ရှေးခေတ် လစ်ဒီးယားနိုင်ငံသည် ယနေ့ ကျွန်ုပ်တို့အပေါ် အကျိုးသက်ရောက်ပုံ

သင်သည် ရှေးခေတ်လစ်ဒီးယားနိုင်ငံအကြောင်း ကြားဖူးချင်မှကြားဖူးပေမည်၊ ထို့ကြောင့် ထိုတွင်ရှာဖွေတွေ့ ရှိမှုတစ်ခုက ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးလုပ်ဆောင်နည်းကို ပြောင်းလဲစေခဲ့ကြောင်း သိရှိရလျှင် သင်အံ့အားသင့်သွားပေမည်။ ထို့ပြင် လစ်ဒီးယားနိုင်ငံသားတို့၏တီထွင်မှုတစ်ခုက နားလည်ရခက်နေသော ကျမ်းစာပရောဖက်ပြုချက်တစ်ခုကို ရှင်းလင်းနားလည်စေကြောင်းကိုလည်း သိရသည့်အခါ ကျမ်းစာဖတ်ရှုသူများ အံ့အားသင့်သွားပေမည်။ လစ်ဒီးယားနိုင်ငံသားတို့သည် အဘယ်အရာကို ရှာဖွေတွေ့ ရှိခဲ့သနည်း။ ယင်းကိုမဖြေဆိုမီ မေ့ပျောက်လုနီးပါးဖြစ်နေသော ထိုအင်ပါယာအကြောင်းလေ့လာခြင်းက စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်ပေမည်။

 လစ်ဒီးယားနိုင်ငံ၏ဘုရင်များသည် သာဒိမြို့တော်မှနေ၍ အုပ်ချုပ်သည်၊ ထိုမြို့သည် ထိုအချိန်၌ အာရှမိုင်းနားဟုခေါ်သော၊ ယခု တူရကီဟုခေါ်သောဒေသ၏အနောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသည်။ လစ်ဒီးယား၏နောက်ဆုံးဘုရင် ခရိုအက်စပ်စ်သည် ကျိကျိတက်ချမ်းသာသော်လည်း သူ၏အင်ပါယာသည် ဘီစီ ၅၄၆ ခန့်တွင် ပါးရှားဘုရင် မဟာကုရုလက်အောက် ကျရောက်ခဲ့သည်၊ ထိုကုရုဘုရင်သည် နှစ်အနည်းငယ်ကြာသော် ဗာဗုလုန်အင်ပါယာကို အနိုင်ရခဲ့သူဖြစ်၏။

လစ်ဒီးယားနိုင်ငံမှ ဆန်းသစ်တီထွင်တတ်သော စီးပွားရေးသမားများသည် ဒင်္ဂါးများကို စတင်အသုံးပြုခဲ့သူများဖြစ်သည်ဟုပင် ပြောစမှတ်ပြုကြသည်။ ရွှေနှင့်ငွေတို့ကို ငွေကြေးအဖြစ် ကြာမြင့်စွာကပင် အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း ရွှေချောင်းနှင့်ရွှေကွင်းများ၏ အရွယ်အစားမတူညီမှုကြောင့် လူတို့သည် အရောင်းအဝယ်ကိစ္စတိုင်းတွင် ငွေကြေးကိုချိန်တွယ်ခဲ့ရသည်။ ဥပမာ၊ ဣသရေလနိုင်ငံတွင် ဘုရားသခင်၏ပရောဖက်ယေရမိသည် လယ်မြေအချို့ကိုဝယ်ယူကာ “လယ်ဖိုးငွေ တစ်ဆယ့်ခုနစ်ကျပ်ကို ချိန်ပေးလေ၏” ဟုရေးခဲ့သည်။—ယေရမိ ၃၂:၉။

