Ir al contenido

Ir al índice

ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 36

Ná chindayáʼviyó na̱ hermanoyó na̱ válíka

Ná chindayáʼviyó na̱ hermanoyó na̱ válíka

“Ña̱ livi ña̱ kúúmií na̱ va̱lí kúú ndee̱na” (PROV. 20:29).

YAA 88 Ná kunda̱a̱-inindi̱ xa̱ʼa yichi̱ún

ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱ *

1. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée?

TÁ XA̱A̱ ku̱a̱ʼa̱n kúchée na̱ hermano, kíxáʼana ndíʼi̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kívi keʼéna ku̱a̱ʼáka chiñu nu̱ú Jehová nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼéna tá ya̱chi̱. Ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása íyoka ndee̱na, soo kivi kuniñúʼuna ña̱ ndíchi ña̱ kúúmiína, saátu ña̱ xíni̱na keʼéna ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano na̱ válíka nu̱úna, ña̱ kachíñukana nu̱ú Jehová ta ndakiʼinna inkaka chiñu. Nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n iin ta̱ hermano ta̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ kúú anciano: “Tá ki̱ʼi̱n kuenta ña̱ va̱ása kívika keʼíi̱ ku̱a̱ʼáka chiñu xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱chéi̱, ni̱kusi̱íní-inii̱ xa̱ʼa̱ ña̱ íyo na̱ hermano na̱ válíka na̱ kivi keʼé chiñu ña̱ xi̱keʼíi̱”.

2. ¿Ndáaña sakúaʼayó nu̱ú artículo yóʼo?

2 Nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa sa̱kúaʼayó ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼin na̱ hermano na̱ válíka tá ná kutáʼanna xíʼin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée. Nu̱ú artículo yóʼo sakúaʼayó ña̱ tá vitá íyo ini na̱ xa̱a̱ ku̱chée, tá ndákunina ña̱ íyo sava ña̱ va̱ása kívika keʼéna, tá táxina tíxa̱ʼvi ta saátu tá va̱ʼa íyo inina, ña̱yóʼo chindeétáʼan xíʼinna ña̱ inkáchi kachíñuna xíʼin na̱ hermano na̱ válíka nu̱úna. Tá saá ná keʼéna va̱ʼaní chindeétáʼanna xíʼin na̱ congregación.

VITÁ NÁ KOO ININA

3. a) Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Filipenses 2:3, 4, ¿ndáaña kéʼé iin na̱ yiví na̱ vitá-ini? b) ¿Ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼan ña̱yóʼo xíʼin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée?

3 Tá kúni̱na chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano na̱ válíka nu̱úna, xíniñúʼu vitá koo inina. Na̱ yiví na̱ vitá-ini ndákunina ña̱ ndáyáʼvika inkana nu̱úna (kaʼvi Filipenses 2:3, 4). * Tá vitá íyo ini na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée, ndíku̱nna ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ tá kéʼéna iin chiñu tasaá va̱ʼaní kána ndiʼi ña̱ kéʼéna. Ña̱kán va̱ása kúni̱na ña̱ ná keʼé na̱ hermano iin chiñu nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼé miínaña tá ya̱chi̱ (Ecl. 7:10). Ta ni xíni̱nína keʼéna iin chiñu, kúnda̱a̱-inina ña̱ nása̱maní ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuyǐví yóʼo, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xíniñúʼu nasamana ki̱ʼva ña̱ káchíñuna ti̱xin ñuu Ndióxi̱ (1 Cor. 7:31).

Na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée sánáʼa̱na inkana xa̱ʼa̱ ña̱ xíni̱na. (Koto párrafo 4 xíʼin 5). *

4. ¿Ndáa ki̱ʼva ndíku̱n na̱ superintendente ña̱ circuito yichi̱ na̱ levita?

