မာကိုပိုလို ပိုးလမ်းမကြီးအတိုင်းသွားသည့် တရုတ်ပြည်ခရီး
မာကိုပိုလို ပိုးလမ်းမကြီးအတိုင်းသွားသည့် တရုတ်ပြည်ခရီး
အီတလီမှ နိုးလော့! စာရေးသူ ပေးပို့သည်
ဗင်းနစ်မြို့သင်္ဘောဆိပ်တွင် သင်္ဘောပေါ်မှ အမျိုးသားသုံးဦး ဆင်းလာသည်။ သူတို့ကို အပြေးအလွှားကြိုဆိုမည့်သူ တစ်ဦးမျှမရှိပါ။ တိုင်းတစ်ပါးတွင် ၂၄ နှစ်ကြာခရီးလွန်နေပြီးမှ မိမိတို့မြို့သို့ ပြန်ရောက်လာခြင်းဖြစ်သည့်အပြင် သူတို့၏ ထူးခြားသောအသွင်ကြောင့်လည်း သူတို့ကို မမှတ်မိကြပါ။ အကောင်းစားပိုးထည်ဖြစ်သော်လည်း ဟောင်းနွမ်းစုတ်ပြဲနေသည့် မွန်ဂိုပုံစံဝတ်လုံ ဝတ်ဆင်ထားသော သူတို့ကို စာအုပ်တစ်အုပ်၌ ဤသို့ဖော်ပြထား၏– သူတို့၏ “အမူအရာနှင့် အသံနေအသံထားတို့သည် တာတာလူမျိုးတို့နှင့် အလွန်တူနေပြီး မိမိတို့၏ ဗင်းနစ်စကားကို လုံးလုံးမေ့နေကြပြီ။” ထိုခရီးသည်များမှာ မာကိုပိုလို၊ သူ၏ဖခင်နှင့် ဦးလေးတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ခုနှစ်ကား ၁၂၉၅ ဖြစ်သည်။
ယခု အလွန်ဝေးလံသော ကသေး၊ ယခုအခေါ် တရုတ်ပြည်သို့သွားသည့် ပိုလိုတို့သုံးဦး၏ ခရီးစဉ်အဖြစ်အပျက်များသည် သူတို့၏တစ်ခေတ်တည်းသားများအဖို့ မယုံနိုင်စရာဖြစ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာလောကကို ရုပ်လုံးဖော်ခြင်း ဟုအစပိုင်းတွင်ခေါ်ပြီး နောက်ပိုင်း မာကိုပိုလို၏ ခရီးစဉ်ဟုခေါ်သည့် မာကို၏ကိုယ်တွေ့မှတ်တမ်းစာအုပ်တွင် အနောက်တိုင်းသားကုန်သည်များ မက်မက်မောမောရှာဖွေခဲ့ကြသည့် ကုန်ပစ္စည်းများ အလွန်ပေါများသော အလွန်ကြွယ်ဝချမ်းသာသည့် လူမသိသူမသိသော လူမျိုးတစ်မျိုး၏ ယဉ်ကျေးမှုအကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ သူ၏စာအုပ်သည် စာဖတ်သူများ၏ စိတ်ကူးစိတ်သန်းအပေါ် အကြီးအကျယ် ဩဇာလွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ မာကိုပြန်ရောက်ပြီး ၂၅ နှစ်အတွင်း လက်ရေးဖြင့်ရေးသည့် ဘာသာပြန်စာအုပ်များကို ယခုလက်ရှိ ပြင်သစ်-အီတာလျံ၊ ပြင်သစ်၊ လက်တင်၊ တပ်စကင်၊ ဗင်းနစ်နှင့် အလယ်ခေတ်တွင် ပြိုင်ဘက်မရှိထွန်းကားခဲ့ပုံရသည့် ဂျာမန်ဘာသာစကားတို့ဖြင့် ရရှိနိုင်ခဲ့သည်။ ရာစုနှစ် နှစ်ခုကြာသည်အထိ လက်ဖြင့် ကူးရေးခဲ့ကြပြီး ၁၄၇၇ ခုနှစ်မှစ၍ ဘာသာစကားများစွာသို့ ဆက်၍ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ မာကိုပိုလိုသည် ပိုးလမ်းမကြီးဖြင့် တရုတ်ပြည်သို့ သွားခဲ့သူများထဲတွင် အကျော်ကြားဆုံး အနောက်တိုင်းသားတစ်ဦးဖြစ်ပေမည်။ အဘယ်ကြောင့် ထိုခရီးကို သွားခဲ့သနည်း။ သူမြင်တွေ့ခဲ့၊ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟုဆိုသော သူ၏ပြောပြချက်အားလုံးကို ယုံကြည်နိုင်ပါသလော။
ဗင်းနစ်မြို့သား ကုန်သည်များ
