ဒယ်လ်မာတင်ကျမ်းစာ—ရှားပါးသော်လည်း မမေ့ကြ

ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံမှ နိုးလော့! စာရေးသူပေးပို့သည်

နောက်ဆုံးစည်ပိုင်းများသည် ယင်းတို့အထဲရှိ အဖိုးတန်ပစ္စည်းများနှင့်အတူ ၁၅၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ကို ခရီးလမ်းကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် နှစ်နှစ်ကြာ သယ်ယူပို့ဆောင်ခဲ့ရ၏။ ၎င်းတို့အထဲရှိပစ္စည်းများကို ဖုံးကွယ်ထားရန် စည်ပိုင်းများကို “ဖဲချပ်များ” သို့မဟုတ် “စတိုးဆိုင်ရောင်းချပစ္စည်းများ” ဟုတံဆိပ်တပ်ထားခဲ့ရသည်။ အတွင်းထဲ၌ ဝှက်ထားသောအရာများမှာ ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာစကားဖြင့် ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ရေးသားပြီးစီးခဲ့သည့် သားရေဖုံးကျမ်းစာအုပ်အတွဲများဖြစ်သည်။

တန်ဖိုးရှိသောကုန်ပစ္စည်းမှာ မိမိလူမျိုး၏အများသုံးဘာသာစကားဖြင့် ကျမ်းစာဘာသာပြန်ဆိုရေးအတွက် မိမိတို့၏ဘဝကိုမြှုပ်နှံထားကြသော ယူရီ ဒယ်လ်မာတင်နှင့် ပရီမို့ဇ် ထရူဘား ဟူသည့် အမျိုးသားနှစ်ဦးတို့၏အိပ်မက် ပြည့်စုံချက်ဖြစ်သည်။ ဤအမျိုးသားများသည် သမိုင်းစာအုပ်များစွာတွင် ထူးထူးခြားခြား ဖော်ပြခြင်းမခံရကြသော်လည်း သူတို့၏အမည်များကိုကား အစောပိုင်း ကျမ်းစာဘာသာပြန်ဆိုရေးအတွက် အကြီးအကျယ် ပါဝင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသူများစာရင်းတွင် ဖြည့်စွက်နိုင်ပါသည်။

ကျမ်းစာများကို လျှို့ဝှက်သယ်ဆောင်ရေးအတွက် တာဝန်ရှိသူ ဒယ်လ်မာတင်သည် သူ၏သူငယ်ချင်းလည်းဖြစ်၊ အကြံပေးသူလည်းဖြစ်သည့် ထရူဘားအတွက် အထူးချုပ်လုပ်ထားသည့် ကျမ်းစာတစ်အုပ်လည်း ထည့်သွင်းယူဆောင်လာခဲ့၏။ မိမိတို့အမျိုးသားချင်းများ၏ အများသုံးဘာသာစကားဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာရရှိရေးအတွက် ဤအမျိုးသားနှစ်ဦးတွေ့ ကြုံခဲ့ရသည့် စိန်ခေါ်ချက်များကို သုံးသပ်ကြည့်ကြပါစို့။

ဘာသာပြန်တစ်ဦးဖြစ်လာခြင်း

၁၆ ရာစုတွင် ရိုမန်ကက်သလစ်ချာ့ခ်ျနှင့် အနီးကပ်ပူးပေါင်းခဲ့သည့် သန့်ရှင်းသောရောမအင်ပါယာသည် ဥရောပတိုက်တစ်တိုက်လုံးနီးပါးတွင် အခိုင်အမာတည်ရှိနေဆဲဖြစ်၏။ သို့ရာတွင် ပရိုတက်စတင့်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသည် အတော်အတန်အောင်မြင်နေပြီး လှုပ်ရှားမှုအကျိုးဆက်များက လက်ရှိဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံ၏ မြို့ရွာများအထိ တစိမ့်စိမ့်ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။ ထိုတွင် ဒေသခံ [ခရစ်ယာန်] ဓမ္မဆရာတစ်ဦးဖြစ်သူ ထရူဘားသည် ပရိုတက်စတင့်ယုံကြည်ချက်များကို ပထမဆုံးခံယူသူများအဝင် ဖြစ်ခဲ့သည်။

