သမ္မာကျမ်းစာ​ရှုထောင့်

 ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ ယုံကြည်ခြင်း​အတွက်​လိုအပ်​သလော

၁၈၇၃ ခုနှစ်​တွင် အင်္ဂလိပ်​လူမျိုး​ဓမ္မ​ဆရာ ဆင်​မြူ​ရ​ယ်လ် မ​န်း​နင်း က ယေရုရှလင်​မြို့​နှင့်​ပတ်သက်​၍ ဤသို့​ရေးသားခဲ့​သည်– “မတွန်းလှန်​နိုင်သော ဆွဲဆောင်အား​ကြောင့် . . . ကမ္ဘာ့​အစွန်အဖျား​ဒေသ​မှ​ပင် ထို​နေရာသို့ အုပ်စု​လိုက် လာလည်​ပတ်​ကြသည်။ ဆွေးမြေ့​ပြိုပျက်​နေသော​အုတ်တံတိုင်း​များ၊ အလွန်​ညစ်ပတ်​သော​လမ်းများ၊ မွှ​ထ​နေသော အပျက်အယွင်း​တို့သည် သန်းနှင့်ချီ​သော​လူများ​၏ အထူး​ရိုသေ​လေးမြတ်​ရာ၊ တလေးတစား စိတ်ဝင်စားစရာ​များ​ဖြစ်​ကြသည်၊ ကမ္ဘာ့​မည်သည့်​ဒေသ​မှ ထို​ကဲ့သို့​သော​စိတ်​လှုပ်ရှားမှု မဖြစ်စေ​နိုင်​ပါ။”

သန့်ရှင်းသော​ပြည် (ပါလက်စတိုင်း​ပြည်) မှ စိတ်အာရုံ​စွဲငြိ​စေသော​အရာများ​သည် ရောမ​ဧကရာဇ် ကွန်​စတင်​တိုင်း လက်ထက်​အချိန်​ကတည်းက လူများ​ကို ဆွဲဆောင်​ခဲ့​သည်။ * နှစ်ပေါင်း ၁,၅၀၀ အထိ . . . ဘာသာရေး​အတွက်​နှင့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ​အတွက် သန့်ရှင်းသော​ပြည်​သို့ သွား​ချည်​ပြန်​ချည် လုပ်ခဲ့ကြ​သည်။ သို့​တိုင်၊ အံ့အားသင့်​စ​ရာ​မှာ ၁၉ ရာစု​အစောပိုင်း​မှ​သာ​လျှင် . . . ကျမ်း​ပညာရှင်​များ လိုက်ပါ​ခဲ့​ကြသည်၊ သို့ဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာ​နှင့်​ပတ်သက်သော ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ​ခေတ်​အစပြုခြင်း—သန့်ရှင်းသော​ပြည်​ရှိ ရှေးဟောင်း လက်ရာ​ပစ္စည်း​များ၊ လူများ၊ ဒေသ​များနှင့် ဘာသာ​စကား​လေ့လာခြင်း​တို့ကို စတင်​ပြုလုပ်​ခဲ့​ကြသည်။

ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာရှင်​များ​၏ ရှာဖွေ​တွေ့ရှိချက်​များသည် ကျမ်းစာ​ခေတ်​မှ အသွင်အပြင်​များစွာ​ကို ပို​၍ နားလည်​သဘောပေါက်​စေ​ခဲ့​သည်။ ထို့​ပြင် ရှေးဟောင်း​သုတေသန​မှတ်တမ်းများ​သည် အများအားဖြင့် ကျမ်းစာ​ရာဇဝင်​နှင့် ကိုက်ညီ​ခဲ့​သည်။ သို့သော် ခရစ်ယာန်​တစ်ဦး ယုံကြည်ခြင်း​အတွက် ထို​ကဲ့သို့​သော​အသိပညာ လိုအပ်​ပါသလော။ အဖြေ​ရရှိရန် ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ​နှင့်​ပတ်သက်​၍ များစွာ​တူးဖော်​ထား​သည့်​နေရာ—ယေရုရှလင်​မြို့​နှင့် ယင်း​၏​ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်ကို အာရုံစိုက်ကြည့်​ကြ​စို့။

“ကျောက်​တစ်ခုပေါ်​မှာ​တစ်ခု​မျှ မတည်​မနေ​ရ”

