi kivi chindeétáʼanna xíʼin inkana. Vitin, na̱ ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ sava ejemplo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ sánáʼa̱ miíyó ndáa ki̱ʼva sakusi̱íyó-ini Jehová xíʼin chiñu ña̱ kúúmiíyó.

NDÁAÑA KIVI SAKUAʼA NA̱ ANCIANO XÍʼIN ÑA̱ KE̱ʼÉ TA̱ NEHEMÍAS

Na̱ anciano kéʼéna chiñu ña̱ íyo ti̱xin salón, nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Nehemías tá sa̱ndáʼana nama̱ ña̱ ñuu Jerusalén. (Koto párrafo 9 nda̱a̱ 11). *

9. ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Nehemías?

9 Jehová ta̱xira iin chiñu káʼnuní ndaʼa̱ na̱ anciano ña̱ kuniʼina yichi̱ nu̱ú na̱ ndásakáʼnu-ñaʼá (1 Ped. 5:2). Ku̱a̱ʼání ña̱ kivi sakuaʼa na̱ anciano xíʼin ña̱ viíní ke̱ʼé ta̱ Nehemías xíʼin na̱ ñuu Jehová. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuura ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ Judá kivi keʼéra ku̱a̱ʼání ña̱ʼa (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14). Ná kotoyó ndáaña ndo̱ʼora. Na̱kunda̱a̱-inira ña̱ na̱ judío i̱xayaku̱a̱na templo ta va̱ása níxitaxikana ña̱ xi̱xiniñúʼu na̱ levita nda̱a̱ táki̱ʼva káchi ley. Ta saátu, va̱ása íxato̱ʼóna ña̱ ki̱vi̱ sábado ta savana ti̱ndaʼa̱na xíʼin ná ñaʼá ná inka ñuu. Ña̱kán íyo iin ña̱ xíniñúʼu keʼé ta̱ Nehemías xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo (Neh. 13:4-30).

10. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Nehemías tá xi̱ndika̱a̱ra nu̱ú tu̱ndóʼo?

10 Ta̱ Nehemías va̱ása ní ixandúxara xíʼin na̱ judío ña̱ kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nra. Chi ña̱ ke̱ʼéra kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová ña̱ ná kuniʼira yichi̱ nu̱úra, ta sa̱náʼa̱ra na̱ ñuu kán ley Ndióxi̱ (Neh. 1:4-10; 13:1-3). Saátu, vitá ni̱xi̱yo inira ta inkáchi ka̱chíñura xíʼin na̱ hermano ña̱ ndasava̱ʼana nama̱ ña̱ ñuu Jerusalén (Neh. 4:15).

11. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi 1 Tesalonicenses 2:7, 8, ¿ndáaña xíniñúʼu keʼé na̱ anciano xíʼin na̱ congregación?

11 Sana na̱ anciano va̱ása ya̱ʼana nu̱ú táʼan tu̱ndóʼo ña̱ ni̱ya̱ʼa ta̱ Nehemías nu̱ú. Soo íyo inkaka ki̱ʼva ña̱ kivi kundiku̱nna yichi̱ra. Tá kúú, chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano. Ta va̱ása ndákanixi̱nína ña̱ ndáyáʼvikana nu̱ú inkana xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ kúúmiína, chi viíva kéʼéna xíʼin na̱ congregación (kaʼvi 1 Tesalonicenses 2:7, 8). * Ña̱ kúʼvi̱-inina xíʼin ña̱ vitá íyo inina náʼa̱naña ki̱vi̱ vií káʼa̱nna xíʼin inkana. Iin ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ kúú anciano ta̱ naní Andrew káchira: “Kíʼii̱n kuenta ña̱ na̱ hermano va̱ʼaní kúnina, tá na̱ anciano náʼa̱na ña̱ vií íyo inina ta kúʼvi̱-inina xíninana. Ña̱yóʼo kúú ña̱ chíndaʼána ña̱ inkáchi kachíñuna xíʼin na̱ anciano”. Saátu ta̱ Tony ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ kúú anciano, káchira: “Chíka̱i̱ ndee̱ ña̱ kundiku̱i̱n consejo ña̱ káʼa̱n Filipenses 2:3 ta saátu ña̱ kunda̱a̱-inii̱ ña̱ ndáyáʼvika inkana nu̱úi̱. Ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ va̱ása ixanduxai̱ xíʼin inkana ña̱ kuniso̱ʼona yi̱ʼi̱”.

