ကမ္ဘာ့ဖြစ်ရပ်အကဲခတ်
ကမ္ဘာ့ဖြစ်ရပ်အကဲခတ်
လှပါပေ့ ခွေးဘဝ
“ဩစတြေးလျနိုင်ငံသည် နိုင်ငံခြားအကူအညီပေးရေးထက် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအတွက် ပို၍အကုန်အကျခံနေကြသည်။ ၎င်းတို့သည် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအတွက် တစ်နှစ်လျှင် ဒေါ်လာ ၂.၂ ဘီလီယံအထိ အကုန်အကျခံပြီး ခွေးအသက်ကယ်အင်္ကျီများဝတ်ပေးခြင်း၊ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအတွက် စိန်ရတနာဆင်ပေးခြင်းနှင့် အာပုပ်နံ့ပျောက်ဆေးများ ထည့်ပေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ကြ၏” ဟု ဆစ်ဒနီနံနက်သံတော်ဆင့်သတင်းစာက ဆိုသည်။ လွန်ခဲ့သောဆယ်နှစ်ကျော်အတွင်း အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအပေါ် သဘောထားပြောင်းလာကြောင်း အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်ဆိုင်ပိုင်ရှင် ဂျေဆင်ဂရမ် သတိပြုမိခဲ့သည်။ “ခွေးတွေဟာ အိမ်နောက်ဖေးမှာ သန်းအပြည့်ဖြစ်နေပြီး အရိုးကိုက်နေခဲ့ရရှာတယ်။ အခုတော့ အိမ်ထဲမှာ အမွေးပွအိပ်ရာပေါ် အခန့်သားထိုင်ပြီး ကျောက်မျက်စီခြယ်တဲ့လည်ပတ်နဲ့ ဖြစ်နေကြပြီ” ဟုသူပြောခဲ့သည်။ သို့သော် ယခုအခါ ခွေးများကို မိသားစုဝင်များသဖွယ်သဘောထားကာ အဖိုးတန်ပစ္စည်းများ ဆင်ပေးသည်နှင့်အမျှ ထိုသို့သဘောထားပြောင်းခြင်းက စီးပွားရေးအတွက်ကောင်းစေခဲ့ကြောင်း သူသတိပြုမိ၏။ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်အချို့ကို “လူတို့နည်းတူ လိုအပ်ရာများ၊ ကြိုက်နှစ်သက်ရာများနှင့် လှချင်ပချင်စိတ်ရှိသည့်အလား ဂရုစိုက်ပေးသော်လည်း ခွေးတို့မူ ၅ ဒေါ်လာတန် ကစားစရာအရုပ်ထက် ဒေါ်လာ ၅၀ တန်အရုပ်ကို ပိုကြိုက်သည့် အထောက်အထားမရှိပါ။ သို့သော် ပိုင်ရှင်သည် ချစ်မြတ်နိုးကြောင်းပြလို၍ ထိုသို့ဆင်ယင်ပေးရသည်ကို စိတ်ကျေနပ်ပုံရှိသည်” ဟုထိုသတင်းစာတွင် ဖော်ပြသည်။
ဆူဆူညံညံ
ဆူညံလွန်းခြင်းသည် မြို့ကြီးသားတို့၏ ဘဝအရည်အသွေးကို ဆုတ်ယုတ်စေလေ့ရှိသည်။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အဆိုအရ ယင်းသည် ကျန်းမာရေးကိုထိခိုက်စေမည်ဟု စပိန်အေဘီစီသတင်းစာက ဖော်ပြ၏။ စပိန်နိုင်ငံ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြုတရားရုံးကလည်း ဆူညံမှု၏ဆိုးကျိုးကို အသိအမှတ်ပြုကာ ဆူညံမှုတားမြစ်သည့် မြို့တော်ဥပဒေကိုချိုးဖောက်မှုဖြင့် လူထုဖျော်ဖြေရေးနေရာတစ်ခုကို တရားစွဲခဲ့၏။ အလွန်အကျွံ “ဆူညံမှုသည် လူတစ်ဦး၏ကျင့်ဝတ်၊ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာနှင့် မိသားစုကိစ္စ၊ အိုးအိမ်လုံခြုံမှုကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် တစ်ဦးစီ၏အခြေခံအခွင့်အရေးကို ထိခိုက်သည်” ဟု တရားရုံးက ဆိုသည်။ ထိုတရားရုံးအဆိုအရ ဆိုးဆိုးရွားရွားဆူညံခြင်းသည် “အကြားအာရုံချို့ယွင်းခြင်း၊ အအိပ်မမှန်ခြင်း၊ အာရုံကြောရောဂါ၊ သွေးတိုးနှင့် ရန်လိုမှုတို့ကို” ဖြစ်စေနိုင်သည် ဟူ၏။
စစ်ဘေးသင့်သည့် ကလေးများ
ကုလသမဂ္ဂကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့၏ ခန့်မှန်းချက်အရ ရဝမ်ဒါလူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်းအတွင်း လူပေါင်း ၈၀၀,၀၀၀ ခန့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် အသတ်ခံရရာ ၎င်းတို့အနက် ၃၀၀,၀၀၀ မှာ ကလေး များဖြစ်ကြောင်း ဂျာမန်သတင်းစာ လစ်ပ်စီဂါဖော့ခ်စ်စိုင်တွန်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ရဝမ်ဒါနိုင်ငံရှိကလေး ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်မှာ အုပ်ထိန်းသူမဲ့သည့် အိမ်ထောင်များတွင် နေထိုင်ကြသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ “သူတို့၏နေ့စဉ်အသက်တာမှာ ဆင်းရဲမွဲတေလှသည်” ဟုထိုသတင်းစာက ဆိုသည်။
“ထက်မြက်” နေစေဖို့
“ဘာသာစကားနှစ်မျိုးတတ်ထားခြင်းက သက်ကြီးပိုင်းတွင် ‘ထက်မြက်’ နေစေသည်” ဟု တိုရွန်တိုစတားသတင်းစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ယော့ခ်တက္ကသိုလ်မှ စိတ်ပညာရှင် အယ်လင်ဘိုင်ယာလီစတော့ခ်က ပညာအရည်အချင်းနှင့်ဝင်ငွေတူသည့် အသက် ၃၀ မှ ၅၉ နှစ်အရွယ် ၁၀၄ ဦးနှင့် အသက် ၆၀ မှ ၈၈ နှစ်အရွယ် ၅၀ တို့ကို စမ်းသပ်ခဲ့သည်။ အုပ်စုတစ်ခုစီမှ လူထက်ဝက်မှာ ဘာသာစကားနှစ်မျိုးတတ်ကြ၏။ တစ်ဦးစီအား အလုပ်ရိုးရိုးကလေးတစ်ခုကို ဆန့်ကျင်သောနည်းနှစ်နည်းမှတစ်နည်းဖြင့် ရွေးချယ်ပြုလုပ်စေ၍ သူ၏တုံ့ပြန်ချိန်ကို မှတ်သားခဲ့သည်။ “ဘာသာစကားနှစ်မျိုးတတ်သူများသည် တစ်မျိုးတည်းတတ်သူများထက် ပိုမြန်ဆန်ကြသည်” ဟုသတင်းစာကဖော်ပြသည်။ ဘိုင်ယာလီစတော့ခ်၏အဆိုအရ ဘာသာစကားနှစ်မျိုးတတ်သူတို့သည် ဘာသာစကားနှစ်မျိုးမှတစ်မျိုးကိုပြောဆိုရန် ၎င်းတို့အမြဲရွေးချယ်ပြောဆိုနေရ၏။ “ဤသို့ဖြင့် သက်ကြီးပိုင်းတွင်ဖြစ်တတ်သည့် အလိုအလျောက်နှေးကွေးမှုကို ယင်းဦးနှောက်လေ့ကျင့်မှုဖြင့် ကာကွယ်ပေးသည်။”
“နိုင်ငံရေးအရမှန်ကန်သော” ကျမ်းစာလော