ဂျူး​ပြက္ခဒိန်​ရက်စွဲ​အရ စီ.အီး. ၃၃ နွေဦး​ရာသီ၊ နိသန်လ ၁၁ ရက်​နေ့တွင် ယေရှု​ခရစ်​သည် တပည့်​အချို့​နှင့်အတူ နောက်ဆုံး​အကြိမ်​အနေ​နှင့် ယေရုရှလင်​မြို့ ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်​မှ ထွက်ခွာ​လာ​ခဲ့​ကြသည်။ သူတို့သည် သံလွင်တောင်​သို့​သွား​ကြ​စဉ် တပည့်​တစ်ဦး​က ဤသို့​ပြော​ခဲ့​၏– “[ဆရာ] ကြည့်ရှု​တော်​မူ​ပါ။ ဧ​ရာ​ကျောက်​ကြီး​ပါ​တကား! ဧ​ရာ​တိုက်ဆောင်​ကြီး​ပါ​တကား!”—မာကု ၁၃:၁။

ထို​သစ္စာရှိ​ဂျူး​များသည် ဘုရားသခင်​နှင့် ကိုယ်တော်​၏​ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်ကို အထူး​မြတ်နိုး​ခဲ့​ကြသည်။ ကြီးကျယ်​ခမ်းနား​သော အဆောက်အအုံ​ကြီး​ဖြစ်​ပြီး မိရိုးဖလာ​အစဉ်အဆက် ၁၅ ရာစု​ထိ​တိုင် တည်ရှိ​နေသည့်​အတွက် ဂုဏ်ယူ​ခဲ့​ကြသည်။ ယေရှု၏​ပြန်လည်​မိန့်တော်မူချက်​က တပည့်​များ​ကို ထိတ်လန့်​စေ​ခဲ့​၏– “ဤ​ကြီးစွာ​သော​တိုက်ဆောင်​တို့ကို သင်သည် ယခု​မြင်ရ​၏။ မ​ဖြို​မချ​ဘဲ ကျောက်​တစ်ခုပေါ်​မှာ တစ်ခု​မျှ​မတည်​မနေ​ရ။”—မာကု ၁၃:၂။

ကတိထားရာ​မေရှိယ ယခု ရောက်ရှိ​နေပြီ​ဖြစ်​ရာ ဘုရားသခင်​သည် မိမိ၏​ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်ကို မည်သို့​အပျက်​ခံနိုင်​ပါ​မည်​နည်း။ တဖြည်းဖြည်း​နှင့် ယေရှု၏​တပည့်​များသည် သန့်ရှင်းသော​ဝိညာဉ်​တော်​၏​အကူအညီ​ဖြင့် ကိုယ်တော်​၏​ဆိုလိုချက်​ကို အပြည့်အဝ နားလည်​သဘောပေါက်ခဲ့​ကြသည်။ သို့သော် ယေရှု၏​မိန့်တော်မူချက်​များသည် သမ္မာကျမ်းစာ​ဆိုင်ရာ ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ​နှင့် မည်သို့​ဆက်နွှယ်မှု​ရှိ​သနည်း။

 “မြို့” သစ်

စီ.အီး. ၃၃ ပင်တေကုတ္တေ​ပွဲနေ့​တွင် ဂျူး​လူမျိုးများ​သည် ဘုရားသခင့်​ရှေ့ မျက်နှာသာ​ရ​အနေအထား ဆုံးရှုံး​ခဲ့​သည်။ (မဿဲ ၂၁:၄၃) ယင်းက သာ၍​ကြီးမြတ်သော​အရာ—လူသား​အားလုံး ကောင်းချီး​ခံစားရ​မည့် ကောင်းကင်​နိုင်ငံတော်—အတွက် လမ်းပွင့်​ခဲ့​သည်။ (မဿဲ ၁၀:၇) ယေရှု၏​ပရောဖက်ပြုချက်​အတိုင်း ယေရုရှလင်​မြို့​သည် ယင်း​၏​ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်​နှင့်အတူ စီ.အီး. ၇၀ တွင် ဖျက်ဆီး​ခံ​ခဲ့​ရသည်။ ယင်း​အဖြစ်အပျက်​နှင့်​ပတ်သက်သော ကျမ်းစာ​မှတ်တမ်း​ကို ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ​က ထောက်ခံ​သည်။ သို့​တိုင် ခရစ်ယာန်​များ​၏​ယုံကြည်ခြင်း​သည် ရှေး​ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်​အပျက်အယွင်း​များ တွေ့ရှိ​ခြင်း၊ မ​တွေ့ရှိ​ခြင်း​အပေါ် တည်မှီ​မထား​ပါ။ သူတို့၏​ယုံကြည်ခြင်း​သည် အခြား​ယေရုရှလင်​မြို့​ပေါ်​တွင် ဗဟို​ပြု​သည်၊ သို့သော် ယင်း​မြို့​သည် ကွဲပြား​ခြားနား​သော မြို့​ပုံစံ​တစ်ခု​ဖြစ်သည်။