၁၃ ရာစုတွင် ဗင်းနစ်မြို့သားကုန်သည်များသည် ကောစတန်တီနိုပဲလ်မြို့၊ ယခုအခေါ် အစ္စတန်ဘူလ်မြို့တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ကြီးပွားချမ်းသာလာခဲ့ကြသည်။ ထိုသူတို့ထဲတွင် မာကို၏ ဖခင် နစ်ကိုလိုနှင့် ဦးလေးဖြစ်သူ မဖ်ဖီရို ပိုလိုတို့လည်း ပါဝင်သည်။ သူတို့သည် ၁၂၆၀ ပြည့်နှစ်ခန့်တွင် ထိုဒေသမှ သူတို့၏ပိုင်ဆိုင်ရာအားလုံးကို ရောင်းလိုက်ပြီး ကျောက်မျက်ရတနာလုပ်ငန်းတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံကာ မွန်ဂိုအင်ပါယာ၊ ခန်နယ်မြေအနောက်ပိုင်းမြို့တော်၊ ဗိုလ်ဂါမြစ်ကမ်းရှိ စာရိုင်းမြို့သို့ ထွက်လာခဲ့ကြသည်။ အရောင်းအဝယ်အောင်မြင်ခဲ့ပြီး နှစ်ဆမြတ်ခဲ့ကြသည်။ စစ်ဖြစ်နေ၍ အိမ်သို့ပြန်ရန် မဖြစ်နိုင်သောကြောင့် အရှေ့ဘက်ဖြစ်သော ယခုအခေါ် အုဇ်ဘက်ကစ္စတန်ရှိ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးမြို့ကြီးဖြစ်သော ဘူခါရာမြို့သို့ရှေးရှုခဲ့ကာ မြင်းစီးထွက်လာခဲ့ကြပုံရသည်။
မငြိမ်မသက်မှုကြောင့် ထိုတွင် သုံးနှစ်ကြန့်ကြာနေခဲ့သည်၊ ကူဗလိုင်ထံသွားကြသည့် သံတမန်များ ဘူခါရာမြို့ကို ဖြတ်သွားစဉ် သူတို့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည့်အချိန်အထိဖြစ်သည်—ကူဗလိုင်မှာ ကိုရီးယားမှ ပိုလန်အထိ စိုးမိုးသည့် မွန်ဂိုအားလုံး၏မဟာခန်ဖြစ်သည်။ မာကို၏ပြောပြချက်အရ မဟာခန်သည် ဥရောပတောင်ပိုင်းသားများကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်နိုင်သော “လက်တင်လူမျိုး” တစ်ယောက်ကိုမျှ မတွေ့ဆုံဖူးသေးသောကြောင့် သူတို့နှင့်တွေ့ဆုံလျှင် ဝမ်းမြောက်မည်ဟု ယူဆကာ ထိုသံတမန်များက နစ်ကိုလိုနှင့် မဖ်ဖီရိုတို့ကို သူတို့နှင့်အတူလိုက်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ကြသည်။ ပိုလိုတို့နှစ်ဦးသည် မွန်ဂိုအင်ပါယာကို တည်ထောင်ခဲ့သူ ဂျင်ဂစ်ခန်၏မြေး၊ ကူဗလိုင်ခန်၏ နန်းတော်သို့ရောက်ရန် တစ်နှစ်ကျော် ခြေလျင်ခရီးကြမ်းနှင်ခဲ့ရသည်။
မဟာခန်သည် ပိုလိုတို့ညီအစ်ကိုနှစ်ဦးကို ကြိုဆိုခဲ့ပြီး အနောက်တိုင်းနှင့်ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းများစွာ မေးခဲ့သည်။ အိမ်အပြန်လမ်းတွင် ဘေးအန္တရာယ်မရှိစေရန် ဘုရင့်ရွှေတံဆိပ်ပြားကိုသူတို့အားပေးခဲ့သည်၊ ပုပ်ထံသို့လည်း “[ကူဗလိုင်၏] ပြည်သူများကို သွန်သင်ပေးရန် ခရစ်တော်၏တရားကို သင်ယူတတ်မြောက်သူ၊ [ထိုခေတ်အချိန်က] အနောက်တိုင်းပညာရပ် ခုနစ်မျိုးကို ကျွမ်းကျင်တတ်မြောက်သူ ပညာရှိအယောက်တစ်ရာခန့်” စေလွှတ်ပေးရန် တောင်းဆိုသည့်စာပါ ပေးခဲ့သည်။
