‘ထို​သူ​သည် လူမျိုး​ခြား​တို့​နှင့် ရှင်​ဘု​ရင်​များ​ထံ​သို့ ငါ​၏​နာ​မကို ပို့​ဆောင်​စေ​ရန် ငါ​ရွေး​ကောက်​သော တန်​ဆာ​ဖြစ်​၏။’ (တ. ၉:၁၅) ခ​ရစ်​ယာန်​ဘာ​သာ​ထဲ ပြောင်း​ဝင်​လာ​တဲ့ လူ​သစ်​ဂျူး​တစ်​ယောက်​အကြောင်း သခင်​ယေရှု ပြော​နေ​တာ။ အဲဒီ​လူ​ဟာ တမန်​တော်​ပေါလု​လို့ လူ​သိ​များ​လာ​တယ်။

ယေရှု​ပြော​တဲ့ “ဘု​ရင်” က​တော့ ရော​မဧ​က​ရာဇ် နီ​ရို​ပဲ။ သူ့​လို​လူ​ရှေ့ ကိုယ့်​ယုံ​ကြည်​ချက်​ကို ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​ရ​တော့​မယ်​ဆို​ရင် သင် ဘယ်​လို​ခံစား​ရ​မလဲ။ ကြောက်​မိ​မှာ​ပဲ။ ဒါ​ပေမဲ့ ပေါလု​ကို တု​ပဖို့ ခရစ်​ယာန်​တွေ​ကို အား​ပေး​ထား​တယ်။ (၁ ကော. ၁၁:၁) တု​ပနိုင်​တဲ့ နည်း​တစ်​နည်း​က​တော့ ပေါလု​ရင်​ဆိုင်​ခဲ့ရ​တဲ့ တ​ရား​ရေး အမှု​အခင်း​တွေ​နဲ့ ပတ်​သက်​တယ်။

ပညတ်​တ​ရား​ဟာ အစ္စရေး​နိုင်​ငံ​ရဲ့ ဥ​ပဒေ​ဖြစ်​ပြီး ဘာ​သာ​တ​ရား ကိုင်း​ရှိုင်း​တဲ့ ဂျူး​တွေ​အတွက် ကိုယ်​ကျင့်​တ​ရား​စံနှုန်း ဖြစ်​တယ်။ အေဒီ ၃၃၊ ပင်​တေ​ကု​တ္တေ​ပွဲ နောက်​ပိုင်း​မှာ ခ​ရစ်​ယာန်​စစ်​တွေ​ဟာ ပညတ်​တ​ရား​ကို လိုက်​လျှောက်​ဖို့ မလို​အပ်​တော့​ဘူး။ (တ. ၁၅:၂၈၊ ၂၉။ ဂလ. ၄:၉-၁၁) ဒါ​ပေမဲ့ ပေါလု​နဲ့ တ​ခြား​ခ​ရစ်​ယာန်​တွေ​ဟာ ပညတ်​တ​ရား​ကို မလေး​မစား မလုပ်​ခဲ့​ကြ​ဘူး။ ဂျူး​ရပ်​ကွက်​များ​စွာ​မှာ အတား​အဆီး​မရှိ ဟော​ပြော​နိုင်​ခဲ့​ကြ​တယ်။ (၁ ကော. ၉:၂၀) တ​ကယ်​တော့ အာဗြဟံ​ရဲ့ ဘု​ရား​ကို သိ​ထား​သူ​တွေ၊ ဟီ​ဘ​ရူး​ကျမ်း​စောင်​တွေ​ကို အခြေ​ခံ​ပြီး ကျိုး​ကြောင်း​ဆင်​ခြင်​နိုင်​မယ့်​သူ​တွေ​ရှိ​တဲ့ တ​ရား​ဇ​ရပ်​တွေ​ကို ပေါလု ခ​ဏ​ခ​ဏ​ သွား​ခဲ့​တယ်။—တ. ၉:၁၉၊ ၂၀။ ၁၃:၅၊ ၁၄-၁၆။ ၁၄:၁။ ၁၇:၁၊ ၂။

