မာတိကာဆီ ကျော်သွား

မာတိကာဆီ ကျော်သွား

ဂီတကမ္ဘာလေးတစ်ခု သင့်လက်ဖျားတွင်ရှိ

ဂီတကမ္ဘာလေးတစ်ခု သင့်လက်ဖျားတွင်ရှိ

ဂီတ​ကမ္ဘာ​လေး​တစ်ခု သင့်​လက်ဖျားတွင်​ရှိ

ဗြိတိန်​နိုင်ငံ​မှ နိုးလော့! စာရေးသူ ပေး​ပို့​သည်

စန္ဒရား​ကို “တူရိယာ​တို့​တွင် အရှင်သခင်” ဟု လူ​တချို့က ရှုမြင်ကြ​၏။ ရ​သ​မြောက်​စွာ စွယ်စုံ​တီးခတ်​နိုင်ရာ ဂ​န္ထ​ဝင်၊ ဂျတ်ဇ်​နှင့် ပေါ့​တေးဂီတ​လောကတွင် အရာ​ဝင်​နေပြီ။ ယင်းကို တစ်ကိုယ်တော်​တီးခတ်​နိုင်​သလို ရှက်ကြောက်​တတ်​သည့် အဆို​ရှင်​တစ်ဦး​ကို​ပင် ပါရမီဖြည့်​ပေး​နိုင်​သည်။ “တစ်ကိုယ်တော်​သံစုံ​ဝိုင်း” သဖွယ်​ဖြစ်​ကာ တူရိယာ​တိုင်း​နီးပါး​နှင့် လိုက်ဖက်​စွာ​တီးခတ်​နိုင်​သည်။ “ပန်းချီ​ဆရာ​၏​ဆေး​စပ်​ပျဉ်​နှင့် တန်းတူ​ထား​ရသည့်​တူရိယာ” သည် ရေးစပ်​ခဲ့​ဖူး​သမျှ​တေး​များ​တွင် လက်ရာ​အ​မြောက်​ဆုံး​တေး​များ​ကို ပေါ်ထွက်​စေ​ခဲ့ပြီ။ စန္ဒရား​ကို မည်သူ​တီထွင်​ခဲ့​သနည်း၊ ယင်းသည် အဘယ်ကြောင့် ယနေ့​တိုင် လူကြိုက်များ​နေရ​သနည်း။ *

စန္ဒရား​၏​ဘိုးဘေး​များ

လက်​ဖြင့်​တီးခတ်​ရသည့် ရှေးအကျဆုံး ကြိုး​တပ်​တူရိယာ​များ​တွင် စောင်း​နှင့် လို​င်​ရာ​စောင်း​တို့​ပါဝင်​သည်။ (ကမ္ဘာဦး ၄:၂၁) နောက်ပိုင်း​တွင် လက်​ခတ်​တံ​နှစ်ချောင်း​ဖြင့် တီးခတ်​ရသည့် ဒါ​လ်​စီ​မာ​ကြိုး​တပ်​တူရိယာ ပေါ်လာ​ခဲ့​သည်။ ဥရောပတိုက်​တွင် အလယ်ခေတ်​အတွင်း ကြိုး​များ​ကို​ရိုက်ခတ်​ရသည့် ခလုတ်ခုံ​ပါ​သော​တူရိယာ​များ ပေါ်ပေါက်​လာ​ခဲ့​ရာ ဂ​လဲ​ဗီ​ကော့ဒ်​နှင့် ဟာ့ပ်ဆီကော့ဒ်​စန္ဒရား​တို့​မှာ လူ​ကြိုက်​အများဆုံး​ဖြစ်​ခဲ့​သည်။ ဂ​လဲ​ဗီ​ကော့ဒ်​သည် အဖုံး​ပါ​သော လေးထောင့်​ရှည်​သေတ္တာ​ပုံ​ဖြစ်​ပြီး ယင်း​၏​ကြိုး​များ​ကို တန်း​ဂျင့်​များ​ဟု​ခေါ်​သည့် သတ္တုပြား​ငယ်​များ​အောက်​မှ ရိုက်ခတ်​စေ​သည်။ ယင်းကို ရ​သ​မြောက်​စွာ​တီးခတ်​နိုင်၏၊ သို့သော် ယင်း​၏​သေးငယ်​လှ​သော​အသံ​မှာ အခြား​တူရိယာ​များနှင့် အဆို​ရှင်တို့​၏​အသံ​အောက် တိမ်​မြုပ်​သွား​နိုင်​သည်။ ခေတ်​သစ်​စန္ဒရား​ကြီး​များနှင့်​ပိုမို​ဆင်တူ​သည့် ပို​ကြီးမားသော​ဟာ့ပ်ဆီကော့ဒ်​စန္ဒရား​တွင် ငှက်​တောင် သို့​မဟုတ် လက်​ခတ်​များ​ဖြင့် တီးခတ်​ရသည့် ကြိုး​ရှည်​များ​ပါရှိ​၏။ ယင်းသည် မာ​၍ ဟိန်း​သော​အသံကို ထွက်ပေါ်​စေ​သော်လည်း အသံပမာဏ​မှာ အပြောင်းအလဲ​မရှိ​ချေ။