ထိုအတောအတွင်း မာကို,ကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ သူ၏ဖခင်ကို ဦးဆုံးတွေ့ခဲ့ရသည့်အချိန်မှာ သူ့အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် ၁၂၆၉ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်သည်။ နစ်ကိုလိုနှင့် မဖ်ဖီရိုတို့ “ခရစ်ယာန်” စိုးမိုးသည့်နယ်မြေသို့ ပြန်ရောက်လာချိန်တွင် စတုတ္ထမြောက် ပုပ် ကလဲမန့် ကွယ်လွန်သွားပြီဖြစ်ကြောင်း သိလိုက်ရသည်။ ပုပ်ရဟန်းမင်းနေရာ ဆက်ခံမည့်သူကို စောင့်ဆိုင်းခဲ့ကြသည်၊ သုံးနှစ်တာကြားကာလမှာ သမိုင်းတွင် အကြာဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ နှစ်နှစ်အကြာ ၁၂၇၁ ခုနှစ်တွင် ၁၇ နှစ်အရွယ် မာကို,ကိုပါခေါ်ဆောင်ကာ မဟာခန်ဆီသို့ သူတို့ ပြန်သွားရန် ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။
မာကို၏ခရီးစဉ်
ပါလက်စတိုင်းနယ်၊ အေကာမြို့တွင် နာမည်ကြီးချာ့ခ်ျနိုင်ငံရေးသမားတစ်ဦးဖြစ်သူ တီအိုဘယ်လ်ဒို ဗစ္စကွန်တီက မဟာခန်တောင်းဆိုသော ပညာရှိအယောက်တစ်ရာကို အဘယ်ကြောင့် မစေလွှတ်နိုင်ကြောင်း ရှင်းပြထားသည့်စာကို ပိုလိုတို့သုံးဦးအား ပေးခဲ့သည်။ အာရှမိုင်းနားသို့ရောက်သည့်အခါ ဗစ္စကွန်တီမှာ ပုပ်ရဟန်းမင်းအဖြစ် ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခံရကြောင်း သတင်းကြားကြသောကြောင့် အေကာမြို့သို့ နောက်ကြောင်းပြန်လှည့်ခဲ့ကြသည်။ ပုပ်ရဟန်းမင်းအသစ်ဖြစ်သော ဂရက်ဂိုရီ တစ်ဆယ်သည် ပညာရှိအယောက်တစ်ရာစေလွှတ်မည့်အစား ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများနှင့် ဘိရှော့များကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည့် ခရစ်ယာန်ရဟန်းနှစ်ပါးကိုသာ တရားဝင်ထောက်ခံချက်များနှင့် ခန်အတွက် လက်ဆောင်ပဏ္ဏာများပေးကာ စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ထိုအုပ်စုသည် ခရီးဆက်ထွက်ခဲ့ရာ အပျက်အစီးများသည့် စစ်ဖြစ်ရာနယ်မြေသို့ရောက်သည့်အခါ ခရစ်ယာန်ရဟန်းနှစ်ပါးမှာ ကြောက်၍ ပြန်လှည့်ခဲ့ကြသည်။ ပိုလိုတို့သုံးဦးမှာမူ ခရီးဆက်ခဲ့ကြသည်။
ထိုသူသုံးဦးသည် ယခု တူရကီနှင့် အီရန်နိုင်ငံအဖြစ် သိထားသော နယ်မြေများတစ်လျှောက် ခရီးနှင်ခဲ့ကြပြီး ရေကြောင်းဖြင့် သွားမည်ဟု ရည်ရွယ်ကာ ပါရှန်ပင်လယ်ကွေ့ဘက်သို့ ဆင်းလာခဲ့ကြသည်။ သို့သော် “ကြိုးများဖြင့်သာ ချည်တုပ်ထားသော ခိုင်ခံ့မှုမရှိ၊” လေဒဏ်လှိုင်းဒဏ် မခံနိုင်သော သင်္ဘောများကိုသာတွေ့ရသောကြောင့် ကုန်းကြောင်းဖြင့်သွားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ မြောက်ဘက်ပြန်လှည့်ကာ အရှေ့ဘက်သို့ဦးတည်ပြီး အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ၏ ကြီးမားကျယ်ပြန့်သော လွင်တီးခေါင်များ၊ ခံ့ညားထည်ဝါသော တောင်တန်းကြီးများ၊ စိမ်းလန်းသောကုန်းပြင်မြင့်များ၊ မြေသြဇာကောင်းသော လွင်ပြင်များကိုဖြတ်ကာ ပမ်မိုင်ယာသို့လည်းကောင်း၊ ထို့နောက် ကာရှ်ဂါသို့လည်းကောင်း ရောက်လာခဲ့ကြသည်၊ ကာရှ်ဂါသည် ယခုအချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရှင်ဂျန် ဗီကာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေဖြစ်သည်။ ယင်းမှတစ်ဖန် ကန္တာရစခန်းချယာဉ်တန်း လမ်းကြောင်းအတိုင်း တရင်မြစ်ဝှမ်းဒေသ တောင်ဘက်လမ်းကြောင်းဖြင့်သွားပြီး ဂိုဘီသဲကန္တာရကိုဖြတ်ကာ ကမ်ဘယ်လု၊ ယခု ပေကျင်းမြို့သို့ ရောက်လာခဲ့ကြသည်။ ပြင်းထန်သောရာသီဥတုနှင့် မာကို၏ သတ်သတ်မှတ်မှတ်မဖော်ပြသော အဖျားရောဂါများပါဝင်သော ခရီးစဉ်တစ်ခုလုံးသည် သုံးနှစ်ခွဲကြာခဲ့သည်။
မာကိုသည် လမ်းတစ်လျှောက်မှ ထူးဆန်းသောအရာများကို ဂရုတစိုက်မှတ်သားခဲ့သည်—နောဧသင်္ဘော တင်ကျန်ခဲ့သည်ဟုဆိုကြသော အာမေးနီးယားရှိတောင်၊ မာဂုပညာရှိများအား မြှုပ်နှံရာဟု ယူဆရသည့် ပါးရှားပြည်ရှိ သင်္ချိုင်းဂူ၊ အလွန်အေးပြီး အမြဲမဲမှောင်နေသည့် မြောက်ဘက်စွန်းရှိ ဒေသများအကြောင်းတို့ ဖြစ်သည်။ မာကိုသည် ရေနံအကြောင်း အနောက်နိုင်ငံစာပေများတွင် ပထမဦးဆုံးဖော်ပြသူဖြစ်သည်။ “ရေပုတ်သင်” အကြောင်း၊ ရှင်ဂျန် ဗီကာနယ်မြေတွင်တွေ့ရသော မီးဒဏ်ခံနိုင်သည်ဟု အများယူမှတ်ကြသည့် တိရစ္ဆာန်အမွေးမဟုတ်ဘဲ တွင်းထွက်ပစ္စည်းဖြစ်သော—ကျောက်ဂွမ်း—အကြောင်းတို့ကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ မီးဆိုက်ရာတွင်သုံးသည့် အမဲရောင်ကျောက်တုံး—ကျောက်မီးသွေး—ကို တရုတ်ပြည်တွင် အများအပြားတွေ့ရသဖြင့် နေ့စဉ် ရေပူဖြင့် ရေချိုးနိုင်သည်။ သူသွားရောက်ခဲ့သည့်နေရာတိုင်းတွင် အဆင်တန်ဆာ၊ အစားအစာနှင့် သောက်ဖွယ်ရာ—အထူးသဖြင့် မွန်ဂိုတို့၏ ကစော်ဖောက်ထားသည့် မြင်းနို့—ဘာသာတရား၊ မှော်အတတ်၊ ကုန်သွယ်မှု၊ ကုန်ပစ္စည်းစသည်တို့ရောင်းချသည်ကိုလည်း မှတ်သားထားသည်။ သူ့ အတွက် အသစ်အဆန်းဖြစ်သည့်အရာမှာ မဟာခန်အုပ်ချုပ်ရာ နယ်မြေတွင် ငွေစက္ကူများကို အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။
မာကိုသည် သူ၏ထင်မြင်ယူဆချက်ကို ဘယ်တော့မျှမဖော်ပြဘဲ သူမြင်တွေ့ကြားသိခဲ့ရာများကို အရှိအတိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ သူ၏အဖော်တချို့ ဖမ်းဆီးခံရပြီး အချို့သူများ အသတ်ခံရသည့် လုယက်တိုက်ခိုက်သူများနှင့် ကြုံတွေ့ရသည့်အခါ သူမည်သို့ခံစားခဲ့ရမည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ ခန့်မှန်းရုံသာပြုနိုင်သည်။
ကူဗလိုင်ခန်ထံတွင် အမှုထမ်းခဲ့သလော
မာကိုက ပိုလိုတို့သုံးဦးသည် ကူဗလိုင်ခန် သို့မဟုတ် မဟာခန်ထံတွင် ၁၇ နှစ်ကြာ အမှုထမ်းခဲ့သည်ဟုဆို၏။ ထိုနှစ်များအတွင်း မဟာခန်၏အင်ပါယာတွင် ဖြစ်ရပ်မှန်စူးစမ်းရှာဖွေရေးအဖွဲ့အဖြစ် မကြာခဏ စေလွှတ်ခံရကြောင်းနှင့် ထိုအတောအတွင်း မာကိုသည် ယန်ဂျို၊ ယနေ့အခေါ် ဂျန်စုနယ်ကို အုပ်ချုပ်ခဲ့ရသည်ဟုပင် ဖော်ပြထားသည်။
