ချစ်သော လုပ်ဖော်ဆောင်ဖက် လုကာ

အချိန်မှာ အေဒီ ၆၅ ခုနှစ်ဖြစ်၏။ နေရာမှာ ရောမမြို့တွင်ဖြစ်သည်။ မိမိသည် တမန်တော်ပေါလု၏မိတ်ဆွေဖြစ်ကြောင်း အခြားသူများသိသွားလျှင် အန္တရာယ်ရှိပြီး မိမိ၏ယုံကြည်ခြင်းကြောင့် ရုံးတင်ခံရနိုင်ကြောင်း လုကာသိသည်။ ပေါလုသည် သေဒဏ်ခံရမည့်ပုံရှိ၏။ သို့သော် ထိုအရေးကြီးသောအချိန်တွင် လုကာတစ်ဦးတည်းသာ ပေါလုနှင့်အတူရှိနေသည်။—၂ တိမောသေ ၄:၆၊ ၁၁။

လုကာသည် မိမိအမည်ဖြင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းတစ်စောင်ရေးခဲ့သောကြောင့် သူ့အမည်ကို ကျမ်းစာဖတ်ရှုသူများ သိထားကြသည်။ လုကာသည် ပေါလုနှင့်အတူ ခရီးရှည်များ သွားလာခဲ့ပြီး ပေါလုက သူ့ကို “ချစ်သောဆရာဝန်လုကာ၊” “ငါ၏လုပ်ဖော်ဆောင်ဖက်” ဟုခေါ်ခဲ့သည်။ (ကောလောသဲ ၄:၁၄၊ ခမ; ဖိလေမုန် ၂၄) ကျမ်းစာတွင် လုကာအကြောင်း အနည်းငယ်သာဖော်ပြပြီး သူ၏အမည်မှာ သုံးကြိမ်သာပါရှိသည်။ သို့သော် လုကာအကြောင်း သင်ဆန်းစစ်ကြည့်လျှင် ထိုသစ္စာရှိခရစ်ယာန်ကို ပေါလုအဘယ်ကြောင့် ချစ်ခင်လေးမြတ်ခဲ့ကြောင်း သိလာပေမည်။

ကျမ်းရေးသူနှင့် ခရစ်ယာန်သာသနာပြု

လုကာခရစ်ဝင်ကျမ်းနှင့် တမန်တော်ကျမ်းကို သော်ဖိလုထံရေးသားထားသောကြောင့် ထိုနှစ်စောင်စလုံးကို လုကာရေးခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ (လုကာ ၁:၄; တမန်တော် ၁:၁) ယေရှုခရစ်၏ဓမ္မအမှုအကြောင်း မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့သိရှိခဲ့သည်ဟု လုကာမဆိုထားပေ။ ယင်းအစား မျက်မြင်သက်သေများထံမှ သိရှိခဲ့သော “ထိုအတ္ထုပ္ပတ္တိအလုံးစုံတို့ကို ရှေးဦးစွာမှစ၍ စေ့စေ့ဖွေရှာလိုက်စစ်” ခဲ့သည်ဟုသာဆိုသည်။ (လုကာ ၁:၁-၄) ထို့ကြောင့် လုကာသည် အေဒီ ၃၃၊ ပင်တေကုတ္တေပွဲနေ့နောက်မှသာ ခရစ်တော်၏နောက်လိုက်တစ်ဦးဖြစ်လာပုံရသည်။

