Ir al contenido

¿Nda̱chun xíniñúʼu ixato̱ʼó ná ñaʼá ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱?

¿Nda̱chun xíniñúʼu ixato̱ʼó ná ñaʼá ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱?

¿Nda̱chun xíniñúʼu ixato̱ʼó ná ñaʼá ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱?

“Ta̱a kúú na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ná ñaʼá” (1 COR. 11:3).

1, 2. a) ¿Ndáa tu̱ʼun xi̱niñúʼu ta̱ apóstol Pablo ña̱ ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ nda̱kaxin Jehová ña̱ kuniʼina yichi̱ nu̱ú inkana? b) ¿Ndáa pregunta ndakuiinyó nu̱ú ña̱ artículo yóʼo?

 TA̱ APOSTOL Pablo xi̱niñúʼura ña̱ tu̱ʼun yóʼo ña̱ va̱ʼa ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱ kuniʼi yichi̱ nu̱ú inkana: “Ta̱ Cristo kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ndiʼi na̱ ta̱a, [...] ta Ndióxi̱ kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ta̱ Cristo” (1 Cor. 11:3). Nu̱ú artículo ña̱ ni̱ya̱ʼa sa̱kuaʼayó xa̱ʼa̱ ta̱ Jesús ña̱ kúsi̱íní-inira ña̱ xíniso̱ʼora ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinra, ta̱ níʼi yichi̱ nu̱úra. Saátu sa̱kuaʼayó ña̱ na̱ ta̱a xíniñúʼu kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n ta̱ Jesús. Ná ndakaʼányó ndáa ki̱ʼva ni̱xi̱yo ta̱ Jesús xíʼin na̱ yiví, va̱ʼaní ni̱xi̱yo inira, vitá ni̱xi̱yo inira, ku̱ndáʼvi-inira xi̱nirana ta chi̱ndeétáʼanra xíʼinna. Saátu xíniñúʼu keʼé ta̱ ta̱a xíʼin ñá síʼira ta saátu xíniñúʼu keʼéra xíʼin ndiʼi na̱ yiví.

2 ¿Soo á íyo na̱ xíniñúʼu kuniso̱ʼo ná ñaʼá? Íyovana, ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Na̱ ta̱a kúú na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ná ñaʼá”. ¿Ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu koto ná ñaʼá ná sakúaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ tu̱ʼun yóʼo? ¿Á xíniñúʼu kundiku̱nná ña̱ tu̱ʼun yóʼo tá va̱ása sákuaʼa yii̱ná xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? ¿Á kúni̱ kachi ña̱ tu̱ʼun yóʼo ña̱ va̱ása xíniñúʼu ka̱ʼa̱nví ná ña̱ʼa ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ndáaña ndákanixi̱níná xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa? ¿Ta ndáaña xíniñúʼu keʼé ná ñaʼá ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ná?

“Ná ixava̱ʼi̱ iin na̱ chindeétáʼan xíʼinra”

3, 4. ¿Ndáaña va̱ʼa ndákiʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ ndíku̱n ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱?

3 Jehová kúú ta̱ chi̱ndúʼú yichi̱ ña̱ koo iin na̱ yiví na̱ kuniʼi yichi̱ nu̱ú inkana. Tándi̱ʼi ku̱vaʼa ta̱ Adán ña̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱n Jehová: “Va̱ása va̱ʼa ña̱ koo mitúʼun ta̱ ta̱a. Keʼíi̱ iin ñá chindeétáʼan xíʼinra, iin ñá va̱ʼa koo xíʼinra”. Ña̱kán ki̱xáʼara i̱xava̱ʼara ñá Eva. Ta̱ Adán kúsi̱íní-inira ñá íyoñá xíʼinra ta chindeétáʼanñá xíʼinra, ña̱kán ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ tu̱ʼun yóʼo: “Ñáyóʼo ndixa kúú leke miíi̱ xíʼin ku̱ñu miíi̱” (Gén. 2:18-24). U̱vi̱ saá na̱yóʼo kivi koo ku̱a̱ʼá se̱ʼena na̱ va̱ása kuumií ku̱a̱chi ta si̱í kundoona ndiʼi tiempo nu̱ú ñuʼú livi.

