ခရစ်တော့ဖီ ပလန်တန် သမ္မာကျမ်းစာပုံနှိပ်ခြင်း လုပ်ငန်းတွင် ရှေ့ဆောင်တစ်ဦး
ခရစ်တော့ဖီ ပလန်တန် သမ္မာကျမ်းစာပုံနှိပ်ခြင်း လုပ်ငန်းတွင် ရှေ့ဆောင်တစ်ဦး
ယိုဟန်စ် ဂူတင်ဘာ့ဂ် (၁၃၉၇–၁၄၆၈ ခန့်) သည် ခဲစာလုံးအရှင်ကိုအသုံးပြုကာ ပထမဆုံးသမ္မာကျမ်းစာကို ပုံနှိပ်ထုတ်လုပ်နိုင်သောကြောင့် အောင်မြင်ကျော်ကြား၏။ သို့သော် ခရစ်တော့ဖီ ပလန်တန်ကိုမူ လူအများမသိကြချေ။ သူသည် ၁၅၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိလူများရရှိနိုင်သော စာအုပ်များနှင့် သမ္မာကျမ်းစာများကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေရာတွင် အရေးကြီးအခန်းကဏ္ဍမှပါဝင်ခဲ့သော ရှေ့ဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။
ခရစ်တော့ဖီ ပလန်တန်သည် ၁၅၂၀ ပြည့်နှစ်ဝန်းကျင်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ စိန့်အာဗာတင်းမြို့၌ မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဘာသာရေးကွဲပြားမှုကို သဘောထားကြီးကြီးဖြင့် လက်ခံပြီး ပြင်သစ်နိုင်ငံထက် စီးပွားရေးအလားအလာ ပိုကောင်းသည့်နေရာဒေသကို ကြိုက်နှစ်သက်သောကြောင့် ပလန်တန်သည် အသက် ၂၈ ခန့်အရွယ်တွင် မြေနိမ့်ပိုင်းနိုင်ငံများရှိ အဲန့်တ်ဝပ်မြို့တွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည်။ *
ပလန်တန်သည် စာအုပ်နှင့် သားရေချုပ်သူအဖြစ် သူ၏အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းကို စတင်ခဲ့သည်။ အထူးမွမ်းမံပြင်ဆင်ပြုလုပ်ထားသော သူ၏သားရေပစ္စည်းကို လူကုံထံတို့ များစွာကြိုက်နှစ်သက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၁၅၅၅ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုက ပလန်တန်၏အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ ပလန်တန်သည် မြေနိမ့်ပိုင်းနိုင်ငံများကို အုပ်ချုပ်သောစပိန်ဘုရင် ဒုတိယမြောက် ဖိလစ် မှာထားသည့် သားရေအိတ်ငယ်လေးတစ်ခုပေးရန် သွားနေစဉ် အဲန့်တ်ဝပ်မြို့လမ်းပေါ်တွင် တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရသည်။ အရက်သမားတချို့က သူ့ပခုံးကို ဓားဖြင့်ခုတ်သည်။ ပလန်တန်သည် သူ့ဒဏ်ရာမှ ပြန်သက်သာလာသော်လည်း လက်ဖြင့်လုပ်ရသောအလုပ်ကို မလုပ်နိုင်တော့သည့်အတွက် သူ၏လုပ်ငန်းကို မဖြစ်မနေစွန့်ခဲ့ရ၏။ ရှေးဦးနှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အုပ်စု၏ခေါင်းဆောင် ဟဲန်ဒရက် နစ်ကလပ်စ်၏ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုကြောင့် ပလန်တန်သည် ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းကို စတင်ခဲ့သည်။
“အလုပ်နှင့် ဇွဲလုံ့လ”