လက်တင်ဘာသာစကားသည် ကက်သလစ်ချာ့ခ်ျ၏ ဘာသာစကားဖြစ်သောကြောင့် ထိုရှေးကျသောဘာသာစကားဖြင့် ကျောင်းပညာဆည်းပူးခဲ့သော အခွင့်ထူးခံလူနည်းစုကသာ ချာ့ခ်ျဝတ်ပြုဆုတောင်းမှုများနှင့် သမ္မာကျမ်းစာကို နားလည်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ သို့တိုင်၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများက ချာ့ခ်ျဝတ်ပြုဆုတောင်းမှုများကို လူအားလုံးနားလည်သည့် ဘာသာစကားဖြင့် ကျင်းပပေးသင့်သည်ဟု ဆိုခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ၁၅၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအလယ်လောက်တွင် ချာ့ခ်ျဝတ်ပြုဆုတောင်းမှုများကျင်းပစဉ်အတွင်း ကျမ်းပိုဒ်အချို့ကို ဒေသခံဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ဖတ်ရှုခဲ့ကြသည်။ ဓမ္မဆရာများအသုံးပြုကြသည့် လက်တင်ဗရင်ဂျီဘုရားရှိခိုးစာအုပ် သို့မဟုတ် ဝတ်ပြုစာအုပ်၏ ဘေးကွက်လပ်များတွင် ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ကျမ်းချက်တချို့ကို ရေးသားထားသောကြောင့် ယင်းကဖြစ်နိုင်ခြေရှိခဲ့သည်။

သို့ရာတွင် ထရူဘားသည် ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို ရလိုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်အထိ ဆလိုဗေးနီးယားအက္ခရာ မရှိသေးသောကြောင့် ထရူဘားသည် အက္ခရာတစ်မျိုးတီထွင်ခဲ့ပြီး ၁၅၅၀ ပြည့်နှစ်တွင် ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ပထမဦးဆုံးရေးသားပုံနှိပ်ခဲ့သည်။ ယင်းစာအုပ်တွင် ကမ္ဘာဦးကျမ်းမှ ကျမ်းချက်တချို့ကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ဆာလံကျမ်းကိုလည်း ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင်မူ ဓမ္မသစ်ကျမ်း သို့မဟုတ် ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်။

သို့တိုင်၊ သမ္မာကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုရေးရည်မှန်းချက်ကို ပြီးမြောက်အောင်ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်သည့် ဘာသာစကားကျွမ်းကျင်မှုများ သူ့တွင်မရှိကြောင်း ထရူဘား အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ သူသည် ယူရီ ဒယ်လ်မာတင်အား သူ၏ပန်းတိုင်ပြီးမြောက်စေရန် အကူအညီပေးနိုင်မည့် ပင်ကိုစွမ်းရည်ရှိသော ကျောင်းသားတစ်ဦးအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့သည်။

ဒယ်လ်မာတင်၏ ငယ်ရွယ်စဉ်ဘဝနောက်ခံ

ဆင်းရဲနွမ်းပါးသော မိသားစုတစ်စု၏သားဖြစ်သူ ဒယ်လ်မာတင်ကို ၁၅၄၇ ခုနှစ်ခန့် ၌ ယနေ့ ဆလိုဗေးနီးယားတောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည့် ရွာတစ်ရွာ၌ မွေးဖွားခဲ့၏။ ယောက်ျားလေးတစ်ဦးအနေနှင့် သူသည် အစောပိုင်း ပရိုတက်စတင့်ဝါဒသို့ကူးပြောင်းသူတစ်ဦး ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည့် ဒေသခံကျောင်းတစ်ကျောင်းသို့ တက်ရောက်ခဲ့ရာ ယင်းက သူ၏နောက်ပိုင်းဘာသာရေးစိတ်ထားများအပေါ် အကြီးအကျယ်လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ ဒယ်လ်မာတင်သည် ထရူဘား၏ကူညီ ပံ့ပိုးမှုအပြင် ကျောင်းဆရာတစ်ဦးနှင့် ဒေသခံအသင်းတော်တို့၏ ကူညီပံ့ပိုးမှုတို့ ဖြင့် ဘာသာရေးကျောင်းတစ်ကျောင်းသို့ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်တစ်ခုသို့ သွားရောက်ပညာသင်ကြားခဲ့သည်။ ထိုအကြောင်းကြောင့် သူသည် လက်တင်နှင့် ဂျာမန်ဘာသာစကားတို့တွင် တစ်ဖက်ကမ်းခပ်ကျွမ်းကျင်ခဲ့ပြီး ဟေဗြဲနှင့် ဂရိဘာသာစကားကို သင်ယူတတ်မြောက်ခဲ့သည့်အပြင် အတွေးအခေါ်ပညာနှင့် ဘာသာရေးပညာတို့ကိုလည်း သင်ယူပြီးမြောက်ခဲ့၏။