4 Soo na̱yóʼo va̱ása níxiniso̱ʼona ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna, ña̱kán va̱ása níkivika kundoona nu̱ú jardín ña̱ Edén (kaʼvi Romanos 5:12). Soo ni saá ku̱u, nda̱a̱ tiempo vitin íyo na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ yiví, ta na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ na̱ ndíku̱n ña̱yóʼo táxi̱nní ndóona xíʼin táʼanna ta si̱íní ndóona. Sana ndóʼona nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ Jesús tá ni̱xi̱yora xíʼin yivára chí ndiví, ndiʼi tiempo xi̱kusi̱íní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xiniso̱ʼora ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n yivára xíʼinra (Pro. 8:30). Xa̱ʼa̱ ña̱ kúúyó na̱ yiví ku̱a̱chi, ta̱ ta̱a va̱ása kívi kuniʼi viíra yichi̱ nu̱ú ñá síʼira ta íxayo̱ʼvi̱ña xíʼin ñáyóʼo ña̱ kundiku̱nñá ña̱ káʼa̱nra. Soo tá u̱vi̱ saána ndákundeéna kéʼéna ña̱ kúni̱ Ndióxi̱ si̱íní xa̱a̱na koona xíʼin táʼanna.

5. ¿Nda̱chun xíniñúʼu ndakundeé na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ kundiku̱nna consejo ña̱ va̱xi nu̱ú Romanos 12:10?

5 Ña̱ va̱ʼa koo si̱í ndiʼi na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu kundiku̱nna consejo ña̱ táxi Ndióxi̱ ndaʼa̱ ndiʼi na̱ sákuaʼa xa̱ʼa̱ra, ña̱ káchi: “Ndeéní kuʼvi̱-inindó kunitáʼanndó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéndó xíʼin na̱ veʼendó. Siʼnaka miíndó keʼé ña̱yóʼo ña̱ ixato̱ʼó táʼanndó” (Rom. 12:10). Ta saátu u̱vi̱ saána xíniñúʼu ndakundeé kundiku̱n ña̱ tu̱ʼun yóʼo: “Va̱ʼaní koo inindó xíʼin táʼanndó, viíní keʼéndó xíʼin táʼanndó, ta kundáʼvi-inindó kunitáʼanndó, xíʼin ndiʼi níma̱ndó ixakáʼnu-inindó xa̱ʼa̱ táʼanndó” (Efe. 4:32).

Tá yii̱ún á ñá síʼún va̱ása ndásakáʼnuna Jehová

6, 7. ¿Ndáaña va̱ʼa ndakiʼin ñá hermana tá íxato̱ʼóñá yii̱ñá ni va̱ása sákuaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱?

6 Sava na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱, yii̱na á ñá síʼina va̱ása sákuaʼana xa̱ʼa̱ Jehová, soo ku̱a̱ʼáka kúú ta̱a ta̱ va̱ása sákuaʼa xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. ¿Tá saá ndáaña xíniñúʼu keʼé iin ñá hermana tá va̱ása sákuaʼa yii̱ñá? Ña̱ Biblia káʼa̱nña ndáaña xíniñúʼu keʼéñá: “Ndóʼó ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱, kundiku̱nndó ña̱ káʼa̱n yiíndó xíʼinndó. Chi tá va̱ása kándíxara ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱, kiviva xa̱a̱ra kandíxaraña xa̱ʼa̱ ña̱ viíní íyo ña̱ kéʼéndó ta va̱ása xíniñúʼuví ka̱ʼa̱nndó nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa xíʼinra, chi miíra kuni nu̱úra ña̱ viíní íyo ña̱ kéʼéndó ta saátu ña̱ íxato̱ʼóníndóra” (1 Ped. 3:1, 2).

