လူ​အ​ည​တရ​တို့ သမ္မာကျမ်းစာ​ကို ဘာသာပြန်​ကြ

အင်္ဂလိပ်​လူမျိုး ပန်းရန်​သ​မား ဟင်နရီ နော့ထ်​နှင့် အလုပ်သင်​ကုန်စုံဆိုင်​ပိုင်ရှင် ဝေ​လ​နယ်သား ဂျောန် ဒေးဗစ္စ​တို့သည် ၁၈၃၅ ခုနှစ်​တွင် စီမံကိန်း​ကြီး​တစ်ခု​ကို လက်​စ​သတ်ခဲ့​ကြသည်။ အနှစ် ၃၀ ကျော် တ​ပင်​တ​ပန်း​ကြိုးစား​ခဲ့​ပြီး​နောက် ကျမ်းစာ​တစ်အုပ်လုံး​ကို တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​သို့ သူတို့ ဘာသာပြန်​ပြီး​ခဲ့​ကြသည်။ အ​ည​တရ​နောက်ခံ​မှ​ဖြစ်သော ထို​သူ​နှစ်ဦး​သည် အဘယ်​အခက်အခဲ​များ ရင်ဆိုင်ခဲ့​ကြ​ရသနည်း၊ သူတို့​လုပ်ဆောင်ခဲ့​ကြသော စေတနာ​သက်​သက်​လုပ်ငန်း​၏ အကျိုးကျေးဇူးများ​ကား အဘယ်နည်း။

“မဟာ​နိုးကြား​မှု”

၁၈ ရာစု​ဝက် နောက်ပိုင်း​တွင် မဟာ​နိုးကြား​မှု သို့​မဟုတ် နိုးကြား​မှု​ဟု​သာ​အမည်တွင်​သော ပရိုတက်စတင့်​လှုပ်ရှားမှု​အဖွဲ့ဝင်​များသည် ဗြိတိန်​နိုင်ငံ​ရှိ ကျေးရွာ​များ၊ သတ္တုတွင်း​များနှင့် စက်ရုံ​များ​အနီးတစ်ဝိုက်​တွင် ဟောပြောခဲ့​ကြသည်။ သူတို့၏​ရည်ရွယ်ချက်မှာ အလုပ်သမား​လူတန်းစား​ထံ ရောက်ရှိ​ဖို့​ဖြစ်သည်။ နိုးကြား​မှု​အဖွဲ့ဝင် ဟောပြောသူများ​သည် ကျမ်းစာ​ဖြန့်ဝေခြင်း​ကို စိတ်အား​ထက်သန်​စွာ အားပေးခဲ့​ကြသည်။

အဆိုပါ​လှုပ်ရှားမှု​၏ ဩဇာ​လွှမ်းမိုးမှု​ခံရ​သော ဝီလျံ ကယ်​ရီ​အမည်​ရှိ နှစ်ခြင်း​အသင်းသား​ဖြစ်သူ​သည် ၁၇၉၅ ခုနှစ်​တွင် ထူထောင်သော လန်ဒန်​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​အသင်း (LMS) ကို ဖွဲ့စည်း​တည်ထောင်​ရာ​၌ ပါဝင်​ခဲ့​သည်။ ဒေသခံ​ဘာသာ​စကား​များ​ကို​သင်ယူပြီး တောင်​ပစိဖိတ်​ဒေသ​တွင် ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များ​အဖြစ် အမှုထမ်း​လို​သူများကို LMS အသင်း​က လေ့ကျင့်ပေး​ခဲ့​သည်။ ၎င်း​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များ​၏ ပန်းတိုင်​မှာ နယ်​ခံ​လူတို့၏​ဘာသာ​စကား​ဖြင့် သတင်းကောင်း​ဟောပြောရန်​ဖြစ်၏။

တွေ့ရှိ​ပြီး​ခါ​စ​ဖြစ်သော တဟီတီ​ကျွန်း​သည် LMS အသင်း​၏ ပထမ​ဆုံး​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​လယ်ကွင်း​ဖြစ်လာ​ခဲ့​သည်။ နိုးကြား​မှု​အသင်းသားများ​အတွက် အဆိုပါ​ကျွန်း​များသည် အယူ​လွဲ​ဝါဒ​၏ ‘အမှောင်ထု​လွှမ်းသော​နေရာများ၊’ ရိတ်သိမ်း​ရန်​အသင့်ရှိ​သည့် လယ်ကွင်းများ​ဖြစ်​ခဲ့​သည်။