တမန်​တော်​တွေ​ဟာ ဟော​ပြော​ခြင်း​လုပ်ငန်း​ကို ညွှန်​ကြား​ဖို့ ဗဟို​အဖြစ် ဂျေရု​ဆ​လင်​ကို ရွေး​ချယ်​ခဲ့​တယ်။ ဗိမာန်​တော်​တွေ​မှာ မှန်​မှန်​သွန်သင်​ကြ​တယ်။ (တ. ၁:၄။ ၂:၄၆။ ၅:၂၀) တစ်​ခါ​မှာ ဂျေရု​ဆ​လင်​ကို ပေါလု သွား​တယ်။ အဲဒီ​မှာ အကျဉ်း​ချ​ခံ​လိုက်​ရ​တယ်။ အဲဒီ​အမှု​ကြောင့် နောက်​ဆုံး ရော​မကို ရောက်​သွား​တယ်။

ပေါလု ဟော​ပြော​တဲ့ ယုံ​ကြည်​ချက်​တွေ​ကို ရော​မအာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ ဘယ်​လို သဘော​ထား​ကြ​သလဲ။ အဖြေသိ​ဖို့ ဘာ​သာ​တ​ရား​အပေါ် ရော​မတွေ​ရဲ့ သဘော​ထား​ကို ဆန်း​စစ်​ကြည့်​တာ ကောင်း​ပါ​တယ်။ အစိုး​ရ​ ဒါ​မှ​မဟုတ် ကိုယ်​ကျင့်​တ​ရား​အတွက် အန္တရာယ်​မရှိ​သရွေ့ အင်​ပါ​ယာ​အတွင်း​မှာ​ရှိ​တဲ့ ဘယ်​သူ့​ကို​မှ ကိုယ့်​ဘာ​သာ​တ​ရား​ကို စွန့်​ဖို့ ရော​မတွေ ဖိ​အား​မပေး​ဘူး။

 ဂျူး​တွေ​ကို ရော​မတွေ တော်​တော်​အခွင့်​အရေး ပေး​တယ်။ “ဂျူး​ဘာ​သာ​ဟာ ရော​မအင်​ပါ​ယာ​မှာ မျက်​နှာ​သာ​ရ​တယ်။ . . . လွတ်​လပ်​စွာ ဝတ်​ပြု​ကိုးကွယ်​ခွင့် ရှိ​ပြီး ရော​မနိုင်​ငံ​ရဲ့ နတ်​ဘုရား ကိုးကွယ်​မှု​က​နေ ကင်း​လွတ်​ခွင့် ရ​တယ်။ ဂျူး​အသိုင်း​အဝိုင်း​အတွင်း ပညတ်​တ​ရား​ကို ကျင့်​သုံး​နိုင်​တယ်” လို့ စာ​အုပ်​တစ်​အုပ်​ (Backgrounds of Early Christianity) မှာ ဖော်ပြထား​တယ်။ စစ်​ထဲ​လည်း ဝင်​စ​ရာ မလို​ဘူး။ * ရော​မအာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ​ရှေ့ ခ​ရစ်​ယာန်​ဘာ​သာ​ကို ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​ချိန်​မှာ ဂျူး​ဘာ​သာ​နဲ့​ပတ်​သက်​တဲ့ ရော​မဥ​ပဒေ​ကို ပေါလု အသုံး​ပြု​ခဲ့​တယ်။

