Ir al contenido

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Nu̱ú Biblia va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ brindis, ¿nda̱chun va̱ása kéʼé na̱ testigo Jehová ña̱yóʼo?

Ña̱ keʼéna brindis xíʼin copa tá vino (á xíʼin inkaka ndixi) ña̱ xi̱keʼéna tá ya̱chi̱ kúúña ta vitin ndiʼina kéʼéña, ta sava ñuu nása̱ma ki̱ʼva ña̱ kéʼéna ña̱yóʼo. Tá kúú, sava yichi̱ sakánitáʼanna copa, ta na̱ kéʼé ña̱ brindis yóʼo kuni̱na ña̱ ná koo si̱í na̱ yiví kán, ta ná kǒo kani kue̱ʼe̱ miína, ta ku̱a̱ʼá ku̱i̱ya̱ ná kutakuna á inkakaña. Ta sana, na̱ ndóo xíʼin na̱kán ka̱ʼa̱nna ña̱ ndákanixi̱nína tá ndániʼína copa tá koʼona tá vino. Sava na̱ yiví ndákanixi̱nína su̱ví ña̱ kini kúúña nu̱úna ta iin ña̱ va̱ʼava kúúña túvina, ta nu̱ú na̱ testigo Jehová íyova xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása kéʼéna ña̱yóʼo.

Ta suvi ña̱yóʼo kuni̱ kachiña ña̱ na̱ cristiano va̱ása kúni̱na ña̱ ná koo si̱í á ña̱ koo va̱ʼa inka na̱ yiví. Tá siglo nu̱ú, na̱ Cuerpo Gobernante ka̱ʼyína iin carta ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ congregación ta nu̱ú ña̱yóʼo ka̱ʼyína iin tu̱ʼún ña̱ xi̱kuni kachi “va̱ʼaní kundoondó”, á kǒo ña̱ʼa ná kundoʼondó (Hechos 15:29). Ta, sava na̱ xi̱kachíñu nu̱ú Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin na̱ rey na̱ xi̱ndoo nu̱ú ñuʼú yóʼo: “Ná ndukáʼnu ta̱ táta [...] ndiʼi tiempo”, ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nna: “Ná ndukáʼnu ta̱ rey ndiʼi tiempo” (1 Reyes 1:31; Nehemías 2:3).

S̱oo, ¿ndáa míí ka̱na xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼéna brindi? La Atalaya 1 tí marzo ñá ku̱i̱ya̱ 1968 ni̱ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ tu̱ʼun ña̱ va̱xi nu̱ú Encyclopædia Britannica (1910), tomo 13, página 121: “Costumbre ña̱ kéʼéna brindi káʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ ná ‘kundoo va̱ʼana’ sana ña̱yóʼo ka̱naña xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱keʼé na̱ veʼe-ñuʼú vatá ña̱ xi̱keʼéna brindi nu̱ú ndióxi̱na xíʼin nu̱ú na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱. Tá xi̱xixi na̱ griego xíʼin na̱ romano [xi̱xatana vino á ndixi] nuú ndióxi̱ ña̱ xi̱ndasakáʼnuna, ta saátu xi̱keʼénaña xa̱ʼa̱ na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱”. Ta ña̱yóʼo káʼa̱nka ña̱ enciclopedia: “Tá xi̱keʼéna brindi ña̱yóʼo xi̱xiyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ña̱ xi̱sokóna iin ña̱ʼa nu̱ú ndióxi̱ saá xi̱xiyoña nu̱úna ta xi̱ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ na̱ yiví ña̱ kǒo ña̱ kundoʼona”.