ယေရုရှလင်​မြို့​နှင့် ယင်း​၏​ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်​ပျက်စီးခြင်း​နှင့်​ပတ်သက်သော ယေရှု၏​ပရောဖက်ပြုချက်​ကို ကြား​ခဲ့​သည်​သာမက ယင်း​ပရောဖက်ပြုချက် ပြည့်စုံ​သည်ကို မြင်တွေ့ခဲ့​ရသော တမန်​တော်​ယောဟန်​က စီ.အီး. ၉၆ ခုနှစ်​တွင် အောက်ပါ​အမြင်​အာရုံ​ကို တွေ့မြင်​ခဲ့​ရသည်– “သန့်ရှင်းသော​မြို့​တည်း​ဟူသော ယေရုရှလင်​မြို့​သစ်​သည် . . . ဘုရားသခင့်​အထံတော်၊ ကောင်းကင်ဘုံ​မှ​ဆင်းသက်​သည်ကို ငါ​မြင်​၏။” ပလ္လင်တော်​ပေါ်​မှ​အသံ​က ဤသို့​မိန့်တော်မူ၏– “[ကိုယ်တော်​သည်] လူ​တို့​နှင့်အတူ ကျိန်းဝပ်​တော်​မူ​မည်။ သူတို့သည် ကိုယ်တော်​၏​လူ​ဖြစ်​ကြလိမ့်မည်။ ဘုရားသခင်​သည် ကိုယ်တော်တိုင်​သူတို့နှင့်​အတူ​ရှိ​နေ၍ သူတို့၏​ဘုရားသခင်​ဖြစ်​တော်​မူ​မည်။ ဘုရားသခင်​သည် သူတို့၏​မျက်စိ​၌​မျက်ရည်​ရှိသမျှ​တို့ကို သုတ်​တော်​မူ​မည်။ နောက်​တစ်ဖန် သေ​ဘေးမ​ရှိ​ရ။ စိတ်​မ​သာ​ညည်းတွား​ခြင်း၊ အော်ဟစ်​ခြင်း၊ ပင်ပန်းခြင်း​လည်း​မရှိ​ရ။”—ဗျာ. ၂၁:၂-၄။

ဤ “မြို့” ကို ခရစ်တော်​နှင့်အတူ ကောင်းကင်​တွင် ဘုရင်​များ​အဖြစ် အုပ်ချုပ်​ကြ​မည့် သစ္စာရှိ​ခရစ်ယာန်​များ​ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထား​သည်။ သူတို့​အ​စု​အပေါင်း​ကို ကောင်းကင်​အစိုးရ—ဘုရားသခင့်​နိုင်ငံတော်—အဖြစ် ဖွဲ့စည်းထား​ပြီး မြေကြီးကို​အုပ်ချုပ်​မည်​ဖြစ်​ကြ​ကာ အနှစ်​တစ်ထောင်​အတွင်း လူသား​မျိုးနွယ်​ကို စုံလင်​သည့်​အခြေအနေ​သို့ ပြန်လည်​ရောက်ရှိ​စေမည်​ဖြစ်သည်။ (မဿဲ ၆:၁၀; ၂ ပေတရု ၃:၁၃) ထို​အုပ်စုအဝင်​ဖြစ်​ခဲ့​ကြသော ပထမ​ရာစု ဂျူး​ခရစ်ယာန်​များသည် ကောင်းကင်​တွင် ခရစ်တော်​နှင့်အတူ အုပ်ချုပ်​ရမည့်​အခွင့်အရေး​နှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ဂျူး​အစီအစဉ်​စနစ်​တွင် သူတို့​ပိုင်ဆိုင်​ခဲ့​ရာ​သည် အဘယ်အရာမျှ​မဟုတ်​ကြောင်း သဘောပေါက်ခဲ့​ကြသည်။

ယုဒ​ဘာသာ​တရား​တွင် မိမိ​ယခင်​က​ရခဲ့​သော မြင့်မား​သည့်​ရာထူး​အကြောင်း ရေးသား​ရာ​တွင် တမန်​တော်​ပေါလု​က ယင်း​တို့အားလုံး​နှင့်​ပတ်သက်​၍ ဤသို့​ဆို​၏– “ငါ​၏​အကျိုး​စီးပွား​ကို ပြုစု​သော​အရာရှိသမျှ​တို့ကို ရှုံး​စေသော​အရာ​ကဲ့သို့ ခရစ်တော်​ကြောင့် ငါ​ထင်မှတ်​၏။ ထို​မျှ​မ​က ငါ​၏​သခင်​ယေရှု​ခရစ်​ကို သိ​သော​ပညာ​သည် အဘယ်မျှ​လောက်​မြတ်​သည်ကို​ထောက်၍၊ ခပ်သိမ်း​သော​အရာ​တို့ကို ရှုံး​စေသော​အရာ​ကဲ့သို့ ငါ​ထင်မှတ်​၏။”—ဖိလိပ္ပိ ၃:၇၊ ၈။