7 Ña̱kán ña̱ Biblia káʼa̱nña xíʼin ná hermana ná va̱ása sákuaʼa yii̱ ña̱ xíniñúʼu i̱xato̱ʼónára chi ta̱yóʼo kúú ta̱ ndísochíñu ti̱xin veʼená. Tásaá ná keʼéñá, ¿ndáaña kuu xíʼin yii̱ñá? Sana yii̱ñá nda̱ka̱tu̱ʼunra miíra nda̱chun va̱ʼaní-ini ñá síʼira, kuni̱ra kunda̱a̱-inira xa̱ʼa̱ ña̱ sákuaʼañá tasaá xa̱a̱ra sakúaʼara xa̱ʼa̱ Jehová.

8, 9. ¿Ndáaña xíniñúʼu keʼé iin ñá hermana tá yii̱ñá va̱ása xíʼinra sakúaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni va̱ʼaní kéʼéñá xíʼinra?

8 ¿Soo ndáaña xíniñúʼu keʼé ñá hermana ta yii̱ñá va̱ása xíínra sakúaʼara xa̱ʼa̱ Ndióxi̱? Ña̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña xíʼin ná ñaʼá ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ xíniñúʼu ndakundeéna va̱ʼaní koo ininá xíʼin yii̱ná, ta kuʼvi̱-ininá kuninára. Nu̱ú 1 Corintios 13:4 káʼa̱nña ña̱ na̱ kúʼvi̱-ini xíni inkana va̱ása kamaní-inina ta va̱ʼaní-inina, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kúndeé-inina nu̱ú ndiʼi ña̱ ndóʼona. Ná ñaʼá ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíniñúʼu kundeé-ininá nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ íyo nu̱úná, ta vitá koo ininá ta kúee koo ininá xa̱ʼa̱ ña̱ kúʼvi̱-ininá xíniná yii̱ná (Efe. 4:2). Tíxa̱ʼvi ña̱ espíritu santo Ndióxi̱, ñá ñaʼá ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ kivi na̱ʼa̱ñá ña̱ kúúñá iin ñaʼá ñá va̱ʼaní-ini xa̱ʼa̱ ña̱ sákuaʼañá xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ni íyoní tu̱ndóʼo nu̱úñá.

9 Ta̱ Pablo ka̱ʼyira ña̱yóʼo: “Kúúmiíi̱ ndee̱ ña̱ keʼíi̱ nda̱a̱ ndáaka ña̱ʼa chi íyo ta̱ táxi ndee̱ ndaʼíi̱ ña̱ keʼíi̱ña” (Fili. 4:13). Saátu ña̱ espíritu santo Ndióxi̱ kivi chindeétáʼan xíʼin ñá hermana ña̱ kuchiñuñá keʼéñá ña̱ʼa ña̱ túviñá va̱ása kuchiñuñá keʼéñá. Tá kúú, tá yii̱ñá va̱ása vií kéʼéra xíʼinñá ta va̱ása íxato̱ʼórañá, saátu miíñá kuni̱ñá keʼéñá xíʼinra nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéra xíʼinñá. Biblia táxiña consejo yóʼo ndaʼa̱ ndiʼi miíyó: “Tá inkana kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinndó, va̱ása keʼéndó xíʼinna nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéna xíʼinndó. [...] Chi tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña: ‘Miíi̱ kúú ta̱ ndatiin ku̱a̱chi xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼéna xíʼinndó; yi̱ʼi̱ kúú ta̱ taxi castigo ndaʼa̱na, káchi Jehová’” (Rom. 12:17-19). Ta tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nkaña ña̱yóʼo: “Tá iinna kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinndó, kiʼin va̱ʼandó kuenta ña̱ kǒo keʼéndó saá xíʼinna. Nu̱úka ña̱yóʼo chika̱a̱ndó ndee̱ ña̱ keʼéndó ña̱ va̱ʼa xíʼin táʼanndó, ta saátu xíʼin inkana” (1 Tes. 5:15). Ña̱kán espíritu santo Ndióxi̱ kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó keʼéyó ña̱ʼa ña̱ túviyó va̱ása kuchiñuyó keʼéyó, xa̱ʼa̱ ña̱kán ndáyáʼviní ndukúyóña nu̱úra.