¿Á ndáyáʼvika ña̱yóʼo nda̱a̱ tiempo vitin? Iin tutu ña̱ naní International Handbook on Alcohol and Culture, ña̱ ka̱na ku̱i̱ya̱ 1995, káʼa̱nña ña̱yóʼo: “[Ña̱ xi̱keʼéna brindi] kúú ña̱ xi̱sokóna: ni̱i̱ á vino nu̱ú ndióxi̱na ña̱ ndukúna ña̱ʼa nu̱ú na̱ yóʼo, tá kúú ña̱ kǒo ña̱ʼa ná kundoʼona á ña̱ ku̱a̱ʼá tiempo ná kutakuna”.

Ña̱ʼa ña̱ xi̱keʼé na̱ xi̱ndoo tá ya̱chi̱ ña̱ xi̱sokóna nu̱ú ndióxi̱na su̱ví ndiʼiví ña̱yóʼo kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa nu̱ú na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ ta̱ nda̱a̱. Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ tí granada, tí káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱. Iin enciclopedia ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱yóʼo: “Sava na̱ religión vatá xíniñúʼuna tí granada ña̱ koorí tí yi̱i̱ nu̱úna”. Soo, Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna ña̱ ná ixava̱ʼana tí granada xíʼin yi̱ʼva̱ ña̱ va̱ʼa ku̱ʼu̱nrí yuʼú ti̱ko̱to̱ ta̱ su̱tu̱ káʼnu, ta saátu ña̱yóʼo xi̱niñúʼuna ña̱ sakútuna yuʼú nama̱ ña̱ cobre ña̱ templo ta̱ Salomón (Éxodo 28:33; 2 Reyes 25:17). Ta saátu anillo ña̱ xi̱ndikaa̱ ndaʼa̱ na̱ ti̱ndaʼa̱ ni̱xi̱yotu ña̱ xi̱kuni kachi ña̱yóʼo. Soo, ku̱a̱ʼání na̱ yiví kǒo xíni̱na xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, chi ña̱ ndákanixi̱ní na̱yóʼo kúú ta iinna ndíkaa̱ anillo ndaʼa̱na kuni kachiña na̱ xa̱a̱ tindaʼa̱ kúúna.

¿Ndáaña kivi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ tá xíʼina vino xíʼin ña̱ kéʼéna tá xíyo vikó? Tá kúú, iin yi̱chi̱ na̱ ta̱a na̱ xi̱kitáʼan xíʼin ta̱ Siquem na̱ xi̱ndasakáʼnu ndióxi̱ Baal xi̱kuuna “ni̱ki̱ʼvina templo ndióxi̱na ta xi̱xina ta saátu xi̱ʼina ta chi̱kaa̱na chiʼña sa̱tá ta̱ Abimélec”, ta̱ xi̱kuu se̱ʼe ta̱ Gedeón (Jueces 9:22-28). ¿Á túviún ña̱ iin na̱ nda̱kú-ini xíʼin Jehová xi̱ʼina xíʼin na̱yóʼo, ta ni̱ka̱ʼa̱nna xíʼin ndióxi̱ vatá ña̱ ná chika̱a̱na chiʼña sa̱tá ta̱ Abimélec? Ta̱ profeta Amós ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ ñuú Israel na̱ va̱ása nda̱kúka níxíyo ini xíʼin Jehová: “Ta chí si̱ín altar ndóona, [...] ta xu̱ʼún ña̱ kíʼinna ndaʼa̱ na̱ yiví kúú ña̱ sátána vino ta xíʼinara nu̱ú ndióxi̱na” (Amós 2:8). ¿Á ke̱ʼé iin na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ ña̱yóʼo, tá kúú ña̱ xi̱xatana vino ña̱ ndasakáʼnuna ndióxi̱na á xi̱xiʼi̱ kuitínara tá ke̱ʼéna ña̱yóʼo? (Jeremías 7:18.) ¿Á ndákanixi̱níún iin na̱ ndásakáʼnu Jehová xi̱ndaniʼina copa tá vino ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xíʼin iin ndióxi̱ vatá ña̱ chindeétáʼanra xíʼin iin na̱ yiví á ña̱ chindeétáʼanra xíʼinna chí nu̱únínu?