“တတိယကမ္ဘာနိုင်ငံများ၏အကြွေးနှင့် မျှတသောကုန်သွယ်ရေးကဲ့သို့သော အရေးကိစ္စများအကြောင်း ဘာသာရေးသမားများကို စဉ်းစားစေလိုသည့်အနေနှင့် အင်္ဂလီကန်ဆုတောင်းစာအုပ်သစ်ပါ သမ္မာကျမ်းစာမှ အနှစ်သက်ဆုံးဆုတောင်းချက်များ၊ ဆာလံသီချင်းများကို သိသိသာသာပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့ကြပြီ” ဟုရိုက်တာသတင်းလုပ်ငန်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့်တရားမျှတရေးအတွက် အိတ်ဆောင်ဆုတောင်းချက်များသည် သခင့်ဆုတောင်းချက်မှ “အသက်မွေးလောက်သောအစာကို အကျွန်ုပ်တို့အား ယနေ့ပေးသနားတော်မူပါ” ဟူသည့် ယေရှု၏စကားများကို “ကျွန်ုပ်တို့၏လယ်ယာမြေတို့ကို ပြန်ရစေသည့်အခါဖြစ်စေ၊ သမာသမတ်ကျကျ အခငွေရရှိသည့်အခါဖြစ်စေ ကိုယ်တော်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏နေ့စဉ်အစာကို ပေးနေတော်မူ၏” ဟုအစားထိုးထားကြသည်။ အလားတူ၊ ဆာလံ ၂၃ မှ “သေမင်း၏အရိပ်လွှမ်းမိုးသောချိုင့်ထဲသို့ လျှောက်သွားရသော်လည်း” ဆိုသည်ကို ဖယ်ထုတ်ကာ “အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ထိပ်တိုက်ကြုံရသည့်တိုင် ကျွန်ုပ်မကြောက်ပါ၊ သခင်” ဟူ၍အစားထိုးခဲ့ကြ၏။ ရှေးရိုးစွဲဝါဒီများက ၉၆ မျက်နှာရှိ ဤစာအုပ် အသစ်ကို “တလွဲဖော်ပြထားရာ ဘုရားသခင်အား ပြစ်မှားမှု” ဖြစ်သည့်အပြင် “ဆိုးရွားပြီး စော်ကားမှု” ဖြစ်ကြောင်း သည်ဒေးလီးတယ်လီဂရပ်ဖ် လန်ဒန်သတင်းစာက ဆိုသည်။
စီးပွားရေးကြောင့် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ကြ
“ဩစတြေးလျနိုင်ငံရှိ ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချသူအများစုမှာ လူတကာနှင့်လိင်ဆက်ဆံသော ဆယ်ကျော်သက်များမဟုတ်ဘဲ လူလတ်တန်းစား အိမ်ထောင်ရှင်အမျိုးသမီးများဖြစ်နေကြရာ” အများထင်သလိုမဟုတ်ကြောင်း ဆစ်ဒနီနံနက်သံတော်ဆင့်သတင်းစာက ဆို၏။ အချိန်ပြည့်အလုပ်လုပ်သူ လင်ယောက်ျားတို့နှင့် အချိန်ပိုင်းအလုပ်လုပ်သူ ဇနီးသည်တို့သည် စီးပွားရေးအခြေအနေကြောင့် ကလေးမယူဖို့ ဆုံးဖြတ်ကြသည်။ “မိခင်ဖြစ်ရတာက အလုပ်နဲ့ငွေကြေးကို ထိခိုက်တယ်၊ ကလေးမယူဘဲ [အမျိုးသမီးတွေ] ရနိုင်တဲ့ဝင်ငွေက များများစားစားပဲ၊ ကလေးယူလိုက်ရင်တော့ ဒါကိုဆုံးရှုံးသွားမယ်” ဟုသြစတြေးလျအမျိုးသား တက္ကသိုလ်မှ လူဦးရေပညာရှင်ပီတာမက္ကဒေါ်နယ်က ဆိုသည်။ သံတော်ဆင့်သတင်းစာအရ ဩစတြေးလျရှိ ကိုယ်ဝန်ဆောင်သုံးပုံတစ်ပုံသည် ကလေးဖျက်ချကြသည်။