၁၇၀၀ ပြည့်နှစ်​တွင် ပိုမို​ကောင်းမွန်​ပြီး ရ​သ​မြောက်​သော​တေးဂီတ​အသစ် ပေါ်ထွက်​ခဲ့​ရာ တေးဂီတ​သမားများ​သည် ဂ​လဲ​ဗီ​ကော့ဒ်​ကဲ့သို့ ထက်မြက်​သည့် ခလုတ်ခုံ​ပါ​ပြီး ဟာ့ပ်ဆီကော့ဒ်​ကဲ့သို့​သော​အင်အား​မျိုး​ဖြင့် တူရိယာ​ကို အလိုရှိ​ခဲ့​ကြသည်။

စန္ဒရား​ပေါ်ပေါက်​လာ

အီတလီ​လူမျိုး တူရိယာ​ပြုလုပ်​သူ ဘာ​တို​လို​မီ​အို ခရစ္စတိုဖာ​ရီ​သည် ထိပ်​တွင်​သားရေ​တပ်ထား​သည့် သစ်သား​မောင်းတံ​လေး​များ​ဖြင့် ကြိုး​များ​ကို​တီးခတ်​ရသည့် ဟာ့ပ်ဆီကော့ဒ်​နှင့် ဂ​လဲ​ဗီ​ကော့ဒ်​ပုံစံ​တို့ ပေါင်းစပ်​ထား​သည့် တူရိယာ​တစ်မျိုး ထုတ်လုပ်​ခဲ့​သည်။ သူ၏​တူရိယာ​ကို ဂ​ရာ​ဗီစဲမ်​ဘာ​လို ကို​လ် ပီ​ယာ​နို ဧ ဖို​တီ (အသံ​ပျော့၊ အသံ​ကျယ်​ဖြင့် ဟာ့ပ်ဆီကော့ဒ်) ဟု​ခေါ်​ခဲ့​ပြီး အတိုကောက်​မှာ ပီ​ယာ​နို​ဖို​တီ သို့​မဟုတ် စန္ဒရား (piano) ဖြစ်သည်။ ဤ​တူရိယာ​သည် ပိုမို​အသံ​သြဇာ​ရှိပြီး ည​က်ညော​သော​အသံ​ဖြစ်ပေါ်​စေသည့် ခလုတ်ခုံ​ဖြစ်​ကာ ပိုမို​ပျော့ပျောင်း​စွာ​ဖြစ်စေ၊ ကျယ်လောင်​စွာ​ဖြစ်စေ တီးခတ်​နိုင်​သည်။

ဝမ်းနည်းဖွယ်​မှာ ခရစ္စတိုဖာ​ရီ​သည် မိမိ​တူရိယာ​အသစ်​၏ အောင်မြင်မှု​ကို ကြာကြာ​မမြင်​လိုက်ရ​ချေ။ အကြောင်း​မှာ လူ​အနည်းငယ်​သာ ယင်းကို စိတ်ဝင်စား​ကြ​ခြင်း​ကြောင့် ဟာ့ပ်ဆီကော့ဒ်​များ​ကို ပြန်၍​ပြုလုပ်​ခဲ့​သည်။ ခရစ္စတိုဖာ​ရီ​၏ ပထမ​ဆုံး​စန္ဒရား​ပြီး​နောက် အနှစ် ၃၀ နီးပါး​တွင် ဂျာမန်​အော်​ဂ​င်​ပြုလုပ်​သူ ဂေါသ်ဖ​ရ​တ် စီ​ဘာ​မ​န်​သည် ဒီဇိုင်း​ကို ပြန်လည်​ဆန်းစစ်​ပြီး သူ့​ကိုယ်ပိုင်​စန္ဒရား​များ​ကို ပြုလုပ်​ခဲ့​သည်။ ဂျာမနီ​နှင့် ဩစတြီးယား​နိုင်ငံ​ရှိ လက်မှုပညာ​သည်​များသည် လေးထောင့်ပုံ​စန္ဒရား​ဟု​ခေါ်​သော ပိုမို​သေးငယ်​ပေါ့ပါး​သည့်​ပုံစံ​ကို ဆက်လက် တီထွင်​လုပ်ကိုင်​ခဲ့​ကြသည်။