ပလန်တန်သည် သူ၏ပုံနှိပ်တိုက်ကို ဒီ ကူဒဲန် ပါစာ (ရွှေကွန်ပါ) ဟုခေါ်သည်။ သူ၏အမှတ်တံဆိပ်တွင် “အလုပ်နှင့် ဇွဲလုံ့လ” ဟုအဓိပ္ပာယ်ရှိသော “လေဘာအက် ကွန်စတန်တီးယာ” စာတန်းနှင့်အတူ ရွှေရောင်ကွန်ပါတစ်စုံပါရှိသည်။ အမှတ်တံဆိပ်က ဤအလုပ်ကြိုးစားသူကို သရုပ်ဖော်နေသလိုပင်။
ဥရောပတွင် ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံရေး အကြီးအကျယ်ကသောင်းကနင်းဖြစ်နေချိန်တွင် နေထိုင်ခဲ့သည့် ပလန်တန်သည် ထိုရှုပ်ထွေးပွေလီသောအခြေအနေကို ကြိုးစားရှောင်ကြဉ်ခဲ့သည်။ သူ့အတွက်ဆိုလျှင် ပုံနှိပ်ခြင်းလုပ်ငန်းသည် အခြားမည်သည့်အရာထက်မဆို ပိုအရေးကြီး၏။ သူသည် ပရိုတက်စတင့်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို နှစ်သက်သဘောကျသော်လည်း “ဘာသာရေးအရေးကိစ္စများအပေါ် မပြတ်မသားသဘောထားကို တင်ပြခဲ့သည်” ဟု စာရေးဆရာမောရစ် ဆာဘီက ဖော်ပြသည်။ ထိုသို့ဖြစ်သောကြောင့် ပလန်တန်သည် အယူမှားစာအုပ်များကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်ဟု သတင်းလွှင့်ခြင်းခံခဲ့ရ၏။ ဥပမာ၊ ၁၅၆၂ ခုနှစ်တွင် သူသည် ပါရီမြို့သို့ မဖြစ်မနေထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး ထိုတွင် တစ်နှစ်ကျော်နေထိုင်ခဲ့သည်။
၁၅၆၃ ခုနှစ်တွင် ပလန်တန်သည် အဲန့်တ်ဝပ်မြို့သို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး ချမ်းသာသောကုန်သည်ကြီးများနှင့် စီးပွားဖက်စပ်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုကုန်သည်အတော်များများသည် သူတို့၏ကယ်လ်ဗင်ယုံကြည်ချက်များကြောင့် လူသိများသည်။ ငါးနှစ်ကြာပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ချိန်အတွင်း ပလန်တန်၏ပုံနှိပ်စက်များမှ စာအုပ်မျိုးပေါင်း ၂၆၀ ကို ပုံနှိပ်ခဲ့သည်။ ယင်းတို့တွင် အထူးပုံစံထုတ်ထားသည့် ဒတ်ခ်ျကက်သလစ်လူဗိန်းကျမ်းစာအပါအဝင် ဟေဗြဲ၊ ဂရိနှင့် လက်တင်သမ္မာကျမ်းစာများ ပါဝင်ခဲ့သည်။
“အရေးကြီးဆုံးသောစာပုံနှိပ်ခြင်းအောင်မြင်မှု”
မြေနိမ့်ပိုင်းနိုင်ငံများတွင် စပိန်အုပ်ချုပ်ရေးကို တော်လှန်သည့်အရှိန်မြင့်တက်နေသော ၁၅၆၇ ခုနှစ်၌ စပိန်ဘုရင် ဒုတိယမြောက် ဖိလစ်က စစ်ဗိုလ်အယ်ဘာကို ထိုဒေသမြို့ဝန်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဘုရင်ထံမှအာဏာအပြည့်ရထားသောကြောင့် စစ်ဗိုလ်သည် ကြီးထွားလာနေသောပရိုတက်စတင့်တော်လှန်ရေးကို ရပ်ပစ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ပလန်တန်သည် အယူမှားသူအဖြစ် သံသယဝင်ခံနေရမှုအားလုံးကို ပယ်ဖျက်မည်ဟု သူမျှော်လင့်သည့် ထူးခြားသောစီမံကိန်းတစ်ခုကို စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့လေသည်။ ပညာရည်အဆင့်မြင့်ကျမ်းစာများကို ယင်းတို့၏မူရင်းဘာသာစကားများဖြင့် ထုတ်ဝေရန် ဆန္ဒပြင်းပြခဲ့သည်။ ဤထုတ်ဝေမှုအသစ်အတွက် ပလန်တန်သည် ဒုတိယမြောက်ဖိလစ်၏ထောက်ခံမှု များစွာရရှိခဲ့သည်။ ဘုရင်က ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးရန် ကတိပေးခဲ့ပြီး စီမံကိန်းကြီးကြပ်သူတစ်ဦးအဖြစ် လူတို့၏စိတ်နေသဘောထားကို နားလည်တတ်ကျွမ်းသူ အားရီယပ်စ် မွန်တာနိုကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။
မွန်တာနိုသည် ဘာသာစကားကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး တစ်နေ့ ၁၁ နာရီအထိ အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ သူသည် စပိန်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံနှင့် ပြင်သစ်ဘာသာဗေဒပညာရှင်တို့၏ ကူညီထောက်ပံ့မှုကို ရခဲ့သည်။ သူတို့၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ နာမည်ကျော် ကော်န်ပလူတန်စီယန် ပိုလီဂလော့တ်ကျမ်းစာအသစ်ကို ပြင်ဆင်ရန် ဖြစ်သည်။ *
လက်တင်ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်း၊ ဂရိစက်ပ်တွားဂျင့်ကျမ်းနှင့် မူရင်းဟေဗြဲကျမ်းအပြင် ပလန်တန်၏ ပိုလီဂလော့တ်ကျမ်းစာအသစ်တွင် လုံးစေ့ပတ်စေ့ပြန်ဆိုထားသော လက်တင်ဘာသာပြန်ကျမ်းနှင့်အတူ အာရမိတ်တာဂွမ်ကျမ်းနှင့် ဆီးရီးယက်ခ်ပက်ရှီတာကျမ်းတို့ပါ ပါဝင်သည်။
ပုံနှိပ်ခြင်းကို ၁၅၆၈ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်။ ကြီးမားသောဤအလုပ်သည် ၁၅၇၃ ခုနှစ်တွင် ပြီးစီးသွားခဲ့သည်။ ထိုခေတ်အချိန်အတွက်ဆိုလျှင် ယင်းသည် လျင်မြန်စွာပြီးစီးခြင်းဖြစ်သည်။ ဒုတိယမြောက်ဘုရင် ဖိလစ် ထံရေးသောစာတစ်စောင်တွင် မွန်တာနိုက ဤသို့ရေးခဲ့သည်– “ဤနေရာတွင် တစ်လအတွင်းပြီးမြောက်သည့်အရာက ရောမတွင် တစ်နှစ်အတွင်းပြီးမြောက်နိုင်သည့်အရာထက် ပို၍များသည်။” ပလန်တန်သည် စာအုပ်ကြီးရှစ်အုပ်တွဲပါသည့် ပိုလီဂလော့တ်ကျမ်းစာအသစ် ၁,၂၁၃ စုံကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ အတွင်းမျက်နှာဖုံးစာမျက်နှာတွင် ဟေရှာယ ၆၅:၂၅ ကို သရုပ်ဖော်ပြထားရာ စားခွက်တစ်ခုတည်းတွင် ငြိမ်းချမ်းစွာအစာစားနေကြသည့် ခြင်္သေ့တစ်ကောင်၊ နွားထီးတစ်ကောင်၊ ဝံပုလွေတစ်ကောင်နှင့် သိုးတစ်ကောင်တို့၏ပုံကို ပုံနှိပ်ဖော်ပြထားသည်။ မချုပ်ရသေးသော စာအုပ်တွဲတစ်စုံ၏တန်ဖိုးမှာ ၇၀ ဂီလ်ဒါးဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်က သာမန်မိသားစုတစ်စု၏ တစ်နှစ်ဝင်ငွေသည် ၅၀ ဂီလ်ဒါးဖြစ်သောကြောင့် ယင်းသည် အတော်များသောဈေးနှုန်းဖြစ်သည်။ စာအုပ်တွဲအပြည့်အစုံကို အဲန့်တ်ဝပ် ပိုလီဂလော့တ် ဟုလူသိများလာသည်။ ဒုတိယမြောက်ဖိလစ်ဘုရင်သည် စာအုပ်ဖြစ်မြောက်ရေးအတွက် ကမကထပြုသူဖြစ်သောကြောင့် ၎င်းစာအုပ်ကို ဘစ်ဘလီယာ ရီဂျီယာ (တော်ဝင်ကျမ်းစာ) ဟုလည်း ခေါ်သည်။