လုကာသည် ရှုရိပြည်၊ အန္တိအုတ်မြို့မှဖြစ်သည်ဟု အချို့ယူဆကြ၏။ ထိုသို့ယူဆရခြင်းမှာ တမန်တော်ကျမ်း၌ ထိုမြို့တွင်ဖြစ်ခဲ့သော အသေးစိတ်ဖြစ်ရပ်များပါရှိပြီး “အသရေရှိသောလူခုနစ်ယောက်” အနက် တစ်ဦးကိုသာ “ယုဒဘာသာဝင်သော အန္တိအုတ်မြို့သား” ဟုဖော်ပြကာ ကျန်ခြောက်ဦး၏မြို့ကို မဖော်ပြထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သူတို့ဆိုကြသည်။ အန္တိအုတ်မြို့သည် လုကာ၏ဇာတိမြို့ဖြစ်သောကြောင့် ထိုသို့အလေးပေးဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့တပ်အပ်မပြောနိုင်ပေ။—တမန်တော် ၆:၃-၆။

တမန်တော်ကျမ်းတွင် လုကာ၏အမည် မပါရှိသော်လည်း ကျမ်းပိုဒ်အချို့၌ “ငါတို့” ဟူသောနာမ်စားကို သုံးနှုန်းထားရာ ထိုကျမ်းတွင်ဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်အချို့တွင် သူကိုယ်တိုင်ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ အာရှမိုင်းနားတစ်လျှောက် ပေါလုနှင့်သူ့အပေါင်းပါများ သွားခဲ့သောခရီးစဉ်အကြောင်း ရေးသားရာတွင် “သူတို့သည် . . . မုသိပြည်အနားမှာလျှောက်၍ တရောမြို့သို့ရောက်ကြ၏” ဟုသူဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုမြို့တွင် “မာကေဒေါနိပြည်သို့ကူးပါ။ ငါတို့ကိုမစပါ” ဟု မာကေဒေါနိလူတစ်ယောက် တောင်းပန်သောအဆင်းအာရုံကို ပေါလုမြင်ခဲ့သည်။ ‘ထိုအဆင်းအာရုံကိုမြင်ရလျှင် မာကေဒေါနိပြည်၌ ဧဝံဂေလိတရားကိုဟောစေခြင်းငှာ သခင်ဘုရားသည် ငါတို့ကိုခေါ်တော်မူသည်ဟု ငါတို့သဘောကျသဖြင့် ထိုပြည်သို့သွားခြင်းငှာ ချက်ချင်းရှာကြံကြ၏’ ဟု လုကာဆက်ဖော်ပြသည်။ (တမန်တော် ၁၆:၈-၁၀) “သူတို့” ဟူသောအသုံးအနှုန်းမှ “ငါတို့” ဟုပြောင်းလဲသုံးနှုန်းခြင်းက လုကာသည် တရောမြို့တွင် ပေါလုနှင့်အတူရှိနေကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ထို့နောက် ဖိလိပ္ပိမြို့တွင် ဟောပြောခြင်းအကြောင်း ဖော်ပြရာတွင် “ငါတို့” ဟူသော ပြောသူနာမ်စားကို အသုံးပြုထားသောကြောင့် သူလည်း အပါအဝင်ဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ သူဤသို့ရေးခဲ့၏– ‘ဥပုသ်နေ့၌ ငါတို့သည် မြို့ပြင်သို့ထွက်လျှင် တရားဇရပ်ရှိတတ်ရာ မြစ်နားသို့သွား၍ထိုင်ပြီး မှ ထိုအရပ်၌စည်းဝေးသောမိန်းမတို့အား ဟောပြောကြ၏။’ ရလဒ်အနေဖြင့် လုဒိနှင့်သူ၏အိမ်သူအိမ်သားတို့သည် သတင်းကောင်းကို လက်ခံပြီး နှစ်ခြင်းခံကြသည်။—တမန်တော် ၁၆:၁၁-၁၅။