အင်္ဂလန်​နိုင်ငံ​ရှိ နောက်​အုပ်စု​တစ်စု​က​လည်း စန္ဒရား​တစ်မျိုး​ကို ပြုလုပ်​ခဲ့​ကြသည်။ သူတို့သည် ၁၇၅၀ ပြည့်လွန်​နှစ်များ​နှောင်းပိုင်းတွင် ဂျာမနီ​နိုင်ငံ​မှ ပြောင်းရွှေ့​နေထိုင်ခဲ့​ကြသည်။ သူတို့​ထဲ​မှ​တစ်ဦး​ဖြစ်သော ဂျို​ဟန်​နက်​စ် ဇ​မ်​ပီသ​ည် ရောင်းအား​ကောင်း​သည့် လေးထောင့်ပုံ​စန္ဒရား​ကို တီထွင်​ခဲ့​သည်။ ပြင်သစ်​နိုင်ငံ​မှ စီ​ဘတ်​စ​တီး​ယန် အက်​ယာ​နှင့် ဥရောပ၊ အမေရိက​တို့​မှ အခြား​စန္ဒရား​ပြုလုပ်​သူများ​သည် ထပ်ဆင့်​တိုးတက်​ကောင်းမွန်​စေ​ခဲ့​ကြသည်။ စဉ်းစားဉာဏ်​ကောင်းသော စကော့​လူမျိုး ပရိဘောဂ​လက်သမား ဂျွန် ဘ​ရော့ဝုဒ်​သည် တက်သစ်စ လူကုံထံ​လူ​လတ်​တန်း​စား​မှ မိန်းမပျို​များ​အတွက် စန္ဒရား​သည် အကြိုက်တွေ့​စ​ရာ​အံကိုက်​ဖြစ်​ကြောင်း သိမြင်ခဲ့​သည်။ မကြာမီ သူ၏​ကုမ္ပဏီ​သည် လေးထောင့်ပုံ​စန္ဒရား​နှင့် စန္ဒရား​ကြီး​တို့ကို အရေအတွက်​များစွာ မ​နား​မနေ​ထုတ်လုပ်​ခဲ့​သည်။

နောက်​အခက်အခဲ​တစ်ခု​မှာ စန္ဒရား​ကြီး​၏ သာလွန်​ကောင်းမွန်သော​အသံ​မျိုး​ဖြင့် ကျစ်လျစ်​သော​စန္ဒရား​ငယ်​ကို ဖန်တီး​ရန်ဖြစ်​သည်။ ထို့​ကြောင့် စန္ဒရား​များ​ကို အလျား​လိုက်​မဟုတ်ဘဲ ဒေါင်လိုက်​ပြုလုပ်​လာ​ကြ​ရာ ကြီးမား​သည်ထက် ကြီးမား​လာ​ခဲ့​သည်။ ဘ​ရော့ဝုဒ်​ပြုလုပ်​သော​စန္ဒရား​တစ်မျိုး​၏ ကြိုး​အမြင့်​မှာ ခလုတ်ခုံ​မှ ကိုးပေ​ရှိသည်။ သို့သော် အပေါ်ပိုင်း​တွင် သိသိသာသာကြီး​မား​လေးလံ​ခြင်း​ကြောင့် တီးခတ်​ရန် အန္တရာယ်များ​လှ​၏! သစ်​ကုလားအုတ်​ပုံစံ​ဟု​ခေါ်​သော မတ်တတ်​စန္ဒရား​တစ်မျိုး​သည် စင်စစ်​အားဖြင့် အပေါ်ပိုင်း​သေးငယ်​သွား​သည့် စန္ဒရား​ကြီး​ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်​လူမျိုး ဂျွန် အိုင်းဇက်​ဟော့​ကင်​စ်​သည် ၁၈၀၀ ပြည့်နှစ်​တွင် ကြိုး​အောက်ခြေ​ကို ကြမ်းခင်း​အနီး​တွင်​ထားခြင်း​ဖြင့် မတ်တတ်​စန္ဒရား​ကို ဦးဆုံး​အကြိမ် အောင်မြင်စွာ​ဖန်တီး​နိုင်​ခဲ့​သည်။ ဤသို့ဖြင့် လေးထောင့်ပုံ​စန္ဒရား​မှာ တဖြည်းဖြည်း တိမ်​မြုပ်​သွားခဲ့သည်။

