ဘဝ​အတ္ထုပ္ပတ္တိ

 မိဘတို့​၏​ပုံသက်သေ​ကြောင့် ခွန်အား​ရှိခဲ့

ယန်​နက် ရီ​ခ​ယ် ပြောပြ​သည်

၁၉၅၈ ခုနှစ်​တုန်း​က​ပေါ့။ ကျွန်တော်​နဲ့ ကျွန်တော့်​ဇနီး စတန်ခါ​တို့​ဟာ ဩစတြီးယား​နိုင်ငံ​ကို ထွက်ပြေး​ဖို့ ယူ​ဂို​ဆ​လ​ပ်-ဩစတြီးယား​နယ်စပ်​က ခါ​ရာ​ဗာ​ခ​န် အဲလ်​ပ်​တောင်တန်း​ပေါ် ရောက်​နေကြ​တယ်။ ဒီလို​နိုင်ငံ​ကူး​တာ​ကို ယူ​ဂို​ဆ​လ​ပ်​နယ်စပ်​ရဲ့ ကင်း​လှည့်​တပ်ဖွဲ့​က လုံးဝ​ခွင့်​မပြု​တာ​ကြောင့် သိပ်​အန္တရာယ်များ​တယ်။ ကျွန်တော်​တို့ ခရီးဆက်​ခဲ့​ကြ​တော့ မတ်စောက်​တဲ့ ချောက်​ကမ်းပါး​အစွန်း​ကို ရောက်​လာတယ်။ ဩစတြီးယား​နိုင်ငံ​ဘက်​ခြမ်း​က တောင်တန်း​ကို စတန်ခါ​နဲ့​ကျွန်တော် တစ်ခါ​မှ​မမြင်ဖူး​ဘူး။ တောင်စောင်း​တစ်ခု​တွေ့​တဲ့​အထိ အရှေ့ဘက်​ကို ဦးတည်​လျှောက်လာ​ခဲ့​ကြတယ်၊ တောင်စောင်း​က​လည်း ကျောက်တုံး၊ ကျောက်စရစ်​တွေ​ပြည့်​နေတယ်။ သယ်လာ​တဲ့​တာ​လ​ပတ်​နဲ့ ကိုယ့်​ကိုယ်ကို​ပတ်​လိုက်ပြီး တောင်စောင်း​ကနေ လျှော​ဆင်း​ခဲ့​ကြတယ်၊ ဘာဆက်​ဖြစ်​မယ်​ဆိုတာ မသိခဲ့ဘူး။

ဘယ်လို​လုပ် ဒီ​အခြေအနေ​မျိုး ကြုံ​ခဲ့​ရတယ်ဆိုတာ​ရ​ယ်၊ မိဘတွေရဲ့ သစ္စာရှိ​ပုံသက်သေ​က ခက်ခဲ​တဲ့​အချိန်​မှာ​တောင် ယေဟောဝါ​ကို ဆက်​ပြီး​သစ္စာစောင့်သိ​နေဖို့ ကျွန်တော့်​ကို ဘယ်လို​စေ့ဆော်​ပေး​ခဲ့တယ်​ဆိုတာ ရှင်းပြပါ​ရစေ။

ဥရောပ​အလယ်ပိုင်း​နိုင်ငံငယ်​တစ်ခု​ဖြစ်​တဲ့ ဆလိုဗေးနီးယား​မှာ ကျွန်တော်​ကြီးပြင်း​ခဲ့​တာ​ပါ။ အဲဒီ​နိုင်ငံ​ဟာ ဥရောပ​အဲလ်​ပ်​တောင်တန်း​မှာ တည်ရှိ​ပြီး အရှေ့ဘက်မှာ ဟန်​ဂေ​ရီ၊ အနောက်​ဘက်မှာ အီတလီ၊ တောင်ဘက်​မှာ ခရိုအေးရှား​နဲ့ မြောက်ဘက်မှာ ဩစတြီးယား​နိုင်ငံ​တို့​ရှိကြတယ်။ ကျွန်တော့်​မိဘတွေ​ဖြစ်​တဲ့ ဖရန့်စ်​နဲ့ ရို​ဇာလီယာ ရီ​ခ​ယ်​တို့ မွေးဖွား​ခဲ့​ချိန်​က ဆလိုဗေးနီးယား​ဟာ ဩစတြီးယား-ဟန်​ဂေ​ရီ​အင်ပါယာ​အပိုင်​ဖြစ်တယ်။ ပထမ​ကမ္ဘာ​စစ်​ပြီး​တဲ့​နောက်  ဆလိုဗေးနီးယား​ဟာ ဆာ့ဘ်၊ ခ​ရို​အက်၊ ဆ​လို​ဗင်း​နိုင်ငံ​လို့​အမည်တွင်​တဲ့ နိုင်ငံ​သစ်​ရဲ့ အစိတ်အပိုင်း​တစ်ခု​ဖြစ်လာ​တယ်။ ၁၉၂၉ ခုနှစ်​မှာ ယူ​ဂို​စ​လား​ဗီး​ယား​လို့ အမည်​ပြောင်း​လိုက်တယ်၊ အဓိပ္ပာယ်​က​တော့ “တောင်ပိုင်း​ဆ​လား​ဗီး​ယား” ဖြစ်တယ်။ အဲဒီ​နှစ်၊ ဇန်နဝါရီ​လ ၉ ရက်မှာ​ပဲ လှပတဲ့ ဘ​လက်​အိုင်​အနီး​က ပေါ့​ဟူမ်​ရွာ​ဆင်ခြင်ဖုံး​မှာ ကျွန်တော့်​ကို မွေးဖွားခဲ့တယ်။