10. ¿Ndáaña ke̱ʼé ta̱ Jesús tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra?

10 Iin yichi̱ va̱ʼaní sandákoo ta̱ Jesús nu̱úyó. Ná kotoyó ndáaña ke̱ʼéra tá i̱xandi̱va̱ʼana xíʼinra ta ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinra. Nu̱ú 1 Pedro 2:23 káchiña: “Tá ni̱ka̱ʼa̱n-ndi̱va̱ʼana xíʼinra va̱ása níka̱ʼa̱n-ndi̱va̱ʼara xíʼinna, tá sa̱xóʼvi̱nara va̱ása níka̱ʼa̱nra ña̱ saá keʼéra xíʼinna, nu̱úka ña̱yóʼo sa̱ndákoora ndiʼiña ndaʼa̱ ta̱ nda̱kúní ndátiin ku̱a̱chi”. Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ ná kundiku̱nyó yichi̱ ta̱ Jesús ta ná va̱ása keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼéna xíʼinyó. Ta saátu káʼa̱nkaña xíʼinyó: “Kundáʼvi-inindó kunindóna ta vitá koo inindó. Tá kéʼéna ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinndó va̱ása keʼéndó saá xíʼinna, tá káʼa̱n-ndi̱va̱ʼana xíʼinndó va̱ása ka̱ʼa̱n-ndi̱va̱ʼandó xíʼinna” (1 Ped. 3:8, 9).

¿Á va̱ása kivi ka̱ʼa̱n ná ñaʼá xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níná?

11. ¿Ndáa chiñu ndáyáʼviní ta̱xi Jehová ndaʼa̱ sava ná ñaʼá?

11 Tá káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ ña̱ níʼi ta̱ ta̱a yichi̱ nu̱ú ñá ñaʼá, ¿á kúni̱ kachiña ña̱ va̱ása kiviví ka̱ʼa̱nñá xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níñá? Va̱ásaví. Jehová táxira chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ na̱ ta̱a ta saátu ná ñaʼá. Saáchi nda̱kaxinra ku̱a̱ʼání ná ñaʼá ña̱ kuniʼichíñuná xíʼin ta̱ Cristo, ta náyóʼo kítáʼanná xíʼin na̱ 144,000 na̱ nda̱kaxin Jehová ña̱ koona rey xíʼin su̱tu̱ ta kaʼndachíñuna nu̱ú ñuʼú yóʼo ta ta̱ Cristo kúú ta̱ kuniʼi yichi̱ nu̱úna (Gál. 3:26-29). Ña̱kán káxiní kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ta̱xi Jehová chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ ná ñaʼá ti̱xin ñuura.

12, 13. Ka̱ʼa̱nndó xa̱ʼa̱ iin ejemplo ña̱ náʼa̱ ña̱ tiempo xi̱naʼá ni̱xi̱yo ná ñaʼá ná xi̱kuu profeta.

12 Ná ndakaʼányó ña̱ tiempo xi̱naʼá ni̱xi̱yo sava ná ñaʼá ná xi̱kuu profeta. Nu̱ú Joel 2:28, 29, Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra: “Tándi̱ʼi, saá taxii̱ espíritui̱ ndaʼa̱ ndiʼi na̱ yiví. Ta na̱ se̱ʼena va̱ʼa ka̱ʼa̱nna xa̱ʼa̱ ña̱ koo chí nu̱únínu. [...] Ta nda̱a̱ na̱ káchíñu nu̱úi̱ taxii̱ espíritui̱ ndaʼa̱, tá ná kixaa̱ ki̱vi̱ kán”.

