အမြွှာမျှော်စင် ပြိုကျသွားသော ထိုတစ်နေ့
အမြွှာမျှော်စင် ပြိုကျသွားသော ထိုတစ်နေ့
၂၀၀၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် နယူးယောက်မြို့၊ ဝါရှင်တန်၊ ဒီ.စီ. နှင့် ပဲင်စီလ်ဗေးနီးယားတို့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်များသည် ကမ္ဘာ့ပြည်သူ သန်းကုဋေပေါင်းများစွာတို့၏ စိတ်အစဉ်တွင် မေ့ပျောက်၍မရနိုင်အောင် စွဲမြဲစွာ ထင်ကျန်နေပေလိမ့်မည်။ နယူးယောက်မြို့မှ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာနနှင့် ဝါရှင်တန်မြို့မှ ပင်တဂွန် အတိုက်ခံရသည့် သတင်းကို မြင်ရ ကြားရသည့် အချိန်၌ သင် အဘယ်မှာ ရှိနေသနည်း။
များပြားလှသည့် ပစ္စည်းဥစ္စာများအပြင် သာ၍အရေးကြီးသော များပြားလှသည့် လူ့အသက်ပေါင်းများစွာကို တစ်မုဟုတ်ချင်း မယုံကြည်နိုင်လောက်အောင် လျင်မြန်စွာ ဖျက်ဆီးပစ်လိုက်သည့် ထိုဖြစ်ရပ်က လူသားတို့အား ခေတ္တရပ်တန့်၍ စဉ်းစားစရာ ဖြစ်စေခဲ့သည်။
ဘဝတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဦးစားပေးရာများနှင့် ရွေးချယ်စရာများနှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်တို့ အဘယ်သင်ခန်းစာများ ရရှိခဲ့ကြသနည်း။ ထိုကြေကွဲဖွယ် အဖြစ်ဆိုးများက လူသားတို့၏ သာ၍ကောင်းမြတ်သော အရည်အသွေးများဖြစ်သည့် ကိုယ်ကျိုးစွန့်ခြင်း၊ အကြင်နာမေတ္တာ၊ ခံနိုင်ရည်နှင့် ကိုယ်ကျိုးမဖက်ခြင်းတို့ကို မည်သို့ ရှေ့တန်းသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သနည်း။ ဤဆောင်းပါးနှင့် နောက်ဆောင်းပါးတို့သည် ဤဒုတိယမေးခွန်းကို ဖြေဆိုသွားပါမည်။
သေဘေးမှ လွတ်မြောက်လာသူများ၏ ပြောပြချက်များ
နယူးယောက်မြို့၌ ဖြစ်ပွားသည့်ကပ်ဘေးကြီးနှင့် တစ်ဆက်တည်း မြေအောက်မီးရထားလမ်းများကို ပိတ်လိုက်သဖြင့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော လူတို့သည် အောက်ပိုင်းမန်ဟက်တန်မှ ခြေကျင်ဖြင့် ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ လူအများသည် ဘရွတ်ကလင်နှင့် မန်ဟက်တန် တံတားများကိုဖြတ်၍ ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ ထိုသူတို့သည် ယေဟောဝါသက်သေများ၏ ကမ္ဘာ့ဌာနချုပ်ရုံးနှင့် စက်ရုံများကို ကောင်းစွာမြင်တွေ့ရသည်။ ဘေးအန္တရာယ်မှ ထွက်ပြေးလာကြသူအချို့သည် ထိုအဆောက်အအုံများဆီသို့ ဦးတည်သွားခဲ့ကြသည်။
သက်သေခံတစ်ဦး၏ သမီးဖြစ်သူ အေလီရှား (ယာပုံ) သည် ပထမဦးဆုံး ရောက်ရှိလာသည့်အသုတ်တွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ သူ့တစ်ကိုယ်လုံး ဖုန်နှင့်ပြာများဖြင့် အလိမ်းလိမ်းပေကျံနေသည်။ * သူက ဤသို့ပြောပြသည်– “ရထားစီးပြီး အလုပ်ကို သွားနေချိန်မှာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာနကနေ မီးခိုးတွေ ထွက်နေတာကို မြင်နေရတယ်။ ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်ပွားရာ ဒေသကို ကျွန်မ ရောက်သွားတဲ့အခါ နေရာတကာမှာ မှန်စတွေနဲ့ ပြန့်ကျဲနေတယ်။ ပြီးတော့ အပူရှိန်ကိုလည်း သတိပြုမိတယ်။ လူတွေကလည်း ခြေဦးတည့်ရာ ပြေးလွှားနေကြတယ်၊ ရဲတွေက အဲဒီအရပ်ကနေ လူတွေကို ဘေးကင်းရာပြောင်းရွှေ့ဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြတယ်။ စစ်မြေပြင်တစ်ခုလို ဖြစ်နေတယ်။