စည်းကမ်း​တင်းကျပ်​တဲ့ . . . ခရစ်ယာန်​မိသားစုမှာ အမေ​ကြီးပြင်း​ခဲ့တယ်။ အမေ့​ဦးလေး​တစ်ယောက်​က ခရစ်ယာန်​ဘုန်းကြီး​တစ်ပါး​ဖြစ်​ပြီး အမေ့ရဲ့​အဒေါ်​သုံးယောက်​က ခရစ်ယာန်​သီလရှင်​တွေ​ဖြစ်​ကြတယ်။ အမေ​ရဲ့​အပြင်းပြဆုံး​ဆန္ဒ​က ကိုယ်ပိုင်​ကျမ်းစာ​ရချင်တယ်၊ ဒါကို​ဖတ်​ပြီး နားလည်​ချင်​တယ်။ အဖေက​တော့ ဘာသာရေး​ကို စိတ်မဝင်စား​ဘူး။ ၁၉၁၄-၁၈ စစ်​ကြီး​မှာ ဘာသာရေးရဲ့​လုပ်ဆောင်မှုတွေကို အဖေ လုံးဝ​မကြိုက်ဘူး။

အမှန်တရားကို သင်ယူ

စစ်​ကြီး​ပြီး​တဲ့​အခါ အမေ့ရဲ့​ဝမ်းကွဲ ယန်​နက် ဘရာဂျက်​နဲ့ သူ့​ဇနီး​အန်​ကာ​တို့​ဟာ ကျမ်းစာ​ကျောင်းသား​တွေ​လို့ လူသိ​များ​ခဲ့​တဲ့ ယေဟောဝါသက်သေ​တွေ ဖြစ်လာ​ကြတယ်။ အဲဒီတုန်းက သူတို့ ဩစတြီးယား​မှာ နေကြ​တယ်။ ၁၉၃၆ ခုနှစ်​ကစပြီး အန်​ကာ​က အမေ့​ဆီ မကြာခဏ​အလည်​လာတယ်။ သူ​ပေး​တဲ့ ဆလိုဗေးနီးယား​ဘာသာ​စကား​နဲ့ ကျမ်းစာ၊ ကင်းမျှော်စင်၊ တခြား​ကျမ်းစာ​စာပေ​တွေ​ကို အမေ ချက်ချင်း​ဖတ်​တယ်။ နောက်ဆုံး ၁၉၃၈ ခုနှစ်​မှာ ဟစ်တလာ​က ဩစတြီးယား​ကို သိမ်းလိုက်တော့ ယန်​နက်​နဲ့ အန်​ကာ​တို့​က ဆလိုဗေးနီးယား​ကို ပြန်ပြောင်း​လာကြတယ်။ ယေဟောဝါ​ကို တကယ်​ချစ်​ပြီး ပညာ​လည်း​ရှိ၊ အမြော်အမြင်​လည်း​ရှိတဲ့​မောင်နှံ​အဖြစ် သူတို့ကို ကျွန်တော်​အမှတ်​ရ​နေတယ်။ သူတို့က အမေနဲ့​အတူ ကျမ်းစာ​အကြောင်း ဆွေးနွေး​လေ့​ရှိတယ်၊ အဲဒါ​က အမေ​ရဲ့​အသက်တာကို ယေဟောဝါ​ထံ ဆက်ကပ်​အပ်နှံ​ဖို့ လှုံ့ဆော်ပေး​ခဲ့တယ်။ ၁၉၃၈ ခုနှစ်​မှာ အမေ​နှစ်ခြင်း​ခံ​ခဲ့တယ်။ အမေ​ဟာ ခရစ္စမတ်​ပွဲ​လို​မျိုး ကျမ်းစာ​နဲ့​မညီတဲ့ ဓလေ့​ထုံးတမ်း​တွေ​ကို မ​လုပ်​တော့​ဘူး။ သွေး​အူ​ချောင်း မစား​တော့​ဘူး။ ဒါ့အပြင် အထူးသဖြင့် အိမ်က ရုပ်ပုံ​အားလုံး မီးရှို့​ပစ်လိုက်​တာ​ကြောင့် ရပ်ကွက်​ထဲမှာ ရုတ်ရုတ်သဲသဲ​ဖြစ်​ကုန်တယ်။ မကြာခင်​မှာပဲ အတိုက်အခံ​လုပ်ကြ​တော့​တယ်။ ခရစ်ယာန်​သီလရှင်​ဖြစ်​တဲ့ အမေ့ရဲ့​အဒေါ်​တွေ​က မယ်တော်​မာရိနဲ့ ချာ့ခ်ျ​ဆီ ပြန်​လှည့်လာ​ဖို့ အမေ့​ဆီ​စာရေး​တယ်။ ဒါပေမဲ့ အမေက ကျမ်းစာ​မေးခွန်း​တချို့​ကို စာရေး​ပြီး​မေးတဲ့အခါ ဘာ​ပြန်စာ​မှ မရခဲ့​ဘူး။ ကျွန်တော့်​အဘိုး​လည်း အပြင်းအထန်​ဆန့်ကျင်​တယ်။ အဘိုး​က လူကြမ်း​ကြီး​တော့​မဟုတ်ပေမဲ့ ဆွေမျိုး၊ အသိုင်းအဝိုင်း​က သူ့ကို ဖိအား​ပေး​ကြတယ်။ ဒါ​ကြောင့် အမေ့ရဲ့​ကျမ်းစာ​စာပေ​တွေ​ကို မကြာခဏ မီးရှို့ပစ်တယ်၊ ဒါပေမဲ့ ကျမ်းစာ​ကို​တော့ ဘာမှ​မ​လုပ်ခဲ့ဘူး။ ချာ့ခ်ျ​ကို​ပြန်​လှည့်လာ​ဖို့ အမေ့ကို ဒူးထောက်​တောင်းပန်​ခဲ့တယ်။ ဓားနဲ့​ခြိမ်းခြောက်​တဲ့​အထိ​တောင် လုပ်​သေး​တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဖေက ဒီလို​အပြု​အမူ​မျိုးကို သည်းမခံ​ဘူးလို့ အပြတ်​ပြော​လိုက်တယ်။