13 Ña̱ Pentecostés ña̱ ku̱i̱ya̱ 33 tiempo xi̱naʼá, nda̱kutáʼan ki̱ʼva 120 na̱ discípulo ta̱ Jesús ti̱xin iin veʼe ña̱ súkun chí ñuu Jerusalén. Jehová ta̱xira espíritu santora ndaʼa̱ na̱ ta̱a xíʼin ná ñaʼá na̱ nda̱kutáʼan ti̱xin ña̱ veʼe yóʼo. Tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pedro xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ka̱chira: “Chi ña̱ kúu yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ profeta Joel xa̱ʼa̱: ‘Ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi taxii̱ espíritu santo ndaʼa̱ ndiʼi na̱ yiví, káchi Ndióxi̱. Se̱ʼe ta̱a válína xíʼin se̱ʼe ñaʼá válína natúʼunna xa̱ʼíi̱, [...] ta ki̱vi̱ saá nda̱a̱ ta̱ káchíñu ndáʼvi nu̱úi̱ xíʼin ná káchíñu ndáʼvi nu̱úi̱ taxii̱ espíritu santo ndaʼa̱na, ta na̱kán natúʼunna xa̱ʼíi̱’” (Hech. 2:16-18).

14. ¿Ndáaña ke̱ʼé ná ñaʼá na̱ ni̱xi̱yo siglo nu̱ú ña̱ ku̱a̱ʼáka na̱ yiví xa̱a̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱?

14 Ná ñaʼá ná ni̱xi̱yo siglo nu̱ú va̱ʼaní chi̱ndeétáʼanná ña̱ ku̱a̱ʼáka na̱ yiví xa̱a̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱. Na̱túʼunná tu̱ʼun va̱ʼa xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱ ta ke̱ʼéná inkaka chiñu ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱yóʼo (Luc. 8:1-3). Ta kúú nu̱ú carta ña̱ chi̱ndaʼá ta̱ Pablo nu̱ú na̱ Romano, ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ñá Febe ñá “ndíkaa̱ káchíñu ti̱xin congregación ña̱ Cencreas”. Tá chi̱ndaʼára saludo ku̱a̱ʼa̱n nu̱ú na̱ káchíñu xíʼinra, ni̱ka̱ʼa̱ntura xa̱ʼa̱ inka ná ñaʼá tá kúú “ñá Trifena xíʼin ñá Trifosa, ná ndeéní ndíʼi̱-ini xa̱ʼa̱ chiñu ta̱ táta Jesús”. Ta ni̱ka̱ʼa̱nkara: “Chindeéndó ñá Pérsida ñá kúʼvi̱ní-iniyó xíniyó, chi ñáyóʼo ndeéní kéʼéñá chiñu nu̱ú ta̱ táta Jesús” (Rom. 16:1, 12).

15. ¿Ndáa chiñu va̱ʼaní kéʼé ná ñaʼá ña̱ va̱ʼa ku̱a̱ʼáka na̱ yiví xa̱a̱ kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ tiempo vitin?

15 Tiempo vitin, yáʼaka u̱xa̱ millón kúú na̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ Reino Ndióxi̱, ta ku̱a̱ʼání na̱yóʼo kúú ná ñaʼá ná xa̱a̱ síín síín ku̱i̱ya̱ (Mat. 24:14). Ku̱a̱ʼání náyóʼo ku̱a̱ʼá tiempo káchíñuná ña̱ natúʼunná xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ta inkaná kúúná misionera xíʼin betelita. Ña̱kán va̱ʼaní ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ rey David xa̱ʼa̱ náyóʼo, ka̱chira: “Jehová kúú mií ta̱ káʼa̱n ndáaña keʼéna; ku̱a̱ʼání kúú ná ñaʼá ná nátúʼun xa̱ʼa̱ tu̱ʼun va̱ʼa” (Sal. 68:11). Táki̱ʼva xítoyó, Ndióxi̱ chíndayáʼviníra chiñu ña̱ kéʼé ná ñaʼá yóʼo ña̱ va̱ʼa natúʼunná xa̱ʼa̱ Reinora ta saxínuná ña̱ kúni̱ra. Ña̱kán tá káʼa̱n Jehová xíʼinná ña̱ ná ixato̱ʼóná na̱ níʼi yichi̱ nu̱úná, kǒo kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ va̱ása kivi ka̱ʼa̱nná xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níná.