“အနားမှရှိတဲ့ အဆောက်အအုံကြီးထဲကို ကျွန်မ ပြေးဝင်ခိုလှုံလိုက်တယ်။ တစ်ဆက်တည်းမှာ တောင်ဘက်မျှော်စင်ကို ဒုတိယလေယာဉ် ဝင်တိုက်တဲ့အခါ ပေါက်ကွဲသံကြီးကို ကြားလိုက်ရတယ်။ မြင်လိုက်ရတဲ့ မြင်ကွင်းကတော့ ပြောမပြနိုင်လောက်အောင်ပါပဲ၊ မည်းမှောင်တဲ့ မီးခိုးလုံးကြီးတွေ ဖုံးလွှမ်းသွားတယ်။ ကျွန်မတို့ကို အန္တရာယ်စက်ကွင်းကနေ ထွက်ခွာကြဖို့ လာပြောကြတော့ ကျွန်မဟာ အိစ်ထ်မြစ်ကိုဖြတ်ကူးပြီး ဘရွတ်ကလင်ဘက်ကိုသွားမယ့် ကူးတို့ပေါ်ရောက်သွားတယ်။ တစ်ဖက်ကမ်းကိုရောက်တော့ ကျွန်မ မော့ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ ‘ကင်းမျှော်စင်’ ဆိုတဲ့ဆိုင်းဘုတ်ကြီးကို လှမ်းမြင်လိုက်တယ်။ အမေ့ဘာသာရဲ့ ဌာနချုပ်ပါလား! ကျွန်မလည်း မဆိုင်းမတွဘဲ အဲဒီရုံးအဆောက်အအုံဆီကို ဦးတည်သွားတော့တာပဲ။ ဒိထက်ကောင်းတဲ့နေရာ ရှိမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ ကျွန်မသိလိုက်တယ်။ ကိုယ်လက် သုတ်သင်သန့်ရှင်းပြီးနောက် မိဘတွေဆီကို တယ်လီဖုန်းဆက်ပြီး အကြောင်းကြားနိုင်ခဲ့တယ်။”
ဝဲင်ဒဲလ် (ယာပုံ) သည် မျှော်စင်ကြီးနှစ်ခုကြားရှိ မာရ်ရိယတ် ဟိုတယ်တွင် တံခါးဝမှဧည့်ကြိုဖြစ်သည်။ သူက ဤသို့ပြောပြသည်– “ပထမပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားတဲ့အချိန်မှာ ဧည့်သည်စောင့်ခန်းမှာ ကျွန်တော် တာဝန်ကျနေတယ်။ ပတ်ပတ်လည်မှာ အကျိုးအပဲ့ အစအနတွေ ကျလာတာကို တွေ့ရတယ်။ လမ်းတစ်ဖက်ကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ လူတစ်ယောက် တစ်ကိုယ်လုံး မီးလောင်ပြီး လဲနေတာကို တွေ့လိုက်ရတယ်။ ကျွန်တော်လည်း အပေါ်အင်္ကျီနဲ့ ရှပ်အင်္ကျီကို ကမန်းကတမ်းချွတ်ပြီး မီးကိုငြိမ်းသတ်ဖို့ ပြေးသွားတယ်။ လမ်းသွားလမ်းလာတစ်ဦးက လာကူညီပေးတယ်။ မီးလောင်တဲ့လူရဲ့ကိုယ်ပေါ်မှာ ခြေအိတ်နဲ့ဖိနပ်ကလွဲလို့ အဝတ်အစားအားလုံး လောင်ကျွမ်းသွားတယ်။ နောက်ကျတော့ မီးသတ်သမားများ ရောက်လာပြီး ဆေးကုသဖို့ ခေါ်ဆောင်သွားတယ်။
“သိပ်မကြာခင်မှာ စီဘီအက်စ် ရုပ်မြင်သံကြား သတင်းဌာနက ဘရိုင်ယန် ဂမ်ဘဲက အဖြစ်အပျက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး မျက်မြင်သက်သေရဲ့ ပြောပြချက်ကိုရရှိဖို့ တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်လာပါတယ်။ ဗာဂျင်အိုင်းလန်းမှာရှိတဲ့ ကျွန်တော့်မိသားစုက ဒီအကြောင်းကို တီဗွီကနေ ကြားသိလိုက်တဲ့အတွက် ကျွန်တော် အသက်ရှင်နေတယ်ဆိုတာကို သိလိုက်ရကြတယ်။”
ကမ္ဘာ့ ဘဏ္ဍာရေး ဗဟိုအဖွဲ့မှ အရပ် ခြောက်ပေ-ငါးလက်မရှိသော ထွားကျိုင်းသန်မာသည့် အလုပ်သမား ဒေါ်နယ်လ်သည် သူ၏အဆောက်အအုံ ၃၁ ထပ်မှနေ၍ အမြွှာမျှော်စင်နှင့် မာရ်ရိယတ်ဟိုတယ်တို့ကို တည့်တည့်ကြည့်နေသည်။ သူက ဤသို့ပြောပြသည်– “မြင်လိုက်ရတဲ့မြင်ကွင်းကြောင့် ကျွန်တော် ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်လွန်းလို့ ကြက်သေသေသွားခဲ့တယ်။ မြောက်ဘက်မျှော်စင်ကနေ ကျတဲ့လူကကျ၊ ခုန်ချတဲ့လူက ခုန်ချနေကြတယ်။ ကျွန်တော်လည်း ကယောင်ချောက်ချားဖြစ်ပြီး အဆောက်အအုံထဲကနေ ကမန်းကတန်း ပြေးထွက်ခဲ့တယ်။”
အခြားအတွေ့အကြုံတစ်ခုမှာ အသက် ၆၀ ကျော်ရှိသော မိခင်တစ်ဦးနှင့် အသက် ၄၀ ကျော်ရှိသော သူ့သမီးနှစ်ယောက်နှင့် ပတ်သက်သည်။ ရုသ်နှင့် ၎င်း၏ညီမ ဂျိုနီတို့သည် အမြွှာမျှော်စင်အနီးရှိ ဟိုတယ်တစ်ခုတွင် မိခင်ဖြစ်သူ ဂျန္နစ္စနှင့်အတူ တည်းနေကြသည်။ လက်မှတ်ရ သူနာပြုဖြစ်သော ရုသ်က အဖြစ်အပျက်ကို ဤသို့ပြောပြသည်– “ကျွန်မ ရေပန်းနဲ့ ရေချိုးနေတယ်။ ရေချိုးခန်းက အမြန်ထွက်လာဖို့ အမေနဲ့ညီမတို့က ဗြုန်းခနဲ အော်ပြောလိုက်တယ်။ ကျွန်မတို့က ၁၆ ထပ်မှာလေ၊ အကျိုးအပဲ့ အစအနတွေ ကျနေတာကို ပြတင်းပေါက်ကနေ သူတို့မြင်နေရတယ်။ အမေက လူတစ်ယောက် တစ်နေရာရာကနေ တွန်းထုတ်ခံလိုက်သလို အနီးအနားက အမိုးတစ်ခုပေါ် လွင့်စင်ကျသွားတာကို အသေအချာကြီးကို မြင်လိုက်ရတယ်။
“ကျွန်မ အဝတ်အစား မြန်မြန်ဝတ်ပြီး သူတို့နဲ့ ဆင်းလာခဲ့တယ်။ စူးစူးဝါးဝါး အော်ဟစ်သံတွေနဲ့ ပွက်လောရိုက်နေကြတယ်။ လမ်းမပေါ်ရောက်တဲ့အခါမှာ ပေါက်ကွဲသံတွေကိုကြားရတယ်၊ မီးပန်းမီးပွားတွေကိုလည်း မြင်ရတယ်။ ကျွန်မတို့ကို တောင်ဘက် စတက်တန်အိုင်းလန်း ကူးတို့ရှိရာ ဘက်ထာရီဥယျာဉ်ဘက်ကို အပြေးအလွှား သွားခိုင်းတယ်။ ပြေးရင်းလွှားရင်းနဲ့ အမေနဲ့ ကွဲသွားခဲ့တယ်။ အမေ့မှာက နာတာရှည် ပန်းနာရင်ကျပ်ရောဂါ ရှိနေတယ်။ ဒီမီးခိုးတွေ၊ ပြာတွေ၊ ဖုန်တွေကြားထဲမှာ သူဘယ်လိုလုပ်များ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်နိုင်မလဲ။ ကျွန်မတို့ နာရီဝက်လောက်ကြာအောင် သူ့ကိုရှာပါသေးတယ်၊ ဒါပေမဲ့ အရိပ်အယောင်တောင် မတွေ့ရပါဘူး။ အမေဟာ အစွမ်းအစရှိပြီး တည်ငြိမ်မှုရှိတဲ့အတွက် အစပိုင်းမှာ ကျွန်မတို့က သိပ်ပြီးစိတ်မပူပါဘူး။
“နောက်ဆုံးမှာ ကျွန်မတို့ဟာ ဘရွတ်ကလင်တံတားဘက်ကို ဆက်လျှောက်ပြီး တစ်ဖက်ကမ်းကိုကူးဖို့ညွှန်ကြားခံရတယ်။ ဘရွတ်ကလင်ဘက်ကမ်းကိုရောက်ပြီး ‘ကင်းမျှော်စင်’ ဆိုတဲ့ ဧရာမ ဆိုင်းဘုတ်ကြီးကို မြင်လိုက်ရတဲ့အခိုက်မှာ ကျွန်မတို့ ဘယ်လောက် စိတ်သက်သာရာ ရသွားခဲ့တာကို စဉ်းစားကြည့်ပါ! ကျွန်မတို့ ဘေးအန္တရာယ် ကင်းရှင်းသွားပြီဆိုတာ သိလိုက်တယ်။
“ကျွန်မတို့ကို လှိုက်လှဲစွာ ကြိုဆိုကြတဲ့အပြင် နေရာထိုင်ခင်းတွေလည်း ပေးကြတယ်။ ဒိအပြင် အဝတ်အစားတွေလည်း ပေးကြတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကိုယ်တစ်ခု အဝတ်တစ်ထည်ကလွဲရင် ကျွန်မတို့မှာ ဘာမှပါမလာဘူးလေ။ ဒါပေမဲ့ အမေ ဘယ်ရောက်နေပါသလဲ။ ကျွန်မတို့ တစ်ညလုံး အချိန်ကုန်ခံပြီး ဆေးရုံတွေမှာ အမေကို ခြေရာခံလိုက်ရှာပေမဲ့ ဘာသဲလွန်စမှ မရခဲ့ဘူး။ နောက်တစ်နေ့မနက် ဆယ့်တစ်နာရီခွဲလောက်မှာ ကျွန်မတို့ သတင်းတစ်ခု လက်ခံရရှိခဲ့တယ်။ အောက်ထပ် ဧည့်သည်စောင့်ခန်းမှာ အမေရောက်နေတယ်တဲ့! ဘယ်လိုများ ဖြစ်ပျက်ခဲ့သလဲ။”