ဖိလိပ္ပိမြို့တွင် ပေါလုသည် အနာဂတ်ကိုဟောသော “နတ်ဝင်” အစေခံမလေးတစ်ဦးကို ကုသပေးရာ ဆန့်ကျင်မှုများနှင့် ကြုံရလေသည်။ သူ၏သခင်တို့သည် စီးပွားပျက်သွားကြောင်းသိမြင်လျှင် ပေါလုနှင့် သိလတို့ကို ဖမ်းဆီးရိုက်နှက်ပြီးနောက် ထောင်ချလိုက်ကြ၏။ လုကာသည် ဖမ်းဆီးခံရပုံမပေါ်ပေ၊ အကြောင်းမှာ သူသည် “သူတို့” ဟူသော အပြောခံနာမ်စားကိုသုံးပြီး သူတို့၏အတွေ့အကြုံကို ဖော်ပြထား၍ဖြစ်သည်။ ထောင်မှလွတ်ပြီးနောက် “သူတို့ [ပေါလုနှင့်သိလ] သည် . . . ညီအစ်ကိုတို့နှင့် တွေ့ဆုံလျှင် အားပေးတိုက်တွန်းပြီးနောက် ထွက်ခွာသွားကြ၏။” ဖိလိပ္ပိသို့ ပေါလုနောက်တစ်ကြိမ်ပြန်သွားချိန်တွင်မူ လုကာသည် မိမိကိုယ်ကို ပြောသူနာမ်စားအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ (တမန်တော် ၁၆:၁၆-၄၀၊ ကဘ; ၂၀:၅၊ ၆) ထို့ကြောင့် ဖိလိပ္ပိမြို့ရှိ ဓမ္မအမှုလုပ်ငန်းကိုဦးစီးရန် ထိုတွင် လုကာနေရစ်ခဲ့ပုံရသည်။

အချက်အလက်များကို စုစည်းခြင်း

လုကာသည် မိမိ၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းနှင့် တမန်တော်ကျမ်းကို ရေးသားရာတွင် အကြောင်းအရာများကို မည်သို့ရရှိခဲ့သနည်း။ တမန်တော်ကျမ်းတွင် မိမိကိုယ်တိုင်ပါဝင်သောအပိုင်းများအရ ဖိလိပ္ပိမှ ယေရုရှလင်သို့ ပေါလု၏အပြန်ခရီးတွင် လုကာလိုက်သွားကြောင်း သိရသည်။ လမ်းတွင် ပေါလုနှင့်အဖော်များသည် ကဲသရိမြို့ရှိ ခရစ်ယာန်သာသနာပြုဆရာ ဖိလိပ္ပု၏အိမ်သို့ဝင်၍နေကြ၏။ (တမန်တော် ၂၀:၆; ၂၁:၁-၁၇) ရှမာရိမြို့တွင် အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်သာသနာပြုလုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်သော အချက်အလက်များကို ဖိလိပ္ပုထံမှ လုကာရရှိနိုင်ခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ဖိလိပ္ပုသည် ယခင်က ရှမာရိမြို့တွင် ဟောပြောခဲ့၍ဖြစ်သည်။ ယေရုရှလင်မြို့သို့ရောက်သော် ပေါလု ထပ်မံအဖမ်းခံခဲ့ရသည်။ (တမန်တော် ၈:၄-၂၅) အခြားအချက်အလက်များကို လုကာမည်သို့ရရှိခဲ့သနည်း။

ကဲသရိတွင် ပေါလုနှစ်နှစ်အကျဉ်းချခံရစဉ် လုကာသည် မိမိ၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းအတွက် အချက်အလက်များကို ရှာဖွေရန် အခွင့်အရေးရခဲ့ဟန်တူသည်။ ကဲသရိနှင့်သိပ်မဝေးသော ယေရုရှလင်တွင် ယေရှု၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်မှတ်တမ်းများကို သူရှာဖွေစုံစမ်းနိုင်ခဲ့သည်။ ယေရှု၏ဘဝနှင့်ဓမ္မအမှုဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များစွာကို လုကာမှတ်တမ်းတင်ခဲ့ပြီး ယင်းက သူ၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို တစ်မူထူးခြားစေခဲ့၏။ ကျမ်းပညာရှင်တစ်ဦးက ထိုသို့ထူးခြားသောအဖြစ်အပျက် ၈၂ ခုရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