အ​ည​တရ​များ အောင်မြင်စွာ​လုပ်ဆောင်ရန် ပေါ်ထွက်​လာ

ထိုသို့​ရိတ်သိမ်း​ကြ​ရန်၊ ကောက်ကာငင်ကာ​ရွေးချယ်ခံ​ရသည့် အဆင်သင့်​မဖြစ်​သော ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​အ​ယောက် ၃၀ ခန့်​သည် LMS အသင်း​မှ​ဝယ်ယူ​ထားသော ဒတ်​ဖ်​အမည်​ရှိ​သင်္ဘော​ပေါ်​တက်​ခဲ့​ကြသည်။ ထို​သူတို့တွင် “[နည်းလမ်း​တ​ကျ​လေ့ကျင့်ခြင်း​မခံရ​သော] သိက္ခာ​တော်​ရ​သင်းအုပ်ဆရာ​လေးဦး၊ လက်သမား​ခြောက်​ဦး၊ ဖိနပ်​ချုပ်​သူ​နှစ်ဦး၊ ပန်းရန်​သ​မား​နှစ်ဦး၊ ရက်​ကန်း​ရက်​သူ​နှစ်ဦး၊ အပ်​ချုပ်​သ​မား​နှစ်ဦး၊ စ​တိုး​ဆိုင်​ပိုင်ရှင်​တစ်ဦး၊ မြင်း​ကုန်း​နှီး ချုပ်လုပ်​သူ​တစ်ဦး၊ အိမ်ဖော်​တစ်ဦး၊ ဥယျာဉ်မှူး​တစ်ဦး၊ ဆရာဝန်​တစ်ဦး၊ ပန်း​ပဲ​သ​မား​တစ်ဦး၊ စည်ပိုင်း​လုပ်​သူ​တစ်ဦး၊ ချည်ထည်​ပစ္စည်း​ထုတ်လုပ်သူ​တစ်ဦး၊ ဦးထုပ်​ချုပ်​သူ​တစ်ဦး၊ အထည်​ထုတ်လုပ်သူ​တစ်ဦး၊ ပရိဘောဂ​လက်သမား​တစ်ဦး၊ ဇနီးသည်​ငါး​ဦး​နှင့် ကလေး​သုံးဦး” ပါဝင်​သည်​ဟု သတင်း​တစ်ရပ်​က​ဆို​သည်။

မူရင်း​ကျမ်းစာ​ဘာသာ​စကား​များ​ကို သိကျွမ်းဖို့ အဆိုပါ​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များ​၌​ရှိသည့်​စာပေ​များ​မှာ ဂရိ-အင်္ဂလိပ်​အဘိဓာန် တစ်အုပ်​နှင့် ဟေဗြဲ​အဘိဓာန်​ပါ ကျမ်းစာ​တစ်အုပ်​သာ​ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များသည် ပင်လယ်​ထဲ​၌ ခု​နစ်​လ​ကြာ​ရှိ​စဉ်​အတွင်း ယခင်​က ထို​ကျွန်း​သို့​အလည်သွား​ဖူး​သူများ စာရင်းပြု​စု​ခဲ့​သည့် တဟီတီ​စကားလုံး​အချို့​ကို အလွတ်ကျက်​မှတ်​ခဲ့​ကြသည်၊ အများအားဖြင့် တော်လှန်​အာခံ​သည့် ဘောင်​တီ​သင်္ဘောသား​များ စာရင်းပြု​စု​ခဲ့​သော​စကားလုံး​များ​ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံး​တွင် တဟီတီ​ကျွန်း​သို့ ဒတ်​ဖ်​သင်္ဘော​ဆိုက်ရောက်​ပြီး ၁၇၉၇၊ မတ်​လ ၇ ရက်​နေ့တွင် ထို​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များ ကုန်းပေါ်​တက်​ခဲ့​ကြသည်။ သို့သော် တစ်နှစ်​အကြာတွင် အများစုမှာ စိတ်ဓာတ်ကျ​ပြီး ထွက်ခွာ​သွား​ကြသည်။ သာသနာပြု​ခု​နစ်​ဦး​သာ ကျန်ရစ်​ခဲ့​သည်။

ထို​သူ​ခု​နစ်​ဦး​အနက် ယခင်​က ပန်းရန်​သ​မား​ဖြစ်သူ ဟင်နရီ​နော့ထ်​မှာ ၂၃ နှစ်​သာ​ရှိသေး​သည်။ သူ အဦးဆုံး ရေးပို့​ခဲ့​သော​စာ​များ​ကို ဖတ်ရှု​အကဲဖြတ်​ရ​လျှင် သူ့မှာ အခြေခံ​ပညာရေး​သာ ရှိ​ပုံ​ရသည်။ သို့သော် တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​ကို သင်ယူ​ရာ​တွင် အစ​ကတည်းက ထူးချွန်​ကြောင်း ထင်ရှား​ခဲ့​သည်။ သူသည် ရိုး​ဖြောင့်​သူ၊ အေးအေးဆေးဆေး​နေတတ်​ပြီး ဖော်ရွေ​သူ​တစ်ဦး​ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြ​ခံရ​၏။