မာကို၏ပြောဆိုချက်အားလုံး မှန်မမှန်နှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်သည်။ မွန်ဂိုတို့သည် သူတို့အနိုင်ယူသိမ်းပိုက်ထားသော တရုတ်လူမျိုးတို့ကို မယုံကြည်ကြပါ၊ သူတို့၏ အင်ယာပါအတွင်း ဦးစီးကွပ်ကဲရန် တိုင်းတစ်ပါးသားများကို တာဝန်ခန့်အပ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် မာကိုကဲ့သို့ ပညာမတတ်သူတစ်ဦးက ဘုရင်ခံဖြစ်လာသည်မှာ မဖြစ်နိုင်စရာဖြစ်သည်။ သူ၏ရာထူးနှင့်ပတ်သက်၍ ချဲ့ကားခဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ သို့သော် ပညာရှင်များက သူသည် “ရာထူးရာခံရှိသည့် အသုံးဝင်သောကိုယ်စားလှယ်” ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း လက်ခံကြသည်။
မည်သို့ပင်ဖြစ်ပါစေ မာကိုသည် အနောက်နိုင်ငံသားများ လုံးလုံးသတိမထားမိသော သို့မဟုတ် ယုံတမ်းစကားအဖြစ်နှင့် တစ်ဆင့်စကားအဖြစ်သာ သိထားကြသော လူ့ဘောင်တစ်ခုက ပိုင်ဆိုင်ထားသည့် ပြောမပြနိုင်လောက်အောင် ကြီးပွားချမ်းသာပြီး တစ်မူထူးသောဘာသာတရား၊ ဆန်းပြားသော ဓလေ့ထုံးစံများရှိသည့် မြို့ကြီးများအကြောင်းကို ပြောင်မြောက်စွာ ပုံဖော်နိုင်ခဲ့သည်။ ဥရောပထက် လူဦးရေပိုများပြီး ပိုချမ်းသာကြွယ်ဝသည့် ထိုသို့သောထွန်းကားမှု အမှန်ပင်ရှိခဲ့သလော။ မဖြစ်နိုင်ရာပင်။
မဟာခန်၏ နန်းတော်သည် “တည်ရှိခဲ့သမျှနန်းတော်တွင် အကြီးမားဆုံး” ဖြစ်သည်ဟု မာကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ “နန်းတော်အဆောက်အအုံကြီးသည် အလွန်ကြီးမား၊ အလွန်ကြွယ်ဝ၊ အလွန်လှပသဖြင့် ယင်းထက်သာလွန်သည့် ဒီဇိုင်းပုံစံကို မည်သူမျှ ဆွဲနိုင်မည်မဟုတ်။” နန်းတော်နံရံများကို ရွှေ၊ ငွေ၊ ပန်းပုလက်ရာများ၊ ရွှေနဂါးများ၊ သားရဲများ၊ ငှက်များ၊ သူရဲကောင်းတို့၏ရုပ်ကြွများဖြင့် မွမ်းမံထားသည်။ ဟင်္သပဒါး၊ အဝါ၊ အစိမ်း၊ အပြာရောင်တို့ဖြင့် ခြယ်လှယ်ထားသော မြင့်မားလှသည့်အမိုးသည် သလင်းကျောက်အလား တောက်ပသည်။ ခမ်းနားကြီးကျယ်သော နန်းတော်ဥယျာဉ်များအတွင်း တိရစ္ဆာန်မျိုးစုံရှိသည်။
အလယ်ခေတ်ဥရောပရှိ အကွေ့အကောက်များသော မြို့တွင်းလမ်းကျဉ်းများနှင့်မတူဘဲ ကမ်ဘယ်လုမြို့လမ်းများသည် အလွန်ဖြောင့်ပြီး ကျယ်ဝန်းသောကြောင့် လူတစ်ဦးသည် မြို့ရိုးတစ်ဖက်မှ အခြားတစ်ဖက်မြို့ရိုးကိုပင် မြင်နိုင်သည်။ “တန်ဖိုးကြီးပြီး ရှားပါးသည့်ပစ္စည်းများကို သယ်ဆောင်လာကြသောကြောင့် . . . ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အခြားမည်သည့်မြို့ထက်မဆို ပို၍ကြွယ်ဝချမ်းသာသည်” ဟု ဗင်းနစ်မြို့သားက ဖော်ပြထား၏။ “ရက်တိုင်း မြို့ထဲသို့ဝင်သည့်လှည်းများထဲတွင် ပိုးထည်တစ်မျိုးအတွက်ပင် လှည်း ၁၀၀၀ ရှိသည်။”
ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးမြစ်များထဲတွင် တစ်ခုဖြစ်သော ယန်ဇီမြစ်အတွင်းတွင် ရွက်လွှင့်နေသောသင်္ဘောများ၏ အရေအတွက်သည် အံ့သြလောက်သည်။ စင်ဂျူ့ ဆိပ်ကမ်းတွင်ပင် ၁၅,၀၀၀ မျှများသည့် သင်္ဘောများအတွက် နေရာရှိရမည်ဟု မာကိုခန့်မှန်းခဲ့သည်။
မွန်ဂိုတို့၏ ဓလေ့ထုံးစံများထဲတွင် မာကိုဖော်ပြသည့်အရာမှာ သေဆုံးသွားသော သားသမီးများကို လက်ထပ်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ မိသားစုတစ်စုတွင် အသက်လေးနှစ် သို့မဟုတ် လေးနှစ်အထက် ယောက်ျားလေးတစ်ဦး သေဆုံးသွားပြီး အခြားမိသားစုတွင် ယင်းနှင့်အသက်တူ မိန်းကလေးတစ်ဦး သေဆုံးသွားပါက ဖခင်ဖြစ်သူတို့က ထိုသေဆုံးသွားသော ကလေးများကို လက်ထပ်ပေးသင့်သည်ဟု ဆုံးဖြတ်ကြမည်ဖြစ်ကာ ယင်းနောက်တွင် လက်ထပ်စာချုပ်ချုပ်ပြီး ပွဲကြီးကျင်းပပေးကြသည်။ အစားအစာများ ဆက်သကြမည်၊ စက္ကူဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ကျွန်အရုပ်များ၊ ငွေများ၊ အိမ်သုံးပစ္စည်းများကို မီးရှို့ပေးကြမည်၊ ထို “လင်မယား” သည် အခြားကမ္ဘာဟုခေါ်သော လောကတွင် ယင်းတို့ကို ပိုင်ဆိုင်ကြမည်ဟု ယုံကြည်ချက်ဖြင့်ဖြစ်သည်။
မွန်ဂိုတို့၏ စစ်ရေးကျွမ်းကျင်မှု၊ အုပ်ချုပ်ပုံနည်းစနစ်များ၊ လွတ်လပ်စွာကိုးကွယ်ခွင့်တို့သည် မာကို,ကို အလွန်စိတ်စွဲမှတ်စေသည်။ လူမှုစီးပွားရေးအောင်မြင်မှုများထဲတွင် ဆင်းရဲသားများ၊ ဖျားနာသူများအတွက် ထောက်ပံ့ပေးခြင်း၊ မီးဘေး၊ ဆူပူအုံကြွမှုတို့မဖြစ်စေရန် ကင်းလှည့်ခြင်း၊ ရေလွှမ်းမိုးဘေးကြောင့်ဖြစ်သည့် အခက်အခဲများ လျော့ပါးသက်သာစေရန် အရန်စပါးကျီများထားခြင်း၊ လျင်မြန်သောစာပို့စနစ် စသည်တို့ပါဝင်သည်။
မွန်ဂိုတို့ ဂျပန်ကိုသိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြောင်း မာကိုဖော်ပြထားသော်လည်း ထိုနေရာသို့ သူရောက်ခဲ့သည်ဟု မဖော်ပြခဲ့ပါ။ သို့ရာတွင် ဂျပန်၌ ရွှေပေါများကြောင်း ဘုရင့်နန်းတော်တစ်ခုလုံးကို ရွှေဖြင့်မိုးထား၊ ခင်းထားကြောင်းကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၁၆ ရာစုမတိုင်မီ အနောက်နိုင်ငံစာပေများတွင် ဂျပန်အကြောင်း ဖော်ပြသူမှာ မာကိုတစ်ဦးတည်းဖြစ်သည်။
မာကို၏စာအုပ်သည် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ချီးမွမ်းခံရသည့်အပြင် ကဲ့ရဲ့မှုလည်း ခံခဲ့ရသည်။ မျက်မှောက်ခေတ်ပညာရှင်များသည် စာအုပ်ပါ အမှားအယွင်းများကို ဝေဖန်အကဲဖြတ်ပြီးနောက် ကူဗလိုင်၏အုပ်ချုပ်မှု အထွတ်အထိပ်နှင့်ပတ်သက်၍ “အကောင်းဆုံး ရုပ်လုံးဖော်မှု” အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။
ဗင်းနစ်သို့ပြန်လာ