12. ¿Nda̱chun xíniñúʼu vitá koo ini na̱ anciano?

12 Na̱ anciano xíniñúʼu vitá koo inina nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Jehová. Ni kúúra ta̱ káʼnu ña̱ iníísaá ñuyǐví vitá íyo inira chi chíndeétáʼanra xíʼin na̱ vitá-ini (Sal. 18:35; 113:6, 7). Ta kúndasí nu̱úra xínira na̱ ni̱nu kuni (Prov. 16:5).

13. ¿Nda̱chun xíniñúʼu kiʼin na̱ anciano kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nna?

13 Na̱ anciano na̱ ndíku̱n Jehová xíniñúʼu kiʼinna kuenta xíʼin ña̱ káʼa̱nna. Chi tá va̱ása kéʼéna ña̱yóʼo kivi va̱ása va̱ʼa ndakuiinna yuʼú iin na̱ va̱ása íxato̱ʼó-ñaʼá (Gál. 5:14, 15; Sant. 1:26). Ta̱ Andrew, ta̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱, káchira: “Sava yichi̱, íxayo̱ʼvi̱ña xíʼi̱n ña̱ ndakuii̱n viíi̱ yuʼú iin na̱ hermano na̱ túvii̱ va̱ása ní ixato̱ʼó yi̱ʼi̱. Soo ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ejemplo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ nda̱kú ni̱xi̱yo ini, ta chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ kunda̱a̱-inii̱ ña̱ ndáyáʼviní vitá koo iniyó”. Na̱ anciano náʼa̱na ña̱ ndíku̱nna ña̱ káʼa̱n Jehová tá vií íyo inina ta va̱ʼa káʼa̱nna xíʼin na̱ hermano á xíʼin na̱ inka anciano (Col. 4:6).

NDÁAÑA KIVI SAKUAʼA TA̱ ÍYO SE̱ʼE XÍʼIN ÑA̱ KE̱ʼÉ TA̱ REY DAVID

14. ¿Ndáa chiñu ta̱xi Ndióxi̱ ndaʼa̱ ta̱ íyo se̱ʼe, ta ndáaña ndátura keʼéra?

14 Jehová ta̱xira chiñu ndaʼa̱ ta̱ íyo se̱ʼe ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú na̱ veʼera ta vií sakuaʼnura se̱ʼera, ta ka̱ʼa̱nra xíʼinna ndáaña va̱ása va̱ʼa keʼéna (1 Cor. 11:3; Efes. 6:4). Soo xa̱ʼa̱ ña̱ kúúra ta̱ níʼi yichi̱ va̱ása kúni̱ kachiña ña̱ keʼéra ña̱ kúni̱ miíra. Xíniñúʼu ndataxira kuenta ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéra xíʼin na̱ veʼera (Efes. 3:14, 15). Ta̱a ta̱ íyo se̱ʼe náʼa̱ra ña̱ ndíku̱nra Ndióxi̱ ta vií níʼira yichi̱ nu̱ú na̱ veʼera táki̱ʼva kúni̱ Jehová. Tá ná kaʼvira xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ rey David ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa sakuaʼara.

Ña̱ káʼa̱n iin ta̱ íyo se̱ʼe xíʼin Ndióxi̱ xíniñúʼu na̱ʼa̱ña ña̱ vitá íyo inira. (Koto párrafo 15 xíʼin 16). *

15. ¿Nda̱chun va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo ta̱ rey David nu̱ú ta̱ íyo se̱ʼe?

15 Jehová su̱ví kuití nítaxira chiñu ndaʼa̱ ta̱ David ña̱ kuniʼira yichi̱ nu̱ú na̱ veʼera, chi saátu nu̱ú ndiʼi na̱ ñuu Israel. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuura rey xi̱kuumiíra ku̱a̱ʼání ndee̱. Soo sava yichi̱ va̱ása níxiniñúʼu viíraña ta ke̱ʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa (2 Sam. 11:14, 15). Soo ni saá, ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndíku̱nra ña̱ káʼa̱n Jehová tá nda̱ndikó-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéra. Xíʼin ndiʼi níma̱ra ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Ndióxi̱ ta chi̱ka̱a̱ra ndee̱ ña̱ kundiku̱nra yichi̱ra (Sal. 51:1-4). Saátu vitání ni̱xi̱yo inira chi xi̱niso̱ʼora consejo ña̱ ta̱xi na̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá ndaʼa̱ra (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33). Ta chi̱ka̱a̱ra ndee̱ ña̱ ka̱chíñura nu̱ú Jehová.

16. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ta̱ íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ David?

16 Ná kotoyó sava ña̱ kivi sakuaʼa ndóʼó ta̱ íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ta̱ rey David. Viíní keʼéndó chiñu ña̱ ta̱xi Jehová ndaʼa̱ndó. Ndakunindó ku̱a̱chindó, ta kuniso̱ʼondó consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ña̱ táxina ndaʼa̱ndó. Tá saá ná keʼéndó, ná síʼíndó xíʼin na̱ va̱lí se̱ʼendó ixato̱ʼóna ndóʼó xa̱ʼa̱ ña̱ vitá íyo inindó. Ta saátu tá inkáchi káʼa̱nndó xíʼin Ndióxi̱, ka̱ʼa̱nndó xíʼinra xíʼin ndiʼi níma̱ndó. Saá kunda̱a̱-ini na̱ veʼendó nda̱saa ndakú íyo ña̱ kándíxandó Ndióxi̱. Chi ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ ndasakáʼnundó Ndióxi̱ (Deut. 6:6-9). Iin ña̱ va̱ʼaní ña̱ kivi taxindó ndaʼa̱ na̱ veʼendó kúú ña̱ chinúundó iin yichi̱ va̱ʼa nu̱úna.

NDÁAÑA KIVI SAKUAʼA NÁ ÍYO SE̱ʼE XÍʼIN ÑA̱ KE̱ʼÉ ÑÁ MARÍA

17. ¿Ndáa chiñu ta̱xi Jehová ndaʼa̱ ná ñaʼá ná íyo se̱ʼe?

17 Saátu ta̱xi Jehová chiñu ndaʼa̱ ná ñaʼá ña̱ kuniʼiná yichi̱ nu̱ú se̱ʼená (Prov. 6:20). Chi ña̱ kéʼéná á káʼa̱nná kivi chindeétáʼanña xíʼin se̱ʼená ndiʼi tiempo (Prov. 22:6). Ná kotoyó ndáaña kivi sakuaʼa ná íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá María siʼí ta̱ Jesús.

18, 19. ¿Ndáaña kivi sakuaʼa ná ñaʼá ná íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá María?

18 Ñá María xi̱kunda̱a̱ va̱ʼa iniñá xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱. Xi̱ ixato̱ʼóñá Jehová ta va̱ʼaní xi̱kitáʼanñá xíʼinra. Chi̱ka̱a̱-iniñá ña̱ kundiku̱nñá yichi̱ra ni na̱samaña ndiʼi ña̱ xi̱takuñá (Luc. 1:35-38, 46-55).

Tá iin ñá íyo se̱ʼe ku̱naañá á sáa̱ñá, sana xíniñúʼu chika̱a̱ñá ndee̱ ña̱ na̱ʼa̱ñá ña̱ kúʼvi̱-iniñá xíniñá na̱ veʼeñá. (Koto párrafo 19). *

19 Ná kotoyó sava ña̱ kivi sakuaʼa ndóʼó ná íyo se̱ʼe xíʼin ña̱ ke̱ʼé ñá María. Ña̱ nu̱ú, kaʼvindó Biblia ta ka̱ʼa̱nndó xíʼin Jehová ña̱ va̱ʼaka kutáʼanndó xíʼinra. Ña̱ u̱vi̱, chika̱a̱ndó ndee̱ ña̱ nasamandó ña̱ kéʼéndó ña̱ va̱ʼa sakusi̱índó-inira. Tá kúú, sana na̱ yivándó kamaní xi̱sa̱a̱na ta xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼin se̱ʼena. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, sana ndóʼó ndákanixi̱níndó ña̱ saá kúú ña̱ xíniñúʼu sakuaʼnundó se̱ʼendó. Ta ni tá xa̱a̱ sa̱kuaʼandó nda̱saa kúni̱ Jehová keʼéndó xíʼin se̱ʼendó, sana íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinndó ña̱ va̱ása sa̱a̱ kamandó ta kúee koo inindó, ta kúú tá ku̱naandó á tá va̱ása xíniso̱ʼo na̱ va̱lí se̱ʼendó (Efes. 4:31). Saá kúú ña̱ xíniñúʼuníka ka̱ʼa̱nndó xíʼin Jehová. Iin ñá íyo se̱ʼe ñá naní Lydia káchiñá: “Sava yichi̱, xíniñúʼu ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ ná chindeéra yi̱ʼi̱ ña̱ va̱ása sa̱a̱i̱ xíʼin se̱ʼei̱ ki̱vi̱ va̱ása xíniso̱ʼora. Sava nda̱a̱ xíniñúʼu kundatui̱ ta ka̱ʼi̱n xíʼin Jehová ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼi̱n. Tíxa̱ʼvi ña̱ káʼi̱n xíʼinra, táxin íyo inii̱” (Sal. 37:5).