အဖေဟာ အမေ ကျမ်းစာ​ဆက်​ဖတ်​နိုင်​ဖို့၊ အမေ့​ယုံကြည်ချက်တွေကို ကိုယ်တိုင်​ရွေးချယ်​နိုင်​ဖို့ အားပေး​ကူညီ​ခဲ့တယ်။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်​မှာ အဖေ​လည်း နှစ်ခြင်း​ခံ​ခဲ့တယ်။ အတိုက်အခံ​ကြား​က အမှန်တရား​အတွက် သတ္တိရှိရှိ​ရပ်တည်​အောင် အမေ့ကို ယေဟောဝါ ခွန်အား​ပေး​ခဲ့​တာ၊ အမေ့ရဲ့​ယုံကြည်ခြင်း​ကြောင့်  ယေဟောဝါ​ကောင်းချီး​ပေး​ခဲ့​တာတွေကို မြင်တွေ့ရ​တော့ ဘုရားသခင်​နဲ့ ကျွန်တော့်​ရဲ့​ဆက်ဆံ​ရေး​ကို ပို​ခိုင်မြဲ​အောင် လုပ်ဆောင်​စေ​ခဲ့တယ်။ ကျမ်းစာ​နဲ့ ကျမ်းစာ​စာပေ​တွေ​ကို အမေ ကျယ်ကျယ်​ဖတ်ပြ​တဲ့​အကျင့်​က​လည်း ကျွန်တော့်​အတွက် အရမ်း​အကျိုးရှိ​ခဲ့တယ်။

အမေနဲ့ သူ့​ညီမ​မာ​ရီ​ယာ​ရီ​ပီ​တို့​ဟာ ကျမ်းစာ​အကြောင်း အတော်ကြာကြာ ဆွေးနွေး​ခဲ့​ကြတယ်၊ နောက်ဆုံး​တော့ ၁၉၄၂၊ ဇူလိုင်​လလယ်​မှာ အဒေါ်​မာ​ရီ​ယာ​နဲ့ ကျွန်တော် တစ်ရက်​ထဲ နှစ်ခြင်း​ခံ​ခဲ့​ကြတယ်။ ညီအစ်ကို​တစ်ယောက် ဟောပြောချက်​ပေး​ပြီး အိမ်က သစ်သား​ရေ​စ​ည်​မှာ ကျွန်တော်​တို့ နှစ်ခြင်း​ခံ​ခဲ့​ကြတယ်။

ဒုတိယ​ကမ္ဘာ​စစ်​အတွင်း အလုပ်ကြမ်း​လုပ်​ရ

ဒုတိယ​ကမ္ဘာ​စစ်​ဖြစ်နေ​တဲ့ ၁၉၄၂ ခုနှစ်​မှာ ဂျာမနီ​နဲ့ အီတလီ​ဟာ ဆလိုဗေးနီးယား​ကို ကျူးကျော်​ဝင်ရောက်​ပြီး ဟန်​ဂေ​ရီ​နဲ့ ခွဲဝေ​ယူ​လိုက်ကြတယ်။ ကျွန်တော့်​မိဘတွေက နာဇီ​အဖွဲ့​ဖြစ်​တဲ့ ဗို့လ်​ဘန်း​နဲ့​ပူးပေါင်း​ဖို့ ငြင်း​တယ်။ ကျွန်တော်​လည်း ကျောင်း​မှာ “ဟို​င်း​ဟစ်တလာ” လို့​ပြော​ဖို့ ငြင်း​တယ်။ ဒါတွေကို ဆရာ​က အာဏာပိုင်တွေ​ဆီ အကြောင်းကြား​လိုက်​ပုံ​ရတယ်။

ဒါနဲ့​ပဲ ကျွန်တော်​တို့ကို ရထား​ပေါ်​တင်ပြီး ဗာ​ဗေး​ရီး​ယား​ပြည်နယ်၊ ဟု​ထ်​ဘာ့ခ်​ရွာအနီး​က ရဲတိုက်​ကို ခေါ်​သွားတယ်၊ အရင်က အလုပ်ကြမ်း​စခန်း​အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့တဲ့​နေရာ​ပဲ။ ကျွန်တော့်​ကို အဲဒီ​ဒေသက မုန့်ဖုတ်သမား​ရဲ့​မိသားစုနဲ့​အတူ​နေပြီး အလုပ်လုပ်​နိုင်အောင် အဖေ​စီစဉ်​ပေး​တယ်။ ဒီ​အချိန်အတွင်း ကျွန်တော် မုန့်​ဖုတ်​တဲ့​ပညာတတ်​သွားပြီး ဒီ​အလုပ်ဟာ နောက်ပိုင်း​မှာ အရမ်း​အကျိုးရှိ​ခဲ့တယ်။ အချိန်တန်​တော့ (အဒေါ်​မာ​ရီ​ယာ​ရဲ့​မိသားစု​အပါအဝင်) ကျွန်တော့်​ရဲ့​ကျန်​မိသားစုဟာ ဂ​န်​ဇာ​ဟော်​စ​န်​မှာ​ရှိတဲ့ အကျဉ်း​စခန်း​ကို ပြောင်းရွှေ့​ကြရတယ်။