လစ်ဒီးယားနိုင်ငံတွင် ယေရမိနှင့်တစ်ခေတ်တည်းသားများသည် လွယ်ကူစွာကူးသန်းရောင်းဝယ်နိုင်သော နည်းလမ်းတစ်ခု တွေ့ရှိခဲ့ကြ၏၊ ယင်းမှာ စံအလေးချိန်ရှိပြီး တရားဝင်တံဆိပ် ခတ်နှိပ်ထားသောဒင်္ဂါးများ အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။ လစ်ဒီယား၏ဦးဆုံးဒင်္ဂါးများကို သဘာဝအလျောက် ရွှေနှင့်ငွေရောစပ်ထားသော မိုးကြိုးသတ္တုဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ခရိုအက်စပ်စ်သည် ဘုရင်ဖြစ်လာချိန်တွင် ယင်းတို့ကို ရွှေစင်၊ ငွေစင်နှင့်ပြုလုပ်သော ရွှေဒင်္ဂါး၊ ငွေဒင်္ဂါးများဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ လစ်ဒီးယားနိုင်ငံသားတို့သည် သတ္တုနှစ်မျိုးဖြင့် ဒင်္ဂါးသွန်းလုပ်နည်းစနစ်ကို တီထွင်ခဲ့ပြီး ၎င်းငွေကြေးစနစ်တွင် အရည်အသွေးနိမ့်သောသတ္တုဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဒင်္ဂါး ၁၂ ခုသည် ပိုအရည်အသွေးမြင့်သောသတ္တုဖြင့် ပြုလုပ်သည့်ဒင်္ဂါးတစ်ပြားနှင့် တူညီသည်။ သို့သော် ထိုစနစ်ကြောင့် အရည်အသွေးညံ့သတ္တုများနှင့် ရောစပ်ထားသော ရွှေဒင်္ဂါးအတု၏အန္တရာယ်ကိုလည်း စိုးရိမ်ရသည်။ ကုန်သည်များသည် ရွှေစစ်မစစ် စမ်းသပ်ရန် လွယ်ကူသောနည်းလမ်းတစ်ခု လိုအပ်သည်။

လစ်ဒီးယားနိုင်ငံသားများ ရှာဖွေတွေ့ရှိသော လစ်ဒီယားကျောက်ဟုခေါ်သည့် ဒေသထွက်အနက်ရောင်ကျောက်တစ်မျိုးက ထိုပြဿနာကို ပြေလည်စေခဲ့သည်။ အနည်းငယ်ကြမ်းတမ်းသော ထိုကျောက်မျက်နှာပြင်ပေါ် ဒင်္ဂါးတစ်ခုကို ပွတ်တိုက်လိုက်သောအခါ ကျောက်သားအနည်းငယ်ပွန်း၍ အစင်းကြောင်းထင်သွားသည်။ ယင်းကို သတ်မှတ်ရွှေသားပါဝင်သည်ဟုဆိုသော နမူနာအပ်ချောင်းဖြင့်ခြစ်လိုက်သည့် အစင်းကြောင်းအရောင်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်းဖြင့် ဒင်္ဂါး၏ရွှေပါဝင်မှုကို သိရှိနိုင်သည်။ ထိုရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဖြစ်သော မှတ်ကျောက်ဖြင့်စမ်းသပ်နည်းသည် ဒင်္ဂါးစစ်မစစ် သိရှိစေနိုင်သည်။ မှတ်ကျောက်အကြောင်း သိရှိခြင်းက ကျမ်းစာကိုနားလည်နိုင်ရန် မည်သို့ကူညီပေးသနည်း။

သမ္မာကျမ်းစာမှ ပုံဆောင်မှတ်ကျောက်များ

ရွှေကို မှတ်ကျောက်ဖြင့်စစ်ဆေးခြင်းသည် ကုန်သည်များအကြား အသုံးတွင်လာသည်နှင့်အမျှ “မှတ်ကျောက်” ဟူသောစကားလုံးသည် စမ်းသပ်စစ်ဆေးနည်းစနစ်တစ်ခုဟူသော အဓိပ္ပာယ်တွင်လာသည်။ ကျမ်းစာအပိုင်းအချို့ကိုရေးသားခဲ့သော ဂရိဘာသာစကားတွင် ယင်းစကားလုံးသည် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းဖြင့် စမ်းသပ်ခံရသော အမျိုးသားများခံစားရသည့် ပြင်းထန်သောဝေဒနာကိုလည်း ဆိုလိုသည်။