20. ¿Ndáaña íxayo̱ʼvi̱ xíʼin sava ná íyo se̱ʼe, ta nda̱saa kivi ya̱ʼaná nu̱úña?

20 Sava ná íyo se̱ʼe yáʼaná nu̱ú sava ña̱ íxayo̱ʼvi̱ xíʼinná, ta kúú ña̱ na̱ʼa̱ná ña̱ kúʼvi̱-ininá xíniná se̱ʼená (Tito 2:3, 4). Íxayo̱ʼvi̱ñá xíʼinná chi nda̱a̱ tá válíná na̱ yiváná va̱ása ni̱na̱ʼa̱na ña̱ kúʼvi̱-inina xíninaná. Soo náyóʼo va̱ása xíniñúʼu keʼéná nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé na̱kán. Ná ñaʼá na̱ íyo se̱ʼe ná ndíku̱n ña̱ káʼa̱n Jehová sana xíniñúʼu sakuaʼaná na̱ʼa̱ná ña̱ kúʼvi̱-ininá xíniná se̱ʼená. Ta sana kivi ixayo̱ʼvi̱ña xíʼinná ña̱ nasamaná ña̱ ndákanixi̱níná xíʼin ña̱ kéʼéná, soo kiviva nasamaná ña̱yóʼo. Ta ña̱ va̱ʼa ndakiʼinná kúú ña̱ kusi̱í-ininá ta saátu na̱ veʼená.

NÁ CHIKA̱A̱YÓ NDEE̱ ÑA̱ KUNDIKU̱NYÓ ÑA̱ KÁʼA̱N JEHOVÁ

21, 22. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Isaías 65:13, 14, ¿ndáaña va̱ʼa ndákiʼinyó tá ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱n Jehová?

21 Ta̱ rey David xi̱ndakiʼinra ña̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndiku̱nra Jehová. Ka̱ʼyíra: “Chiñu ña̱ xáʼnda Jehová va̱ʼaníña, chi sákusi̱íña níma̱yó; consejo Jehová ña̱ limpio kúúña, chi sándáye̱ʼe̱ña nu̱úyó”. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Chiñu ña̱ xáʼndaún nu̱ú na̱ ndíku̱n yóʼó, sándakaʼánñana ndáaña kiʼinna kuenta xíʼin. Tá kéʼéna ña̱ káʼún xíʼinna va̱ʼaní kundoona” (Sal. 19:8, 11). Tiempo vitin, kíʼinyó kuenta ña̱ xa̱a̱ síín íyo na̱ ndíku̱n ña̱ káʼa̱n Jehová nu̱ú na̱ va̱ása xíín kundiku̱n ña̱ káʼa̱nra. Na̱ ndíku̱n Jehová si̱íní íyona xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa íyo inina (kaʼvi Isaías 65:13, 14). *

22 Tá ndíku̱n na̱ anciano xíʼin na̱ íyo se̱ʼe ña̱ káʼa̱n Jehová, va̱ʼaníka koona, ta na̱ veʼena si̱íníka koona ta va̱ʼaníka kutáʼan na̱ congregación. Ta ña̱ ndáyáʼvika kúú ña̱ sákusi̱ína-ini Jehová (Prov. 27:11). Ta kǒoka inka ña̱ kivi sakusi̱í-iniyó.

YAA 123 Ná kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱n Jehová

^ párr. 5 Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, kunda̱a̱-iniyó nda̱chun xíniñúʼu kundiku̱nyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová. Saátu ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ejemplo ta̱ chíñu Nehemías, ta̱ rey David xíʼin ñá María siʼí ta̱ Jesús, ta ndáaña kivi sakuaʼa na̱ anciano xíʼin ña̱yóʼo, ta saátu na̱ íyo se̱ʼe, ndiʼi na̱ kúúmií iin chiñu ña̱ káʼnu.