မိခင်ဖြစ်သူ ဂျဲန္နစ္စက ဖြစ်ကြောင်းကုန်စင်ကို ဤသို့ဆက်၍ပြောပြသည်– “ဟိုတယ်ကနေ ကျွန်မတို့ အပြေးအလွှား ထွက်လာတဲ့အချိန်မှာ အသက်ကြီးတဲ့ မိတ်ဆွေတစ်ဦးကို ကျွန်မ သတိရလိုက်မိတယ်။ သူက ကျွန်မတို့နဲ့အတူ ထွက်မလာနိုင်ခဲ့ဘူးလေ။ ပြန်လှည့်ပြီး သူ့ကို သွားခေါ်ထုတ်ချင်ပေမဲ့ သိပ်ပြီး အန္တရာယ်ကြီးနေပြီလေ။ အဲဒီလို ရုတ်ရုတ်သဲသဲ ဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ ကျွန်မသမီးတွေနဲ့ တကွဲတပြား ဖြစ်သွားခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ သိပ်ပြီး မစိုးရိမ်ပါဘူး။ သမီးတွေဟာ စဉ်းစားချင့်ချိန်တတ်သူတွေ ဖြစ်တဲ့အပြင် ရုသ်ဟာလည်း အရည်အချင်းရှိတဲ့ သူနာပြုတစ်ဦး ဖြစ်တယ်လေ။
“ဘယ်နေရာပဲ ကြည့်လိုက်ကြည့်လိုက် အကူအညီလိုတဲ့ လူတွေချည်းပဲ၊ အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ်များနဲ့ ရင်ခွင်ပိုက်အရွယ် ကလေးတွေဖြစ်တယ်။ ကျွန်မလည်း တတ်နိုင်သလောက် ကူညီပေးခဲ့တယ်။ ဘေးရောက်သူတွေကို သူတို့ရဲ့ဒဏ်ရာ ပြင်းထန်မှုအလိုက် ခွဲခြားပြီး ကုသပေးတဲ့နေရာကို ကျွန်မရောက်သွားတယ်။ ရဲတွေနဲ့ မီးသတ်သမားတွေရဲ့ လက်နဲ့မျက်နှာကို ဆေးကြောသန့်စင်ပေးတယ်။ သူတို့တစ်ကိုယ်လုံးကလည်း ကျပ်ခိုးနဲ့ဖုန်တွေ အလိမ်းလိမ်းကပ်နေတယ်။ အဲဒီနေရာမှာ မနက် သုံးနာရီလောက်အထိ ကျွန်မနေခဲ့တယ်။ အဲဒီနောက်တော့ နောက်ဆုံးကူးတို့နဲ့ စတက်တန်အိုင်းလန်းကို လိုက်သွားခဲ့တယ်။ ကျွန်မရဲ့သမီးနှစ်ယောက် အဲဒီမှာ ခိုလှုံနေမယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ကို ရှာမတွေ့ဘူး။
“မနက်ကျတော့ ပထမဆုံး ကူးတို့နဲ့ မန်ဟက်တန်ကို ပြန်သွားဖို့ ကြိုးစားပေမဲ့လည်း ကျွန်မက အရေးပေါ်လုပ်သား မဟုတ်တဲ့အတွက် လိုက်လို့မရဘူး။ နောက်တော့ ကျွန်မ ကူညီပေးခဲ့တဲ့ ရဲတစ်ယောက်ကို တွေ့လိုက်တယ်။ ဒါနဲ့ ကျွန်မက ‘ဂျွန်! ကျွန်မ မန်ဟက်တန်ကို ပြန်သွားမလို့’ ဆိုပြီး အော်ပြောလိုက်တော့ သူက ‘ကျွန်တော့်နောက် လိုက်ခဲ့’ လို့ပြန်ပြောလိုက်တယ်။
“မန်ဟက်တန်ကိုရောက်တော့ ကျွန်မ မာရ်ရိယတ် ဟိုတယ်ကို ဦးတည်ပြီးသွားခဲ့တယ်။ အသက်ကြီးတဲ့ ကျွန်မရဲ့မိတ်ဆွေကို ကူညီပေးနိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်း ရှိချင်ရှိဦးမယ်လို့ တွေးမိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်တော့ဘူး၊ ဟိုတယ်က ပြိုပျက်သွားပါပြီ။ မြို့လယ်ကောင်တစ်ခုလုံးဟာ သင်္ချိုင်းတစပြင်လိုပဲ၊ သက်ရှိအရိပ်အယောင်ဆိုလို့ ဘာမှမတွေ့ရဘူး။ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်လို့ မျက်တွင်းဟောက်ပက်ဖြစ်နေတဲ့ ရဲတွေနဲ့ မီးသတ်သမားတွေကိုပဲ တွေ့ရတယ်။ သူတို့အားလုံးရဲ့ မျက်နှာဟာ ကြေကွဲဆွေးမြေ့နေတယ်။
“ကျွန်မ ဘရွတ်ကလင်တံတားဘက်ကို ဆက်ပြီးလျှောက်သွားတယ်။ တံတားထိပ်နဲ့ နီးလာတဲ့အခါမှာ ကျွန်မ ကောင်းကောင်းကျွမ်းဝင်တဲ့ ဆိုင်းဘုတ်ကြီး ‘ကင်းမျှော်စင်’ ကိုလှမ်းမြင်လိုက်ရတယ်။ သမီးတွေကို အဲဒီမှာ တွေ့ကောင်းတွေ့လိမ့်မယ်လို့ တွေးမိတယ်။ သေချာတာပေါ့၊ သူတို့က ကျွန်မကို ဧည့်သည်စောင့်ခန်းမှာ ဆင်းလာတွေ့တယ်လေ။ ကျွန်မတို့ ဖက်ပြီးငိုလိုက်ကြတာ!
