ဂရိယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသော လူ့ဘောင်မှ အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်များ

ပထမရာစုခရစ်ယာန်များ ဟောပြောခဲ့သူအများစုမှာ ဂရိစကားပြောသူများဖြစ်ကြသည်။ ယေရှုနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းတရားကို ထောက်ပြရန် သူတို့အသုံးပြုခဲ့သည့်ကျမ်းစာကို ဂရိစကားဖြင့်ရရှိနိုင်သည်။ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာစောင်များဟု ခေါ်တွင်လာသည့်ကျမ်းကို ရေးသားရန် ညွှန်ကြားခံရချိန်တွင် ကျမ်းရေးသူအများစုသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှုနှင့်အကျွမ်းဝင်သူများ အလွယ်တကူနားလည်မည့် အသုံးအနှုန်းများနှင့်ပုံဥပမာများကို အသုံးပြုကာ ဂရိစကားဖြင့်ရေးသားခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ယေရှု၊ ကိုယ်တော်၏တမန်တော်များနှင့် ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာစောင်များကို ရေးသားသူမည်သူမျှ ဂရိလူမျိုးများမဟုတ်ကြပါ။ အမှန်မှာ သူတို့အားလုံးသည် ဂျူးများဖြစ်ကြ၏။—ရောမ ၃:၁၊ ၂။

သို့ဆိုလျှင် ဂရိစကားသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာတရားပျံ့နှံ့ရေးတွင် မည်သည့်နည်းဖြင့် ဤမျှအဓိကကျလာသနည်း။ ပထမရာစုမှ ခရစ်ယာန်သာသနာပြုများနှင့် ကျမ်းရေးသူများသည် ဂရိစကားပြောပရိသတ်များ နှစ်သက်လက်ခံစေရန် သူတို့၏သတင်းတရားကို မည်သို့တင်ဆက်ခဲ့ကြသနည်း။ ရှေးခေတ်သမိုင်းမှ ထိုကာလကို ကျွန်ုပ်တို့အဘယ်ကြောင့် စိတ်ဝင်စားသင့်သနည်း။

ဂရိယဉ်ကျေးမှု ပျံ့နှံ့ခြင်း

ဘီစီလေးရာစုတွင် မဟာအလက်ဇန္ဒားသည် ပါးရှားအင်ပါယာကို အနိုင်ယူပြီး ကမ္ဘာ့ဒေသများစွာကို စတင်သိမ်းပိုက်လာခဲ့သည်။  သူအနိုင်ရရှိသည့် ကျယ်ပြောလှသောဒေသများကို အင်ပါယာအဖြစ် တစ်ပေါင်းတစ်စည်းတည်းဖြစ်စေရန် သူနှင့် သူ့နောက်ဆက်ခံသောဘုရင်များသည် လူတို့အား ဂရိဘာသာစကားနှင့်ယဉ်ကျေးမှုကို သွတ်သွင်းခဲ့ကြသည်။

နောက်ပိုင်း ဂရိကို ရောမတို့အနိုင်ရပြီး နိုင်ငံရေးအာဏာပိုင်အားလုံးကို ဖယ်ရှားလိုက်ပြီးနောက်တွင်ပင် ဂရိယဉ်ကျေးမှုသည် ပတ်ဝန်းကျင်ရှိလူတို့အပေါ် အလွန်သြဇာသက်ရောက်နေဆဲဖြစ်သည်။ ဘီစီဒုတိယနှင့်ပထမရာစုအတွင်း ရောမလူမျိုးလူကုံထံတို့သည် ဂရိတို့၏ အနုပညာ၊ ဗိသုကာ၊ စာပေ၊ အတွေးအခေါ်စသည့် အရာအားလုံးကို အလွန်အထင်ကြီးလေးမြတ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ကဗျာဆရာဟိုရေ့စ်က “ဂရိတို့သည် သုံ့ပန်းဖြစ်ခဲ့ရသော်လည်း သူတို့အားအနိုင်ရသူကို ဂရိနှင့်ပတ်သက်သောအရာအားလုံးကို နှစ်သက်စွဲလမ်းစေခြင်းဖြင့် ပြန်၍သုံ့ပန်းဖြစ်စေခဲ့သည်” ဟုမှတ်ချက်ချခဲ့သည်။