ထောင်သားများကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများမှာ ထောင်မှူးများဖြစ်သောကြောင့် “မှတ်ကျောက်” မှဆင်းသက်လာသော စကားလုံးသည် ထောင်မှူးများနှင့်လည်း သက်ဆိုင်၏။ ထို့ကြောင့် ယေရှု၏ပုံဥပမာပါ ကျေးဇူးကန်းသောကျွန်ကို “ထောင်မှူးတို့” လက်သို့အပ်လိုက်ကြောင်း ကျမ်းစာကဖော်ပြသည်၊ ဘာသာပြန်ကျမ်းအချို့တွင် “ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူတို့” ဟုဆိုထားသည်။ (မဿဲ ၁၈:၃၄၊ ကဘ; အမေရိကန်စံကျမ်းစာ၊ ဂျိမ်းဘုရင်ဘာသာပြန်ကျမ်း) ထိုကျမ်းချက်နှင့်ပတ်သက်၍ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စံကျမ်းစာစွယ်စုံကျမ်းက ဤသို့ကောက်ချက်ချ၏– “ထောင်ကျခြင်းကို ‘ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု’ အဖြစ် ယူမှတ်နိုင်သောကြောင့် ‘ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူတို့’ ဟူသောစကားလုံးသည် ထောင်မှူးများကို ဆိုလိုကြောင်း သဘောပေါက်သင့်သည်။” ယင်းက စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကျမ်းချက်တစ်ခုကို နားလည်စေသည်။

ပြေလည်သွားသောပဟေဠိ

ကျမ်းစာကို စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့်ဖတ်ရှုသူများသည် စာတန်၏ဇာတ်သိမ်းကို ကြာမြင့်စွာကပင် စဉ်းစားခဲ့ကြသည်။ ကျမ်းစာက ဤသို့ဆို၏– ‘စာတန်ကိုလည်း သားရဲနှင့်မိစ္ဆာပရောဖက်ရှိရာ  ကန့်နှင့်ရောနှောသောမီးအိုင်ထဲသို့ ချပစ်လျှင် သူတို့သည် နေ့ညမပြတ် ကမ္ဘာအဆက်ဆက် ပြင်းစွာသောဝေဒနာ [“ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊” ခမ] ကို ခံရကြလတ္တံ့။’ (ဗျာ. ၂၀:၁၀) တစ်စုံတစ်ဦးကို ထာဝစဉ်ညှဉ်းဆဲရန် ယေဟောဝါ အပ်လိုက်ခြင်းက ကိုယ်တော်၏ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၊ တရားမျှတမှုနှင့် အမှန်ပင်ဆန့်ကျင်သည်။ (ယေရမိ ၇:၃၁) ထို့ပြင် ကျမ်းစာတွင် ထာဝရအသက်ကို အပြစ်ဒဏ်အဖြစ်မဟုတ်ဘဲ ဆုကျေးဇူးအဖြစ် ဖော်ပြ၏။ (ရောမ ၆:၂၃) ထို့ကြောင့် ဗျာ. ၂၀:၁၀ ကို ပုံဆောင်စကားဖြင့်ရေးသားခဲ့ကြောင်း ရှင်းနေပါသည်။ သားရဲနှင့်မီးအိုင်သည် ပုံဆောင်ချက်ဖြစ်၏။ (ဗျာ. ၁၃:၂; ၂၀:၁၄) သို့ဆိုလျှင် ထိုညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းလည်း ပုံဆောင်ချက်ဖြစ်သလော။ ထိုအသုံးအနှုန်းသည် အဘယ်အရာကို ဆိုလိုနိုင်သနည်း။