“အံ့ဩစရာ သိပ်ကောင်းတာက ဒီလောက်များတဲ့ မီးခိုးတွေ၊ ဖုန်တွေ၊ ပြာတွေကြားထဲမှာ ကျွန်မ လုံးဝ ပန်းနာမထခဲ့ဘူး။ ကျွန်မ တစ်ချိန်လုံး ဆုတောင်းနေခဲ့တယ်၊ ကိုယ်က သူများကို ကူညီပေးနိုင်တဲ့လူဖြစ်ချင်တယ်၊ သူများအတွက် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး မဖြစ်စေချင်ဘူးလေ။“
“ဆင်းမယ့်ကွင်းလည်း မရှိပါဘူး”
အသက် ၂၀ ကျော်အရွယ်ရှိ အမျိုးသမီး ရေချယ်က နိုးလော့! စာရေးဆရာအား ဤသို့ပြောပြသည်– “ခေါင်းပေါ်မှာ လေယာဉ်ပျံတစ်စင်းရဲ့အသံကို ကြားရတဲ့အချိန်မှာ ကျွန်မက အောက်ပိုင်းမန်ဟက်တန်မှာ ကျွန်မနေထိုင်တဲ့ ဘလောက်အတိုင်း အောက်ဘက်ကို လမ်းလျှောက်သွားနေတယ်။ အသံက သိပ်ကျယ်လွန်းလို့ ကျွန်မ မော့ကြည့်လိုက်တယ်။ ကျွန်မ ယုံတောင်မယုံနိုင်ဘူး၊ ဧရာမ ခရီးသည်တင် ဂျက်လေယာဉ်ကြီးက သိသိသာသာကြီး မြေပြင်ကို ဆင်းသက်လာနေတယ်။ ဘာကြောင့် ဒီလောက်နိမ့်နိမ့်လေးနဲ့ ဒီလောက်မြန်မြန်ကြီး ပျံနေရသလဲဆိုတာ စဉ်းစားလို့တောင် မရနိုင်ဘူး။ ဆင်းမယ့်ကွင်းလည်း မရှိပါဘူး။ လေယာဉ်မှူးက လေယာဉ်ကို မထိန်းနိုင်လို့လား။ အဲဒီလို တွေးနေတုန်းမှာပဲ ‘လေယာဉ် အဆောက်အအုံကို တိုက်မိသွားပြီ’ ဆိုပြီး အမျိုးသမီးတစ်ယောက်က စူးစူးဝါးဝါး အော်လိုက်တဲ့အသံကို ကြားလိုက်ရတယ်။ မြောက်ဘက်မျှော်စင်ကြီးကနေ ပေါက်ကွဲသံနဲ့အတူ ဧရာမ မီးလုံးကြီး ထွက်ပေါ်လာတယ်။ မျှော်စင်ကြီးမှာ မည်းနက်တဲ့ အပေါက်ကြီးတစ်ပေါက်ကို မြင်လိုက်ရတယ်။
“ကျွန်မတစ်သက်တာမှာ ဒီလောက် ကြောက်စရာ ကောင်းတာမျိုးကို တစ်ခါမှ မတွေ့ဖူးဘူး။ တကယ့်အဖြစ်လို့တောင် မထင်ရဘူး။ အိပ်မက်မက်နေသလိုပဲ။ ကျွန်မ ပါးစပ်အဟောင်းသားနဲ့ ငေါင်းစင်းစင်း ရပ်နေမိတယ်။ တစ်ခဏလေးအတွင်းမှာပဲ ဒုတိယ မျှော်စင်ကြီးကို နောက်လေယာဉ်တစ်စင်းက ဝင်တိုက်ပြန်လို့ နောက်ဆုံးမှာတော့ မျှော်စင်ကြီးနှစ်ခုစလုံး ပြိုကျသွားပါလေရော။ ကျွန်မလည်း ကယောင်ချောက်ချားကို ဖြစ်သွားတာပဲ။ မခံမရပ်နိုင်အောင် ဖြစ်ရပါတယ်!”
“ရေကူးသွားရမယ်ဆိုရင်လည်း ကူးမှာပဲ”
အသက် ၁၆ နှစ်ရှိ ဒဲန်းနိဇ်သည် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန၏တောင်ဘက် သုံးဘလောက်အကွာတွင် တည်ရှိသော အမေရိကန် စတော့နှင့်ရှယ်ယာဒိုင်နှင့် ကပ်လျက်ရှိသည့် သူ့ကျောင်းသို့ ရောက်ခါစရှိသည်။ “မနက် ၉ နာရီ ကျော်ရုံရှိသေးတယ်။ တစ်ခုခုတော့ ဖြစ်သွားပြီဆိုတာကို သိလိုက်ပေမဲ့ ဘာရယ်လို့တော့ မသိဘူး။ ကျွန်မဟာ စာသင်ကျောင်းရဲ့ ၁၁ ထပ်မှာ သမိုင်းဘာသာ သင်ကြားနေတယ်။ ကျောင်းသူကျောင်းသားတွေအားလုံး ကြောက်လန့်နေကြတယ်။ ဆရာမက ကျွန်မတို့ကို စာမေးပွဲ စစ်ချင်သေးပေမဲ့ ကျွန်မတို့ကတော့ အပြင်ထွက်ပြီး အိမ်ပြန်ချင်နေကြတယ်။
“ဒုတိယလေယာဉ် တောင်ဘက်မျှော်စင်ကြီးကို တိုက်လိုက်တဲ့အခါမှာ ကျွန်မတို့ရဲ့အဆောက်အအုံ တုန်ခါသွားသည်။ ဒါပေမဲ့ ဘာဖြစ်သွားတယ်ဆိုတာကို ကျွန်မတို့ မသိသေးပါဘူး။ ‘အမြွှာမျှော်စင်ကြီးကို လေယာဉ်နှစ်စင်း ဝင်တိုက်သွားတယ်’ ဆိုတဲ့အသံကို ဆရာမရဲ့ လမ်းလျှောက်စကားပြောစက်ကနေ ရုတ်တရက် ကြားလိုက်ရတယ်။ ‘ကျောင်းမှာ ဆက်ပြီးနေဖို့တော့ မသင့်တော့ဘူး၊ ဒါဟာ အကြမ်းဖက်မှုပဲ၊ စတော့နှင့်ရှယ်ယာဒိုင်ဟာ နောက်ပစ်မှတ်ဖြစ်မယ်’ ဆိုပြီး စိတ်ထဲမှာ တွေးမိတယ်။ ဒါနဲ့ ကျွန်မတို့ ကျောင်းအပြင်ကို ထွက်ခဲ့ကြတယ်။