ဒယ်လ်မာတင်သည် ရပ်ဝေးမြေခြားသို့ ပညာသွားရောက်သင်ယူခဲ့သော်လည်း မိမိ၏မိခင်ဘာသာစကားဖြစ်သည့် ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာစကားကို တန်ဖိုးထားပြီး ပြုစုပျိုးထောင်ရန် ထရူဘား၏အားပေးခြင်းခံခဲ့ရ၏။ ဒယ်လ်မာတင် တက္ကသိုလ်တက်နေချိန်တွင် အသက် ၂၀ အရွယ်မျှသာရှိသေးသော်လည်း သမ္မာကျမ်းစာကို မိမိနိုင်ငံသားချင်းများ၏ဘာသာစကားဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် တာဝန်ကြီးကို အစပြုခဲ့သည်။ သမ္မာကျမ်းစာတစ်အုပ်လုံးကို ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့်ရရှိရန် ထရူဘား၏ပြင်းပြသောဆန္ဒသည် ယခုအခါ ဒယ်လ်မာတင်၏အသက်တာတွင် အဓိကပန်းတိုင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ဘာသာပြန်ဆိုမှုစတင်

ဒယ်လ်မာတင်သည် ထိုလုပ်ငန်းထဲ အလွန်စိတ်အားထက်သန်စွာ ဇောက်ချပါဝင်လာရာ ဟေဗြဲကျမ်းစောင်များကို ဘာသာပြန်ဆိုခြင်းဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ သူသည် မူရင်းဘာသာစကားများမှ ဘာသာပြန်ခဲ့သော်လည်း မာတင်လူသာ၏ ဂျာမန်ဘာသာပြန်ကျမ်းဖြစ်သော လက်တင်ဗားလ်ဂိတ်ကို အနီးကပ်ကိုးကားခဲ့ဟန်တူသည်။ အစောပိုင်းတွင် ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း ထရူဘားအနေနှင့်မူ ၁၅၇၇ ခုနှစ်တွင် ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစောင်တစ်အုပ်လုံးကို ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ယခု ဒယ်လ်မာတင်သည် ထရူဘား၏စာသားကို အမှားပြင်ဆင်၍ တိုးတက်ကောင်းမွန်စေခဲ့ရာ ဤတစ်ကြိမ်လည်း လူသာ၏ဂျာမန်ကျမ်းစာဘာသာပြန်ကျမ်းကို အကြီးအကျယ် အမှီပြုခဲ့သည်။ သူသည် ထရူဘား၏ ဂျာမန်ဆန်သည့် ဝေါဟာရအတော်များများကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့ပြီး ဘာသာပြန်ဆိုမှုကို ပို၍တစ်သမတ်တည်းဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဒယ်လ်မာတင်သည် သူ၏ဘာသာပြန်လုပ်ငန်းတွင် ဂရိစာပေအသိပညာကို အသုံးပြုခဲ့ရပေမည်၊ သို့သော် အစောပိုင်း ဂရိစာသားများကို သူရှာဖွေကြည့်ရှုခြင်းရှိမရှိကိုမူကား ပညာရှင်များက ငြင်းခုံနေကြဆဲပင်။