U̱vi̱ ná ñaʼá ni̱ka̱ʼa̱nná xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níná

16, 17. ¿Ndáa ki̱ʼva náʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ñá Sara ña̱ kivi ka̱ʼa̱n ná ñaʼá ña̱ ndákanixi̱níná xíʼin yii̱ná?

16 Tá Jehová ta̱xira chiñu ña̱ ndáyáʼviní ndaʼa̱ ná ñaʼá, ¿á kǒo xíniñúʼu ka̱ʼa̱n na̱ ta̱a xíʼin ñá síʼina tá kúma̱níka ndaka̱xinna keʼéna iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní? Saá xíniñúʼu koovaña. Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ sava ná ñaʼá ná ni̱ka̱ʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níná, ta ke̱ʼéná sava ña̱ʼa ni kǒo níka̱ʼa̱nná xíʼin yii̱ná. Ná kotoyó u̱vi̱ ejemplo.

17 Ñá Sara ku̱a̱ʼá yichi̱ ni̱ka̱ʼa̱nñá xíʼin ta̱ Abrahán ña̱ ná taxíra ñá Agar xíʼin ta̱ loʼo se̱ʼeñá, saáchi na̱yóʼo xi̱kusi̱kindaana se̱ʼeñá. Soo ta̱ Abrahán ni̱xo̱ʼvi̱ní-inira xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñáyóʼo xa̱ʼa̱ ta̱ loʼo se̱ʼera, tasaá ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin ta̱ Abrahán: “Kǒo kusuchí iniún xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n ñá Sara xa̱ʼa̱ ñá káchíñu nu̱úndó xíʼin ta̱ loʼo se̱ʼeñá. Kuniso̱ʼo ña̱ káʼa̱nñá” (Gén. 21:8-12). Ta̱ Abrahán xi̱niso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová xíʼinra ta ke̱ʼéra ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ñá síʼira ñá Sara xíʼinra.

18. ¿Ama kúú ña̱ nda̱kaxin mií ñá Abigaíl ña̱ keʼéñá?

18 Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ñá Abigaíl ñá síʼi ta̱ Nabal, iin ta̱a ta̱ kúikání ni̱xi̱yo chi ku̱a̱ʼání kití sa̱na̱ra ni̱xi̱yo. Tá xínu ta̱ David nu̱ú ta̱ rey Saúl, miíra xíʼin na̱ ta̱a na̱ kítáʼan xíʼinra ni̱xa̱a̱na xi̱ndoona nu̱ú íyo kití sa̱na̱ ta̱ Nabal ta nda̱a̱ xi̱ndaanarí ta kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa níndukúna nu̱úra. Soo ta̱ Nabal kue̱ʼe̱ní ni̱xi̱yora ta va̱ása va̱ʼa ña̱ níkeʼéra, ña̱kán tá ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ David xíʼinra ña̱ ná taxira loʼo comida xíʼin ti̱kui̱í ndaʼa̱ na̱ ta̱a na̱ kítáʼan xíʼinra, ni̱sa̱a̱ní ta̱ Nabal ta nda̱a̱ ni̱nda̱ʼyi̱ra nu̱úra. Ta̱yóʼo xi̱kuura iin ta̱a ta̱ xi̱keʼé ña̱ kíʼví ta va̱ása vií níxi̱ndakanixi̱níra. ¿Ndáaña ke̱ʼé ñá Abigaíl tá ku̱ndaa̱-iniñá xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé yii̱ñá? Kǒo níka̱ʼa̱nñá xíʼin yii̱ñá ta ndi̱ku̱n kama i̱xanduviñá 200 si̱ta̱váʼa, u̱vi̱ jarra tá vino, u̱ʼu̱n ndikachi tí xa̱a̱ i̱xava̱ʼana, u̱ʼu̱n sea trigo ña̱ ya̱tan, 100 torta ña̱ pasa xíʼin 200 torta ña̱ higo ta ta̱xiñáña ndaʼa̱ ta̱ David xíʼin na̱ kítáʼan xíʼinra. ¿Á ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ ke̱ʼé ñáyóʼo? Ña̱ ku̱u tándi̱ʼi náʼa̱ña ña̱ va̱ʼava kúú ña̱ ke̱ʼéñá. Biblia káʼa̱nña ña̱ ta̱xi Jehová ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ Nabal, ta tá ni̱ya̱ʼa loʼo tiempo ñá Abigaíl ti̱ndaʼa̱ñá xíʼin ta̱ David (1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42).