စစ်​ပြီးသွား​တဲ့​အခါ အုပ်စု​တစ်စု​နဲ့​အတူ ကျွန်တော့်​မိဘတွေ​ရှိတဲ့​နေရာကို သွား​ကြ​မ​လို့​ပေါ့။ ကျွန်တော်​တို့​မ​ထွက်ခွာ​ခင် ညနေခင်း​မှာ အဖေ​ရောက်​လာတယ်။ ယုံကြည်​စိတ်ချ​လို့​မရတဲ့ ဒီ​အုပ်စု​နဲ့​သာ ကျွန်တော်​လိုက်သွား​ခဲ့ရင် ဘာဆက်​ဖြစ်​မယ်​ဆိုတာ မသိ​ဘူး။ မိဘတွေက​တစ်ဆင့် အကာအကွယ်​ပေး၊ လေ့ကျင့်ပေး​ခဲ့​တဲ့ ယေဟောဝါ​ရဲ့ မေတ္တာပါ​ဂရုစိုက်​မှု​ကို ကျွန်တော် ခံစားရ​ပြန်​တယ်။ မိသားစုနဲ့​ဆုံတွေ့​ဖို့ ကျွန်တော်​တို့​သားအဖ သုံးရက်ကြာ လမ်းလျှောက်​ခဲ့​ရတယ်။ ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ​မှာ အိမ်ကို​ပြန်ရောက်​ခဲ့တယ်။

စစ်​ကြီး​ပြီး​တော့ သမ္မတ ဂျိုးဇက်​ဘ​ရော့ဇ် တီ​တိုး ခေါင်းဆောင်​တဲ့ ကွန်မြူနစ်​တွေ​က ယူ​ဂို​စ​လား​ဗီး​ယား​မှာ အာဏာ​ရလာတယ်။ ဒါ​ကြောင့် ယေဟောဝါသက်သေ​တွေ​အတွက် အခြေအနေ​က ခက်ခဲ​နေတုန်းပါပဲ။

၁၉၄၈ ခုနှစ်​မှာ ဩစတြီးယား​က ရောက်လာ​တဲ့ ညီအစ်ကို​တစ်ယောက်ကို ကျွန်တော်​တို့ ဧည့်ဝတ်ပြု​ကြတယ်။ ရဲတွေ​က သူ​သွားတဲ့​နောက် တကောက်ကောက်​လိုက်ပြီး သူ​လည်ပတ်​တဲ့​အိမ်က ညီအစ်ကို​တွေ​ကို ဖမ်း​တယ်။ အဖေ​လည်း ဒီ​ညီအစ်ကို​ကို ဧည့်ဝတ်ပြု​တာ၊ သူ့​အကြောင်း ရဲ​ကို သတင်း​မ​ပို့​တာ​ကြောင့် အဖမ်းခံ​ခဲ့​ရပြီး ထောင်​နှစ်နှစ်​ကျ​ခဲ့တယ်။ ဒါဟာ အမေ့​အတွက် အရမ်း​ခက်ခဲ​တဲ့​အချိန်​ဖြစ်တယ်၊ အကြောင်းကတော့  အဖေ​မရှိတာ​တစ်ခု​တည်း​ကြောင့်​မဟုတ်ဘူး၊ မကြာခင် ကျွန်တော်​နဲ့​ညီလေး​ရဲ့ ကြားနေ​မှု​ဟာ စမ်းသပ်ခံ​ရတော့မယ်​ဆိုတာ​ကို​ပါ သိထားလို့ပဲ။

မက်ဆီဒိုးနီးယား​တွင် အကျဉ်း​ကျ

၁၉၄၉၊ နိုဝင်ဘာ​လမှာ စစ်​ထဲ​ဝင်​ရမယ်ဆို​တဲ့ အမိန့်​ရခဲ့တယ်။ ကျွန်တော် စစ်မှု​မထမ်းနိုင်​တဲ့​အကြောင်း သွား​ရှင်းပြခဲ့တယ်။ အာဏာပိုင်တွေ​က ကျွန်တော်​ရှင်းပြ​တာ​ကို နားမထောင်​ဘဲ စစ်သား​အသစ်တွေ​နဲ့​အတူ ရထား​ပေါ်​တင်ပြီး ယူ​ဂို​စ​လား​ဗီး​ယား​တစ်ဖက်​စွန်း​က မက်ဆီဒိုးနီးယား​ကို ပို့​လိုက်တယ်။

ကျွန်တော့်​မိသားစု၊ ညီအစ်ကို​အသင်းအပင်း​တွေ​နဲ့ သုံးနှစ်​ကြာ အဆက်ပြတ်​နေပြီး စာပေ​မပြော​နဲ့၊ ကျမ်းစာ​အုပ်​တောင်​မရှိခဲ့ဘူး။ အဲဒါ​က ကျွန်တော့်​အတွက် အရမ်း​ခက်ခဲ​တယ်။ ယေဟောဝါ​နဲ့ သားတော်​ယေရှုခရစ်ရဲ့ ပုံသက်သေ​ကို တွေးတော​ဆင်ခြင်​ခဲ့လို့ ကျွန်တော် ကြံ့ကြံ့ခံရပ်​နိုင်​ခဲ့​တာ။ မိဘတွေရဲ့​ပုံသက်သေ​ကြောင့်​လည်း တကယ်​ခွန်အား​ရှိခဲ့တယ်။ ဒါ့အပြင် ခွန်အား​ရှိဖို့ အမြဲ​ဆုတောင်း​တာ​က လက်မလျှော့​မိအောင် ကူညီပေး​ခဲ့တယ်။