၁၈၀၁ ခုနှစ်​တွင် ထပ်မံ​ရောက်ရှိ​လာသော ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​ကိုး​ဦး​ကို တဟီတီ​စကား​သင်ပေးဖို့ နော့ထ်​ကို ရွေးချယ်​ခဲ့​ကြသည်။ ထို​သူ​ကိုး​ဦး​အနက် ၂၈ နှစ်အရွယ် ဝေ​လ​နယ်သား ဂျောန် ဒေးဗစ္စ​မှာ စွမ်းရည်​ရှိသော သင်ယူ​သူ​တစ်ဦး​ဖြစ်​ပြီး စိတ်ထား​နူးညံ့၊ ရက်ရော​သည့်​သဘော​ရှိသူ​ဖြစ်သည်။ များ​မကြာမီ ထို​သူ​နှစ်ဦး​သည် သမ္မာကျမ်းစာ​ကို တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​သို့​ပြန်ဆို​ရန် ဆုံးဖြတ်​ခဲ့​ကြသည်။

စိတ်ပူ​ပန်​စ​ရာ​တာဝန်​ကြီး

သို့သော် တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​သည် အရေးအသား​ရှိသည့် ဘာသာ​စကား​တစ်ခု​မဟုတ်​သေး​သောကြောင့် ထို​ဘာသာ​စကား​သို့​ပြန်ဆိုခြင်း​သည် စိတ်ပူ​ပန်​စ​ရာ​တာဝန်​ကြီး​တစ်ခု​ဖြစ်​ခဲ့​သည်။ ထို​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များသည် နားထောင်ခြင်း​သက်​သက်​ဖြင့် ထို​ဘာသာ​စကား​ကို သင်ယူ​ခဲ့​ကြ​ရသည်။ သူတို့မှာ အဘိဓာန်​စာအုပ်​လည်း​မရှိ၊ သဒ္ဒါ​စာအုပ်​လည်း​မရှိခဲ့​ကြ​ချေ။ လည်ချောင်း​လေ​ပြွန်​ဝ တစ်ချက်​တ​လေ​ပိတ်​ပြီး​ပြော​လေ့​ရှိသော ထို​ဘာသာ​စကား​၏​လေ​မှုတ်​သံ​များ၊ စကားလုံး​တစ်လုံးတည်း​တွင် သ​ရ​သံ​ငါး​မျိုး​အထိ ဆက်တိုက်​ပါဝင်ခြင်း​နှင့် ဗျည်း​အက္ခရာ​နည်းပါးခြင်း​တို့​က ထို​သာသနာပြု​များ​ကို စိတ်ပျက်​အားလျော့​စေ​ခဲ့​သည်။ “စကားလုံး​များစွာမှာ သ​ရ​သံ​ချည်း​သာ​ရှိပြီး ယင်း​တစ်ခုစီ​သည် အသံထွက်​ရှိသည့်​အတွက်” သူတို့​ညည်းညူ​ခဲ့​ကြသည်။ “စကားလုံး​အသံထွက် အတိအကျ​ကို သူတို့​မ​ဖမ်း” နိုင်​ခဲ့​ကြ​ကြောင်း သူတို့​ဝန်ခံ​ကြသည်။ မရှိသော​အသံများ​ကို​ပင် သူတို့​ကြား​လိုက်ရ​သည်​ဟု ထင်မှတ်​ခဲ့​ကြသည်!

ပို​၍​ခက်ခဲ​စေ​သည်​မှာ တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​တွင် စကားလုံး​အချို့ အသုံးပြုခြင်း​ကို ရံဖန်ရံခါ တားမြစ်၊ ပိတ်ပင်​ထား​သဖြင့် အစားထိုး​အသုံးပြု​ခဲ့​ကြ​ရသည်။ ကြောင်း​တူ​သံ​ကွဲ​စကားလုံး​များ​က​လည်း ခေါင်း​ခဲ​စ​ရာ​ဖြစ်သည်။ တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​တွင် “ဆုတောင်းခြင်း” ဟူသော​စကားလုံး​အတွက် ဝေါဟာရ ၇၀ ကျော်​ရှိသည်။ အင်္ဂလိပ်​ဘာသာ​စကား​နှင့် လုံးဝ​ကွဲပြား​ခြားနား​သော တဟီတီ​ဝါကျ ဖွဲ့စည်းပုံ​သည် နောက်ထပ်​အခက်အခဲ​တစ်ခု​ဖြစ်သည်။ ၎င်း​အခက်အခဲ​များ​ကြား​မှ ထို​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များသည် စကားလုံး​များ​ကို ပြုစုရေး​သား​နိုင်​ခဲ့​ကြ​ရာ နောက်ဆုံး​တွင် ဒေးဗစ္စ​သည် တည်​ပုဒ်​ပေါင်း ၁၀,၀၀၀ ပါဝင်​သည့် အဘိဓာန်​တစ်စောင်​ကို နောင်​အနှစ် ၅၀ ကြာသော် ထုတ်ဝေ​နိုင်​ခဲ့​သည်။

