ရှေးဟောင်း​သုတေသီ​တွေဟာ အစ္စရေး​နိုင်ငံ၊ ပင်လယ်သေ အနောက်​ကမ်းရိုးတန်း​အနီး အင်ဂေဒိနားမှာ မီး​ကျွမ်း​နေတဲ့ ကျမ်းလိပ်​တစ်လိပ်​ကို ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်​တုန်း​က တူးဖော်​တွေ့ရှိခဲ့ကြတယ်။ အေဒီ ခြောက်ရာစု​လောက်​က အဲဒီ​ရွာ ဖျက်ဆီး​ခံရချိန်မှာ မီးလောင်​သွားတဲ့ တရားဇရပ်​ကို တူးဖော်​နေတုန်း တွေ့ရှိ ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်။ စာလိပ်ဟာ မီး​ကျွမ်း​နေလို့ ဖတ်ဖို့ နေနေ​သာသာ​ ဖွင့်​လို့​တောင် မရဘူး။ ဒါပေမဲ့ သရီးဒီ ပုံရိပ်​ ဖော် နည်းပညာ​ရဲ့ အကူအညီ​နဲ့ စာလိပ်​ကို “ဖွင့်​ကြည့်” နိုင်ခဲ့တယ်။

စာလိပ်​ထဲမှာ ဘာတွေ ပါသလဲ။ ကျမ်း​စကားတွေ​ပါ။ ဝတ်ပြုရာ​ကျမ်းရဲ့ အစပိုင်း ကျမ်းချက်​တချို့ကို တွေ့ရတယ်။ အဲဒီ​အခန်းငယ်​တွေ​မှာ ဘုရားသခင့် နာမည်​ဖြစ်တဲ့ ဟီဘရူး​အက္ခရာ တက်တြာဂရမ်မီတန်​ကို တွေ့ရတယ်။ စာလိပ်​ကို အေဒီ ၅၀ နဲ့ ၄၀၀ ကြားမှာ ရေးခဲ့တာ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကောက်ချက်ချ​ကြတယ်။ တွေ့ရှိသမျှ​ထဲမှာ ပင်လယ်သေ​ကျမ်းလိပ် (ကွမ်​ရန် ရှေး​လက်ရေး​စာမူ) ပြီးရင် ရှေးအကျဆုံး ဟီဘရူး​ကျမ်းလိပ် ဖြစ်တယ်။ “ဘီစီ ၁၀၀ လောက်​မှာ ရေး​တဲ့ ရှေးအကျဆုံး ပင်လယ်သေ​ကျမ်းလိပ်​နဲ့ အေဒီ ၉၃၀ လောက်​မှာ​ရေး​တဲ့ အလက်ပိုကိုဒက်စ် ကျမ်းလိပ်​ကြား အနှစ်​တစ်ထောင်​ခန့် ကွာနေခဲ့​တာ။ အခု​မှ အင်ဂေဒိ​ကျမ်းလိပ်ကို ရှာတွေ့​တယ်” လို့ ဂျေရုဆလင်ပို့စ် သတင်းစာမှာ ဂီဇိုဟာ ရေးတယ်။ မက်စိုရက်တစ်​​ကျမ်းပါ တိုရာ​ကျမ်းစာသား​တွေကို “အမှားအယွင်း မရှိ ကူးရေး​ပြီး နှစ်​ထောင်ချီ ထိန်းသိမ်း​ခဲ့​ကြ​ကြောင်း” ဒီ​ကျမ်းလိပ်​မှာပါတဲ့ စာသားတွေ​က ဖော်ပြတယ်လို့ ကျမ်းပညာရှင်​တွေ ပြောတယ်။