နောက်တော့ ကျွန်တော့်​ကို စကော့​ရ​ယ်​မြို့တော်​က အက်ဒ်​ရီ​ဇိုဗို​ထောင်​ကို ပို့​လိုက်တယ်။ ဒီ​ထောင်​မှာ အကျဉ်းသားတွေ​က အလုပ်​အမျိုးမျိုး လုပ်​ရတယ်။ ကျွန်တော်​က​တော့ အစပိုင်း​မှာ သန့်ရှင်းရေး​အလုပ် လုပ်တယ်၊ ပြီး​တော့ ရုံး​တစ်​ရုံး​နဲ့​တစ်​ရုံး စာပို့​တဲ့​အလုပ် လုပ်တယ်။ လျှို့ဝှက်​ရဲ​ဖြစ်​ခဲ့​ဖူး​တဲ့ အကျဉ်းသား​တစ်ယောက်​က ကျွန်တော့်​ကို အနိုင်ကျင့်​နေကျ​ပဲ၊ ဒါပေမဲ့ အစောင့်​တွေ၊ အကျဉ်းသားတွေ​အပြင် အကျဉ်းထောင်​အလုပ်ရုံ မန်နေဂျာ​နဲ့​တောင် အဆင်ပြေအောင်​ပေါင်း​နိုင်​ခဲ့တယ်။

အကျဉ်းထောင်​မုန့်​ဖို​မှာ မုန့်ဖုတ်သမား​တစ်ယောက်လို​တယ်​ဆိုတာ နောက်ပိုင်း​မှာ ကျွန်တော်​သိလာတယ်။ ရက်​အနည်းငယ်​ကြာ​တော့ တန်းစီ​လူစစ်​တဲ့​နေရာကို မန်နေဂျာ​ရောက်​လာတယ်။ လူတန်း​ကို ဖြတ်လျှောက်​ပြီး ကျွန်တော့်​ရှေ့ ရပ်​လိုက်တယ်။ “မင်း​က မုန့်ဖုတ်သမား​လား” လို့​မေးတယ်။ “ဟုတ်ကဲ့” လို့ ကျွန်တော်​ဖြေလိုက်တယ်။ “မနက်ဖြန်​မနက် မုန့်​ဖို​ကို သွား​သတင်းပို့” ဆိုပြီး သူပြောတယ်။ ကျွန်တော့်​ကို​အနိုင်ကျင့်​နေကျ အကျဉ်းသား​ဟာ မုန့်​ဖို​ရှေ့​ကနေ ဖြတ်​ဖြတ်​သွားလေ့​ရှိပေမဲ့ သူ​ဘာမှ​မတတ်​နိုင်ဘူး။ အဲဒီမှာ ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ​ကနေ ဇူလိုင်​လ​အထိ ကျွန်တော် အလုပ်လုပ်​ခဲ့​ရတယ်။

အဲဒီနောက် ကျွန်တော့်​ကို မက်ဆီဒိုးနီးယား​တောင်ပိုင်း၊ ပ​ရက်စ်​ပါ​အိုင်​အနီး​က ဗိုလ်​ကို​ဒီ​ရီ​စစ်​တန်းလျား​ကို ပို့​လိုက်တယ်။ အဲဒီ​နေရာ​က အို​တက်​စ်ဗို​မြို့​နဲ့​နီး​လို့ အိမ်ကို စာရေး​ဆက်သွယ်​နိုင်တယ်။ လမ်းဖောက်​တဲ့​အလုပ်​လည်း လုပ်ခဲ့​ရပေမဲ့ မုန့်​ဖို​မှာ​လုပ်​ရတဲ့​အချိန်​က ပို​များတယ်၊ ဒါက ကျွန်တော့်​အတွက် အဆင်ပြေ​လွယ်ကူ​တဲ့​အလုပ်​ဖြစ်တယ်။ ၁၉၅၂၊ နိုဝင်ဘာ​လမှာ ကျွန်တော် ထောင်​က​လွတ်​လာတယ်။

ကျွန်တော်​ထောင်ကျ​နေချိန်​အတွင်း ပေါ့​ဟူမ်​မှာ အသင်းတော်​တစ်ခု​ဖြစ်နေ​ပြီ။ အစပိုင်း​မှာ​တော့ အသင်းတော်ဟာ စ​ပေါ်​ငယ် ဂေါ်​ရ​ယ်​မြို့က တည်းခိုခန်း​မှာ တွေ့ဆုံ​စုဝေး​ခဲ့​ကြတယ်။ နောက်တော့ အဖေက ကျွန်တော်​တို့​အိမ်မှာ စုဝေး​နိုင်​ဖို့​အခန်း​တစ်ခု​ဖွဲ့​လိုက်တယ်။ မက်ဆီဒိုးနီးယား​ကနေ ကျွန်တော်​အိမ်ပြန်ရောက်​လာတဲ့အခါ သူတို့နဲ့​ပူးပေါင်း​ရလို့ သိပ်​ပျော်​တယ်။ ကျွန်တော်​ထောင်​မကျ​ခင်​က သိကျွမ်း​ခဲ့​တဲ့​စတန်ခါ​နဲ့ ပြန်​ဆုံခဲ့​တယ်။ ၁၉၅၄၊ ဧပြီလ ၂၄ ရက်မှာ ကျွန်တော်​တို့ လက်ထပ်ခဲ့​ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် အေးအေးဆေးဆေး​နေရ​တဲ့​အချိန် ကုန်ဆုံး​ပါ​တော့​မယ်။

