Ir al contenido

¿Á xíniñúʼu chaʼviún impuesto?

¿Á xíniñúʼu chaʼviún impuesto?

¿Á xíniñúʼu chaʼviún impuesto?

NDA̱A̱ ni iinna va̱ása kútóona chaʼvina impuesto. Ku̱a̱ʼánína ndákanixi̱nína xu̱ʼún ña̱ ndákayana yóʼo va̱ása vií xíniñúʼunaña, chi tává kuitína xu̱ʼún ndaʼa̱ na̱ yiví. Ta inkana va̱ása táxinaña xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱nína ña̱ va̱ása vií xíniñúʼuna xu̱ʼún yóʼo. Táʼan ña̱yóʼo kúú ña̱ ndóʼo na̱ ndóo chí Oriente Medio na̱ káʼa̱n ña̱yóʼo: “Va̱ása chaʼvindi̱ xa̱ʼa̱ kaa ña̱ kaʼní se̱ʼendi̱”.

Ta su̱ví yichi̱ nu̱ú kúú ña̱ ndákanixi̱nína saá. Iin ta líder hindú ta̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱ ta̱ xi̱naní Mohandas Gandhi ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndákanixi̱níra ta ka̱chira: “Ndiʼi na̱ yiví na̱ chíndeétáʼan xíʼin na̱ soldado kíʼvina ku̱a̱chi. Ndiʼi na̱ yiví, kúúna na̱ va̱lí á na̱ náʼnu ku̱a̱kiʼvina ku̱a̱chi tá chíndeétáʼanna xíʼin na̱ ñuu ña̱ chaʼvina impuesto”.

Ta̱ Henry David Thoreau, filósofo ta̱ ni̱xi̱yo tá siglo XIX, ni̱ka̱ʼa̱nra ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ va̱ása cháʼvina impuesto, saáchi xíniñúʼuna xu̱ʼún yóʼo ña̱ ku̱ʼu̱nna nu̱ú ku̱a̱chi. Ni̱nda̱ka̱tu̱ʼúnra: “¿Á xíniñúʼu taxi iin na̱ yiví ña̱ ndaka̱xin iin na̱ legislador xa̱ʼa̱ ndáaña xíniñúʼu ndaka̱xinna keʼéna? Tá saá ná kooña ¿Nda̱chun kúúmií na̱ yiví ña̱ xínitúni̱na?”.

Na̱ cristiano kúni̱na kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ yóʼo, saáchi ña̱ Biblia káxiní sánáʼa̱ña ña̱ xíniñúʼu viíní koo ña̱ ndákanixi̱nína xíʼin ña̱ ndáka̱xinna keʼéna, (2 Timoteo 1:3). Soo saátu ña̱ Biblia káʼa̱nña na̱ chíñu kúúmiína derecho ña̱ ndakiʼinna xu̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱ impuesto. “Xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ndiʼi ña̱ káʼa̱n na̱ chíñu na̱ xáʼndachíñu nu̱úyó, saáchi va̱ása koo na̱yóʼo tá su̱ví Ndióxi̱ kúú ta̱ nítaxi koona; na̱ chíñu na̱ íyo xa̱a̱ síín síín chiñu kúúmiína ta mií Ndióxi̱ ta̱xi ña̱ kooña saá. Ña̱kán ndáyáʼviní kuniso̱ʼondó ña̱ káʼa̱nna, ta va̱ása keʼé kuitíndóña xa̱ʼa̱ ña̱ yíʼvindó ndakiʼinndó castigo, chi xíniñúʼu keʼéndóña xa̱ʼa̱ ña̱ viíní íyo ña̱ xínitúni̱ndó. Ña̱kán cháʼvitu ndóʼóva xu̱ʼún ña̱ impuesto, saáchi na̱ chíñu yóʼo na̱ kéʼé chiñu nu̱ú Ndióxi̱ kúúna ta chíndeétáʼanna xíʼin na̱ yiví ndiʼi tiempo. Taxindó ña̱ xíniñúʼu ndakiʼin ndiʼina: na̱ káʼa̱n xíʼinndó chaʼvindó xu̱ʼún ña̱ impuesto, chaʼvindóña ndaʼa̱na” (Romanos 13:1, 5-7).

Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú xi̱chaʼvitu na̱yóʼo impuesto, ni xi̱xiniñúʼu na̱ chíñu xu̱ʼún yóʼo ña̱ ku̱ʼu̱nna nu̱ú ku̱a̱chi, ta ki̱ʼva saátu kúú ña̱ ndóʼo na̱ testigo Jehová na̱ ndóo tiempo vitin. a ¿Nda̱chun xíniñúʼu chaʼvi na̱ cristiano impuesto tá xu̱ʼún yóʼo xíniñúʼu na̱ chíñuña ña̱ keʼéna ña̱ʼa ña̱ kǒo kítáʼan xíʼin na̱ ndásakáʼnu Jehová? ¿Á va̱ása xíniñúʼu chaʼvi na̱ cristiano impuesto tá káʼa̱n na̱ chíñu xíʼinna ña̱ ná chaʼvinaña?