ထို့​အပြင် တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​ကို ရေးချ​ရသည့်​အခက်အခဲ​လည်း​ရှိသည်။ ထို​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များသည် အတည်ပြု​ပြဋ္ဌာန်း​ထား​နှင့်​ပြီး​သော အင်္ဂလိပ်စာ​လုံး​ပေါင်း​သတ်​ပုံ​ကို​အသုံးပြု​ဖို့ ကြိုးစား​ခဲ့​ကြသည်။ သို့ရာတွင် အင်္ဂလိပ်​ဘာသာ​စကား​သည် လက်တင်​အက္ခရာ​ကို​အသုံးပြု​သဖြင့် တဟီတီ​အသံထွက်​များနှင့် မလိုက်ဖက်​ချေ။ ထို့​ကြောင့် အသံထွက်​သင်္ကေတ​များ​အကြောင်း၊ စာလုံးပေါင်း​များ​အကြောင်း မ​ရပ်​မ​စဲ​ဆွေးနွေး​ခဲ့​ကြ​ရသည်။ ထို​သာသနာပြု​များသည် တောင်ပိုင်း​သမုဒ္ဒရာ​တွင် နှုတ်​ပြော​ဘာသာ​စကား​ကို အရေးအသား​ဘာသာ​စကားပုံ​စံ​သို့ ပထမ​ဆုံး​တီထွင်​ရေးသားခဲ့​ကြ​ရသူ​များ​ဖြစ်သော​ကြောင့် စာလုံးပေါင်း​အသစ်များ​ကို မကြာခဏ တီထွင်​ခဲ့​ကြ​ရသည်။ သူတို့၏​ဆောင်ရွက်ချက်​သည် နောက်ပိုင်း​တွင် တောင်​ပစိဖိတ်​ရှိ ဘာသာ​စကား​များစွာ​အတွက် စံနမူနာ​ဖြစ်​လိမ့်​မည်​ကို သူတို့​မသိ​ခဲ့​ကြ​ပါ။

အသုံးပြု​စ​ရာ စာပေ​နည်း​သော်လည်း ကြံရည်ဖန်ရည်​ကြွယ်ဝခြင်း

ထို​ဘာသာပြန်​သူများ​မှာ အကိုးအကား​စာအုပ် အနည်းငယ်​သာ​ရှိသည်။ အခြေခံ​အဖြစ် တက်​စ်​တပ်​စ် ရီ​စက်​ပ်​တပ်​စ်​ကျမ်း​နှင့် ဂျိမ်း​ဘုရင်​ဘာသာပြန်​ကျမ်း​တို့ကို​အသုံးပြုရန် LMS အသင်း​က သူတို့ကို​ညွှန်ကြား​ခဲ့​သည်။ ဟေဗြဲ​နှင့် ဂရိ​ဘာသာ​စကား​ဖြင့် နောက်ထပ်​အဘိဓာန်​စာအုပ်​များ​အပြင် ထို​ဘာသာ​စကား​နှစ်မျိုး​ဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာ​အုပ်​များ​ကိုလည်း​ပို့​ပေးဖို့ LMS အသင်း​ကို နော့ထ်​တောင်းဆို​ခဲ့​သည်။ အဆိုပါ​စာအုပ်​များ​ကို သူ​ရရှိခဲ့​သလော၊ မရရှိ​ခဲ့​သလော​ဆို​သည်ကို မသိ​ရ​ပါ။ ဒေးဗစ္စ​မူ​ကား ပညာ​ရည်​အဆင့်မြင့်​စာအုပ်​အချို့​ကို ဝေ​လ​နယ်သား​မိတ်ဆွေများ​ထံ​မှ ရရှိခဲ့သည်။ သူ့မှာ အနည်းဆုံး ဂရိ​အဘိဓာန်​စာအုပ်​တစ်အုပ်၊ ဟေဗြဲ​ကျမ်းစာ​တစ်စောင်၊ ဂရိ​ဓမ္မသစ်​ကျမ်း​တစ်စောင်​နှင့် စက်ပ်တွားဂျင့်​ကျမ်း​တို့​ရှိခဲ့​ကြောင်း မှတ်တမ်းများ​က​ဖော်ပြ​သည်။

ထို​အချိန်​အတောအတွင်း ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များ​၏ ဟောပြောခြင်း​လုပ်ငန်းမှာ အကျိုး​မဖြစ်​ထွန်း​သေး​ချေ။ ထို​သာသနာပြု​များသည် တဟီတီ​ကျွန်း​သို့​ရောက်နေ​သည်​မှာ ၁၂ နှစ်​ရှိပြီ​ဖြစ်သော်လည်း ကျွန်း​သူ​ကျွန်းသား​တစ်ဦး​ပင်​လျှင် နှစ်ခြင်း​မခံခဲ့​သေး​ချေ။  အဆုံး​တွင် ပြည်တွင်းစစ်​များ​အဆက်မပြတ်​ဖြစ်​ခဲ့​ခြင်း​ကြောင့် ဇွဲကောင်း​သူ နော့ထ်​မှ​လွဲ​၍ ကျန်​သာသနာပြု​အားလုံး ဩစတြေးလျ​နိုင်ငံ​သို့ ထွက်ပြေး​သွားခဲ့​ကြသည်။ သူသည် ဆို​ဆိုက်​တီး​ကျွန်းစု​၏ ဝင်းဒ်​ဝက်​ဒ်​ကျွန်း​များ​တွင် တစ်ဦးတည်း​သော​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​အဖြစ် အချိန်​အတန်ကြာ​ရှိနေ​ခဲ့​သော်လည်း ဖိုမားရီ​ဘုရင် ၂ က အနီးတစ်ဝိုက်​ရှိ မို​အို​ရေ​အာ​ကျွန်း​သို့​ထွက်ပြေး​သောအခါ သူ​လိုက်သွား​ခဲ့​ရသည်။