တမန်​တော် ပေါလု​ကို ဆန့်​ကျင်​သူ​တွေ​က သူ့​အပေါ် ပြည်​သူ​လူ​ထု​နဲ့ အာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ အထင်​မှား​အောင် နည်း​အမျိုး​မျိုး ကြိုး​စား​ကြ​တယ်။ (တ. ၁၃:၅၀။ ၁၄:၂၊ ၁၉။ ၁၈:၁၂၊ ၁၃) ဖြစ်​ရပ်​တစ်​ခု​ကို သုံးသပ်​ကြည့်​ပါ။ “မော​ရှေ​၏ တ​ရား​နှင့်​ဆန့်​ကျင်​သော ဖောက်​ပြန်​သည့်​အယူ​ကို” ပေါလု သွန်သင်​ပေး​နေ​တယ်​ဆို​တဲ့ ကောလာ​ဟ​လ​ကို ဂျေရု​ဆ​လင်​အသင်း​တော်​မှာ​ရှိ​တဲ့ ခ​ရစ်​ယာန်​အကြီး​အကဲ​တွေ​ ကြား​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ဘု​ရား​သခင့် အစီ​အစဉ်​ကို ပေါလု မလေး​စား​ဘူး​လို့ ဘာ​သာ​ပြောင်း​ဝင်​လာ​တဲ့ ဂျူး​ခ​ရစ်​ယာန်​တ​ချို့ ထင်​သွား​နိုင်​တယ်။ ဂျူး​တ​ရား​ရုံး​ချုပ်​က​လည်း ခ​ရစ်​ယာန်​ဘာ​သာ​ကို အယူ​ဖောက်​ပြန်​တဲ့​ဂိုဏ်း​လို့ စွပ်​စွဲ​နိုင်​တယ်။ အဲဒီ​လို​သာ​ဖြစ်​ခဲ့ရင် ခ​ရစ်​ယာန်​တွေ​နဲ့ ပေါင်း​နေ​တဲ့ ဂျူး​တွေ အပြစ်​ပေး​ခံ​ရ​နိုင်​တယ်။ အပယ်​ခံ​တွေ ဖြစ်​သွား​နိုင်​ပြီး ဗိမာန်​တော်​တွေ၊ တ​ရား​ဇ​ရပ်​တွေ​မှာ သက်သေခံ​ခွင့် ပိတ်​သွား​နိုင်​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ဗိမာန်​တော်​ကို သွား​ပြီး ဂျူး​ထုံး​စံ​တစ်​ခု လုပ်​ဖို့ ပေါလု​ကို ခ​ရစ်​ယာန်​အကြီး​အကဲ​တွေ အကြံ​ပေး​တယ်။ ဒါ​မှ အဲဒီ​ကောလာ​ဟ​လ​တွေ မှား​မှန်း သက်​သေပြနိုင်​မယ်။ အဲဒီ​ထုံး​စံ​ကို လိုက်​ဖို့ ဘု​ရား​သခင် မတောင်း​ဆို​ထား​ပေမဲ့ လုပ်​ရင်​လည်း မမှား​ပါ​ဘူး။—တ. ၂၁:၁၈-၂၇။

အဲဒီ​အတိုင်း ပေါလု လုပ်​တဲ့​အတွက် ‘သတင်း​ကောင်း​ကို ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​ပြီး တ​ရား​ဥ​ပဒေ​အရ အတည်​ဖြစ်​စေ’ ဖို့ အခွင့်​အရေးတွေ ရခဲ့​တယ်။ (ဖိ. ၁:၇) ဗိမာန်​တော်​မှာ ဂျူး​တွေ ဆူ​ပူ​အုံ​ကြွ​ပြီး ပေါလု​ကို သတ်​ဖို့ ကြိုး​စား​ကြ​တယ်။ ရော​မစစ်​သူ​ကြီး​က ပေါလု​ကို ဖမ်း​ခေါ်​သွား​ပြီး ကြိမ်​ဒဏ်​ပေး​ဖို့ အမိန့်​ပေး​တယ်။ အဲဒီ​အခါ ရော​မနိုင်​ငံ​သား​ဖြစ်​မှန်း ပေါလု ထုတ်​ပြော​လိုက်​တဲ့​အတွက် ကဲ​သရိ​မြို့​ကို ခေါ်​သွား​ကြ​တယ်။ အဲဒီ​မြို့​က​နေ ယုဒ​ပြည်​ကို ရော​မတွေ အုပ်​ချုပ်​တယ်။ အာ​ဏာ​ပိုင်​တွေ​ကို သက်သေခံ​ဖို့ ပုံ​မှန်​မဟုတ်​တဲ့ အခွင့်​အရေးတွေ​ကို အဲဒီ​မှာ ပေါလု ရ​ရှိ​ခဲ့​တယ်။ ဒါ​ကြောင့် ခ​ရစ်​ယာန်​ဘာ​သာ​အကြောင်း သိပ်​မသိ​သူ​တွေ သိ​ခွင့်​ရ​လာခဲ့​ကြ​တယ်။