4 Na̱ hermano na̱ vitá íyo ini kúnda̱a̱-inina ña̱ va̱ása kivi keʼéna ku̱a̱ʼáka chiñu nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱keʼéna tá ya̱chi̱. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼo na̱ superintendente ña̱ circuito, tá xínuna 70 ku̱i̱ya̱ táxina inka chiñu ndaʼa̱na. Ta sana íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinna saáchi xi̱kutóonína keʼéna chiñu yóʼo, ta kúni̱kavana keʼénaña. Soo kúnda̱a̱-inina ña̱ na̱ va̱ʼaníka keʼé chiñu yóʼo kúú na̱ hermano na̱ válíka nu̱úna. Na̱ hermano yóʼo ndíku̱nna yichi̱ na̱ levita na̱ ni̱xi̱yo tiempo xi̱naʼá, chi tá xi̱xinuna 50 ku̱i̱ya̱ va̱ása níxi̱kachíñukana ti̱xin tabernáculo. Soo ni saá xi̱kusi̱íníva-inina xi̱keʼéna inkaka chiñu. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo xi̱chikaa̱na ndee̱ ña̱ keʼéna nda̱a̱ ndáaka chiñu, ta xi̱chindeétáʼanna xíʼin na̱ válíka (Núm. 8:25, 26). Ta saátu kéʼé na̱ hermano na̱ va̱ása kúúka superintendente ña̱ circuito, saáchi ni va̱ása xáʼa̱nkana xítona congregación ña̱ xi̱xitona tá ya̱chi̱, soo va̱ʼaní chíndeétáʼanna xíʼin congregación nu̱ú ñúʼuna, ta chíka̱a̱na ndee̱ xíʼin na̱ hermano yóʼo.

5. ¿Ndáaña sákuaʼún xíʼin ña̱ kéʼé ta̱ Dan ta saátu ñá Katie?

5 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ta̱ Dan, ta̱yóʼo 23 ku̱i̱ya̱ xi̱kuura superintendente ña̱ circuito. Tá ni̱xi̱nura 70 ku̱i̱ya̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ koora precursor especial xíʼin ñá síʼira ñá Katie. ¿Ndáa chiñu kúú ña̱ kéʼéna vitin? Ta̱ Dan nátúʼunra ña̱ kúúmiíra ku̱a̱ʼání chiñu ti̱xin congregación, saáchi chíndeétáʼanra xíʼin na̱ hermano ña̱ xa̱a̱na koona siervo ministerial, saátu sánáʼa̱rana ña̱ natúʼunna xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ nu̱ú xíka ku̱a̱ʼání na̱ yiví, ta saátu ña̱ natúʼunna ti̱xin veʼeka̱a. Ndóʼó na̱ xa̱a̱ ku̱chée, ni ku̱a̱ʼá tiempo káchíñundó nu̱ú Jehová á va̱ása, kiviva chindeétáʼanndó xíʼin na̱ hermano na̱ válíka nu̱úndó. ¿Ndáa ki̱ʼva keʼéndóña? Kusi̱í-inindó xíʼin chiñu ña̱ kívi keʼéndó vitin á kivitu chika̱a̱-inindó keʼéndó inkakaña.

NÁ NDAKUNINA ÑA̱ ÍYO SAVA ÑA̱ VA̱ÁSA KÍVIKA KEʼÉNA

6. ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼin iinna tá ná ndakunina ña̱ íyo sava ña̱ va̱ása kívika keʼéna? Ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ iin ejemplo.

6 Na̱ yiví na̱ ndákuni ña̱ íyo sava ña̱ va̱ása kívika keʼéna, va̱ása íxandúxana xíʼin miína ña̱ keʼéna iin chiñu ña̱ yo̱ʼvi̱, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúsi̱íka-inina ta va̱ʼaní kána chiñu ña̱ kéʼéna (Prov. 11:2). Kivi chitáʼanyóna xíʼin iin na̱ yiví na̱ ku̱a̱ndaa iin xi̱kí súkun, ña̱ va̱ʼa kundeéna xa̱a̱na xi̱níña xíniñúʼu kúee ku̱ʼu̱nna. Ta ki̱ʼva saá íyo ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ ndákuni ña̱ íyo sava ña̱ va̱ása kivika keʼéna. Saáchi kúnda̱a̱-inina ama kúú ña̱ xíniñúʼu kúeeka ku̱ʼu̱nna ña̱ va̱ʼa ndakundeéna kachíñuna nu̱ú Jehová, ta chindeétáʼanna xíʼin inkana.

7. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Barzilái ña̱ xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ni̱xi̱yo sava ña̱ va̱ása níkivika keʼéra?

7 Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndo̱ʼo ta̱ Barzilái, tá kúúmiíra 80 ku̱i̱ya̱ ta̱ rey David ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ ná kachíñura xíʼinra ña̱ va̱ʼa taxira consejo ndaʼa̱ra. Ta̱ Barzilái xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ va̱ása kívika keʼéra sava chiñu, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása níxiinra kachíñura xíʼin ta̱ rey David. Xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níkivi keʼéra chiñu yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Kimham, iin ta̱ loʼoka nu̱úra ña̱ ná ku̱ʼu̱nra kachíñura xíʼin ta̱ rey David (2 Sam. 19:35-37). Na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée kéʼéna nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Barzilái, saáchi xíʼin ña̱ si̱í-ini táxina ña̱ ná keʼé na̱ hermano na̱ válíka chiñu ña̱ íyo ti̱xin congregación.

Ta̱ rey David ka̱ndíxara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ ña̱ se̱ʼera ta̱ Salomón kúú ta̱ ixava̱ʼa templo. (Koto párrafo 8).

8. ¿Ndáaña ni̱na̱ʼa̱ ta̱ rey David tá xi̱kuni̱ra ixava̱ʼara veʼe Jehová?

8 Saátu ta̱ rey David xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ni̱xi̱yo sava chiñu ña̱ va̱ása níkivika keʼéra. Tá kúú, xi̱kuni̱ra ixava̱ʼara veʼe Jehová. Soo Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ se̱ʼera ta̱ Salomón kúú ta̱ ixava̱ʼa veʼe yóʼo. Ta̱ David ka̱ndíxara ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová ta chi̱ndeétáʼanra xíʼin ta̱ Salomón (1 Crón. 17:4; 22:5). Ta̱yóʼo va̱ása níndakanixi̱níra ña̱ miíra kúú ta̱ kivi ixava̱ʼa veʼe yóʼo, saáchi loʼoní ta̱ Salomón ta va̱ása xíni̱ra (1 Crón. 29:1). Ta̱ David xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ viíva kana chiñu ña̱ keʼé ta̱ Salomón chi Jehová chindeétáʼan xíʼinra, ta su̱ví ña̱ ndáyáʼvika kúú ku̱i̱ya̱ ta̱ Salomón á ña̱ xíni̱ra keʼéra. Ta nda̱a̱ táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ David, na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée ndákundeéna káchíñuna nu̱ú Jehová ni nása̱ma chiñuna, ta kúnda̱a̱-inina ña̱ mií Jehová chindeétáʼan xíʼin na̱ hermano na̱ kéʼé chiñu ña̱ xi̱keʼéna tá ya̱chi̱.

9. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ iin ta̱ hermano ña̱ ndákunira ña̱ íyo chiñu ña̱ va̱ása kívika keʼéra?