ပုပ်ရဟန်းမင်း ဂရယ်ဂရီ ၁၃ သည် သမ္မာကျမ်းစာကို နှစ်သက်သော်လည်း အားရီယပ်စ် မွန်တာနိုသည် သူ၏လုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်၍ အပြင်းအထန်ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။ အကြောင်းရင်းတစ်ခုမှာ မွန်တာနိုသည် မူရင်းဟေဗြဲကျမ်းကို လက်တင်ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်းထက် သာလွန်ကောင်းမွန်သောကျမ်းအဖြစ် ယူမှတ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သူ့ကိုအဓိကဆန့်ကျင်သူမှာ လက်တင်ဗားလ်ဂိတ်ကျမ်းစာကို အကြွင်းမဲ့အခွင့်အာဏာရှိသည်ဟု သဘောထားသော ဘာသာရေးပညာရှင် စပိန်အမျိုးသား လေယောန် ဒဲ့ကာစ်တရိုဖြစ်သည်။ ဒဲ့ကာစ်တရိုက မွန်တာနိုအား သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူ ဆန့်ကျင်ရေးယုံကြည်ချက်ဖြင့် ကျမ်းချက်ကို ဖျက်ဆီးလိုက်သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ၁ ယောဟန် ၅:၇ ပါ “ကောင်းကင်ဘုံ၌ ခမည်းတော်တစ်ပါး၊ နှုတ် [မြွက်] တော်တစ်ပါး၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်တစ်ပါး၊ သက်သေခံသုံးပါးရှိ၍ ထိုသုံးပါးတို့သည် တစ်လုံးတစ်ဝတည်းဖြစ်တော်မူ၏” ဟူသော ထပ်ဖြည့်သည့်ကျမ်းချက်ကို ဆီးရီးယက်ခ်ပက်ရှီတာကျမ်းတွင် ချန်လှပ်ထားကြောင်း ဒဲ့ကာစ်တရို အထူးသတိပြုမိခဲ့သည်။ သို့သော် အယူမှားသူအဖြစ် သံသယဝင်ခံရသူ မွန်တာနိုတွင် အပြစ်မရှိကြောင်း စပိန်ဘာသာရေးခုံရုံးက ထုတ်ဆင့်ခဲ့သည်။ အဲန့်တ်ဝပ် ပိုလီဂလော့တ်ကျမ်းစာကို အချို့က “၁၆ ရာစုအတောအတွင်းက တစ်ကိုယ်တော်စာပုံနှိပ်သူအားဖြင့် ထုတ်ဝေသည့် အရေးကြီးဆုံးသောစာပုံနှိပ်ခြင်းအောင်မြင်မှု” အဖြစ် ယူမှတ်ခဲ့ကြသည်။
တည်မြဲသောအကျိုးကျေးဇူး
ထိုအချိန်က ပုံနှိပ်သူအများစုတွင် ပုံနှိပ်စက်နှစ်ခု သို့မဟုတ် သုံးခုသာ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ပလန်တန်သည် သူ၏ထုတ်လုပ်နိုင်မှုအမြင့်ဆုံးရောက်ချိန်တွင် အနည်းဆုံးပုံနှိပ်စက် ၂၂ ခုနှင့် အလုပ်သမား ၁၆၀ ရှိနိုင်သည်။ သူသည် စပိန်စကားပြောသည့်နိုင်ငံများတစ်လျှောက်တွင် ရှေ့ဆောင်ပုံနှိပ်သူတစ်ဦးအဖြစ် နာမည်ရခဲ့သည်။