လုကာသည် နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်မွေးဖွားခြင်းအကြောင်းကို ယောဟန်၏မိခင်ဧလိရှဗက်ထံမှ သိခဲ့ပုံရသည်။ ယေရှုမွေးဖွားခြင်းနှင့် အစောပိုင်းအသက်တာအကြောင်း အသေးစိတ်ကို ယေရှု၏မိခင်မာရိထံမှ သိခဲ့ဟန်တူသည်။  (လုကာ ၁:၅–၂:၅၂) အံ့ဖွယ်နည်းဖြင့်ငါးဖမ်းခြင်းအကြောင်းကို ပေတရု၊ ယာကုပ် သို့မဟုတ် ယောဟန်တို့က ပြောပြခြင်းဖြစ်ပေမည်။ (လုကာ ၅:၄-၁၀) လူသားချင်းမေတ္တာပြသော ရှမာရိလူ၊ ပျောက်သွားသောငွေတစ်ပြား၊ ဖြုန်းတီးသောသား၊ သူဌေးနှင့်လာဇရုစသည့် ယေရှု၏ပုံဥပမာများကို လုကာခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင်သာ တွေ့ရှိနိုင်သည်။—လုကာ ၁၀:၂၉-၃၇; ၁၅:၈-၃၂; ၁၆:၁၉-၃၁။

လုကာသည် လူတို့ကို အထူးစိတ်ဝင်စားသည်။ မာရိပူဇော်သော စင်ကြယ်ခြင်းယဇ်၊ မုဆိုးမ၏သားရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၊ ယေရှု၏ခြေကို အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဆီလိမ်းခြင်းအကြောင်းတို့ကို သူမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ခရစ်တော်ကို အလုပ်အကျွေးပြုသောအမျိုးသမီးများအကြောင်း၊ မာရိနှင့်မာသတို့ ကိုယ်တော်ကို ဧည့်ဝတ်ပြုခြင်းအကြောင်း သူဖော်ပြသည်။ ကျောကုန်းသောအမျိုးသမီးတစ်ဦး၊ ရေဖျဉ်းနာစွဲသူတစ်ဦးနှင့် နူနာစွဲသူဆယ်ဦးတို့ကို ကုသပေးခြင်းအကြောင်း လုကာခရစ်ဝင်ကျမ်းက ဖော်ပြသည်။ အရပ်ပုသောကြောင့် ယေရှုကိုမြင်နိုင်ရန် သစ်ပင်ပေါ်တက်ကြည့်သူ ဇက္ခဲ၊ ခရစ်တော်ဘေးမှ နှက်တိုင်တင်ခံရသောလူဆိုးတစ်ဦး နောင်တယူခြင်းအကြောင်းကိုလည်း လုကာမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။—လုကာ ၂:၂၄; ၇:၁၁-၁၇၊ ၃၆-၅၀; ၈:၂၊ ၃; ၁၀:၃၈-၄၂; ၁၃:၁၀-၁၇; ၁၄:၁-၆; ၁၇:၁၁-၁၉; ၁၉:၁-၁၀; ၂၃:၃၉-၄၃။

လူသားချင်းမေတ္တာပြသောရှမာရိလူပုံဥပမာတွင် ဒဏ်ရာကိုကုသပုံအကြောင်း လုကာမှတ်တမ်းတင်ထားသည်မှာ မှတ်သားစရာပင်။ ပိုးသတ်ဆေးအဖြစ် စပျစ်ရည်ကိုသုံးခြင်း၊ ဝေဒနာသက်သာစေရန် ဆီထည့်ပေးခြင်း၊ အဝတ်နှင့်စည်းပေးခြင်းအပါအဝင် ယေရှု၏ဖော်ပြချက်များကို လုကာမှတ်တမ်းတင်ခြင်းက ဆရာဝန်တစ်ဦး၏စိတ်ဝင်စားမှုကို ဖော်ပြသည်။—လုကာ ၁၀:၃၀-၃၇။