“ကျွန်မတို့ ဘက်ထာရီဥယျာဉ်ကို သုတ်ခြေသင် ပြေးသွားကြတယ်။ အဖြစ်အပျက်ကိုသိရအောင် ကျွန်မ နောက်ပြန်လှည့်ကြည့်လိုက်တယ်။ တောင်ဘက်မျှော်စင်ကြီး ပြိုကျတော့မှာကို တွေ့လိုက်ရတယ်။ ဒါနဲ့ မြင့်မားတဲ့ အဆောက်အအုံတွေအားလုံး ဇယ်စက်သလို ဆက်တိုက်ပြိုကျမယ်လို့ ကျွန်မတွေးမိတယ်။ ကျွန်မရဲ့ နှာခေါင်းနဲ့ လည်ချောင်းတွေမှာ ပြာတွေ ဖုန်တွေနဲ့ ပိတ်ဆို့နေတဲ့အတွက် အသက်ကို မနည်းကြီး လုရှူနေရတယ်။ အိစ်ထ်မြစ်ဘက်ကို အပြေးအလွှားသွားရင်းနဲ့ ‘ရေကူးသွားရမယ်ဆိုရင်လည်း ကူးမှာပဲ’ လို့စိတ်ကူးထားတယ်။ ပြေးရင်းလွှားရင်းနဲ့ သမီးကို ကယ်မသနားတော်မူပါလို့ ယေဟောဝါဆီ ဆုတောင်းခဲ့တယ်။
“နောက်ဆုံးမှာတော့ နယူးဂျာစီဘက်ကိုသွားတဲ့ ကူးတို့ပေါ်ကိုရောက်သွားတယ်။ ငါးနာရီကြာပြီးနောက်မှ အမေက ကျွန်မကို ရှာတွေ့ခဲ့တယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ဘေးမသီ ရန်မခဘဲ အမေ့ရင်ခွင်ထဲ ပြန်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။”
“ကျွန်တော့်ဘဝရဲ့ နောက်ဆုံးနေ့များလား”
နယူးဂျာစီပြည်နယ်၊ ပရင်းစတန်မြို့မှ အသက် ၂၈ နှစ်ရှိသော ဂျော်ရှူအာသည် မြောက်ဘက်မျှော်စင်၏ အထပ် ၄၀ တွင် စာပြနေသည်။ သူက ဤသို့ပြန်လည်ပြောပြသည်– “ဗြုန်းကနဲဆို ဗုံးတစ်လုံး ပေါက်ကွဲသလားလို့ အောက်မေ့ရတယ်။ အဆောက်အအုံတစ်ခုလုံး သိမ့်သိမ့်တုန်ခါသွားတယ်၊ ဒါနဲ့ ကျွန်တော်က ‘မဟုတ်သေးပါဘူး၊ ဒါငလျင်လှုပ်တာပဲ’ လို့ထင်လိုက်မိတယ်။ အပြင်ဘက်ကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ မယုံကြည်နိုင်လောက်အောင်ပါပဲ၊ အဆောက်အအုံကြီး ပတ်ပတ်လည်မှာ မီးခိုးတွေနဲ့ အကျိုးအပဲ့ အစအနတွေ ဝေ့လည်လွှင့်ပါးလို့နေကြတယ်။ ကျွန်တော်က ‘တပည့်တို့၊ ပစ္စည်းတွေ သိမ်းမနေနဲ့။ ပြေးပေတော့!’ လို့ အတန်းကို ပြောလိုက်တယ်။
“ကျွန်တော်တို့ လှေကားအတိုင်း အောက်ကိုပြေးဆင်းကြတယ်။ လှေကားမှာ မီးခိုးတွေနဲ့ပြည့်နေပြီး အလိုအလျောက် ရေဖျန်းတဲ့ပိုက်ခေါင်းတွေကလည်း ရေဖျန်းပေးနေတယ်။ ကြောက်စိတ်မွှန်ပြီး ထိတ်ထိတ်ပျာပျာတော့ မဖြစ်ဘူး။ မီးလောင်တဲ့နေရာနဲ့ ပက်ပင်းမတိုးမိဖို့ မှန်ကန်တဲ့လှေကား ရွေးမိအောင် ကျွန်တော် အဆက်မပြတ် ဆုတောင်းခဲ့တယ်။
“လှေကားအတိုင်း ပြေးဆင်းလာရင်းနဲ့ ‘ဒါဟာ ကျွန်တော့်ဘဝရဲ့ နောက်ဆုံးနေ့များလား’ လို့တွေးမိတယ်။ ယေဟောဝါထံ ကျွန်တော် မပြတ်ဆုတောင်းတဲ့အတွက် ရင်ထဲမှာ ထူးဆန်းတဲ့ငြိမ်သက်ခြင်းတစ်မျိုး ခံစားရတယ်။ အဲဒီလို စိတ်ငြိမ်သက်ခြင်းမျိုးကို တစ်ခါမှ မခံစားရခဲ့ဖူးဘူး။ အဲဒီအခိုက်အတန့်လေးကို တစ်သက်လုံး မေ့နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။
“နောက်ဆုံး အဆောက်အအုံကြီးရဲ့ အပြင်ဘက်ကို ကျွန်တော်တို့ ရောက်လာတဲ့အခါမှာ ရဲတွေက လူတွေကို ရပ်မနေဘဲ ဆက်သွားခိုင်းတယ်။ မျှော်စင်ကြီးတွေကို မော့ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ အဆောက်အအုံကြီး နှစ်ခုစလုံးဟာ ထက်ခြမ်းခြမ်းလိုက်သလို ကွဲအက်နေတာကို တွေ့လိုက်ရတယ်။ အိပ်မက်လိုပါပဲ။