စန္ဒရား​ကို တေး​ရေးသူ​များ သတိပြု​လာ​ကြ

ထို​အတောအတွင်း တေး​ရေးသူ​တို့သည် စန္ဒရား​ကို စတင်​သတိပြုမိ​လာ​ကြသည်။ ၁၇၇၇ ခုနှစ်​တွင် လူငယ် ဝုဖ်​ဂ​န် အမာ​ဒီ​ယပ်စ် မို​ဇ​တ်​သည် တူရိယာ​သစ်​ကို စမ်း​ကြည့်​ရန် ယို​ဟန် စ​တင်း​၏ ဘာ​ဗေး​ရီး​ယန်း​အလုပ်ရုံ​ကို လာရောက်​လည်ပတ်​ခဲ့​ရာ သဘောကျ​သွားခဲ့သည်။ မကြာမီ သူသည် တေး​များ​ရေးစပ်​ခဲ့​ရာ လေးနှစ်​မျှ​ဖြင့် စန္ဒရား​သံစုံ​တေး ၁၅ ပုဒ်​ထက်​မနည်း ရေးစပ်​သီကုံး​နိုင်​ခဲ့​၏! သို့ရာတွင် နှစ်​အနည်းငယ်​ကြာသော် လု​ဒ်ဝိခ် ဗန် ဘီ​သိုဗင်​သည် ဤ​တူရိယာ​သစ်​၏ နောင်​အလားအလာကို လမ်းဖွင့်​ပေး​ခဲ့​သည်။ သူသည် စန္ဒရား​ကို သီချင်း​သံ​ထွက်​လု​နီးပါး အသက်ဝင်​စေ​ခဲ့​သည်။ တေးဂီတ​လောက,က စောင့်စား​ခဲ့​သည့်​တူရိယာ ထွက်ပေါ်​လာပြီ​ဖြစ်​ရ​ကား ခံစားချက်​ပြည့်ဝ​၍ ရ​သ​မြောက်​သည့် တေးဂီတ​လိုင်း​သစ်​မျိုး ရုတ်တရက်​ပေါ်ထွက်​လာ​ခဲ့​သည်။ “စန္ဒရား​ဂီတ​စာ​ဆို” ဖြစ်သည့် ဖရက်ဒရစ် ဖ​ရန်ကို ချော့​ပင်​က ယင်းသည် စိတ်ကူး​နှင့် ခံစားချက်​များ​ကို ဖော်ပြ​ရန် အကောင်းဆုံးနည်းဖြစ်​ကြောင်း တွေ့ရှိ​ခဲ့​သည်။ ဖရန့် လဇ်​ထ်​သည် စန္ဒရား​သံ​ကို သံစုံတီးဝိုင်း​ကဲ့သို့​ဖြစ်စေ​သည့် မြူး​ကြွ​ဆန်းသစ်​သော​တေးဂီတ​ကို ရေးစပ်​ခဲ့​သည်။ ထို့​အပြင် သူ၏​ပြောင်မြောက်​လှ​သော​လက်​သံ​ဖြင့် ပရိသတ်​တို့ကို ဘဝင်ခိုက်​သွား​စေ​ခဲ့​သည်။