Ña̱ cháʼviyó impuesto xíʼin ña̱ xínitúni̱yó

Impuesto ña̱ xi̱chaʼvi na̱ cristiano na̱ ni̱xi̱yo tá siglo nu̱ú, xi̱xiniñúʼu na̱ chíñu xu̱ʼún yóʼo ña̱ va̱ʼa satána á kueenna ña̱ʼa ña̱ xi̱xiniñúʼu na̱ soldado. Xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xini̱ ta̱ Gandy xíʼin ta̱ Thoreau ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ xi̱xiniñúʼuna xu̱ʼún yóʼo, ña̱kán kǒo níxiinna chaʼvina impuesto.

Na̱ cristiano xi̱niso̱ʼona ta xi̱ndiku̱nna ña̱ va̱xi nu̱ú Romanos capítulo 13 ta va̱ása níkeʼé kuitínaña xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱yiʼvína ndakiʼinna castigo, saáchi ke̱ʼénaña xa̱ʼa̱ ña̱ vií koo ña̱ xínitúni̱na nu̱ú Ndióxi̱ (Romanos 13:5). Ña̱ xínitúni̱ na̱ cristiano káʼa̱nña xíʼinna ña̱ xíniñúʼu chaʼvina impuesto ni na̱ chíñu xíniñúʼuna xu̱ʼún yóʼo ña̱ keʼéna ña̱ kǒo kítáʼan xíʼin ña̱ káʼa̱n Jehová. Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱-iniyó ndáa ki̱ʼva íyo ña̱ kéʼéyó, ña̱ xínitúni̱yó kúú ña̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ kunda̱a̱-iniyó á va̱ʼa íyoña á va̱ása va̱ʼaña. Ndiʼiva na̱ yiví ndákanixi̱nína xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nda̱a̱ táki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Thoreau, soo su̱ví ndiʼiví tiempo va̱ʼa íyo ña̱ ndákanixi̱níyó.

Ña̱ va̱ʼa sakúsi̱íyó-ini Ndióxi̱, ña̱ xínitúni̱yó xíniñúʼu chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱níra, ku̱a̱ʼání yichi̱ xíniñúʼu nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó ña̱ va̱ʼa kitáʼanña xíʼin ña̱ ndákanixi̱ní Ndióxi̱, saáchi va̱ʼaníka íyo ña̱ ndákanixi̱ní ta̱kán nu̱úka ña̱ ndákanixi̱ní miíyó (Salmo 19:7). Xa̱ʼa̱ ña̱kán, xíniñúʼu kotoyó na̱ chíñu nda̱a̱ táki̱ʼva xíto Jehová na̱yóʼo. Soo ¿ndáa ki̱ʼva xítorana?

Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra “na̱ chíñu yóʼo na̱ kéʼé chiñu nu̱ú Ndióxi̱ kúúna” (Romanos 13:6). ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱yóʼo? Ndáyáʼviní chiñu kéʼé na̱yóʼo chi chíndeétáʼanna xíʼin na̱ yiví. Nda̱a̱ na̱ chíñu na̱ va̱ása vií kéʼé chiñuna táxina ña̱ íyo na̱ bombero, táxina ña̱ íyo escuela ta saátu táxina na̱ ndáa ñuu. Ni kúnda̱a̱va-ini Ndióxi̱ ndáa ki̱ʼva íyo na̱ chíñu yóʼo, soo ni saá táxira ña̱ íyona loʼo tiempo. Ta saátu káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ ná chaʼviyó impuesto xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼóyó ña̱ ndísochíñuna, chi miíra kúú ta táxi ña̱ xáʼndachíñuna nu̱ú na̱ yiví.

Soo Ndióxi̱ táxira ña̱ koo na̱ chíñu yóʼo loʼo kuití tiempo. Ña̱ kúni̱ Jehová kúú ña̱ kaʼndachíñu Reinora ña̱ íyo chí ndiví ta ña̱yóʼo ndiʼi tiempo kooña, ta ndasaviíra ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kéʼé na̱ chíñu xíʼin na̱ yiví ndiʼi tiempo ña̱ xa̱a̱ xáʼndachíñuna (Daniel 2:44; Mateo 6:10). Soo nani kíxaa̱ ki̱vi̱ ña̱ kaʼndachíñu Ndióxi̱ va̱ása káʼa̱nra xíʼin na̱ cristiano ña̱ va̱ása chaʼvina impuesto á ña̱ ixaso̱ʼona ña̱ káʼa̱n na̱ chíñu.