“သင့်ကလေး၏သူငယ်ချင်းများကို သိကျွမ်းဖို့ကြိုးစားပါ”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် “မိမိတို့၏သူငယ်ချင်း အနည်းဆုံးထက်ဝက်ခန့်သည် လိင်ဆက်ဆံကြသည်ဟုဆိုသည့် ဆယ်ကျော်သက်များသည် ၃၁ ကြိမ် အရက်မူးခဲ့ဖွယ်ရှိကြောင်း၊ ၅ ကြိမ်ဆေးလိပ်သောက်ခဲ့ဖွယ်ရှိကြောင်း၊ ၂၂ ကြိမ်ခွဲ ဆေးခြောက်စမ်းသုံးခဲ့ဖွယ်ရှိ” ကြောင်း နယူးယောက်တိုင်းမ်စ်တွင် ဖော်ပြထား၏။ ကိုလံဘီယာတက္ကသိုလ်မှ အမျိုးသားမူးယစ်ဆေးဝါး အလွဲသုံးမှုဆိုင်ရာဌာနက ပြုလုပ်သော စစ်တမ်းတွင် မိဘ ၅၀၀ နှင့် ၁၂ နှစ်မှ ၁၇ နှစ်ကြားရှိ လူငယ် ၁,၀၀၀ တို့ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုဌာန၏ သဘာပတိနှင့်ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဂျိုးဇက် အေ.ကာလီဖာနို ဂျူနီယာက ဤသို့ဆို၏– “အသက် ၁၂ နှစ်မှ ၁၇ နှစ်အရွယ်သားသမီးတို့၏မိဘများ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိထားရမည်မှာ– သင့်ကလေး၏ချိန်းတွေ့သည့်အကျင့်များကို သိထားပြီး သူ၏သူငယ်ချင်းများကို သိကျွမ်းလာဖို့ကြိုးစားဖို့ဖြစ်တယ်။” သူထပ်ပြောသည်မှာ “ချိန်းတွေ့ခြင်းနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးများအကြောင်း ညနေစာစားရင်းပြောဆိုသော မိဘများသည် မိမိတို့၏ကလေးများကို မူးယစ်ဆေးကင်းသူများအဖြစ် လူလားမြောက်လာစေနိုင်ပုံရသည်” ဟူ၍ဖြစ်၏။
လူငယ်များ မိမိကိုယ်ကိုထိခိုက်စေခြင်း
“ဥရောပတွင် ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ မိမိကိုယ်ကိုထိခိုက်စေမှုနှုန်းသည် အများဆုံးဖြစ်ကြောင်း” လန်ဒန်တိုင်းမ်စ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ဗြိတိသျှ မတော်တဆမှုနှင့်အရေးပေါ်ဌာနများ၌ မိမိကိုယ်ကို လှီးဖြတ်ခြင်းစသည့် တမင်ထိခိုက်စေသည့်အမှုပေါင်း ၁၅၀,၀၀၀ ကို နှစ်စဉ်ဖြေရှင်းပေးနေရရာ ယင်းသည် လူငယ်များတွင်အဖြစ်အများဆုံးဖြစ်သည်။ “မိမိကိုယ်ကိုထိခိုက်စေသည့် မိန်းကလေးများသည် ယောက်ျားလေးများထက် ၇ ဆပိုများသော်လည်း ယောက်ျားများတွင် ၁၉၈၀ ပြည့်လွန်နှစ်များကတည်းက နှစ်ဆဖြစ်လာခဲ့ပြီ” ဟု တိုင်းမ်စ်က ဆိုသည်။ ဤသူတို့သည် “စိတ်နာကျင်မှုကို ဖြေရှင်းရန်ဖြစ်စေ၊ စိတ်ပိုင်းထုံထိုင်းမှုကို တုံ့ပြန်ရန်ဖြစ်စေ” မိမိတို့ကိုယ်ကို ထိခိုက်စေပုံရသည်။ စိတ်ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ အင်ဒရူးမဂ္ဂါးလ္လာအဆိုအရ ဤကိန်းဂဏန်းများသည် “ကျွန်ုပ်တို့၏လူငယ်များ ရင်ဆိုင်ရသည့်ပြဿနာများ တိုးများလာခြင်း၊ သို့မဟုတ် ထိုပြဿနာများကို ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်းမရှိမှုတိုးများလာခြင်း၏ အထောက်အထားများ ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။”