တမန်​တော်​ပေါလု​သည် ဘုရားသခင်​၏​ပညတ်တရား​နှင့် ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်​အစီအစဉ်ကို အလွန်​ရိုသေ​လေးမြတ်​ခဲ့​သူ​ဖြစ်သော​ကြောင့် ထို​ဘုရားသခင့်​အစီအစဉ်များ​ကို အထင်အမြင်​သေး​သည့်​စကား​များ မ​သုံး​ကြောင်း အထင်အရှား​တွေ့ရ​သည်။ (တမန်​တော် ၂၁:၂၀-၂၄) * ပေါလု​က ခရစ်ယာန်​ဘာသာ​အစီအစဉ်သည် ဂျူး​အစီအစဉ်​ထက် သာလွန်​မြင့်မြတ်​ကြောင်း ရိုးရိုးရှင်းရှင်း တင်ပြ​ခဲ့​သည်။

ပေါလု​နှင့် ပထမ​ရာစု​ရှိ အခြား​ဂျူး​ခရစ်ယာန်​များသည် ဂျူး​အစီအစဉ်​စနစ်​၏ စိတ်ဝင်စားစရာ​ကောင်းသော အသေးစိတ်​အချက်အလက်​များစွာ​ကို အထူး​သိကျွမ်း​ခဲ့​ကြ​မည်​မှာ သေချာ​သည်။ ထို့​ပြင် ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ​ဖြင့် အတိတ်​သမိုင်း​ကို ပြန်လည်​ဖော်ထုတ်ခြင်း​ကြောင့် ယခု ခရစ်ယာန်​များသည် ထို​အသေးစိတ်​အချက်အလက်​အချို့​ကို နားလည်​နိုင်​ကြသည်။ သို့​တိုင် ပေါလု​က လူငယ်​တိမောသေ​အား သူ​အဓိက​စိတ်စွဲ​သင့်​သည့်​အရာ​နှင့်​ပတ်သက်​၍ ပြော​ခဲ့​သည့်​စကား​ကို မှတ်သား​ကြည့်​ပါ– “သင်၏​တိုးပွားခြင်း​ကို လူအပေါင်း​တို့အား​ထင်ရှားစေ​ခြင်း​ငှာ၊ ဤ​အရာများ [ခရစ်ယာန်​အသင်းတော်​နှင့် သက်ဆိုင်ရာ​များ] ကို​စိတ်စွဲ​လမ်း​၍ ကြိုးစား​အားထုတ်​လော့။”—၁ တိမောသေ ၄:၁၅။

ချီးမွမ်းစရာ​မှာ ရှေးဟောင်း​သုတေသန​ပညာ​သည် သမ္မာကျမ်းစာ​နောက်ခံ​နှင့်​ပတ်သက်​၍ ကျွန်ုပ်​တို့အား ပိုမို​နားလည်​သဘောပေါက်​စေ​ခဲ့​သည်။ သို့​တိုင် ခရစ်ယာန်​များ​၏​ယုံကြည်ခြင်း​သည် လူသားများ တူးဖော်​ရှာဖွေ​ထားသော သက်သေ​အထောက်အထား​များ​အပေါ် မူ​မတည်​ဘဲ ဘုရားသခင့်​နှုတ်မြွက်တော်၊ သမ္မာကျမ်းစာ​ပေါ်​တွင် မူတည်​သည်။—၁ သက်သာလောနိတ် ၂:၁၃; ၂ တိမောသေ ၃:၁၆၊ ၁၇။

[အောက်ခြေ​မှတ်ချက်များ]

[စာမျက်နှာ ၁၂ ပါ ရုပ်ပုံများ]

အပေါ်​ပုံ– ၁၉၂၀ ပြည့်နှစ်​က ယေရုရှလင်​မြို့၊ စီ.အီး. ၄၃ ခုနှစ်​၌ ဂျူး​လူမျိုးများ​အသုံးပြု​ခဲ့​သော ရောမ​ငွေ​ဒ င်္ဂါး; ဘီ.စီ.အီး. ရှစ်ရာစု၊ ရှောလမုန်​၏ ဝတ်ပြုရာ​အိမ်တော်​မှ​ဖြစ်​နိုင်​သည့် ဆင်​ဆွယ်​ဖြင့်​ပြုလုပ်​ထားသော အပွင့်​ပွင့်​နေသည့်​သလဲသီး​ပုံ

[Credit Lines]

Pages 2 and 18: Coin: Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority; pomegranate: Courtesy of Israel Museum, Jerusalem