မာ​ရီ​ဘော​မြို့တွင် အကျဉ်း​ကျ

၁၉၅၄၊ စက်တင်ဘာ​လမှာ စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ဒုတိယ​အကြိမ် ဆင့်ခေါ်​ခံရ​ပြန်​တယ်။ ဒီ​တစ်ခါ​တော့ စ​လို​ဗေး​နီး​ယား​အရှေ့​စွန်း​က မာ​ရီ​ဘော​ထောင်​မှာ သုံးနှစ်ခွဲ​ကျော် နေ​ရတယ်။ အခွင့်​ရတာ​နဲ့​ချက်ချင်းပဲ စာရွက်၊ ခဲတံ​ဝယ်​လိုက်တယ်။ အဲ့ဒီ​စာရွက်​တွေ​နဲ့ စာအုပ်​ချုပ်​ပြီး ကျမ်းချက်​တွေ၊ ကင်းမျှော်စင်​နဲ့ ခရစ်ယာန်​စာပေ​တွေ​ထဲ​က ကျွန်တော်​မှတ်မိ​သမျှ အဓိက​အချက်​တွေ​ကို ချရေး​တယ်။ ရေးထားတာတွေကို​ပြန်ဖတ်​ပြီး ထပ်​မှတ်မိ​လာတဲ့​အရာ​တွေ​ကို ဖြည့်စွက်​ရေးခဲ့တယ်။ ထောင်​ကနေ​လည်း​ထွက်​ရော စာအုပ်​လည်း​ပြည့်​သွားတယ်၊ ဒါက အမှန်တရားမှာ​ပဲ ဆက်​အာရုံစိုက်​နေဖို့၊ ဝိညာဉ်​ရေး ဆက်​သန်စွမ်း​နေဖို့ ကူညီပေး​ခဲ့တယ်။ ဆုတောင်း​တာ၊ တွေးတော​ဆင်ခြင်​တာ​တွေ​က​လည်း ကျွန်တော့်​ဝိညာဉ်​ရေး​ကို ဆက်​သန်စွမ်း​နေ​စေ​တဲ့ အဖိုး​မ​ဖြတ်​နိုင်​တဲ့​အရာ​ဖြစ်​ပြီး တခြား​သူတွေကို အမှန်တရား​အကြောင်း သတ္တိရှိရှိ​ပြော​နိုင်အောင် ကူညီပေး​ခဲ့တယ်။

အဲဒီ​အချိန်အတွင်း တစ်လ​ကို စာ​တစ်စောင် လက်ခံ​ခွင့်၊ တစ်လ​ကို ၁၅ မိနစ် ထောင်​ဝင်​စာ​တွေ့ခွင့်​ပေး​တယ်။ စတန်ခါ​ခမျာ ကျွန်တော့်​ကို စောစော​ထောင်​ဝင်​စာ​တွေ့​နိုင်​ဖို့ တစ်ညလုံး ရထား​စီး​လာ​ရတယ်၊ အပြန်ခရီး​လည်း အဲ့ဒီ​လို​ပဲ။ ဒီလို​လာလည်​ပတ်​တာ​က အရမ်း​အားရှိစေတယ်။ အဲဒီ​နောက်ပိုင်း ကျမ်းစာ​ရနိုင်ဖို့ ကျွန်တော် အကြံ​ထုတ်ခဲ့​တယ်။ ကျွန်တော်​နဲ့​စတန်ခါ​ဟာ စားပွဲ​ရဲ့​တစ်ဖက်တစ်ချက် မျက်နှာ​ချင်း​ဆိုင်​ထိုင်​ရပြီး ကျွန်တော်​တို့ကို အစောင့်​တစ်ယောက်​က စောင့်ကြည့်​နေတယ်။ အစောင့်​သတိ​မထား​မိ​ချိန်မှာ နောက်​တစ်ခါ​လာ​ရင် ကျမ်းစာ​အုပ်​ယူ​ခဲ့​ဖို့ မှာ​ထား​တဲ့​စာ​ကို စတန်ခါ​ရဲ့​လက်ဆွဲအိတ်​ထဲ ထည့်​ပေး​လိုက်တယ်။

ဒီလိုလုပ်​တာ​က သိပ်​အန္တရာယ်များ​တယ်လို့ ကျွန်တော့်​မိဘတွေ​နဲ့ စတန်ခါ​တို့ တွေးမိ​ကြတယ်၊ ဒါ​ကြောင့် ခရစ်ယာန်​ဂရိ​ကျမ်းစာ​ထဲ​က စာမျက်နှာ​တချို့​ကို ပေါင်မုန့်​လုံး​ထဲ ထည့်ကြ​တယ်။ ဒီလို​နည်းနဲ့ ကျွန်တော်​လိုအပ်​နေတဲ့ ကျမ်းစာ​အုပ်​ကို ရရှိခဲ့တယ်။ ဒီလို​နည်းနဲ့​ပဲ စတန်ခါ​ရဲ့​လက်ရေး​နဲ့ ကင်းမျှော်စင်​မိတ္တူ​တွေ​ရခဲ့တယ်။ ချက်ချင်းပဲ ကျွန်တော့်​လက်ရေး​နဲ့ မိတ္တူ​ပြန်​ကူးရေး​ပြီး မူရင်း​ကို အစဖျောက်​ပစ်​တယ်၊ ဒါမှ ဘယ်က​ရတယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ မသိကြ​မှာ။