“အဲဒီနောက်မှာ ထောင်နဲ့သောင်းနဲ့ချီတဲ့လူတွေက အသက်ရှူရပ်လိုက်သလို ချောက်ချားစရာကောင်းလောက်အောင် ငြိမ်ကျသွားတယ်။ နယူးယောက်မြို့ကြီး ရပ်တန့်သွားသလားလို့ အောက်မေ့ရတယ်။ အဲ့လိုငြိမ်ကျသွားပြီးတာနဲ့ စူးစူးဝါးဝါး ငယ်သံပါအောင် အော်ဟစ်တဲ့အသံတွေ ဆက်တိုက်လိုက်ပါလာတယ်။ တောင်ဘက်မျှော်စင် ပြိုကျလာတယ်! မီးခိုးတွေ၊ ပြာတွေ၊ ဖုန်မှုန့်လုံးကြီးတွေဟာ ကျွန်တော်တို့ဘက်ကို တစ်ရှိန်ထိုး ရိုက်ခတ်လာတယ်။ ရုပ်ရှင်ထဲက အထူးဖန်တီးချက်တွေလိုပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ဒါက တကယ့်ဖြစ်ရပ်ပါ။ အဲ့ဒီ မီးခိုးပြာဖုန်လုံးကြီးဟာ ကျွန်တော်တို့ဆီ ရောက်လာတဲ့အခါမှာ ကျွန်တော်တို့ အသက်ရှူလို့တောင်မရ ဖြစ်သွားတယ်။
“မန်ဟက်တန်တံတားရောက်အောင် မနည်းကြိုးစားပြီး သွားခဲ့ရတယ်။ ဟိုရောက်တော့ လှည့်ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ မြောက်ဘက်မျှော်စင်ကြီးဟာ သူ့အပေါ်မှာရှိတဲ့ တီဗွီဧရိယာတိုင်ကြီးနဲ့အတူ ပြိုကျသွားတာကို တွေ့လိုက်ရတယ်။ တံတားကို ဖြတ်လျှောက်ရင်းနဲ့ ယေဟောဝါသက်သေများရဲ့ ကမ္ဘာ့ဌာနချုပ်ဖြစ်တဲ့ ဗေသလကို ရောက်နိုင်ဖို့ မပြတ်ဆုတောင်းခဲ့တယ်။ ကျွန်တော့်တစ်သက်တာမှာ အဲဒီနေရာကို မြင်လိုက်ရတဲ့ ပျော်ရွှင်မှုမျိုး တစ်ခါမှ မခံစားခဲ့ဖူးဘူး။ ပြီးတော့ စက်ရုံရဲ့နံရံပေါ်မှာ လူထောင်ပေါင်းများစွာ နေ့စဉ်တွေ့မြင်နိုင်တဲ့ ‘ဘုရားသခင့် နှုတ်မြွက်စကားတော် သမ္မာကျမ်းစာကို နေ့စဉ်ဖတ်ပါ’ ဆိုတဲ့ ဧရာမဆိုင်းဘုတ်ကြီး ရှိနေတယ်လေ။ ‘ရောက်တော့မယ်၊ အားတင်းပြီး ဆက်သာလျှောက်ပါ’ ဆိုပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို အားပေးမိတယ်။
“အဲဒီအဖြစ်အပျက်တွေကို ပြန်ပြောင်းစဉ်းစားလိုက်တဲ့အခါမှာ ဦးစားပေးရမယ့်ကိစ္စတွေကို သူ့နေရာနဲ့သူ ဦးစားပေးရမယ်၊ ဘဝမှာ ပထမနေရာမှာ ရှိတဲ့အရာကို ပထမနေရာမှာ ထားရမယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော် ကောင်းကောင်းကြီး စွဲမှတ်သွားတယ်။”
“လူတွေ မျှော်စင်ပေါ်ကနေ ခုန်ချတာကို ကျွန်မ တွေ့ရတယ်”
အသက် ၂၂ နှစ်ရှိသော ဂျက်စီကာသည် မြို့လယ်ကောင် မြေအောက်ဘူတာတစ်ခုမှ ထွက်လာချိန်တွင် ထိုအဖြစ်အပျက်ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ “ကျွန်မ မော့ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ ပြာတွေ၊ အကျိုးအပဲ့နဲ့ သတ္တုအစအနပေါင်းစုံ ကျဆင်းလာတာကို တွေ့ရတယ်။ လူတွေက အများသုံး တယ်လီဖုန်းတွေကိုသုံးဖို့ စောင့်နေကြတယ်၊ စောင့်ရတာကြာလို့ ပိုပိုပြီး ကယောင်ချောက်ချား ဖြစ်လာကြတယ်။ စိတ်ငြိမ်သက်ဖို့ ကျွန်မ ဆုတောင်းတယ်။ နောက်ထပ် ပေါက်ကွဲပြန်ပြီ။ သံမဏိတွေ၊ မှန်စတွေ မိုးပေါ်က ကျလာတယ်။ ‘လေယာဉ်နောက်တစ်စင်း’ ဆိုတဲ့အော်သံကို ကြားလိုက်ရတယ်။
“ကျွန်မ မော့ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ ဆိုးရွားတဲ့မြင်ကွင်းတွေပါလား၊ မီးခိုးနဲ့ မီးတောက်မီးလျှံတွေ တလိပ်လိပ် အူထွက်နေတဲ့ အပေါ်ထပ်တွေကနေ လူတွေ ခုန်ချနေကြတယ်။ ယောက်ျားတစ်ယောက်နဲ့ မိန်းမတစ်ယောက်တို့ကို ကျွန်မမျက်စိထဲမှာ အခုထက်ထိ မြင်ယောင်နေတယ်။ သူတို့နှစ်ယောက်ဟာ ပြတင်းပေါက်ကို ဖက်တွယ်ထားနေရာက နောက်ဆုံးမှာ လက်လွှတ်ချလိုက်ရပြီး အောက်ကိုထိုးကျသွားကြတယ်။ မကြည့်ရက်စရာ မြင်ကွင်းပါပဲ။