စန္ဒရား​၏​သစ်သား​ဘောင်​နှင့် သေးသွယ်​သော​ကြိုး​များ​ကြောင့် အားမာန်ပါပါ သီဆို​တီးခတ်​ဖော်ကျူး​နိုင်​လောက်​အောင် အသံ​မ​ကျယ်​ချေ။ ထို့​ကြောင့် စန္ဒရား​ပြုလုပ်​သူများ​သည် သံ​ဘောင်​ကိုယ်ထည် ပေါ်လာ​သည့်​အထိ သံ​ထောင့်​ချုပ်​တန်း​များ စတင်​ထောက်​ကန်​ပေး​လာ​ကြသည်။ သို့​နှင့် အသံ​ပို​ကျယ်​စေရန် ပို​ထူ​သော​ကြိုး​များနှင့် ပို​လေး​သော​မောင်းတံ​များ​ကို အသုံးပြု​လာနိုင်​ကြသည်။ ထွက်ပေါ်​လာ​သည့် နား​မ​ချမ်းသာ​ဖွယ်​အသံကို သ​က္က​လ​ပ်​စ​အုပ်​ထား​သည့် မောင်းတံ​များ​ဖြင့် သက်သာ​စေ​ခဲ့​သည်။ ပို​ရှည်​သည့်​ကြိုး​များ​ကို ပို​တို​သည့်​ကြိုး​အပေါ်​ဘက်တွင် ဆွဲ​ဆန့်​ထားခြင်း​ဖြင့် အသံ​ပို​ကောင်း​လာပြီး နေရာလွတ်​နည်းစေ​ခဲ့​သည်။ ခေတ်​သစ်​စန္ဒရား ပေါ်ထွက်​လာပြီး​သည်​နှင့် စန္ဒရား​ပညာရှင်​ကြီး​များ​၏ အောင်မြင်မှု​များ​ကြောင့် ၎င်းတို့၏​တိုးများ​လာ​သည့် စန္ဒရား​တေးစု​များ​ကို နားဆင်​လို​စိတ်​ပြင်းပြ​သော ပရိသတ်​များ​ဖြင့် ရုံ​များ​ပြည့်​လာ​ခဲ့​သည်။ တစ်ချိန်တည်း​တွင် ဥရောပ​နှင့် အမေရိက​တို့​မှ စန္ဒရား​ပြုလုပ်​သူများ​သည် အထူး​လိုအပ်ချက်​ကို ဖြည့်ဆည်း​ပေး​ရန် တူရိယာ​အမြောက်အမြား​ကို အမြန်ဆုံး ထုတ်လုပ်​လာ​ခဲ့​ကြသည်။

စန္ဒရား​ခေတ်​စား​လာ

၂၀ ရာစု​အစ​တွင် မိသားစု​တိုင်း​လို​လို​သည် တီး​တတ်​သည်​ဖြစ်စေ၊ မ​တီး​တတ်​သည်​ဖြစ်စေ လူမှု​ဂုဏ်ပုဒ်​သစ်​တစ်ခု​အဖြစ် စန္ဒရား​ကို အိမ်​တွင်​ထား​ရှိကြသည်။ ဖောက်သည်​များ၊ ခရီး​သွားလာ​သူများကို ဖျော်ဖြေ​ရန်၊ ဆန်းသစ်​စ​အသံတိတ်​ရုပ်ရှင်​များ​အတွက် နောက်ခံ​တေးဂီတ ဖန်တီး​ပေး​ရန်၊ တိုးပွား​လာ​သည့် ဝါသနာ​ရှင်​များ​ကို သင်ကြား​ပေး​ရန် စန္ဒရား​ပညာရှင်​များ​မှာ လူကြိုက်များ​လာ​သည်။ မိသားစု​မိတ်ဆုံပွဲ​များ​တွင် စန္ဒရား​ကို အဓိက​ထား​တတ်ကြ​သည်။ ဝါသနာ​ရှင်​များသည် မိမိတို့​ကိုယ်ပိုင် တေးဂီတ​များ​ဖြင့် တင်ဆက်​ကြသည်။ စန္ဒရား​တေးဂီတ​သစ်​များ မှန်မှန်​ပေါ်ထွက်​လာ​သည်။ တစ်မူထူး​ခြား​သော တီးခတ်​ဟန်​များ—ဆွဲဆောင်မှု​ရှိသော မြူး​မြူး​ကြွကြွ ရက်​ဂ်​တိုင်း​တီး​လုံး၊ စည်းချက်​လေး​လေး​နှင့် လွမ်း​ဆွေး​ဖွယ်​ဂီတ၊ စည်းချက်​ပြင်းပြင်း မပြတ်​တီးခတ်​ရသည့် ဘူဂီး-ဝူဂီး​ဂီတ​တို့​လည်း ပေါ်ထွက်​လာ​သည်။