ပိုလိုတို့သုံးဦးသည် ၁၂၉၂ ခုနှစ်ခန့်တွင် တရုတ်ပြည်မှ ထွက်ခွာခဲ့ကြသည်။ မာကိုက သူတို့၏ ရေကြောင်းခရီးရှည်ကြီးသည် ၂၁ လကြာ ခဲ့သည်ဟုဆို၏၊ ယခုအခေါ် ကွမ်န်ဇိုမြို့မှထွက်ကာ ဗီယက်နမ်၊ မလေးကျွန်းဆွယ်၊ ဆူမားတြား၊ သီရိလင်္ကာတို့တွင် ခေတ္တရပ်နားကာ အိန္ဒိယကမ်းရိုးကမ်းမှတစ်ဆင့် ပါးရှားသို့ သွားသည့်ခရီးဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးခရီးတစ်ထောက်နားသည့်နေရာမှာ ကောစတန်တီနိုပဲလ်မြို့ဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံး ဗင်းနစ်မြို့သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၂၄ နှစ်ကြာ ခွဲခွာပြီးမှ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာကြသောကြောင့် သူတို့၏ဆွေမျိုးများက သူတို့အား မမှတ်မိကြသည်ကို နားလည်နိုင်ပါသည်။ ထိုအချိန်တွင် မာကိုသည် အသက် ၄၁ သို့မဟုတ် ၄၂ နှစ်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။
မာကို၏ခရီးစဉ် မည်မျှဝေးသည်ကို ခန့်မှန်းရန်ခက်သည်။ မကြာသေးမီက မာကို၏ခရီးလမ်းကြောင်းကို ခြေရာခံရန်ကြိုးစားသူ စာရေးဆရာတစ်ဦးက အီရန်နှင့် တရုတ်ပြည်ကြားအကွာအဝေးပင် မိုင် ၆,၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။ မျက်မှောက်ခေတ် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်များဖြင့် သွားလျှင်ပင် အခက်အခဲများစွာရှိသည့် ခရီးဖြစ်သည်။
မာကို၏စာအုပ်ကို ၁၂၉၈ ခုနှစ်တွင် ဂျီနိုအာအကျဉ်းထောင်၌ ရပ်စတီချယ်လီရိုအား နှုတ်တိုက်ပြောပြကာ ရေးစေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ အစဉ်အလာစကားအရ မာကိုသည် ဗင်းနစ်စစ်သင်္ဘောများကို ကြီးမှူးသည့် ပင်လယ်ပြင်တိုက်ပွဲ၌ ဗင်းနစ်မြို့ကိုတိုက်ခိုက်သူ ဂျီနိုအာမြို့သားတို့၏ ဖမ်းဆီးခြင်းခံခဲ့ရသည်။ အတူအကျဉ်းကျသူ ရပ်စတီချယ်လီရိုသည် ပြင်သစ် သို့မဟုတ် ပြင်သစ်-အီတလီ စကားပြေပုံပြင်များကို ရေးဖူးသူဖြစ်ပြီး မာကိုနှင့်ပေါင်းသင်းခြင်းက သူ၏ဖြစ်ရပ်ကိုရေးရန် လှုံ့ဆော်ခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။
မာကိုသည် ဗင်းနစ်နှင့် ဂျီနိုအာမြို့ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီမှုပြုလုပ်သည့် ၁၂၉၉ ခုနှစ်တွင် လွတ်လာခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ သူသည် ဗင်းနစ်မြို့သို့ပြန်ကာ အိမ်ထောင်ပြုပြီး သမီးသုံးယောက် ထွန်းကားခဲ့သည်။ ၁၃၂၄ ခုနှစ်၊ အသက် ၆၉ နှစ်အရွယ်တွင် သူ၏နေရင်းမြို့၌ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။