သို့သော် နော့ထ်​ပြောင်းရွှေ့​သွားသော​ကြောင့် ဘာသာပြန်​လုပ်ငန်း မရပ်တန့်​ခဲ့​ပါ၊ ဒေးဗစ္စ​သည် ဩစတြေးလျ​နိုင်ငံ​တွင် နှစ်နှစ်​ကြာနေ​ထိုင်ပြီး​နောက် နော့ထ်​နှင့် ပြန်​ပူးပေါင်း​ခဲ့​သည်။ ထို​အချိန်​အတောအတွင်း နော့ထ်​သည် ဂရိ​နှင့် ဟေဗြဲ​ဘာသာ​စကား​ကို လေ့လာ​သင်ယူခဲ့ရာ အထူး​တတ်မြောက်​ကျွမ်းကျင်​နေသည်။ ထို့​ကြောင့် ဟေဗြဲ​ကျမ်းစာ​စောင်​အပိုင်း​အချို့​ကို တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​သို့ သူ​ဘာသာပြန်​စ​ပြု​ခဲ့​သည်။ တိုင်းရင်းသား​များ နားလည်​လွယ်​မည့် မှတ်တမ်းများ​ပါ​သော ကျမ်းပိုဒ်​များ​ကို သူ​ရွေးချယ်​ပြန်ဆို​ခဲ့​သည်။

နော့ထ်​သည် ဒေးဗစ္စ​နှင့် အနီးကပ်​ပူးပေါင်း​လုပ်ဆောင်​ပြီး လုကာ​ခရစ်ဝင်​ကျမ်း​ကို ဘာသာပြန်ခဲ့​ရာ ၁၈၁၄၊ စက်တင်ဘာ​လ​တွင် ပြီးစီး​ခဲ့​သည်။ နော့ထ်​သည် တဟီတီ​ဆန်​ဆန် ရေးသား​ပြန်ဆို​စဉ် ဒေးဗစ္စ​က မူရင်း​ကျမ်း​များနှင့် ကိုက်​မ​ကိုက်​စစ်ဆေး​ကြည့်​ခဲ့​သည်။ ၁၈၁၇ ခုနှစ်​တွင် ဖိုမားရီ​ဘုရင် ၂ က လုကာ​ခရစ်ဝင်​ကျမ်း​၏ ပထမ​စာမျက်နှာ​ကို သူကိုယ်တိုင်​ပုံနှိပ်​ထုတ်ဝေ​နိုင်​မ​နိုင် မေးမြန်းခဲ့​သည်။ သူသည် မို​အို​ရေ​အာ​ကျွန်း​သို့ အခြား​ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များ ယူဆောင်​လာ​ခဲ့​သော လက်​အား​သုံး ပုံနှိပ်​စက်​ကလေး​ဖြင့် ၎င်းကို ပုံနှိပ်​ထုတ်ဝေ​ခဲ့​သည်။ တဟီတီ​ဘာသာပြန်​ကျမ်း​အကြောင်း​ဖော်ပြ​ရာ​တွင် ထူး​အာ​ဟီ​နေ​အမည်​ရှိ ယုံကြည်​အားထား​ရသူ တဟီတီ​လူမျိုး​တစ်ဦး​အကြောင်း​မပါ​လျှင် ပြည့်စုံ​မည်​မဟုတ်ပါ၊ သူသည် သာသနာပြု​များနှင့်​အတူ နှစ်များ​တစ်လျှောက်​နေထိုင်ခဲ့​ပြီး ထို​ဘာသာ​စကား​၏ သိမ်မွေ့​သော​ကွဲပြား​ချက်​များ​ကို သိနားလည်အောင် ကူညီပေး​ခဲ့​သည်။

ဘာသာပြန်​ပြီးစီး​ခြင်း

ခြောက်​နှစ်​တိုင် ကြိုးပမ်း​အားထုတ်​ခဲ့​ကြ​ပြီး​နောက် ၁၈၁၉ ခုနှစ်​တွင် ခရစ်ဝင်​ကျမ်း​များ၊ တမန်တော်ဝတ္ထု​နှင့် ဆာလံကျမ်း​တို့ကို ဘာသာပြန်​ပြီးစီး​ခဲ့​သည်။ ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​အသစ်များ ယူလာ​သော ပုံနှိပ်​စက်​တစ်လုံး​နှင့် ၎င်း​ကျမ်း​စာစောင်​များ​ကို ပုံနှိပ်​ထုတ်ဝေ​ဖြန့်ချိ​နိုင်​ခဲ့​သည်။