9 Ta saátu tiempo vitin, íyo sava na̱ hermano na̱ ndákuni ña̱ íyo sava ña̱ va̱ása kívika keʼéna. Tá kúú iin ta̱ hermano ta̱ naní Shigeo, tá ku̱i̱ya̱ 1976, tá xi̱kuumiíra 30 ku̱i̱ya̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼinra ña̱ koora táʼan na̱ Comité ña̱ Sucursal. Ta tá ku̱i̱ya̱ 2004 ni̱xa̱a̱ra ndu̱ura coordinador ti̱xin ña̱ comité yóʼo. Tá ni̱ya̱ʼa tiempo ki̱ʼinra kuenta ña̱ va̱ása íyoka ndee̱ra ta va̱ása kamaka kéʼéra chiñura. Ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin Jehová, ta ki̱xáʼara ndákanixi̱níra xa̱ʼa̱ iin ta̱ hermano ta̱ loʼoka, ta̱ kivi ndakiʼin chiñu ña̱ xi̱kuumiíra. Tiempo vitin va̱ása kúúkara coordinador, soo kúúkavara táʼan na̱ Comité ña̱ Sucursal ta chíndeétáʼanra xíʼinna. Ña̱ ke̱ʼé ta̱ Barzilái, ta̱ rey David ta saátu ta̱ Shigeo, sánáʼa̱ña miíyó ña̱ iin na̱ yiví na̱ vitá-ini ta ndákunina ña̱ íyo ña̱ va̱ása kívika keʼéna, chíka̱a̱na ndee̱ ña̱ kotona ndáaña kúú ña̱ xíni̱ na̱ hermano na̱ válíka keʼéna, ta va̱ása ndíʼi̱ní-inina xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kúchiñu na̱yóʼo keʼéna. Ta saátu va̱ása kéetáʼanna xíʼin na̱yóʼo, saáchi inkáchi káchíñuna xíʼinna (Prov. 20:29).

NÁ TAXINA TÍXA̱ʼVI

10. ¿Ndáaña ndákanixi̱ní na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ válíka?

10 Na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée kúnda̱a̱-inina ña̱ iin regalo ña̱ táxi Jehová kúú na̱ hermano na̱ válíka nu̱úna, ta táxinína tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ra xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼé na̱yóʼo. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n ndíʼi ndee̱na chíndayáʼvina chiñu ña̱ kivi keʼé na̱ válíka, ta saátu chíndayáʼvinína na̱yóʼo tá kúni̱na keʼéna ku̱a̱ʼáka chiñu ti̱xin congregación.

11. Nda̱a̱ táki̱ʼva káchi Rut 4:13-16, ¿ndáaña va̱ʼa ndákiʼin na̱ xa̱a̱ ku̱chée tá táxina ña̱ chindeétáʼan na̱ válíka xíʼinna?

11 Va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo ñá Noemí nu̱úyó, saáchi ta̱xiñá ña̱ ná chindeétáʼan ñá Rut xíʼinñá ta saátu ta̱xiníñá tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ñá. Tá ni̱xi̱ʼi̱ se̱ʼe ñá Noemí ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ñá Rut ña̱ ná ndikóñá nu̱ú na̱ veʼeñá. Soo va̱ása níxiin ñá Rut keʼéñá ña̱yóʼo, ta ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼinñá ña̱ ku̱ʼu̱nñá xíʼinñá nda̱a̱ Belén, ta ka̱ndíxava ñá Noemí (Rut 1:7, 8, 18). Ta ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa nda̱kiʼin u̱vi̱ saá náyóʼo (kaʼvi Rut 4:13-16). * Na̱ hermano na̱ vitá-ini ndíku̱nna yichi̱ ñá Noemí.

12. ¿Ndáa ki̱ʼva xi̱taxi ta̱ apóstol Pablo tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ inkana?

12 Ta saátu ta̱ apóstol Pablo va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoora nu̱úyó, saáchi ta̱xira tíxa̱ʼvi tá chi̱ndeétáʼan inkana xíʼinra. Iin yichi̱ ta̱xira tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ na̱ hermano na̱ ñuu Filipos xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ chi̱ndaʼána ndaʼa̱ra (Filip. 4:16). Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Timoteo ña̱ va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanra xíʼinra (Filip. 2:19-22). Saátu ta̱xira tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱xa̱ʼa̱n na̱ hermano chi̱ka̱a̱na ndee̱ xíʼinra tá ku̱a̱ʼa̱nra veʼeka̱a ña̱ ñuu Roma (Hech. 28:15). Iin ta̱a ta̱ ndakúní-ini xi̱kuu ta̱ Pablo saáchi xíkaní xi̱xa̱ʼa̱nra xi̱natúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱, ta xi̱chika̱a̱ra ndee̱ xíʼin na̱ congregación. Soo va̱ása ni̱nu níxi̱yo inira saáchi ta̱xira ña̱ ná chindeétáʼan na̱ hermano xíʼinra.