ဘာသာပြန်ဆိုစဉ်တစ်လျှောက် အတားအဆီးများ

ဆလိုဗေးနီးယားအက္ခရာအစပြုမှုသည် ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်သာ ရှိသေးသောကြောင့် ဒယ်လ်မာတင်သည် စိတ်ပျက်အားလျော့ဖွယ်တာဝန်တစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ထို့အပြင်၊ ဝေါဟာရမှာ နည်းပါးပြီး ဆလိုဗေးနီးယားရည်ညွှန်းစာအုပ်များလည်း မရှိခဲ့ချေ။ ထို့ကြောင့် စာသားကို နားလည်နိုင်လောက်သော ဆလိုဗေးနီးယားဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုရန် အသစ်တီထွင်မှုများများ လိုအပ်ခဲ့သည်။

ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလှုပ်ရှားမှုကလည်း ပို၍ခက်ခဲစေသည်။ ဆလိုဗေးနီးယားနိုင်ငံရှိ စာပုံနှိပ်တိုက်ပိုင်ရှင်အား နယ်နှင်ထားသည့်အတွက်ကြောင့် ကျမ်းစာပုံနှိပ်ရေးလုပ်ငန်းကို တိုင်းတစ်ပါးမြေပေါ်တွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ရသည်။ ယင်းကြောင့် သမ္မာကျမ်းစာအုပ်များကို နိုင်ငံအတွင်းသို့သယ်ဆောင်လာကြသောအခါ ပုံဖျက်ရန်လိုအပ်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ အတားအဆီးများရှိလင့်ကစား ဒယ်လ်မာတင်သည် အသက် ၃၀ ကျော်စအရွယ်မျှသာရှိသေးစဉ် ဆယ်နှစ်တာကာလမျှဖြင့် မိမိ၏ပန်းတိုင်ကို အထမြောက်စေခဲ့သည်။

ဒယ်လ်မာတင်၏ကြီးကြပ်မှုအောက် ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ပုံနှိပ်သော ကျမ်းစာအုပ် ၁,၅၀၀ ကို ခုနစ်လကြာပုံနှိပ်ခဲ့ရသည်။ သမ္မာကျမ်းစာကို သစ်သားထွင်းရုပ်ပုံ ၂၂၂ ခုဖြင့် လှပစွာပုံဖော်ထားသောကြောင့် လူအများက လက်ရာမြောက်စာပေနှင့် အနုပညာလက်ရာတစ်ခုဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ကြသည်။ မူရင်းကျမ်းစာအတော်များများ ရှိနေဆဲဖြစ်ရာ ၎င်းဘာသာပြန်ကျမ်းကို ခေတ်သစ် ဆလိုဗေးနီးယားကျမ်းစာအတွက် အခြေခံအဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ဤအမျိုးသားနှစ်ဦး၏လုပ်ဆောင်မှုသည် ယနေ့ ဆလိုဗေးနီးယားလူမျိုးများအား မိမိတို့၏မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် ဘုရားသခင့်စကားတော်ကို ဖတ်ရှုနိုင်စေခဲ့သည်။

[စာမျက်နှာ ၁၅ ပါ လေးထောင့်ကွက်/ရုပ်ပုံများ]

ဘုရားသခင့်နာမတော်

ဒယ်လ်မာတင်သည် သူဘာသာပြန်ဆိုထားသည့် သမ္မာကျမ်းစာ၏စကားချီးတွင် အောက်ပါရှင်းလင်းချက်ကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်– “အရှင်သခင် ဟူသည့်စကားလုံးကို စာလုံးကြီးဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသည့်နေရာတိုင်း ဂျူးဘာသာတွင် יהוה၊ ယေဟောဝါဟူ၍အမည်ရှိသော အရှင်သခင်ဘုရားသခင်တစ်ပါးတည်းကို ဆိုလိုသည်။ ထိုနာမတော်သည် အရှင်သခင်ဘုရားသခင်နှင့်သာဆိုင်ပြီး အခြားမည်သူနှင့်မျှမဆိုင်ချေ။”

[စာမျက်နှာ ၁၄၊ ၁၅ ပါ ရုပ်ပုံများ]

ပရီမို့ဇ် ထရူဘား

ဆလိုဗေးနီးယားသမ္မာကျမ်းစာ၏ ရှေ့စာမျက်နှာ

[Credit Line]

All pictures except Tetragrammaton: Narodna in univerzitetna knjižnica—Slovenija—Ljubljana