ကျွန်တော် အမြဲ​ဟောပြောနေ​တာ​ကြောင့် ဒုက္ခ​တွေ့ရ​လိမ့်မယ်လို့ အဖော်​အကျဉ်းသားတွေ​က ပြော​ကြတယ်။ တစ်ခါ​က ထောင်သား​တစ်ယောက်​နဲ့ ကျမ်းစာ​အကြောင်း အားရပါးရ​ဆွေးနွေး​ဖြစ်​ခဲ့တယ်။ သော့​ခ​လောက်​ဖွင့်​သံ​ကြား​ရပြီး အစောင့်​တစ်ယောက် ဝင်​လာတယ်။ ကျွန်တော့်​ကို တစ်ယောက်​ထဲ တိုက်ပိတ်​ထား​တော့​မယ်​လို့ ထင်​ခဲ့​တာ။ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီ​ရည်ရွယ်ချက်​နဲ့​မဟုတ်ဘူး။ အစောင့်​က ကျွန်တော်​တို့​ဆွေးနွေး​တာ​ကို​ကြား​ပြီး သူလည်း ပါဝင်​ချင်​လို့​ဖြစ်တယ်။ သူ့​မေးခွန်းတွေရဲ့​အဖြေ​ရတော့ ကျေနပ်​သွားတယ်၊ ဒါနဲ့ အကျဉ်းခန်း​တံခါး​ကို ပြန်​ပိတ်​ပြီး ထွက်သွား​တယ်။

ကျွန်တော်​ထောင်ကျ​တဲ့ နောက်ဆုံး​နှစ်မှာ အကျဉ်းသားတွေ​ရဲ့ အကျင့်​ပြုပြင်​ပြောင်းလဲရေး တာဝန်ခံ​လူကြီး​က အမှန်တရား​အတွက် ကျွန်တော်​ရပ်တည်ခဲ့​တာ​ကို ချီးမွမ်း​တယ်။ ယေဟောဝါ​ရဲ့​နာမတော်​ကို တခြား​သူတွေ​သိအောင် ကြိုးစား​လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ ရလဒ်ကောင်း​ပဲ​ဆိုတာ ခံစား​လိုက်ရတယ်။ ၁၉၅၈၊ မေလ​မှာ ကျွန်တော် ထောင်​က​လွတ်​လာ​ပြန်​တယ်။

ဩစတြီးယား​ကို ထွက်ပြေး၊ ထို​မှ​တစ်ဖန် ဩစတြေးလျ​သို့

၁၉၅၈၊ ဩဂုတ်​မှာ ကျွန်တော့်​အမေ ဆုံး​သွားတယ်။ အမေ​ဖျားနေ​တာ အတော်ကြာ​ပြီ။ ၁၉၅၈၊ စက်တင်ဘာ​လမှာ ကျွန်တော့်​ကို စစ်မှုထမ်း​ဖို့ တတိယ​အကြိမ် ဆင့်ခေါ်​ပြန်​တယ်။ အဲဒီ​ညနေ​မှာပဲ စတန်ခါ​နဲ့​ကျွန်တော် အစပိုင်း​မှာ​ပြော​ခဲ့​သလို နယ်စပ်​ဖြတ်ကျော်​ဖို့ အရေးကြီးတဲ့​ဆုံးဖြတ်ချက် ချ​ခဲ့​ရတယ်။ ကျွန်တော်​တို့ ဘယ်သူ့ကိုမှ အသိ​မပေး​ဘဲ ကျောပိုး​အိတ်​နှစ်လုံး​နဲ့ တာ​လ​ပတ်​တစ်ခု​ကို​သယ်​ပြီး ပြတင်းပေါက်​ကို​ကျော်၊ စ​တိုး​လ်​တောင်​အနောက်​ဘက်မှာ​ရှိတဲ့ ဩစတြီးယား​နယ်စပ်​ကို ထွက်​လာ​ခဲ့​ကြတယ်။ ယေဟောဝါ​ရှင်ဟာ ကျွန်တော်​တို့ သက်သာမှု​လိုအပ်​နေတယ်​ဆိုတာ သိတဲ့​အခါ လမ်းဖွင့်​ပေး​ခဲ့​ပုံ​ရတယ်။

ဩစတြီးယား​အာ​ဏ​ပိုင်​တွေ​က ကျွန်တော်​တို့ကို စောင်​စ​ဘာ့ဂျ်​မြို့​အနား​က ဒုက္ခသည်​စခန်း​ကို ပို့​လိုက်တယ်။ အဲဒီမှာ​နေရ​တဲ့​ခြောက်​လ​အတွင်းမှာ အဲဒီ​က​သက်သေခံတွေ​နဲ့ ကျွန်တော်​တို့ အမြဲ​ပေါင်းသင်း​နေတဲ့​အတွက် စခန်း​မှာ အနေ​နည်းတယ်။ ကျွန်တော်​တို့ မြန်မြန်ဆန်ဆန် မိတ်ဆွေ​ရသွား​တာ​ကို စခန်း​ထဲ​က တခြား​သူတွေ အံ့ဩ​ကြတယ်။ အဲဒီမှာ​ရှိနေတုန်း ဦးဆုံး​အကြိမ် စည်းဝေးပွဲ​တက်​ခဲ့​ရတယ်။ ဦးဆုံး​အကြိမ်​အနေ​နဲ့ တစ်အိမ်​မှ​တစ်အိမ် လွတ်လွတ်လပ်လပ်​ဟောပြော​ခွင့်​ရခဲ့တယ်။ ကျွန်တော်​တို့​ခွဲခွာ​ချိန် ရောက်တဲ့အခါ ဒီ​ချစ်ခင်​ရတဲ့​မိတ်ဆွေတွေကို ထားခဲ့​ဖို့​ဆိုတာ တကယ်​မလွယ်​လှ​ဘူး။