13. ¿Ndáa ki̱ʼva na̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée ña̱ táxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ na̱ hermano na̱ válíka?

13 Ndóʼó na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée, íyo ku̱a̱ʼání ki̱ʼva ña̱ na̱ʼa̱ndó ña̱ táxindó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ na̱ hermano na̱ válíka na̱ íyo ti̱xin congregación. Tá ná kuni̱ na̱yóʼo chindeétáʼanna xíʼinndó ña̱ ku̱ʼu̱nndó inka lugar, ña̱ ku̱ʼu̱nndó satándó á ña̱ keʼéndó inkaka chiñu, taxindó ná chindeétáʼanna xíʼinndó. Ta ndakaʼánndó, chi xíʼin ña̱ kéʼéna náʼa̱ Jehová ña̱ kúʼvi̱-inira xínira ndóʼó. Ta sana va̱ʼaní xa̱a̱ndó kutáʼanndó xíʼinna. Ta saátu chindeétáʼanndó xíʼinna ña̱ kuyatinkana nu̱ú Jehová, ta ka̱ʼa̱nndó xíʼinna ña̱ kúsi̱íní-inindó xa̱ʼa̱ ña̱ chíka̱a̱nína ndee̱ keʼéna ku̱a̱ʼáka chiñu ti̱xin congregación. Tavándó tiempo ña̱ kutáʼanndó xíʼinna, ta natúʼunndó xíʼinna xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xa̱a̱ ndóʼondó. Tá ná keʼéndó ña̱yóʼo saá na̱ʼa̱ndó ña̱ táxindó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová, xa̱ʼa̱ na̱ hermano na̱ válíka na̱ íyo ti̱xin congregación (Col. 3:15; Juan 6:44; 1 Tes. 5:18).

VA̱ʼA NÁ KOO ININA

14. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ rey David ña̱ va̱ʼaní ni̱xi̱yo inira?

14 Va̱ʼaní yichi̱ sa̱ndákoo ta̱ rey David nu̱ú na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée saáchi va̱ʼaní ni̱xi̱yo inira. Ta̱yóʼo ta̱xira ku̱a̱ʼání ña̱ʼa ña̱ kuniñúʼuna ixava̱ʼana veʼe Jehová (1 Crón. 22:11-16; 29:3, 4). Ta va̱ása níndi̱ʼi̱-inira ña̱ ka̱ʼa̱n va̱ʼa na̱ yiví xa̱ʼa̱ se̱ʼera ta̱ Salomón tá ná xi̱nu veʼe yóʼo, ta su̱ví xa̱ʼa̱ miíra ka̱ʼa̱n va̱ʼana. Tá xa̱a̱ ku̱a̱ʼa̱n kúchéún ta kǒoka ndeún ña̱ kachíñún nu̱ú íxava̱ʼana veʼe nu̱ú ndásakáʼnuyó Ndióxi̱, kiviva chindeétáʼún xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ tá ná taxiún loʼo xu̱ʼún ña̱ kúúmiíún. Saátu kivi sanáʼún na̱ hermano na̱ válíka ña̱ keʼéna chiñu ña̱ xa̱a̱ xíni̱ún keʼún.

15. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱na̱ʼa̱ ta̱ Pablo ña̱ va̱ʼaní ni̱xi̱yo inira xíʼin ta̱ Timoteo?