ပထမ​ကမ္ဘာ​စစ်​ကြီး​ပြီး​နောက် စန္ဒရား​လုပ်ငန်း ကျဆင်း​လာ​ခဲ့​သည်။ ၁၉၁၀ ပြည့်နှစ်​တွင် ကမ္ဘာ​တစ်ဝန်း​၌ ထုတ်လုပ်မှု​နှုန်း ၆၀၀၀,၀၀၀ ရှိခဲ့​ရာ​မှ စန္ဒရား​ရောင်းအား​သည် တစ်စ​တစ်စ ကျဆင်း​သွားခဲ့သည်။ ဓာတ်ပြား​စက်၊ ရေဒီယို၊ ဓာတ်ပြား​ဖွင့်​စက်​နှင့် ရုပ်မြင်သံကြား​တို့​က အိမ်တွင်း​ဖျော်ဖြေရေး​ကို အစားထိုး​နေရာယူ​ခဲ့​သည်။ သို့သော် စန္ဒရား​မှာ တိမ်​မြုပ်​မသွား​ခဲ့​ချေ။ ဒုတိယ​ကမ္ဘာ​စစ်​ကြီး​နောက်ပိုင်း​တွင် နည်း​ပညာ​သစ်​တိုးတက်မှု​များ​ကြောင့် စန္ဒရား​မှာ စ​န်း​ထ​လာ​ပြန်​သည်။ ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်​တွင် စန္ဒရား​ထုတ်လုပ်မှု​သည် ၈၀၀,၀၀၀ အထိ ပြန်​မြင့်တက်​ခဲ့​သည်။ ယနေ့ ပိုမို​ပေါ့ပါး​သော စန္ဒရား​များ​ကို ကော်​နှင့် သတ္တု​စပ်​တို့​ဖြင့် ပြု​လုပ်ကြ​ပြီး အဖြူရောင်​ခလုတ်​များ​ကို ဆင်​စွယ်​အစား ဓာတု​ပစ္စည်း​များ အုပ်​ထား​သည်။ ဂျပန်​နိုင်ငံ​သည် ကမ္ဘာ​ပေါ်​တွင် စန္ဒရား​အများဆုံး ထုတ်လုပ်သည့်​တစ်နိုင်ငံ​အဝင်​ဖြစ်လာ​ပြီး တရုတ်​နိုင်ငံ​က စန္ဒရား​ကို “တူရိယာ​ဧ​က​ရီ” ဟု တင်စား​ကာ ကြိုဆို​ခဲ့​ကြသည်။

သင် စန္ဒရား​တီး​လို​သလော

အချို့​တူရိယာ​များသည် အသံထွက်​ဖို့​ပင် မနည်း​လေ့ကျင့်​ရ၏၊ သို့သော် စန္ဒရား​ခလုတ်​အနည်းငယ်​ကို အစဉ်​အလိုက်​နှိပ်​သွား​ရုံ​ဖြင့် တေးဂီတ​ကို သင်​ဖန်တီး​နေပြီ​ဖြစ်သည်! လူ​အချို့​သည် နားထောင်​ရုံ​ဖြင့် စန္ဒရား​ကို တီးခတ်​နိုင်စွမ်း​ရှိကြသည်။ သို့သော် လူများစွာ​သည် ကိုယ်တိုင်​သင်ယူ​လက်စွဲ​စာအုပ်​ဖြင့် တူရိယာ​အသံကို ဘယ်​လက်​ဖြင့် အားဖြည့်ပေး​ရင်း ညာဘက်​လက်​ဖြင့် တီး​လုံး​များ တီးခတ်​သွား​ရုံ​မျှ​ဖြင့် တတ်မြောက်​လာ​ကြသည်။ ပုံနှိပ်​ဂီတ​သင်္ကေတ​စာရွက်​ကို​ကြည့်​ရင်း သင်​အကြိုက်ဆုံး တေး​သွား​တစ်ပုဒ်​ကို တီးခတ်​နိုင်​သည့်​အခါ သင့်​အောင်မြင်မှု​ကို ခံစား​ကြည့်​လိုက်ပါ! မြူး​မြူး​ကြွကြွ ချီတက်​တေး၊ ငြိ​မ့်​ညောင်း​သော ဝေါ့ဇ်​တေး သို့​မဟုတ် လေး​လေး​တွဲ့တွဲ့​တေး​တစ်ပုဒ်​ကို ရွေး​တီး​မည်​လော။ လက်တင်အမေရိက​တေး​သွားများ သို့​မဟုတ် ဂျတ်ဇ်​ဂီတ​ကို သင် တီးခတ်​ကောင်း​တီးခတ်​ပေမည်။ မိတ်ဆွေ​တစ်ဦး​နှင့်အတူ သံ​ပြိုင်​တီးခတ်​ရခြင်း​သည် တကယ်​ပျော်စရာ​ပင်! သင့်​ပတ်ပတ်လည်​တွင် မိတ်ဆွေ​တစ်စု​က သီချင်းဆို​နေစဉ် သို့​မဟုတ် အခြား​တူရိယာ​များ​ကို တီးခတ်​နေစဉ် တွဲဖက်​တီးခတ်​ခြင်း​ဖြင့် ရရှိနိုင်​မည့် ကြည်နူး​မှု​ကိုလည်း တွေးတော​ကြည့်​ပါ။ အသင်​ကော ဤ​ဂီတ​ကမ္ဘာ​လေး​တစ်ခု​ကို ဖန်တီး​လို​ပါသလော။