Iin ñaʼá ñá ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱

19, 20. ¿Ndáaña kéʼé iin ñaʼá ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ñá?

19 Biblia káʼa̱n va̱ʼaña xa̱ʼa̱ ná ñaʼá ná xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ná xíniso̱ʼo ña̱ káʼa̱n Jehová xíʼinná. Tutu Proverbios va̱ʼaní káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ñá ñaʼá ñá íyo yii̱. Ña̱ Biblia káchiña: “ Ñá ñaʼá ñá va̱ʼaní káchíñu ndáyáʼvika ñáyóʼo nu̱ú ña̱ coral. Yii̱ñá xíʼin ndiʼi níma̱ra ndáa-inirañá, kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼvi kúma̱ní nu̱úra. Ñákán kǒo ña̱ʼa ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼéñá xíʼinra chi nina ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kéʼéñá xíʼinra ndiʼi ki̱vi̱ ña̱ tákuñá. [...] Viíní ndákanixi̱níñá tá kúma̱níka ka̱ʼa̱nñá ta nina tu̱ʼun va̱ʼa káʼa̱nñá. Kíʼinñá kuenta xíʼin chiñu ña̱ íyo ti̱xin veʼeñá, va̱ása xúxánñá. Ndáko̱o na̱ se̱ʼeñá ta káʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ñá, ndáko̱o ta̱ yii̱ñá ta káʼa̱n va̱ʼara xa̱ʼa̱ñá” (Pro. 31:10-12, 26-28).

20 ¿Ndáaña kéʼé iin ñaʼá ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ñá? Proverbios 31:30 káchiña: “Ki̱ʼva ña̱ íyoñá ña̱ vatáva kúúña, ta ña̱ livi náʼa̱ñá yáʼavaña; soo ñá ñaʼá ñá ndásakáʼnu Jehová ka̱ʼa̱n va̱ʼana xa̱ʼa̱ñá”. Ñá ñaʼá ñá ndásakáʼnu Ndióxi̱ va̱ʼaní xíniso̱ʼoñá ña̱ káʼa̱n na̱ níʼi yichi̱ nu̱úñá, chi tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña ña̱ “na̱ ta̱a kúú na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ná ñaʼá” ta “ta̱ Cristo kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ndiʼi na̱ ta̱a” ta “Ndióxi̱ kúú ta̱ níʼi yichi̱ nu̱ú ta̱ Cristo” (1 Cor. 11:3).

Ná taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Ndióxi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ta̱xira tindaʼa̱yó

21, 22. a) ¿Nda̱chun xíniñúʼu taxi na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová? b) ¿Nda̱chun xíniñúʼu ixato̱ʼóyó na̱ nda̱kaxin Jehová kuniʼi yichi̱ nu̱úyó? (Koto recuadro ña̱ página 17).

21 Ndiʼi na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱, íyo ku̱a̱ʼání xa̱ʼa̱ kúú ña̱ kivi taxina tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová ta̱ chi̱ndúʼú xa̱ʼa̱ ña̱ tindaʼa̱yó. Iin ña̱yóʼo kúú ña̱ inkáchi koona xíʼin táʼanna ndiʼi tiempo. Soo iin ña̱ ndáyáʼviníka kúú ña̱ inkáchi káchíñuna nu̱ú Jehová (Rut 1:9; Miq. 6:8). Ta̱ chi̱ndúʼú xa̱ʼa̱ ña̱ tindaʼa̱na xíniva̱ʼara ndáaña xíniñúʼu keʼéna ña̱ va̱ʼa koona xíʼin táʼanna, xa̱ʼa̱ ña̱kán xíniñúʼu kundiku̱nna ndiʼi ña̱ káʼa̱nra xíʼinna. Tasaá, ña̱ si̱í-ini ña̱ táxi Jehová ndaʼa̱yó kúú ña̱ ndasandakú-inina ni ndóoyó nu̱ú iin ñuyǐví nu̱ú íyoní tu̱ndóʼo (Neh. 8:10).