15 Saátu ta̱ apóstol Pablo va̱ʼaní ni̱xi̱yo inira, saáchi ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Timoteo ña̱ ná ku̱ʼu̱nra xíʼinra natúʼunra xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta kotona na̱ hermano, ta sa̱náʼa̱rara ndáa ki̱ʼva keʼéra chiñu yóʼo (Hech. 16:1-3). Ña̱ sa̱náʼa̱ra ta̱ Timoteo va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanña xíʼin ta̱yóʼo ña̱ na̱túʼunra xíʼin na̱ yiví xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ (1 Cor. 4:17). Ta viíní xi̱niñúʼu ta̱ Timoteo ña̱ sa̱kúaʼara ña̱ va̱ʼa sa̱náʼa̱ra inkana.

16. ¿Nda̱chun sa̱náʼa̱ ta̱ hermano Shigeo inkakana?

16 Na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée na̱ íyo tiempo vitin, sánáʼa̱na na̱ hermano na̱ válíka ña̱ keʼéna chiñu ña̱ xi̱keʼé miína tá ya̱chi̱ ti̱xin congregación, ta va̱ása ndákanixi̱nína ña̱ va̱ása kundayáʼvikana tá ná keʼéna ña̱yóʼo. Tá kúú ta̱ hermano Shigeo, ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 9, sa̱náʼa̱ra na̱ hermano na̱ válíka na̱ ñúʼu xíʼinra ti̱xin Comité ña̱ Sucursal. Ke̱ʼéra ña̱yóʼo saáchi xi̱kuni̱ra chindeétáʼanra xíʼinna ña̱ kuaʼnuka chiñu Ndióxi̱ país kán. Ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, tá sa̱ndákoora chiñu ña̱ xi̱kuura coordinador, xa̱a̱ ni̱xi̱yo iin ta̱ hermano ta̱ kivi ndakiʼin chiñu ña̱ xi̱keʼéra. Ta̱ hermano Shigeo ndákundeéra sánáʼa̱ra na̱ hermano na̱ válíka, saáchi xa̱a̱ yáʼaka 45 ku̱i̱ya̱ ndíka̱a̱ra xíʼin na̱ Comité ña̱ Sucursal. Ta na̱ hermano na̱ kéʼé nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé ta̱ hermano Shigeo, iin bendición Jehová kúúna.

17. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée xa̱ʼa̱ inkana? (Lucas 6:38).

17 Tá xítondi̱ ndóʼó na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée, saá kúú ña̱ kúnda̱a̱-inindi̱ ña̱ ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndákiʼinyó tá káchíñuyó nu̱ú Jehová xíʼin ndiʼi níma̱yó, ta nda̱kú íyo iniyó xíʼinra. Saátu kúnda̱a̱-inindi̱ ña̱ iin ña̱ va̱ʼaní kúú ña̱ sakúaʼayó ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ ta keʼéyóña. Ni xíni̱vandó ndáa ki̱ʼva xi̱keʼéna iin chiñu tá ya̱chi̱, soo kúnda̱a̱va-inindó ña̱ ndáyáʼviní nasamandó ki̱ʼva ña̱ keʼéndóña. Saátu ndóʼó na̱ sa̱kán nda̱kuchi íyo ku̱a̱ʼáníka ña̱ kivi keʼéndó, saáchi kivi natúʼunndó xíʼin inkana nda̱chun kúsi̱íní-inindó xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱kúaʼandó xa̱ʼa̱ Jehová ni xa̱a̱ ku̱chéendó. Ta na̱ hermano na̱ válíka kusi̱íní-inina kuniso̱ʼona tá ná natúʼunndó xíʼinna xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xa̱a̱ ndóʼondó xíʼin ña̱ xíni̱ndó. Tá ná chika̱a̱ndó ndee̱ ña̱ sanáʼa̱ndó inkana xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ xa̱a̱ xíni̱ndó, Jehová taxira ku̱a̱ʼání bendición ndaʼa̱ndó (kaʼvi Lucas 6:38). *

18. ¿Ndáaña kivi keʼé na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée ta saátu na̱ hermano na̱ válíka?