အကျဉ်းသား၏အပေါင်းအဖော်

လုကာသည် တမန်တော်ပေါလုကို စောင့်ရှောက်ပေးခဲ့သည်။ ကဲသရိမြို့တွင် ပေါလုထောင်ကျစဉ် ရောမဘုရင်ခံဖေလဇ်မင်းက “သူ၏အဆွအမျိုးတို့သည် သူ့ထံသို့လာ၍လုပ်ကျွေးကြစေ” ဟုအမိန့်ထုတ်ခဲ့၏။ (တမန်တော် ၂၄:၂၃) ထိုသို့အလုပ်အကျွေးပြုသူများတွင် လုကာလည်း ပါဝင်ခဲ့ပုံရသည်။ ပေါလုသည် ကျန်းမာရေးမကောင်းသောကြောင့် “ချစ်သောဆရာဝန်လုကာ” က သူ့ကိုကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်ခဲ့ပေမည်။—ကောလောသဲ ၄:၁၄၊ ခမ; ဂလာတိ ၄:၁၃။

ရောမဧကရာဇ်ထံ အယူခံဝင်မည်ဟု ပေါလုဆိုသောအခါ ဘုရင်ခံဖေတ္တုက သူ့ကို ရောမသို့စေလွှတ်သည်။ လုကာသည် အီတလီအထိ ရေကြောင်းခရီးရှည်တွင် ပေါလုနှင့်အတူလိုက်ပါလာပြီး သူတို့ကြုံတွေ့ရသော သင်္ဘောပျက်ခြင်းအကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ (တမန်တော် ၂၄:၂၇; ၂၅:၉-၁၂; ၂၇:၁၊ ၉-၄၄) ရောမမြို့ရှိအိမ်တွင် အကျယ်ချုပ်နေရစဉ် ပေါလုသည် စာများစွာရေးသားခဲ့ပြီး လုကာအကြောင်းကို စာနှစ်စောင်တွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ (တမန်တော် ၂၈:၃၀; ကောလောသဲ ၄:၁၄; ဖိလေမုန် ၂၄) ထိုနှစ်နှစ်အတွင်း တမန်တော်ကျမ်းကို လုကာရေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။

ရောမမြို့ရှိ ပေါလု၏အိမ်တွင် ဘုရားရေးရာလုပ်ငန်းများနှင့် အလုပ်များနေကြပေမည်။ ထိုတွင် လုကာသည် ပေါလု၏အခြားလုပ်ဖော်ဆောင်ဖက်များဖြစ်သော တုခိတ်၊ အာရိတ္တာခု၊ မာကု၊ ယုတ္တု၊ ဧပဖြ၊ ဩနေသိမ်တို့နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့ပေမည်။—ကောလောသဲ ၄:၇-၁၄။

ပေါလုသည် ဒုတိယအကြိမ်ထောင်ကျပြီး သေတော့မည်ဟုထင်ခဲ့စဉ် အခြားသူများ သူ့ကိုစွန့်ခွာသွားသော်လည်း သစ္စာရှိ၍ရဲရင့်သောလုကာသည် သူ့ကိုကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်ခဲ့၏။ လုကာသည် သူ့လွတ်လပ်ခွင့်ကို အဆုံးရှုံးခံပြီး ထိုတွင်နေခဲ့ပုံရသည်။ “လုကာတစ်ယောက်တည်းသာ ငါ့ထံမှာရှိ၏” ဟူသောပေါလု၏စကားကို လုကာကိုယ်တိုင် ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပေမည်။ ထို့နောက် မကြာမီ ရောမထုံးစံအရ ပေါလု ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံရသည်။—၂ တိမောသေ ၄:၆-၈၊ ၁၁၊ ၁၆။