ထိုအချိန်အတောအတွင်း မြေနိမ့်ပိုင်းနိုင်ငံများတွင် စပိန်အစိုးရကို တော်လှန်သည့်အရှိန် မြင့်တက်လျက်ရှိသည်။ အဲန့်တ်ဝပ်ကို ပဋိပက္ခမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်စေခဲ့ကြသည်။ ၁၅၇၆ ခုနှစ်တွင် လစာမရကြသော စပိန်ကြေးစားစစ်သားများသည် ပုန်ကန်ပြီး မြို့ကိုလုယူဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ အိမ်ပေါင်း ၆၀၀ ထက်မက မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ပြီး အဲန့်တ်ဝပ်မြို့၏ထောင်နှင့်ချီသောမြို့သူမြို့သားများ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ကြသည်။ ကုန်သည်ကြီးများသည် မြို့တော်မှ ထွက်ပြေးခဲ့ကြသည်။ ယင်းက ပလန်တန်အတွက် များစွာငွေကြေးဆုံးရှုံးမှုဖြစ်စေခဲ့၏။ ထို့ပြင် သူသည် တော်လှန်သူများကို ဆက်ကြေး မတန်တဆကို အတင်းအဓမ္မပေးခိုင်းခြင်းခံခဲ့ရသည်။
၁၅၈၃ ခုနှစ်တွင် ပလန်တန်သည် အဲန့်တ်ဝပ်မြို့မြောက်ဘက် မိုင် ၆၀ ခန့်အကွာရှိ လိုက်ဒင်မြို့သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ထိုတွင် ပုံနှိပ်တိုက်တစ်ခုကို တည်ထောင်ပြီး ကယ်လ်ဗင်ပရိုတက်စတင့်များ တည်ထောင်ခဲ့သော လိုင်ဒင်တက္ကသိုလ်အတွက် ပုံနှိပ်သူတစ်ဦးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့သည်။ ကက်သလစ်ချာ့ခ်ျအပေါ် သစ္စာမရှိမှုနှင့်ပတ်သက်သော ယခင်စွပ်စွဲချက်များ ပြန်ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အဲန့်တ်ဝပ်မြို့ စပိန်အုပ်ချုပ်မှုအောက် ပြန်လည်ရောက်ရှိပြီးမကြာမီဖြစ်သော ၁၅၈၅ ခုနှစ်၊ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ပလန်တန်သည် ထိုမြို့သို့ပြန်သွားခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် သူသည် အသက် ၆၀ ကျော်နေပြီဖြစ်ပြီး သူ၏ရွှေကွန်ပါပုံနှိပ်တိုက်တွင် တစ်ခုတည်းသောပုံနှိပ်စက်နှင့် အလုပ်သမားလေးဦးသာရှိသည်အထိ ယုတ်လျော့ခဲ့သည်။ ပလန်တန်သည် ပုံနှိပ်တိုက်ကို ပြန်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ယင်းသည် ယခင်အခြေအနေကို မည်သို့မျှ မမီနိုင်တော့ပေ။ ပလန်တန်သည်လည်း ၁၅၈၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁ ရက်နေ့တွင် သေဆုံးသွားခဲ့သည်။
ခရစ်တော့ဖီ ပလန်တန်သည် ၃၄ နှစ်တာကာလအတွင်း စာအုပ်အမျိုးပေါင်း ၁,၈၆၃ မျိုး၊ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နှစ်လျှင် ၅၅ မျိုးနီးပါးကို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ယင်းသည် ယနေ့အချိန်တွင်ပင် ပုဂ္ဂလိကပုံနှိပ်လုပ်ငန်းအတွက် ထူးခြားသောအောင်မြင်မှုဖြစ်ပေလိမ့်မည်! ပလန်တန်ကိုယ်တိုင် ဘာသာရေးတွင် ခိုင်မြဲစွာရပ်တည်ခြင်းမရှိသော်လည်း သူ၏လုပ်ငန်းက ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းနှင့် ပုံနှိပ်အတတ်ပညာကိုသာမက မှုတ်သွင်းခံသမ္မာကျမ်းစာလေ့လာမှုကိုပါ တိုးတက်စေခဲ့သည်။ (၂ တိမောသေ ၃:၁၆) မှန်ပါသည်၊ ပလန်တန်နှင့် သူ့ခေတ်ကပုံနှိပ်သူများသည် နောက်ပိုင်း သာမန်လူတစ်ဦး သမ္မာကျမ်းစာရရှိလာနိုင်စေရန် အရေးပါသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။