ဘာသာပြန်ခြင်း၊ စာ​ပြင် ပ​ရု​ဖတ်ခြင်း​နှင့် စိစစ်​ပြင်ဆင်ခြင်း​တို့ကို အကြိတ်အနယ်​ပြုလုပ်​ကြ​ပြန်​သည်။ တဟီတီ​ကျွန်း​တွင် ၂၈ နှစ်​ကြာနေ​ထိုင်ပြီး​နောက် နော့ထ်​သည် ၁၈၂၅ ခုနှစ်​တွင် ဖျားနာ​သဖြင့် LMS အသင်း​က သူ့ကို အင်္ဂလန်​သို့ ရေကြောင်း​ဖြင့် ပြန်ခွင့်​ပြု​လိုက်​သည်။ ဝမ်းသာစရာ​မှာ ထို​အချိန်တိုင်​လေ​သော် ဂရိ​ကျမ်း​စာစောင်​များ​ကို ဘာသာပြန်​ပြီး​လု​ပြီ​ဖြစ်သည်။ အင်္ဂလန်​သို့​အပြန်လမ်း​ခရီး​နှင့် ထို​တွင် နေထိုင်​စဉ်​အတွင်း ကျန်​သည့်​ကျမ်း​စာစောင်​များ​ကို သူ​ဆက်လက်​ဘာသာ​ပြန်ဆို​ခဲ့​သည်။ ၁၈၂၇ ခုနှစ်​တွင် တဟီတီ​ကျွန်း​သို့ နော့ထ်​ပြန်သွား​ခဲ့​သည်။ ရှစ်နှစ်​ကြာသော် ၁၈၃၅၊ ဒီဇင်ဘာ​လ​တွင် ဘာသာပြန်ခြင်း​လုပ်ငန်း​ကို သူ​အပြီးသတ်​ခဲ့​သည်။ အနှစ် ၃၀ ကျော် ကြိုးပမ်း​ဆောင်ရွက်​ပြီး​နောက် သမ္မာကျမ်းစာ​တစ်အုပ်လုံး ဘာသာပြန်ခြင်း ပြီးစီး​ခဲ့​သည်။

၁၈၃၆ ခုနှစ်​တွင် တဟီတီ​ကျမ်းစာ​တစ်အုပ်လုံး​ကို လန်ဒန်​၌​ပုံနှိပ်​ရန် အင်္ဂလန်​သို့ နော့ထ်​ပြန်သွား​ခဲ့​သည်။ ပီတိဖြာ​နေသော​နော့ထ်​သည် ၁၈၃၈၊ ဇွန်လ ၈ ရက်​နေ့တွင် ပထမ​အကြိမ်​ပုံနှိပ်​ထုတ်ဝေ​သည့် တဟီတီ​သမ္မာကျမ်းစာ​ကို ဝိ​တို​ရိယ​ဘုရင်မ​အား ဆက်သ​ခဲ့​သည်။ အစောပိုင်း​အနှစ် ၄၀ က ဒတ်​ဖ်​သင်္ဘော​ဖြင့်​ထွက်ခွာ​၍ ဤ​ရာသက်ပန်​လုပ်ငန်းကြီး​ပြီးစီး​စေဖို့ တဟီတီ​ယဉ်ကျေးမှု​၌ မိမိကိုယ်ကို​မြှုပ်နှံ​ခဲ့​သော ပန်းရန်​သ​မား​ဟောင်း​တစ်ဦး​အတွက် ယင်းသည် အကြီးအကျယ်​စိတ်​လှုပ်ရှား​ဖွယ် အခါသမယ​ဖြစ်​လျှင် ဖြစ်​လောက်​ပေ​သည်။

 နှစ်လ​ကြာပြီးနောက် တဟီတီ​သမ္မာကျမ်းစာ​အပြည့်အစုံကို ပထမ​ဆုံး​အကြိမ်​ထုတ်ဝေ​သည့် အုပ်ရေ ၃,၀၀၀ ပါ​ကုန်​သေတ္တာ ၂၇ လုံး​ဖြင့် တောင်​ပစိဖိတ်​သို့ နော့ထ်​ပြန်သွား​လေ​သည်။ ဆစ်ဒနီ​မြို့တွင် ရပ်နားချိန်​၌ ပြန်​ဖျား​သော်လည်း သူ၏​အဖိုးတန်​ကုန်​သေတ္တာ​များနှင့် မခွဲခွာ​ခဲ့​ပါ။ နာလန်ထူ​လာပြီး​နောက် ၁၈၄၀ ပြည့်နှစ်၊ တဟီတီ​တွင် သင်္ဘော​ဆိုက်​ချိန်​၌ ကျွန်း​သူ​ကျွန်းသား​များသည် တဟီတီ​ကျမ်းစာ​အုပ်​များ​ရ​လို​၍ သူ၏​ကုန်စည်​ကို အလုအယက်​တိုးဝှေ့​ယူဖို့ ကြိုးစား​ခဲ့​ကြသည်။ အသက် ၇၀ အရွယ်​ရှိသော နော့ထ်​သည် ၁၈၄၄၊ မေလ​တွင် ကွယ်လွန်​ခဲ့​သည်။