18 Tá ná kuyatin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée nu̱ú na̱ hermano na̱ válíka, kivi chindeétáʼanna xíʼin táʼanna (Rom. 1:12). Iin tá iin na̱yóʼo kúúmiína ña̱ va̱ása kúúmií inkana. Tá kúú, na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée ku̱a̱ʼání ña̱ ndíchi kúúmiína, ta xíni̱na keʼéna ku̱a̱ʼáka chiñu, saáchi xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo kéʼéna ña̱yóʼo. Ta na̱ hermano na̱ válíka íyo ndee̱na ta ndakúnína. Tá inkáchi káchíñu na̱ hermano na̱ válíka xíʼin na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée, saá kúú ña̱ ndásakáʼnuna Jehová ta chíndeétáʼanna xíʼin na̱ congregación.

YAA 90 Ná chika̱a̱yó ndée táʼanyó

^ párr. 5 Kúsi̱íní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ íyo ku̱a̱ʼání na̱ hermano na̱ válíka ti̱xin congregación, ta chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ kachíñuna ti̱xin ñuu Jehová. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ hermano na̱ xa̱a̱ ku̱chée kivi chindeétáʼanna xíʼin na̱ hermano na̱ válíka nu̱úna ña̱ kuniñúʼuna ndee̱na ña̱ kachíñukana nu̱ú Jehová.

^ párr. 3 Filipenses 2:3, 4: “Kǒo keʼéndó nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ndó keetáʼanndó xíʼin inkana á xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱nu kúnindó, va̱ʼaka vitá koo inindó, ta ndakanixi̱níndó ña̱ ndáyáʼvika inkana nu̱úndó, 4 ndakundeéndó kundi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa̱ inkana ta va̱ása kundi̱ʼi̱-inindó xa̱ʼa̱ mií kuitíndó”.

^ párr. 11 Rut 4:13-16: “Ta̱ Boaz nda̱kiʼinra ñá Rut ta ti̱ndaʼa̱ra xíʼinñá. Ni̱ki̱si̱ra xíʼinñá ta ni̱ke̱e se̱ʼeñá ta ka̱ku iin ta̱ loʼo, saáchi Jehová kúú ta̱ ta̱xi bendición ndaʼa̱ñá. 14 Ta ná ñaʼá ni̱ka̱ʼa̱nná xíʼin ñá Noemí: ‘Ná ndukáʼnu Jehová, saáchi ta̱xira iin ta̱ nda̱satá ñá Rut. Ta ndiʼi na̱ ñuu Israel ná kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ta̱ loʼo ta̱ ka̱ku. 15 Si̱íní koo ña̱ kutakún vitin xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ku ta̱ loʼo yóʼo ta kundaara yóʼó tá ná kuchéún, saáchi se̱ʼe xa̱nuún kúúra, ñá kúʼvi̱ní-ini xíni yóʼó ta va̱ʼaníka ñáyóʼo nu̱ú ña̱ koo u̱xa̱ se̱ʼúnʼ. 16 Ñá Noemí nda̱kunumi-ndaañá ta̱ loʼo yóʼo, ta nda̱kiʼinñára sa̱kúaʼnuñá”.

^ párr. 17 Lucas 6:38: “Kuumiíndó costumbre ña̱ taxindó ña̱ʼa ndaʼa̱ inkana ta saátu ndakiʼin miívandóña. Ku̱a̱ʼání ña̱ʼa taánna nu̱ú ti̱ko̱to̱ndó, nda̱a̱ ni̱ʼi ke̱eña ta nda̱a̱ kisinaña ta nda̱a̱ ku̱i̱ta̱ ndaaña nu̱ú ti̱ko̱to̱ndó. Chi nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéndó xíʼin inkana saá kúú ña̱ keʼéna xíʼinndó”.

^ párr. 58 ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Tá ni̱xi̱nu iin ta̱ superintendente ña̱ circuito 70 ku̱i̱ya̱, miíra xíʼin ñá síʼira nda̱kiʼinna inka chiñu. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xíni̱nína, va̱ʼaní sánáʼa̱na na̱ hermano na̱ íyo ti̱xin congregación nu̱ú ñúʼuna vitin.