22 Ta̱ íyo ñá síʼi kúʼvi̱ní-inira xínirañá nda̱a̱ táki̱ʼva kúʼvi̱-inira xínira miíra, ta kúnda̱a̱-inira ña̱ viíní xíniñúʼu kuniʼira yichi̱ nu̱úñá. Ta ñaʼá ñá ndásakáʼnu Ndióxi̱ kúnda̱a̱-iniñá ña̱ xíniñúʼu ixato̱ʼóñá yii̱ñá ta chindeétáʼanñá xíʼinra, ta xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kuʼvi̱níka-ini yii̱ñá kunirañá. Soo ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka kúúña, tá viíní kitáʼanna ndásakáʼnuna yiváyó Jehová.

¿Á ndákaʼún xa̱ʼa̱ña?

• ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ nda̱kaxin Jehová na̱ kuniʼi yichi̱ nu̱úyó?

• ¿Nda̱chun xíniñúʼu ixato̱ʼó táʼan na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱?

• ¿Ndáa ki̱ʼva xíniñúʼu koo ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíʼin yii̱ñá ta̱ va̱ása sákuaʼa xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱?

• ¿Nda̱chun xíniñúʼu natúʼun táʼan ta̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ xíʼin ñá síʼira tá kúma̱níka ndaka̱xinra keʼéra iin ña̱ ndáyáʼviní?

[Pregunta ña̱ ndakuiinyó]

[Recuadro]

¿Nda̱chun ndáyáʼvi ixato̱ʼóna na̱ níʼi yichi̱ nu̱úna?

Jehová chi̱ndúʼúra iin ley ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanña xíʼin ndiʼi na̱ yiví ta saátu xíʼin na̱ ángel. Ta ña̱yóʼo ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa táxiña ndaʼa̱na ña̱ va̱ʼa ndaka̱xin miína ndáaña kúni̱na keʼéna ta saá va̱ʼa kachíñuna nu̱ú Ndióxi̱ ta inkáchi ixato̱ʼóna miíra xíʼin inka na̱ yiví (Sal. 133:​1).

Na̱ nda̱kaxin Ndióxi̱ na̱ ku̱ʼu̱n chí ndiví kúnda̱a̱-inina na̱ níʼi yichi̱ nu̱úna kúú ta̱ Jesucristo (Efe. 1:​22, 23). Ta ta̱ Jesús íxato̱ʼóra yivára ña̱ níʼira yichi̱ nu̱úra, “chi Ndióxi̱ kúú ta̱ ta̱xi ña̱ kaʼndachíñura nu̱ú ndiʼi ña̱ʼa. Tasaá kúú ña̱ ndakiʼin Ndióxi̱ kaʼndachíñura nu̱ú ndiʼi ña̱ʼa” (1 Cor. 15:​27, 28). Chi ña̱ xíniñúʼu keʼé na̱ xa̱a̱ nda̱taxi miíi ndaʼa̱ Ndióxi̱ kúú ña̱ kuniso̱ʼona ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ ndáaña keʼéna ti̱xin ña̱ congregación ta saátu ti̱xin veʼena (1 Cor. 11:3; Heb. 13:17). Tá ná keʼéna saá ku̱a̱ʼání ña̱ va̱ʼa ndakiʼinna: ña̱ kindo̱o ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼéna ta̱ saátu taxira bendición ndaʼa̱na (Isa. 48:17).

[Na̱ʼná]

Ña̱ oración kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼin ñá ñaʼá ñá xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱ ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱ñá ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmií Ndióxi̱

[Na̱ʼná]

Jehová chíndayáʼviníra ña̱ kéʼé ñá ñaʼá xa̱ʼa̱ Reinora