¿Ndáaña kivi keʼún tá ndákanixi̱níún nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱ndakanixi̱ní ta̱ Gandhi, ña̱ iin ku̱a̱chi kúú ña̱ chaʼviyó impuesto xa̱ʼa̱ ña̱ xíniñúʼuna xu̱ʼún yóʼo ña̱ ku̱ʼu̱nna nu̱ú ku̱a̱chi? Va̱ʼaníka xítoyó iin lugar tá súkun ku̱a̱ʼa̱nndaayó ¿Á su̱ví saá? Va̱ʼaníka xíto Jehová ndiʼi ña̱ʼa nu̱ú miíyó ta ña̱ ndakaʼányó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó tasaá kooña nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱ní miíra. Ndióxi̱ xi̱niñúʼura ta̱ profeta Isaías ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Saáchi nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndiví súkunkaña nu̱ú ñuʼú, saá íyo yichi̱i̱ súkunníkaña nu̱ú yichi̱ ndóʼó, ta ña̱ ndákanixi̱níi̱ su̱ví inkáchi kúúña xíʼin ña̱ ndákanixi̱ní ndóʼó” (Isaías 55:8, 9).

¿Á iinlá na̱ chíñu xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó?

Ña̱ káʼa̱n ña̱ Biblia xíʼinyó xa̱ʼa̱ ña̱ xíniñúʼu chaʼviyó impuesto va̱ása kúni kachiña ña̱ iinlá na̱ chíñu kúú na̱ xíniñúʼu kaʼndachíñu nu̱úyó. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ mií Ndióxi̱ kúú ta̱ ta̱xi chiñu yóʼo ndaʼa̱na, soo va̱ása kívi ndaka̱xinna ndáaña kivi keʼé miíyó. Tá ni̱nda̱ka̱tu̱ʼún na̱ judío ta̱ Jesús á kíndo̱o-ini yivára xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱chaʼvina impuesto nu̱ú na̱ ñuu Roma, ñuu ña̱ xi̱xaʼndachíñu nu̱úna, ta̱yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nra tu̱ʼun yóʼo xíʼinna: “Tá saá, taxindó ndaʼa̱ ta̱ César ña̱ʼa ña̱ kúú kuentara, ta taxindó ndaʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ʼa ña̱ kúú kuenta Ndióxi̱” (Marcos 12:13-17).

Na̱ chíñu na̱ ndána̱ʼa̱ ta̱ “Cesar” kúú na̱ tává xu̱ʼún ta káʼa̱nna nda̱a̱ saa koo ya̱ʼvi ña̱yóʼo, xa̱ʼa̱ ña̱kán Ndióxi̱ káʼa̱nra ña̱ kúúmiíva na̱ chíñu derecho ña̱ ndukúna xu̱ʼún nu̱úyó xa̱ʼa̱ impuesto. Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ nda̱a̱ ni iin na̱ yiví va̱ása kívi kasina nu̱úyó ña̱ ndasakáʼnuyó Ndióxi̱. Ta ley ña̱ kúúmií na̱ ñuyǐví yóʼo va̱ása kítáʼanña xíʼin ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, miíyó xíniñúʼu kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ chi ta̱yóʼo kúú ta̱ xáʼndachíñu nu̱úyó nu̱úka ña̱ kuniso̱ʼoyó ña̱ káʼa̱n na̱ yiví (Hechos 5:29).

Ndixava na̱ cristiano na̱ íyo tiempo vitin kivi sándi̱ʼi̱ña-inina xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ xíniñúʼu na̱ chíñu xu̱ʼún ña̱ táxi na̱yóʼo xa̱ʼa̱ impuesto, soo va̱ása káʼa̱nna ña̱ va̱ása chaʼvina xu̱ʼún yóʼo ta ni va̱ása káʼa̱nna xíʼin na̱ chíñu ndáaña xíniñúʼu ndaka̱xinna keʼéna xíʼin ña̱ xu̱ʼún yóʼo. Tá ná keʼéna ña̱yóʼo na̱ʼa̱na ña̱ va̱ása kándíxana ña̱ ndasavií Jehová ndi̱ʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Saáchi kúee íyo inina ndátuna ña̱ kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Jehová, ña̱ kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ kaʼndachíñu se̱ʼera ta̱ Jesús, ta mií ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱n ña̱yóʼo: “Su̱ví ñuyǐví yóʼo kúú nu̱ú xáʼndachíñui̱” (Juan 18:36).

Ña̱ ndakiʼinyó tá ná kundiku̱nyó ña̱ káʼa̱n Biblia.