လုကာသည် ကိုယ်ကျိုးစွန့်စိတ်ဓာတ်ရှိပြီး ကျိုးနွံသူဖြစ်၏။ သူ့ပညာကို ဝါကြွားရန်၊ လူတို့၏ အာရုံစိုက်မှုခံရရန် မကြိုးစားခဲ့ပေ။ ဆရာဝန်တစ်ဦးအဖြစ် အသက်မွေးနိုင်သော်လည်း ဘုရားသခင့်နိုင်ငံတော်အကျိုးတိုးတက်ရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ကျွန်ုပ်တို့လည်း လုကာနည်းတူ ကိုယ်ကျိုးစွန့်၍ သတင်းကောင်းကိုဟောပြောပြီး ယေဟောဝါ၏ဘုန်းထင်ရှားရန် နှိမ့်ချစိတ်ဖြင့် အမှုဆောင်နိုင်ကြပါစေ။—လုကာ ၁၂:၃၁။

[စာမျက်နှာ ၁၉ ပါ လေးထောင့်ကွက်]

သော်ဖိလုကား မည်သူနည်း

လုကာသည် မိမိ၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းနှင့် တမန်တော်ကျမ်းကို သော်ဖိလုထံရေးသားခဲ့သည်။ လုကာခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင် သူ့ကို “အလွန်မြတ်သော သော်ဖိလု” ဟုခေါ်ဆိုထားသည်။ (လုကာ ၁:၄) “အလွန်မြတ်သော” ဟူသည် ချမ်းသာကြွယ်ဝသော ကျော်ကြားသူများနှင့် ရောမအစိုးရအရာရှိများကို ခေါ်ဝေါ်သောအသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။ ယုဒပြည်၏ ရောမဘုရင်ခံဖေတ္တုကို တမန်တော်ပေါလု ထိုသို့ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။—တမန်တော် ၂၆:၂၅။

သော်ဖိလုသည် ယေရှုအကြောင်း ကြားဖူးပြီး စိတ်ဝင်စားသူတစ်ဦးဖြစ်သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ မိမိ၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းမှတ်တမ်းက သော်ဖိလု “သင်ပြီးသော အကြောင်းအရာတို့သည် ဧကန်အမှန်ဖြစ်ကြောင်းကို” သိစေလိမ့်မည်ဟု လုကာမျှော်လင့်ခဲ့သည်။—လုကာ ၁:၄။

ဂရိကျမ်းပညာရှင်ရစ်ချဒ်လဲန်စကီး၏အဆိုအရ လုကာသည် သော်ဖိလုကို “အလွန်မြတ်သော” ဟုခေါ်ဝေါ်သောကြောင့် သော်ဖိလုသည် ယုံကြည်သူမဖြစ်နိုင်၊ အကြောင်းမှာ “ခရစ်ယာန်စာပေများတွင် . . . မည်သည့်ခရစ်ယာန်ညီအစ်ကို,ကိုမျှ ထိုဂုဏ်ပုဒ်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်လေ့မရှိ။” နောက်ပိုင်းတွင် တမန်တော်ကျမ်းကို လုကာရေးသောအခါ “အလွန်မြတ်သော” ဟူသည့်ဂုဏ်ပုဒ်ကို မသုံးတော့ဘဲ “အိုသော်ဖိလု” ဟူ၍သာ ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ (တမန်တော် ၁:၁) လဲန်စကီး ဤသို့ကောက်ချက်ချ၏– “လုကာသည် မိမိ၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို သော်ဖိလုထံရေးသောအခါ ထိုပုဂ္ဂိုလ်သည် ခရစ်ယာန်တစ်ဦးမဖြစ်သေးသော်လည်း ခရစ်ယာန်ဘာသာကို အလွန်စိတ်ဝင်စားသည်။ သို့သော် တမန်တော်ကျမ်းကို သူ့ထံသို့ လုကာပို့ပေးစဉ် သူသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်ဖြစ်နေပြီ။”