ကျွန်ုပ်တို့သိရှိခဲ့သည့်အတိုင်း “ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု” ဟူသော ဂရိစကားလုံးသည် “မှတ်ကျောက်” ဟူသောစကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာပြီး ထောင်တွင် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းကိုလည်း ဆိုလိုနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် စာတန် ထာဝစဉ်ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရခြင်းသည် အလုံခြုံအခိုင်ခံ့ဆုံး အကျဉ်းထောင်တွင် ထာဝစဉ်ချုပ်နှောင်ခံရခြင်းနှင့်တူသော သေဆုံးခြင်းကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် လစ်ဒီးယားနိုင်ငံ၏ မှတ်ကျောက်ဖြင့်စစ်ဆေးသည့်နည်းက ဘုရားသခင်၏ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့်မဆန့်ကျင်သော ထို “ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း” နှင့်ပတ်သက်သည့် အကြောင်းတစ်ခုကို သဘောပေါက်စေသည်။ ဘာသာစကားအချို့တွင် “မှတ်ကျောက်” တစ်ခုသည် အရာဝတ္တုများကို စစ်ဆေးစမ်းသပ်သော စံတစ်ခုဖြစ်၏။ ဥပမာ၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားတွင် “မှတ်ကျောက်” ကို “ပစ္စည်းတစ်ခုစစ်မစစ်၊ အရည်အသွေးပြည့်မပြည့် ပိုင်းဖြတ်နိုင်ရန် စမ်းသပ်မှုတစ်ခု သို့မဟုတ် စံတစ်ခု” ဟုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ ထို့ကြောင့် စာတန်ကို ထာဝစဉ် “ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း” က သူခံရသောတရားစီရင်ခြင်းသည် ထာဝရမှတ်ကျောက်ဖြစ်မည်ကို ဆိုလိုသည်၊ နောင်တွင်ပေါ်ပေါက်လာသော မည်သည့်ပုန်ကန်မှုကိုမဆို ထိုမှတ်ကျောက်ဖြင့် စစ်ဆေးမည်ဖြစ်သည်။ နောင်တွင် တစ်ဦးဦးက ယေဟောဝါ၏အုပ်ချုပ်မှုကို စိန်ခေါ်လာလျှင် ထိုသူမှားယွင်းကြောင်း သက်သေထူရန် ကာလကြာရှည်စွာစမ်းသပ်ဖို့ လိုတော့မည်မဟုတ်ပေ။

လစ်ဒီးယားနိုင်ငံ၏ မှတ်ကျောက်ဖြင့်စစ်ဆေးစမ်းသပ်နည်းကို နေရာအနှံ့မှကုန်သည်များ အသုံးပြုရသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် ယင်း၏ပုံဆောင်ချက်ကိုနားလည်ခြင်းက စာတန်၏ဇာတ်သိမ်းကို သိရှိစေသည်။ သူ၏ဇာတ်သိမ်းက တရားစီရင်မှုမှတ်ကျောက်အဖြစ် ထာဝရသက်သေဖြစ်နေပြီး နောင်တွင်ပုန်ကန်မှုပေါ်ပေါက်လာလျှင် ဘုရားသခင်သည် ဘယ်တော့မျှ သည်းခံခွင့်ပြုထားဖို့လိုမည်မဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။—ရောမ ၈:၂၀၊ ၂၁။

[စာမျက်နှာ ၂၃ မှအဓိကအချက်]

စာတန်ကို ပုံဆောင်သဘောအရ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းက သူခံရသောတရားစီရင်ခြင်းသည် ထာဝရမှတ်ကျောက်ဖြစ်မည်ကို ဆိုလို

[စမျက်နှာ ၂၁ ပါမြေပုံ]

(အသေးစိတ်ကို စာအုပ်တွင် ကြည့်ပါ)

ပင်လယ်နက်

လစ်ဒီးယားနိုင်ငံ

သာဒိမြို့

မြေထဲပင်လယ်

[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါပုံစာ]

ရှေးခေတ်သာဒိမြို့အပျက်အယွင်းများ

[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါအသိအမှတ်ပြုစာ]

မိုးကြိုးဒင်္ဂါး– Courtesy Classical Numismatic Group, Inc.

[စာမျက်နှာ ၂၂ ပါပုံစာ]

ရှေးအချိန်က ငွေများချိန်တွယ်ရန် ချိန်ခွင်ကိုအသုံးပြု

[အသိအမှတ်ပြုစာ]

E. Strouhal/Werner Forman/Art Resource, Ny

[Caption on page 23]

မှတ်ကျောက်ဖြင့်စစ်ဆေးခြင်းကို မျက်မှောက်ခေတ်အထိ အသုံးပြုနေ

[အသိအမှတ်ပြုစာ]

Coins: Courtesy Classical Numismatic Group, Inc.; touchstone: Science Museum/Science & Society Picture Library