^ párr. 1 ÑA̱ KÚNI̱ KACHIÑA: Nu̱ú na̱ yiví, ña̱ tu̱ʼun kundiku̱nyó, su̱ví ña̱ va̱ʼa kúúña chi va̱ása kútóona kundiku̱nna ña̱ káʼa̱n inkana, soo nu̱ú miíyó na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ síínva íyoña, chi xa̱a̱ miíyó kúú na̱ nda̱ka̱xin ña̱ kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱nra.

^ párr. 2 Hebreos 12:9-11: “Saáchi xi̱kuumiíyó yiváyó na̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo miíyó ta xi̱taxina consejo ndaʼa̱yó, ta xi̱ ixato̱ʼóyóna. ¿Á su̱ví saá xíniñúʼu va̱ʼaníka kuniso̱ʼoyó yiváyó ta̱ ta̱xi ña̱ espiritual ndaʼa̱yó ta kutakuyó? Soo na̱kán loʼova ki̱vi̱ xi̱taxina consejo ndaʼa̱yó ña̱ túvi miína va̱ʼa nu̱úna, soo ta̱kán kéʼéraña xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa miíyó ña̱ va̱ʼa yéʼe̱ kooyó nda̱a̱ táki̱ʼva íyo miíra. Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása kúsi̱í-iniyó ña̱ ndákiʼinyó consejo chi ña̱ kaʼan nu̱ú kúú ña̱yóʼo; soo tá ndákiʼinyó ña̱yóʼo va̱ʼaníka íyo ña̱ kéʼéyó chi kíxáʼayó kéʼéyó ña̱ nda̱kú”.

^ párr. 5 Romanos 7:21-23: “Ña̱yóʼo kúú ña̱ ndóʼi̱: tá kúni̱i̱ keʼíi̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa va̱xi nu̱úi̱. Mií ña̱ ndixa kúúña xíʼin ndinuʼu-inii̱ kúsi̱í-inii̱ xíʼin ley Ndióxi̱, soo íyo inka ley ña̱ kánitáʼan xíʼin ña̱ ndákanixi̱níi̱, ña̱yóʼo kúú ley ña̱ sándakava yi̱ʼi̱ nu̱ú ku̱a̱chi”.

^ párr. 7 Nu̱ú ña̱ artículo yóʼo, na̱sama sava ki̱vi̱na.

^ párr. 11 1 Tesalonicenses 2:7, 8: “Va̱ʼa ni̱xi̱yo inindi̱ xíʼinndó, ndáa táki̱ʼva íyo iin ñaʼá ñá kúni̱ní xi̱ni se̱ʼeñá. Chi xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inindi̱ xínindi̱ ndóʼó ta su̱ví kuití nísanáʼa̱ndi̱ ndóʼó xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, chi nda̱a̱ kivi kuvindi̱ xa̱ʼa̱ndó xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱ní-inindi̱ xínindi̱ ndóʼó”.

^ párr. 21 Isaías 65:13, 14: “Ña̱kán, ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová: ‘Kotondó na̱ káchíñu nu̱úi̱ kuxuna, soo ndóʼó va̱ása koo ña̱ kuxundó. Kotondó na̱ káchíñu nu̱úi̱ koʼona ti̱kui̱í, soo ndóʼó va̱ása koo ti̱kui̱í koʼondó. Kotondó na̱ káchíñu nu̱úi̱ kusi̱í-inina, soo ndóʼó kukaʼan nu̱úndó. Kotondó na̱ káchíñu nu̱úi̱ si̱íní ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼaní íyo níma̱na, soo ndóʼó ndeéní nda̱ʼyindó xa̱ʼa̱ ña̱ xóʼvi̱ níma̱ndó ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ kúsuchí-inindóʼ”.

^ párr. 66 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ anciano kéʼéra sava ña̱ʼa ti̱xin salón xíʼin ta̱ loʼo se̱ʼera, nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Nehemías tá sa̱ndáʼana nama̱ ña̱ ñuu Jerusalén.

^ párr. 68 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ íyo se̱ʼe íyora xíʼin na̱ veʼera ta káʼa̱nra xíʼin Jehová xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ ndóʼora.

^ párr. 70 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ loʼo xa̱a̱ ku̱a̱ʼání hora sísikíra videojuego ta ta̱ʼán keʼéra tarea ña̱ escuela ta ni ña̱ íyo ti̱xin veʼera. Siʼíra ñá xa̱a̱ ku̱naa, viíní káʼa̱nñá xíʼinra ta va̱ása sáa̱ñá.