ယုဒ​ပြည်​ကို အုပ်​ချုပ်​တဲ့ ရော​မဘု​ရင်​ခံ ဖေလ​ဇ်​မင်း​ရှေ့ ပေါလု​ရဲ့ လျှောက်​လဲ​ချက်​ကို တမန်​တော်​အခန်း​ကြီး ၂၄ မှာ ဖော်ပြထား​တယ်။ ခ​ရစ်​ယာန်​ယုံ​ကြည်​ချက်​တ​ချို့​ကို ဖေလ​ဇ်​မင်း ကြား​ဖူး​နား​ဝ ​ရှိ​တယ်။ ရော​မဥ​ပဒေ​ကို အနည်း​ဆုံး နည်း​သုံး​နည်း​နဲ့ ပေါလု ချိုး​ဖောက်​တယ်​လို့ ဂျူး​တွေ စွပ်​စွဲ​ကြ​တယ်။ အင်​ပါ​ယာ​တစ်​ခွင်​မှာ​ရှိ​တဲ့ ဂျူး​တွေ​ကြား နိုင်​ငံ​တော်​ကို အကြည်​ညို​ပျက်​စေ​တယ်။ အန္တရာယ်​ရှိ​တဲ့ ဂိုဏ်း​ချုပ် ဖြစ်​တယ်။ ရော​မအကာ​အကွယ်​အောက်​ရှိ​တဲ့ ဗိမာန်​တော်​ကို ညစ်​ညူး​အောင်​လုပ်​ဖို့ ကြိုး​စား​​တယ်။ (တ. ၂၄:၅၊ ၆) အဲဒီ​စွဲ​ချက်​တွေ​ကြောင့် ပေါလု သေဒဏ်​ကျ​နိုင်​တယ်။

ပေါလု ဘယ်​လို ဖြေရှင်း​တယ်​ဆို​တာ သုံးသပ်​ခြင်း​က ဒီ​နေ့​ခေတ် ခ​ရစ်​ယာန်​တွေ​အတွက် အကျိုး​ရှိ​တယ်။ ပေါလု​က တည်​တည်​ငြိမ်​ငြိမ်၊ လေး​လေး​စား​စား စကား​ပြော​တယ်။ ပညတ်​တ​ရား​နဲ့ ပရော​ဖက်​တွေ​အကြောင်း၊ “ဘိုး​ဘေး​များ​၏ ဘု​ရား​သခင်​ကို ဝတ်​ပြု​ကိုး​ကွယ်” ခွင့်​အကြောင်း ပြော​တယ်။ ဒါ​ဟာ ရော​မဥ​ပဒေ​အရ ဂျူး​တွေ ​ရ​ရှိ​ထား​တဲ့ အခွင့်​အရေး​ပါ​ပဲ။ (တ. ၂၄:၁၄) နောက်​ပိုင်း၊ ဖေလ​ဇ်​မင်း​ကို ဆက်​ခံ​တဲ့ ဘု​ရင်​ခံ ပေါ​ကိ​ဖေတ္တု​ရှေ့​မှာ​ရော၊ ဟေ​ရုဒ် အဂရိပ္ပ​မင်း​ရှေ့​မှာ​ပါ ကိုယ့်​ယုံ​ကြည်​ချက်​ကို ပေါလု ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​နိုင်​ခဲ့​တယ်။