[အောက်ခြေမှတ်ချက်များ]
^ အပိုဒ်၊ 3 “မြေနိမ့်ပိုင်းနိုင်ငံများ” ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် မျက်မှောက်ခေတ်ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ နယ်သာလန်နှင့် လပ်စ်ဇမ်းဘတ်ခ်နိုင်ငံများပါဝင်သော ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်နိုင်ငံစပ်ကြားရှိ ကမ်းရိုးတန်းဒေသကို ရည်ညွှန်းသည်။
^ အပိုဒ်၊ 11 ဤဘာသာစုံသမ္မာကျမ်းစာအုပ်ကို ၁၅၁၇ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ယင်းတွင် ဟေဗြဲ၊ ဂရိနှင့် လက်တင်အပြင် အချို့အပိုင်းကို အာရမိတ်ဘာသာစကားဖြင့်ရေးသားသော ကျမ်းချက်များပါဝင်သည်။ ဧပြီ ၁၅၊ ၂၀၀၄ ကင်းမျှော်စင် စာမျက်နှာ ၂၈-၃၁ ပါ “ကော်န်ပလူတန်စီယန် ပိုလီဂလော့တ်ကျမ်း—သမိုင်းဝင်ဘာသာပြန် ကိရိယာ” ကိုရှု။
[စာမျက်နှာ ၁၅ ပါ လေးထောင့်ကွက်/ရုပ်ပုံ]
ပလန်တန်-မိုရီတပ်စ် ပြတိုက်
ပလန်တန်နှင့် သူ၏သားစဉ်မြေးဆက်များနေထိုင်ခဲ့ရာလည်းဖြစ်၊ အလုပ်လုပ်ခဲ့သည့်နေရာလည်းဖြစ်သော အဲန့်တ်ဝပ်မြို့ရှိ အဆောက်အအုံကို ၁၈၇၇ ခုနှစ်တွင် ပြည်သူလူထုပြတိုက်အဖြစ် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ထိုခေတ်ကအသုံးပြုခဲ့သော အခြားပုံနှိပ်တိုက်များ မတည်ရှိတော့ပါ။ ၁၇ နှင့် ၁၈ ရာစုရက်စွဲတပ်ထားသည့် ပုံနှိပ်စက်ငါးခုကို ခင်းကျင်းပြသထားသည်။ ကမ္ဘာတွင် သက်တမ်းအရှည်ဆုံးဟုသိရသော အခြားပုံနှိပ်စက်နှစ်ခုမှာ ပလန်တန်အချိန်ကဖြစ်သည်။ ပုံသွင်းရာတွင်အသုံးပြုသော ပုံနှိပ်စာလုံး ၁၅,၀၀၀ ခန့်၊ သစ်သားဘလောက် ၁၅,၀၀၀ နှင့် ကြေးနီပုံနှိပ်ချပ် ၃,၀၀၀ ကို ပြတိုက်တွင်ပြသထားသည်။ ပြတိုက်ရှိစာကြည့်တိုက်တွင် ၁၅၀၁ ခုနှစ်မတိုင်မီက ပုံနှိပ်ခဲ့သောစာအုပ် ၁၅၄ အုပ်အပါအဝင် ၉ ရာစုမှ ၁၆ ရာစုအချိန်က လက်ရေးစာမူ ၆၃၈ ခုလည်းရှိသည်။ ယင်းတို့တွင် ပလန်တန်၏ထင်ရှားသော အဲန့်တ်ဝပ် ပိုလီဂလော့တ်ကျမ်းစာများထဲမှ တစ်ခုအပြင် ၁၄၆၁ ခုနှစ်မတိုင်မီရက်စွဲတပ်ထားသည့် ဂူတင်ဘာ့ဂ်မူရင်းကျမ်းစာပါဝင်သည်။
[စာမျက်နှာ ၁၅ ပါ ရုပ်ပုံ]
အားရီယပ်စ် မွန်တာနို
[စာမျက်နှာ ၁၆ ပါ ရုပ်ပုံ]
အဲန့်တ်ဝပ် ပိုလီဂလော့တ်တွင် ဟေဗြဲကျမ်း၊ လက်တင် “ဗားလ်ဂိတ်” ကျမ်း၊ ဂရိ “စက်ပ်တွားဂျင့်” ကျမ်းအပြင် လက်တင်ဘာသာပြန်ကျမ်းနှင့်အတူ ဆီးရီးယက်ခ် “ပက်ရှီတာ” ကျမ်းနှင့် အာရမိတ်တာဂွမ်ကျမ်းတို့ ပါဝင်သည်
[Credit Line]
By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen
[Picture Credit Line on page 15]
Both images: By courtesy of Museum Plantin-Moretus/Stedelijk Prentenkabinet Antwerpen