[အောက်ခြေမှတ်ချက်]

^ အပိုဒ်၊ 3 ၂၀၀၂၊ နိုဝင်ဘာ ၈ [လိပ်] နိုးလော့! စာမျက်နှာ ၁၉-၂၁ ကို​ရှု။

[စာမျက်နှာ ၁၉ ပါ လေးထောင့်ကွက်/ရုပ်ပုံ]

ပ​လေ​ရာ​စန္ဒရား

ခလုတ်ခုံ​နှင့် မထိတွေ့​ဖူး​သူတို့​အတွက် ပ​လေ​ရာ​စန္ဒရား​သည် ဖြေရှင်း​နည်း​ဖြစ်​ခဲ့​သည်။ တီး​လုံး​သေတ္တာ​နှင့် စန္ဒရား​တို့​ပေါင်းစပ်မှု​၌ ရွေ့လျား​စက္ကူ​လိပ်​ပေါ်​တွင် စီး​တန်း​ဖောက်​ထား​သည့် အပေါက်​များ​ကြောင့် ခလုတ်​များသည် ၎င်း​တို့​ဘာသာ အထက်အောက် ရွေ့လျား​ကြသည်။ ၁၈၉၀ ပြည့်လွန်​နှစ်များ​၏ အစောပိုင်း​ပုံစံ​များ​တွင် တီး​သည့်​သူက စန္ဒရား​ခြေနင်း​ကို ဖိနင်း​ထား​စဉ်​တွင် စန္ဒရား ရှေ့​ရှိ​ယန္တရား​တစ်ခု​သည် သစ်သား​လက်တံ​များ​ဖြင့် ခလုတ်​များ​ကို ဖိ​ထား​ပေး​၏။ နောက်ပိုင်း​ပုံစံ​များ​တွင် စန္ဒရား​အဖြစ် သီးသန့်​ဖန်တီး​ထား​ကြသည်။ ပိုမို​တိုးတက်​ကောင်းမွန်​အောင် “ဆန်းသစ်​ထားသော​စန္ဒရား” သည် စန္ဒရား​ပညာရှင်​ကြီး​များ​၏ တကယ့်​လက်ရာများ​ကို ပြန်လည်​အားဖြည့်ပေး​ထား​ရာ ၎င်းတို့၏ အသံသွင်း​စန္ဒရား​တေးလိပ်​များ​ကို ခေတ်ပေါ်​ဓာတ်ပြား​ဝိုင်း​နှင့် တိတ်ခွေ​များ​ကဲ့သို့ ရောင်းချ​ရန် ပြန်​ထုတ်လုပ်​ကြသည်။ ၁၉၂၅ ခုနှစ်​က အမေရိကန်​ပြည်ထောင်စု​တွင် စန္ဒရား​များ​ကို သ​မား​ရိုး​ကျ​တူရိယာ​များ​ထက် ပိုမို​ပြုလုပ်​ခဲ့​ကြသည်။ သို့ရာတွင် ရေဒီယို​နှင့် ဓာတ်ပြား​စက်​တို့ ပေါ်ထွန်း​မှု​ကြောင့် ၁၉၃၀ ပြည့်လွန်​နှစ်များ​တွင် စန္ဒရား​သည် ကွယ်ပျောက်​လု​နီးပါး ဖြစ်သွား​ခဲ့​သည်။

[Credit Line]

Culver Pictures

[စာမျက်နှာ ၂၀ ပါ လေးထောင့်ကွက်/ရုပ်ပုံ]