နောက်​ဆုံး၊ အဲဒီ​ခေတ်​မှာ ဩဇာ​အရှိ​ဆုံး “ကဲ​သာ” ဆီ​မှာ​တောင် “အယူ​ခံ​ဝင်” နိုင်​ခဲ့​တယ်။—တ. ၂၅:၁၁။

နောက်​ပိုင်း​မှာ “သင်​သည် ကဲ​သာ​၏ ရှေ့​မှောက်​သို့ ရောက်ရ​မည်” လို့ ပေါလု​ကို ကောင်း​ကင်​တ​မန် ပြော​တယ်။ (တ. ၂၇:၂၄) ရော​မဧ​က​ရာဇ်​နီ​ရို​က အမှု​အားလုံး​ကို​တော့ ကိုယ်​တိုင်​တ​ရား​စီ​ရင်​မှာ မဟုတ်​ဘူး​ဆို​ပြီး နန်း​တက်​စ​မှာ ပြော​ထား​တယ်။ အစ​ပိုင်း​ရှစ်​နှစ်​အတွင်း အဲဒီ​တာဝန်​ကို တ​ခြား​သူ​တွေ​ဆီ လွှဲ​ထား​တယ်။ ‘အမှု​လက်ခံ​ပြီဆို​ရင်​လည်း နန်း​တော်​မှာ​ပဲ ကြား​နာ​တယ်။ အတွေ့​အကြုံ​နဲ့ ဩဇာ​အာ​ဏာ အတော်​အတန်​ရှိ​တဲ့ အကြံ​ပေး​ပု​ဂ္ဂိုလ်​ တွေ သူ့​ကို ကူညီ​ပေး​တယ်​’ လို့ စာ​အုပ်​တစ်​အုပ် (The Life and Epistles of Saint Paul) က ပြော​တယ်။

ပေါလု​ရဲ့ အမှု​ကို နီ​ရို​ကိုယ်​တိုင် ကြား​နာ​စီ​ရင်​သလား၊ ​တခြား​တစ်​ယောက်​ကို တာဝန်​ပေး​သလား​ဆို​တာ ကျမ်း​စာ​မှာ မဖော်ပြထား​ဘူး။ ဘာ​ပဲ​ဖြစ်​ဖြစ် ဂျူး​တွေရဲ့ ဘု​ရား​ကို ကိုးကွယ်​မှန်း ပေါလု ရှင်း​ပြခဲ့​မှာ​ပဲ။ မင်း​အာ​ဏာ​စက်​ကို ထိုက်​သင့်​သလို ရို​သေဖို့​လည်း လူ​အားလုံး​ကို အား​ပေး​ခဲ့​တယ်။ (ရော. ၁၃:၁-၇။ တိ. ၃:၁၊ ၂) အစိုး​ရ​အရာ​ရှိ​တွေ​ရှေ့ သတင်း​ကောင်း​ကို ပေါလု ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​​တာ အောင်​မြင်​ခဲ့​တယ်။ ကဲ​သာ​ရဲ့ ရုံး​တော်​က ပေါလု​ကို လွှတ်​ပေး​လိုက်​တယ်။—ဖိ. ၂:၂၄။ ဖိ​လေ. ၂၂။