ကျယ်ပြန့်​သော​အကျိုး​သက်ရောက်မှု

မည်သို့​ပင်​ဖြစ်စေ နော့ထ်​၏​လုပ်ငန်း​သည် ဆက်​ရှင်သန်​ခဲ့​သည်။ သူ၏​ဘာသာပြန်​ကျမ်း​သည် ပေါ်လီ​နီး​ရှန်း​ဘာသာ​စကား​များ​အပေါ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အကျိုး​သက်ရောက်​ခဲ့​သည်။ ထို​သာသနာပြု​များသည် တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​ကို အရေးအသား​ပုံစံ​သို့ တီထွင်​ရေးသား​ပေး​ခဲ့​ခြင်း​အားဖြင့် ယင်း​ဘာသာ​စကား​ကို ထိန်းသိမ်း​ပေး​ခဲ့​ကြသည်။ စာရေး​ဆရာ​တစ်ဦး​က ဤသို့​ဖော်ပြ​ခဲ့​သည်– “နော့ထ်​သည် စံတင်​လောက်​သည့် သဒ္ဒါ​နည်း​ကျ တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​ကို အတည်​ဖြစ်စေ​ခဲ့​သည်။ တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​စစ်စစ်​ကို​သင်ယူ​ရန် သမ္မာကျမ်းစာ​ကို အစဉ်​အားကိုး​အားထား​ပြု​ဖို့​လို​ပါ​လိမ့်​မည်။” အဆိုပါ​ဘာသာပြန်​သူများ​၏ မဆုတ်မနစ်​လုပ်ဆောင်မှု​ကြောင့် ထောင်နှင့်ချီ​သော​စကားလုံး​များ တိမ်ကော​ပပျောက်​မသွား​ခဲ့​ပါ။ အနှစ်​တစ်​ရာ​အကြာတွင် စာရေး​ဆရာ​တစ်ဦး​က​ဤသို့​ဆို​၏– “ထူးခြား​ကောင်းမွန်သော နော့ထ်​၏​တဟီတီ​ကျမ်းစာ​သည် တဟီတီ​ဘာသာ​စကား​၏ အပြောင်မြောက်ဆုံး​လက်ရာ​ဖြစ်သည်—ယင်းကို လူတိုင်း သဘောတူ​ကြသည်။”

အရေးပါသော​ဤ​လုပ်ဆောင်မှု​သည် တဟီတီ​လူမျိုးများ​ကို​သာ အကျိုးပြု​သည်မဟုတ်​ပါ၊ တောင်​ပစိဖိတ်​ရှိ အခြားသော​ဘာသာ​စကား​များ​သို့ ဘာသာ​ပြန်ဆို​ဖို့​အတွက်​လည်း အခြေခံ​အုတ်မြစ်​ဖြစ်​ခဲ့​သည်။ ဥပမာ​အနေ​နှင့် ကွပ်​ခ်​ကျွန်းစု​များနှင့် ဆာမိုအာ​ကျွန်း​ရှိ ဘာသာပြန်​သူများ​သည် ထို​ကျမ်း​ကို စံနမူနာ​ထား အသုံးပြု​ခဲ့​ကြသည်။ ဘာသာပြန်​တစ်ဦး​က​ဤသို့​ဆို​၏– “မစ္စတာ​နော့ထ်​ရဲ့ ဘာသာပြန်​ကျမ်း​ကို ကျွန်တော်​အဓိက​ထား၊ အသေအချာ​ဆန်းစစ်​ပြီး သူ့​ပုံစံ​အတိုင်း ဘာသာပြန်​တယ်။” အခြား​ဘာသာပြန်​တစ်ဦး​သည် ‘ဒါဝိဒ်​၏​ဆာလံကျမ်း​တစ်စောင်​ကို ဆာမိုအာ​ဘာသာ​စကား​သို့ ဘာသာ​ပြန်ဆို’ ရာ​တွင် ‘သူ့​ရှေ့၌​လက်တင်​ဘာသာ​သို့ ပြန်ဆို​ထားသော​ဆာလံကျမ်း၊ အင်္ဂလိပ်​နှင့် တဟီတီ​ဘာသာပြန်​ကျမ်း​များ​ထား​ရှိကြောင်း’ ဖော်ပြ​သည်။