မာကို၏ပြောဆိုချက်များသည် ကိုယ်တွေ့လော၊ သို့မဟုတ် အခြားခရီးသွားများထံမှ ကြားခဲ့သည့်ဇာတ်ကြောင်းလောဟု အချို့သူတို့ သံသယရှိဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် မာကိုပိုလို၏ ကမ္ဘာလောကကို ရုပ်လုံးဖော်ခြင်း စာအုပ်မူရင်းသည် မည်သို့ပင်ဖြစ်ပါစေ ပညာရှင်များက ၎င်း၏တန်ဖိုးကို အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ သမိုင်းပညာရှင်တစ်ဦးက “ယင်းအချိန်မတိုင်မီ သို့မဟုတ် ယင်းအချိန်အထိ မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကမျှ ဤမျှများသော ပထဝီဝင်ဆိုင်ရာဗဟုသုတအသစ်များကို အနောက်နိုင်ငံသားတို့အား မဖော်ပြခဲ့ဖူးပါ” ဟုဆိုသည်။ လူတို့သည် ခရီးသွားခြင်း၊ မြင်ကွင်းအသစ်များနှင့် ဝေးလံသောဒေသများကို စိတ်ဝင်စားကြောင်း မာကိုပိုလို၏စာအုပ်က သက်သေသာဓကတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။
[စာမျက်နှာ ၁၉ ပါ မြေပုံ]
(ကားချပ်အပြည့်အစုံကို စာစောင်တွင်ကြည့်ပါ)
တရုတ်ပြည်သို့သွားသော မာကို၏ ခရီးကြမ်းလမ်း
တရုတ်ပြည်တွင်ရှိစဉ်
အိမ်အပြန်ခရီး
အီတလီ
ဂျီနိုအာ
ဗင်းနစ်
တူရကီ
အစ္စတန်ဘူလ် (ကောစတန်တီနိုပဲလ်)
ထရဘ်ဇုန်
အာကို (အေကာ)
(စာရိုင်း)
ဂျော်ဂျီယာ
အာရရတ်တောင်
အီရန်(ပါးရှား)
ပါရှန်ကွေ့
အာဖဂန်နစ္စတန်
အုဇ်ဘတ်ကစ္စတန်
ဘူခါရာ
ပမ်မိုင်ယာ
ကာရှ်ဂါ
တရင် မြစ်ဝှမ်းဒေသ
ဂိုဘီ သဲကန္တာရ
မွန်ဂိုးလီးယား
(ကိုရီးယား)
တရုတ်ပြည်ရှိ မဟာတံတိုင်းကြီး
ပေကျင်း
ယန်ဂျို
ယန်ဇီမြစ်
ကွမ်န်ဇို
မြန်မာ
ဗီယက်နမ်
မလေးကျွန်းဆွယ်
ဆူမားတြား
သီရိလင်္ကာ
အိန္ဒိယ
[Credit Line]
Map: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[စာမျက်နှာ ၂၀ ပါ ရုပ်ပုံ]
ဗင်းနစ်
[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
အာရရတ်တောင်
[Credit Line]
Robert Azzi/Saudi Aramco World/PADIA
[စာမျက်နှာ ၂၀ ပါ ရုပ်ပုံ]
မွန်ဂိုအမျိုးသမီး
[Credit Line]
C. Ursillo/Robertstock.com
[စာမျက်နှာ ၂၀ ပါ ရုပ်ပုံ]
လှေထိုးသမား၊ မြန်မာ
[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
တရုတ်နိုင်ငံ (ကသေး)
[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
ပေကျင်း (ကမ်ဘယ်လု)
[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
ဗီယက်နမ်
[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါ ရုပ်ပုံ]
အိန္ဒိယ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်
[စာမျက်နှာ ၂၂ ပါ ရုပ်ပုံ]
တရုတ်မြင်းစီးသမားများ၊ ကူဗလိုင်ခန်၊ ယန်ဇီမြစ်
[Credit Lines]
Horsemen: Tor Eigeland/Saudi Aramco World/PADIA; Kublai Khan: Collection of the National Palace Museum, Taiwan; Yangtze River: © Chris Stowers/Panos Pictures
[Picture Credit Line on page 23]
© Michael S. Yamashita/CORBIS
[Picture Credit Line on page 27]
© 1996 Visual Language