“နောက်ဆုံးမှာတော့ ကျွန်မ ဘရွတ်ကလင်တံတားပေါ် ရောက်သွားတယ်။ သက်သောင့်သက်သာ မရှိတဲ့ဖိနပ်ကိုချွတ်ပြီး ဘရွတ်ကလင်ဘက်ကမ်းကို ပြေးသွားတယ်။ ကင်းမျှော်စင် ရုံးအဆောက်အအုံထဲကို ကျွန်မ ဝင်သွားတဲ့အခါ စိတ်ငြိမ်သက်သွားအောင် ချက်ချင်းပဲ လာပြီးနှစ်သိမ့်အားပေးကြတယ်။
“အဲဒီည အိမ်မှာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၂ ရက်ထုတ် နိုးလော့! ထဲက ‘အထိတ်တလန့် ဖြစ်ပြီးနောက် ခံစားရသော ဖိစီးမှုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း’ အခန်းဆက် ဆောင်းပါးများကို ဖတ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။ ဒီအကြောင်းတွေကို ကျွန်မ သိပ်ကို လိုအပ်နေတယ်လေ!”
ဘေးဒုက္ခ၏ ကြီးမားမှုက လူတို့အား တတ်နိုင်သည့်ဘက်မှ အကူအညီပေးရန် စေ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ နောက်ဆောင်းပါး၌ ထိုအကြောင်းများကို ဖော်ပြထားပါသည်။
[အောက်ခြေမှတ်ချက်]
^ အပိုဒ်၊ 7 နိုးလော့! သည် ဘေးအန္တရာယ်မှ လွတ်မြောက်လာသူ အမြောက်အမြားကို လူတွေ့မေးမြန်းခဲ့သဖြင့် ဤပြန်လည်ဆန်းစစ်ချက် အကျဉ်း၌ အားလုံးကို ဖော်ပြနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ ၎င်းတို့၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် ဤဖြစ်ရပ်မှတ်တမ်းများကို ပြည့်စုံခိုင်မာစေသည်။
[စာမျက်နှာ ၈/၉ ပါ ပုံကြမ်း/ရုပ်ပုံများ]
(ကားချပ်အပြည့်အစုံကို စာစောင်တွင်ကြည့်ပါ)
လုံးဝ ပျက်စီး
၁ မြောက်ဘက်မျှော်စင် အမှတ် ၁ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
၂ တောင်ဘက်မျှော်စင် အမှတ် ၂ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
၃ မာရ်ရိယတ်ဟိုတယ် အမှတ် ၃ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
၇ အမှတ် ၇ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
အကြီးအကျယ် ပျက်စီး
၄ အမှတ် ၄ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
၅ အမှတ် ၅ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
L ဝမ်း လစ်ဘာတီ ပလာဇာ
D ဂျာမနီဘဏ် ၁၃၀ လစ်ဘာတီလမ်း
၆ ယူအက်စ် အကောက်ခွန်ရုံး အမှတ် ၆ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး ဗဟိုဌာန
N S တောင်နှင့်မြောက် ခြေကျင် လမ်းသွားလမ်းလာများ ပေါင်းကူးတံတား
တစ်ပိုင်းတစ်စ ပျက်စီး
2F အမှတ် ၂ ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေး ဗဟိုဌာန
3F အမှတ် ၃ ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေး ဗဟိုဌာန
W ဟေမန္တဥယျာဉ်
[Credit Line]
As of October 4, 2001 3D Map of Lower Manhattan by Urban Data Solutions, Inc.
[ရုပ်ပုံများ]
ထိပ်ပုံ– တောင်ဘက်မျှော်စင် ဦးစွာပြိုကျသည်
အထက်ပုံ– အချို့က ကင်းမျှော်စင် အဆောက်အအုံများသို့ လာရောက် ခိုလှုံခဲ့ကြသည်
ယာပုံ– မီးသတ်သမားနှင့် ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်သား ရာပေါင်းများစွာသည် အချင်းဖြစ်ပွားရာ ဗဟိုချက်၌ မမောနိုင်မပန်းနိုင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်
[Credit Lines]
AP Photo/Jerry Torrens
Andrea Booher/FEMA News Photo
[Picture Credit Line on page 3]
AP Photo/Marty Lederhandler
[Picture Credit Line on page 4]
AP Photo/Suzanne Plunkett