Sava yichi̱ na̱ xi̱ndasakáʼnu Jehová xi̱ndaniʼina ndaʼa̱na chí ndiví ña̱ va̱ʼa kakana ña̱ʼa nu̱úra. Soo, xi̱ndaniʼina ndaʼa̱na nu̱ú Ndióxi̱ ta nda̱a̱. Ta saa, ta̱ “Salomón nda̱kundichira chí nu̱ú altar Jehová nu̱ú ndiʼi na̱ ñuú Israel ta nda̱niʼira ndaʼa̱ra chí ndiví; ta káchira: ‘Jehová Ndióxi̱ na̱ ñuú Israel, kǒo nda̱a̱ ni iin Ndióxi̱ íyo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yóʼó [...] kuniso̱ʼún ndi̱ʼi̱ nda̱a̱ nu̱ú íyoún chí ndiví, kuniso̱ʼún ndi̱ʼi̱ ta koo káʼnu iniún xa̱ʼa̱ndi̱’” (1 Reyes 8:22, 23, 30). Ta saátu, ta̱ “Esdras ndásakáʼnura Jehová [...], ta ndiʼi na̱ ñuu nda̱kuiin: ‘Saá koo, Saá koo’, ta nda̱ni̱ʼina ndaʼa̱na. Ta saá ku̱xítína nu̱ú Jehová” (Nehemías 8:6; 1 Timoteo 2:8). Ta na̱ nda̱kú-ini ka̱chíñu nu̱ú Ndióxi̱ va̱ása níndaniʼina ndaʼa̱na chí ndiví ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xíʼin iin ndióxi̱ ta̱ kúúmií suerte (Isaías 65:11).

Tiempo vitin na̱ yiví na̱ kéʼé brindi yóʼo va̱ása kéʼénaña ña̱ va̱ʼa ndukúna iin bendición á ña̱ʼa nu̱ú iin ndióxi̱ vatá, ta va̱ása kivi ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ nda̱chun ndániʼina copana chí ndiví. Soo, xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása ndákanixi̱ní na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo va̱ása kúni kachiña ña̱ saátu xíniñúʼu keʼé na̱ cristiano.

Kúnda̱a̱ iniyó, na̱ testigo Jehová kǒo kéʼéna inka ña̱ʼa ña̱ kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo. Tá kúú, ku̱a̱ʼání na̱ yiví, íxaa saludána ña̱ bandera, ta va̱ása ndákanixi̱nína ndáa xa̱ʼa̱ ndásakáʼnuna bandera yóʼo. Soo miíyó na̱ cristiano na̱ nda̱a̱ va̱ása káʼa̱nyó xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ta ni kǒo kéʼéyó ña̱yóʼo. Soo kúnda̱a̱va-inina ama kúú ña̱ va̱ása xíniñúʼu ke̱ʼéna ña̱yóʼo, ta na̱ testigo Jehová kǒo kéʼéna ña̱yóʼo nu̱ú inkana ña̱ va̱ʼa ná kǒo saa̱na xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱, va̱ása ndíku̱nna ña̱ kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo ña̱ ndásakáʼnuna ñuuna, tá ná keʼéna saá ya̱ʼa ndosóna tu̱ʼun Ndióxi̱ (Éxodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21). Ña̱ kéʼé na̱ yiví ña̱ brindi va̱ása ndakanixi̱nína ña̱ kítáʼanña xíʼin ña̱ veʼe-ñu̱ʼu. Soo, na̱ cristiano na̱ nda̱a̱ kúnda̱a̱va-inina ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kǒo kéʼéna brindi yóʼo, saáchi ña̱yóʼo ka̱naña veʼe-ñu̱ʼu vatá ta nda̱a̱ tiempo vitin ña kéʼéna ña̱ brindi yóʼo náʼa̱ña ña̱ ndúkúna ndee̱ ‘chí ndiví’, ña chindeétáʼanña xíʼinna (Éxodo 23:2).