စန္ဒရား​ကြီး​တစ်ခု အလုပ်လုပ်​ပုံ

တင်းတင်း​ဆွဲ​ထား​သည့်​ယှဉ်​နေသော စ​တီး​နန်းကြိုး ၂၀၀ ကျော်​သည် တေးသံ ၈၈ မျိုး​ထွက်ပေါ်​စေ​သည်။ တုန်ခါမှု​မြန်​သော တို​သော​ကြိုး​သေး​လေး​များသည် အမြင့်​သံ​ပေါ်ထွက်​စေပြီး ကြေးနီ​ပတ်​အုပ်​ထားသော ရှည်​ပြီး ထူ​သော​ကြိုး​များ​က အနိမ့်​သံ​ပေါ်ထွက်​စေ​သည်။ အနိမ့်ဆုံး​အသံများ​မှ​လွဲ​၍ အသံ​အားလုံး​ကို ကြိုး​နှစ်​ကြိုး၊ သုံး​ကြိုး​တို့ တစ်ပြိုင်တည်း တီးခတ်​ခြင်း​ဖြင့်​ပေါ်ထွက်​စေ​သည်။

တီးခတ်​သူသည် စန္ဒရား​ခလုတ်​တစ်ခု (၁) ကို နှိပ်​လိုက်​သည့်​အခါ မောင်း​တုံး​များသည် မောင်းတံ​ပြား​ကို တွန်း​ပေး​လိုက်​ရာ တေးသံ​ထွက်​သည့် ကြိုး​တစ်ချောင်း သို့​မဟုတ် ထို့​ထက်မက​ကို ရိုက်ခတ်​လိုက်​သည်​နှင့်​တစ်ပြိုင်နက် ခုန်​ထွက်သွား​သည်။ ခလုတ်​ကို ဆက်​နှိပ်​ထား​ပါ​က ကြိုး​ကို​တုန်ခါ​နေ​စေပြီး အသံ​မှာ တဖြည်းဖြည်း ကွယ်ပျောက်​သွား​စေ​သည်။ တီးခတ်​သူသည် ခလုတ်​ပေါ်​မှ လက်လွှတ်​လိုက်​သည့်​အခါ (၂) အသံ​ရပ်​စေသော​ကိရိယာ​သည် ကြိုး​ကို​ဖိ​ထား​ပေး​ပြီး အသံတိတ်​သွား​စေ​သည်။ စန္ဒရား​အောက်ခြေ​မှ ညာဘက်​ခြေနင်း​ကို ဖိနင်း​ထား​မည်​ဆိုလျှင် ယင်းသည် အသံ​ရပ်​စေသော​ကိရိယာ​အားလုံး​ကို ဖယ်​ထား​ပေး​ပြီး တေးသံ​များ​တစ်ခု​နှင့်​တစ်ခု​ရောစပ်​စေ​သည်။

ကြိုး​များသည် မြင်း​မိုရ်​ဟု ခေါ်​သည့် သစ်သား အ​မြှော​င်း​များ​ကို ဖြတ်ကျော်​ပြီး (၃) သစ်သား​အသံ​အိုး​နှင့် တွဲ​ဆက်​ထား​သဖြင့် (၄) ကြိုး​များ​၏​အစွမ်း​နှင့် ပဲ့တင်သံ​ကို များစွာ​အားဖြည့်ပေး​သည်။ ပတ်လည်​မှ​သစ်သားအိမ်​သည် အသံ​အိုး​ကဲ့သို့ အသံကို​မြှင့်တင်​ပေး​သည်။

ကြိုး​များ​ကို သံမဏိ​ငုတ်​တံ​များ​ဖြင့် သံ​ဘောင်​တွင် ဆက်​ထား​သည် (၅)။ စန္ဒရား​ကြီး​၏​ဘောင်​သည် တန်​ချိန် ၃၀ အထိ​ရှိသော ကြိုး​၏​ဆွဲအား​ကို ခံနိုင်​လောက်​အောင် ခိုင်ခံ့​ဖို့​လို​သည်။

[ပုံကြမ်း]

(ကားချပ်​အပြည့်အစုံကို စာစောင်​ကြည့်​ပါ)

အသံ​ရပ်​စေသော​ကိရိယာ

ကြိုး

မောင်းတံ

ဖိနှိပ်​ထား​သည့်​ခလုတ်

ဖိနှိပ်​မထားသည့်​ခလုတ်

[ရုပ်ပုံများ]

ခရစ္စတိုဖာ​ရီ​၏ ဆက်လက်​ရှိနေ​သည့် ရှေးအကျဆုံး​စန္ဒရား၊ ၁၇၂၀

[Credit Line]

The Metropolitan Museum of Art, The Crosby Brown Collection of Musical Instruments, 1889. (89.4.1219) Photograph ©1983 The Metropolitan Museum of Art