ဩစတြီးယား​အာဏာပိုင်တွေ​က ကျွန်တော်​တို့ ဩစတြေးလျ​နိုင်ငံ​ကို ပြောင်းရွှေ့​နေထိုင်ဖို့ အခွင့်အရေး​ကမ်း​လှမ်း​ခဲ့တယ်။ ဒီလို​ဝေးဝေးလံလံ​သွား​ရလိမ့်မယ်လို့ အိပ်မက်​တောင် မ​မက်​ဖူး​ဘူး။ အီတလီ​နိုင်ငံ၊ ဂျီနို​အာ​မြို့ကို ရထား​စီး​သွားတယ်၊ အဲဒီနောက် သင်္ဘော​စီး​ပြီး ဩစတြေးလျ​ကို ထွက်​လာ​ခဲ့​ကြတယ်။ နောက်ဆုံး န​ယူး​ဆောက်​ဝေး​က ဝေါလန်​ဂေါင်​မြို့မှာ ကျွန်တော်​တို့ အခြေချ​တယ်။ ၁၉၆၅၊ မတ်​လ ၃၀ ရက်မှာ သားလေး​ဖိလစ် မွေးလာတယ်။

ယူ​ဂို​စ​လား​ဗီး​ယား​လို့ အရင်က​လူသိ​များ​ခဲ့​တဲ့​ဒေသက​နေ ပြောင်းရွှေ့​လာ​သူတွေကို ဟောပြောနိုင်​တဲ့ အခွင့်အရေး​အပါအဝင် လုပ်ငန်းတော်​အခွင့်ထူး​အများကြီး ဩစတြေးလျ​ရောက်​မှ ရရှိခဲ့တယ်။ စည်းလုံး​တဲ့​မိသားစု​အနေ​နဲ့ ယေဟောဝါ​ကို အမှုဆောင်ခွင့်​ရ​နေတာ​အပါအဝင် ယေဟောဝါ​ရဲ့​ကောင်းချီး​တွေ​အတွက် ကျေးဇူး​တင်​မိတယ်။ ဖိလစ်​နဲ့ သူ့​ဇနီး စူဇီ​တို့​လည်း ဩစတြေးလျ​က ယေဟောဝါသက်သေ​ဌာနခွဲရုံး​မှာ အမှုဆောင်ခွင့်​ရတယ်၊ ဆလိုဗေးနီးယား​က ဌာနခွဲရုံး​မှာ နှစ်နှစ်​အမှုဆောင်ခွင့်​တောင် ရခဲ့တယ်။

ကျွန်တော် အသက်ကြီး​လာလို့ ကျန်းမာ​ရေး​ချူချာ​လာပေမဲ့ ကျွန်တော်​တို့​ဇနီး​မောင်နှံဟာ ယေဟောဝါ​ရဲ့​အမှုတော် ထမ်းဆောင်​ရလို့ ပျော်ရွှင်​နေတုန်းပဲ။ မိဘတွေရဲ့​ပုံသက်သေ​ကောင်း​ကို ကျွန်တော် အရမ်း​လေးမြတ်​မိတယ်! ဒါက ကျွန်တော့်​ကို ဆက်​ပြီး​ခွန်အား​ရှိနေ​စေတယ်၊ ‘မျှော်လင့်​လျက် ဝမ်းမြောက်​ကြလော့။ ဆင်းရဲသော​အခါ သည်းခံ​ကြလော့။ ဆုတောင်းခြင်း​အမှုကို အမြဲ​ပြု​ကြလော့’ ဆိုပြီး တမန်​တော်​ပေါလု​ပြော​ခဲ့​တဲ့​အတိုင်း လုပ်ဆောင်​နိုင်အောင် ကူညီပေး​ခဲ့တယ်။—ရောမ ၁၂:၁၂။

[စာမျက်နှာ ၁၆၊ ၁၇ ပါ ရုပ်ပုံ]

 ၁၉၂၀ ပြည့်လွန်​နှစ်များ​နှောင်းပိုင်း​က ကျွန်တော့်​မိဘများ

[စာမျက်နှာ ၁၇ ပါ ရုပ်ပုံ]

ယာ​စွန်​မှ​သူသည် ကျွန်တော့်​အမေ​ဖြစ်၊ အမေ့ကို အမှန်တရား​သင်ပေးခဲ့​သူ အန်​ကာ​နှင့်အတူ

[စာမျက်နှာ ၁၈ ပါ ရုပ်ပုံ]

ကျွန်တော်​တို့​လက်ထပ်​ပြီး​နောက် မကြာမီတွင် ဇနီး​စတန်ခါ​နှင့်အတူ

[စာမျက်နှာ ၁၉ ပါ ရုပ်ပုံ]

၁၉၅၅ ခုနှစ်​က ကျွန်တော်​တို့​အိမ်​တွင်​စုဝေး​ကြ​သည့်​အသင်းတော်

[စာမျက်နှာ ၂၀ ပါ ရုပ်ပုံ]

ကျွန်တော့်​ဇနီး၊ သား​ဖိလစ်၊ ချွေး​မ​စူဇီ​တို့​နှင့်အတူ