Ku̱a̱ʼáníva ña̱ va̱ʼa ndakiʼún tá ná kuniso̱ʼún ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ chaʼviún impuesto, va̱ása ndakiʼún castigo xa̱ʼa̱ ña̱ chaʼviún impuesto, ta ni va̱ása yi̱ʼvíún xa̱ʼa̱ ña̱ kixaa̱ iin ki̱vi̱ ta kiʼinna kuenta ña̱ va̱ása chaʼviún ña̱yóʼo (Romanos 13:3-5). Soo ña̱ ndáyáʼvi va̱ʼaka kúú ña̱ va̱ʼa koo ña̱ xínitúni̱ún nu̱ú Ndióxi̱ ta ndasakáʼnúnra xa̱ʼa̱ ña̱ íxato̱ʼún leyra. Ta ni loʼoka xu̱ʼún kúúmiíún nu̱ú na̱ va̱ása cháʼvi impuesto ta sandáʼvina na̱ chíñu, kivi kandíxaún ña̱ saxínu Ndióxi̱ ña̱ káʼa̱nra keʼéra, ña̱ kundaara na̱ nda̱kú íyo ini xíʼinra. Ta̱ David ta̱ ka̱ʼyí iin táʼví ña̱ va̱xi nu̱ú Biblia ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Iin ta̱ loʼo ni̱xi̱yoi̱ ta vitin xa̱a̱ ku̱chéi̱, soo nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán kunii̱ ña̱ kíndo̱o mitúʼun na̱ nda̱kú íyo ini, ni se̱ʼena ña̱ kakana ndukúna ña̱ kuxuna” (Salmo 37:25).

Táxi̱nníka koún tá ná kuniso̱ʼún ta kundiku̱ún ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱ xíniñúʼu chaʼviún impuesto. ¿Nda̱chun? Saáchi Ndióxi̱ xíni̱ra ña̱ va̱ása kúúmiíún ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ xíniñúʼu na̱ chíñu xu̱ʼún ña̱ cháʼviún. Ña̱ ley kǒo káʼa̱nña na̱ cháʼvi iin veʼe nu̱ú ndóona kúúmiína ku̱a̱chi xa̱ʼa̱ ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ xíniñúʼu na̱ xíʼin veʼe yóʼo xu̱ʼún ña̱ cháʼvina ndaʼa̱na. Tá kúma̱níka kunda̱a̱-ini iin ta̱a ta̱ xi̱naní Stelvio xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱. Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ndakundeéra xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ político ña̱ vií ná keʼéna chiñuna chí Europa del Sur. Ta̱yóʼo káʼa̱nra nda̱chun kǒo níkeʼékaraña. “Xi̱kunda̱a̱-inii̱ na̱ yiví va̱ása kuchiñuna ndasava̱ʼana ñuyǐví yóʼo, ña̱ ndiʼina xa̱a̱na koona na̱ hermano. Reino Ndióxi̱ kúú ña̱ vií kaʼndachíñu”.

Tá táxiún ña̱ kúú kuenta Ndióxi̱ ndaʼa̱ra saátu taxiraña ndaʼa̱ miíún. Kuni̱ún kixaa̱ ki̱vi̱ ña̱ kaʼndachíñu Reino Ndióxi̱ nu̱ú ñuʼú yóʼo ta ndasaviíra ndiʼi ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kéʼé na̱ chíñu.

[Nota]

a Va̱xika ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ testigo Jehová, ndáa ki̱ʼva kúú ña̱ táxina xu̱ʼún nu̱ú ña̱ La Atalaya 1 tí noviembre ku̱i̱ya̱ 2002, página 12, párrafo 15, xíʼin ña̱ 1 tí mayo ku̱i̱ya̱ 1996, página 16, párrafo 7.

[Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa na̱ʼná]

Xíniñúʼu nasamayó ña̱ ndákanixi̱níyó ña̱ kitáʼanña xíʼin ña̱ ndákanixi̱ní Ndióxi̱, saáchi va̱ʼaníka ña̱ ndákanixi̱ní ta̱kán nu̱úka ña̱ ndákanixi̱ní miíyó.

[Ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa na̱ʼná]

Tá cháʼviyó impuesto saá ndíku̱nyó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱, tasaá vií íyo ña̱ xínitúni̱yó nu̱úra tasaátu ndátuyó miíra taxi ndiʼi ña̱ xíniñúʼuyó

[Na̱ʼná]

“Tá saá, taxindó ndaʼa̱ ta̱ César ña̱ʼa ña̱ kúú kuentara, ta taxindó ndaʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ʼa ña̱ kúú kuenta Ndióxi̱”

[Ña̱yóʼo kúú na̱ʼná inkana]

Copyright British Museum