အင်္ဂလန်​ရှိ နိုးကြား​မှု​အသင်းဝင်​များ​၏ ပုံသက်သေ​ကို​လိုက်၍ တဟီတီ​ကျွန်း​မှ ခရစ်ယာန်​သာသနာပြု​များသည် စာ​တတ်မြောက်​ရေး​ကို စိတ်အား​ထက်သန်​စွာ အားပေး​အား​မြှောက်​ပြု​ခဲ့​ကြသည်။ အမှန်​မှာ အနှစ်​တစ်​ရာ​ကျော်​တိုင်အောင် တဟီတီ​ကျွန်း​သူ​ကျွန်းသား​များ ဖတ်ရှု​စ​ရာ​ဟူ၍ သမ္မာကျမ်းစာ​တစ်မျိုးတည်း​သာ​ရှိသည်။ သို့ဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာ​သည် တဟီတီ​ယဉ်ကျေးမှု​တွင် အ​ခရာ​ဖြစ်လာ​လေ​သည်။

နော့ထ်​ဘာသာပြန်​ကျမ်း​၏ အထူး​ခြား​အထင်ရှားဆုံး​အင်္ဂါရပ်​တစ်ခု​မှာ ဟေဗြဲ​နှင့် ဂရိ​ကျမ်းစောင်​များ​တွင် ဘုရားသခင့်​နာမတော် ကြိမ်ဖန်​များစွာ​ပါရှိ​ခြင်း​ဖြစ်သည်။ ရလဒ်​အနေ​နှင့် ယနေ့ တဟီတီ​နှင့် ၎င်း​ကျွန်းစု​များ​တွင် ယေဟောဝါ​၏​နာမတော်​ကို လူသိ​များ​ကြသည်။ ပရိုတက်စတင့်​ချာ့ခ်ျ​အချို့​ပေါ်​၌​ပင် နာမတော်​ကို​တွေ့ရှိ​ရသည်။ သို့သော် ဘုရားသခင့်​နာမတော်​သည် ယေဟောဝါသက်သေ​များနှင့် သူတို့၏ ထက်သန်​သော​ဟောပြောခြင်း​လုပ်ငန်း​တို့​နှင့် အဓိက​ဆက်စပ်​လျက်​ရှိသည်၊ ထို​လုပ်ငန်း​တွင် သူတို့သည် နော့ထ်​နှင့် သူ၏​အပေါင်းပါများ ဘာသာ​ပြန်ဆို​ခဲ့​သော တဟီတီ​ကျမ်း​ကို တွင်​တွင်ကျယ်​ကျယ်​အသုံးပြု​ကြသည်။ ဟ​င်​နီ​ရီ နော့ထ်​ကဲ့သို့​သော ဘာသာပြန်​သူတို့၏ အားသွန်ခွန်စိုက်​ကြိုးပမ်းမှု​များ​က ယနေ့ လူအများစု​အား ဘုရားသခင့်​နှုတ်မြွက်​စကားတော်​ကို ရရှိစေ​ခြင်း​အတွက် ကျွန်ုပ်​တို့​အလွန်​ကျေးဇူး​တင်​သင့်​ကြောင်း သတိရ​စေပါ​သည်။

[စာမျက်နှာ ၂၆ ပါ ရုပ်ပုံ]

၁၈၁၅ ခုနှစ်၊ ပထမ​ဆုံး တဟီတီ ဘာသာပြန်​ကျမ်း​များ။ ထို​တွင် ယေဟောဝါ​၏​နာမတော်​ပါရှိ

ဟင်နရီ​နော့ထ် (၁၇၇၄-၁၈၄၄)၊ တဟီတီ​ဘာသာပြန်​ကျမ်း​ကို ဦးဆောင်​ဘာသာပြန်​သူ

[Credit Lines]

Tahitian Bible: Copyright the British Library (3070.a.32); Henry Nott and letter: Collection du Musé​e de Tahiti et de ses Î​les, Punaauia, Tahiti; catechism: With permission of the London Missionary Society Papers, Alexander Turnbull Library, Wellington, New Zealand

[စာမျက်နှာ ၂၈ ပါ ရုပ်ပုံ]

ဘုရားသခင့်​နာမတော်​ပါရှိ​သော၊ ၁၈၀၁ ခုနှစ်​ထုတ် တဟီတီ​နှင့် ဝေ​လ​ဘာသာ​စကား​နှစ်မျိုး​ဖြင့် ဓမ္မ​ပုစ္ဆာ​ကျမ်း

[Credit Line]

With permission of the London Missionary Society Papers, Alexander Turnbull Library, Wellington, New Zealand

[စာမျက်နှာ ၂၉ ပါ ရုပ်ပုံ]

ပြင်သစ်​ပိုင်​ပေါ်လနီးရှား​ကျွန်းစု၊ ဝါ​ဟီး​နီ​ကျွန်း​ရှိ ပရိုတက်စတင့် ချာ့ခ်ျ မျက်နှာစာ​ပေါ်​မှ ယေဟောဝါ​၏​နာမတော်

[Credit Line]

Avec la permission du Pasteur Teoroi Firipa