“ငါ့​ကြောင့် သင်​တို့​ကို ဘု​ရင်​ခံ​များ၊ ရှင်​ဘု​ရင်​များ​ရှေ့ ပို့​ဆောင်​ကြ​လိမ့်​မည်။ သို့​ဖြင့် သင်​တို့​သည် သူတို့​နှင့် လူမျိုး​ခြား​တို့​တွင် ငါ့​အကြောင်း သက်သေခံ​ခွင့် ရ​ကြ​လိမ့်​မည်” လို့ တ​ပည့်တွေ​ကို ယေရှု ပြော​ခဲ့​တယ်။ (မ. ၁၀:၁၈) တ​ကယ့်​အခွင့်​ထူး​ပါ​ပဲ။ သတင်း​ကောင်း​ကို ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​ဖို့ ကြိုး​စား​မှု​ရဲ့ ရ​လ​ဒ်​အနေ​နဲ့ တရားရေး​အောင်​ပွဲ​တွေ ရ​ရှိ​နိုင်​တယ်။ မစုံလင်​တဲ့​လူ​သား​တွေ​ ဘယ်​လို​ပဲ ဆုံး​ဖြတ်​​ပါ​စေ သတင်း​ကောင်း ဟော​ပြော​ခွင့်​ကို ယေဟောဝါ​ဆီ​က​နေ ကျွန်​တော်​တို့ ရ​ရှိ​ထား​တယ်။ ဘု​ရား​သခင့်​နိုင်​ငံ​တော်​က​သာ ဖိ​နှိပ်​မှု​နဲ့ မတ​ရား​မှု​အားလုံး​ကို ထာ​ဝ​စဉ် ဖယ်​ရှား​ပေး​ပါ​လိမ့်​မယ်။—ဒေ. ၈:၉။ ယေ. ၁၀:၂၃။

ဒီ​နေ့​ခေတ်​မှာ​လည်း ခ​ရစ်​ယာန်​တွေ ယုံ​ကြည်​ချက်​ကို ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​တဲ့​အခါ ယေဟောဝါ​ရဲ့ နာ​မည် ဘုန်း​ထင်​ရှား​နိုင်​တယ်။ ပေါလု​လို​ပဲ ကျွန်​တော်​တို့​လည်း တည်​တည်​ငြိမ်​ငြိမ်၊ ရိုး​ရိုး​သား​သား၊ အခိုင်​အမာ ပြော​ဆို​သင့်​တယ်။ “မည်​သို့​ခု​ခံ​ပြော​ဆို​ရ​မည်​ကို ကြို​၍​မစဉ်း​စား​ကြ​နှင့်။ အကြောင်း​မူ​ကား ဆန့်​ကျင်​သူ​အားလုံး စု​ပေါင်း​၍​ပင် မငြင်း​ခုံ၊ မဟန့်​တား​နိုင်​သော နှုတ်​သတ္တိ၊ ဉာဏ်​သတ္တိ​ကို သင်​တို့​အား ငါ​ပေး​မည်” လို့ တ​ပည့်တွေ​ကို ယေရှု ပြော​ခဲ့​တယ်။—လု. ၂၁:၁၄၊ ၁၅။ ၂ တိ. ၃:၁၂။ ၁ ပေ. ၃:၁၅။

ဘု​ရင်တွေ၊ အစိုး​ရ​အရာ​ရှိ​တွေ​ဆီ သတင်း​ကောင်း ရောက်​ဖို့ တော်​တော်​ခက်​တယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ ခ​ရစ်​ယာန်တွေ​ဟာ ယုံ​ကြည်​ခြင်း​ကို သူတို့​ရှေ့ ခု​ခံ​ကာ​ကွယ်​တဲ့​အခါ သူတို့​ကို သက်သေခံ​ခွင့် ရ​ရှိ​နိုင်​တယ်။ အနိုင်​ပေး​တဲ့ တ​ရား​ရုံး​ဆုံး​ဖြတ်​ချက် တ​ချို့​ကြောင့် ဥ​ပဒေ​ကို ပြု​ပြင်​ခဲ့ရ​တာ​တွေ​ ရှိ​တယ်။ ဒီ​လို​နဲ့ လွတ်​လပ်​စွာ ဟော​ပြော​ခွင့်၊ ဝတ်​ပြု​ခွင့် ဆက်​ရ​ရှိ​ခဲ့​တယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ အဲဒီ​အမှု​တွေ နိုင်​နိုင်၊ ၡုံး​ၡုံး ဘု​ရား​သခင့်​ ကျေး​ကျွန်​တွေရဲ့ ရဲ​စွမ်း​သတ္တိ​က ဘု​ရား​သခင်​ကို ပျော်​ရွှင်​စေ​တယ်။