အာရှမိုင်းနား၊ ဆီးရီးယားနှင့် အီဂျစ်တစ်ခွင်ရှိ ရောမအုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ အဓိကမြို့များသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားရာ အချက်အချာဒေသများဖြစ်သည်။ ဘဝကဏ္ဍတိုင်းကို ဂရိယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးခဲ့သည်မှာ အစိုးရစနစ်ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပုံမှစ၍ ကုန်သွယ်ရေး၊ စက်မှုလက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ဖက်ရှင်ဒီဇိုင်းများအထိပင်ဖြစ်သည်။ များသောအားဖြင့် ဂရိမြို့အများစုတွင် လူငယ်များကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးသော အားကစားရုံများနှင့် ဂရိပြဇာတ်များကို စင်တင်ပြသသည့် ပြဇာတ်ရုံများရှိသည်။

“ဂျူးတို့သည် ဂရိတို့၏ ထိုယဉ်ကျေးမှုရေစီးကြောင်းတွင် စိတ်မပါ့တပါဖြင့် တဖြည်းဖြည်းမျောပါခဲ့သော်လည်း ယင်းကို သူတို့မတွန်းလှန်နိုင်ခဲ့ပေ” ဟုသမိုင်းပညာရှင် ဧမီလ်ဆကူရာဆိုသည်။ ဂျူးတို့သည် ဘာသာရေးစိတ်ပြင်းထန်သူများဖြစ်ရာ ဂရိယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဆက်နွှယ်နေသည့် အယူမှားဝတ်ပြုရေး၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုမှန်သမျှကို အစပိုင်းတွင် တွန်းလှန်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဂရိယဉ်ကျေးမှုသည် ဂျူးတို့၏ဘဝကဏ္ဍများစွာတွင် တဖြည်းဖြည်း ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ အမှန်မှာ “ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းလေး၏ အဘက်ဘက်တွင် ဂရိတို့ ဝန်းရံလျက်ရှိပြီး ဂျူးတို့၏စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကြောင့် ဂရိတို့နှင့် အစဉ်ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရန် လိုအပ်ခဲ့သည်” ဟုဆကူရာ မှတ်ချက်ချသည်။

စပ်တွားဂျင့်၏အခန်းကဏ္ဍ

ဂျူးများစွာသည် မြေထဲပင်လယ်ဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့လာရာ ဂရိစကားပြောသည့်၊ ဂရိယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသည့် မြို့များတွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြရသည်။ သူတို့သည် ဂျူးဘာသာကို ဆက်ကိုးကွယ်ပြီး ဂျူးပွဲတော်များအတွက် ယေရုရှလင်သို့ နှစ်စဉ်ခရီးနှင်ကြသည်။ သို့သော် အတန်ကြာသော် ဂျူးများစွာသည် သူတို့၏ဟေဗြဲစကားနှင့် စိမ်းလာပြီး မေ့လျော့လာကြသည်။ * ထို့ကြောင့် ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များကို အများသုံးဂရိစကားဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုရန် လိုအပ်လာသည်။ ဂျူးကျမ်းပညာရှင်များသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားရာ အဓိကမြို့တစ်မြို့ဖြစ်သည့် အီဂျစ်နိုင်ငံ၊ အလက်ဇန္ဒြီးယားမြို့တွင် ဘီစီ ၂၈၀ ၌ ထိုလုပ်ငန်းကို စတင်ခဲ့ကြသည်။ သို့ဖြင့် စပ်တွားဂျင့်ကျမ်း ထွက်ရှိလာသည်။

စပ်တွားဂျင့်ကျမ်းသည် ထိုခေတ်ကာလကို တစ်ခေတ်ဆန်းစေခဲ့သည်။ ထိုကျမ်းကြောင့်သာ အနောက်တိုင်းသားများသည် ဟေဗြဲကျမ်းစာစောင်များတွင်ပါရှိသည့် အဖိုးတန်လှသောဘဏ္ဍာများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ထိုကျမ်းသာမရှိပါက ဣသရေလလူမျိုးနှင့် ဘုရားသခင်ဆက်ဆံပုံအကြောင်းကို သိလာနိုင်မည်မဟုတ်ပါ၊ အကြောင်းမှာ ယင်းတို့ကို လူအများ နားမလည်တော့သော၊ သတင်းကောင်းကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်း မပျံ့နှံ့စေနိုင်သောဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အမှန်မှာ လူမျိုးနောက်ခံအသီးသီးမှ လူတို့အား ယေဟောဝါဘုရားသခင်နှင့်ဆိုင်သော အသိပညာကို သိနားလည်စေနိုင်မည့် နောက်ခံအချက်အလက်၊ အယူအဆနှင့် ဘာသာစကားတို့ဖြင့် စပ်တွားဂျင့်ကျမ်းကို ပြုစုထားသည်။ ကမ္ဘာ့ဒေသများစွာရှိ လူများစွာသည် ဂရိစကားကိုတတ်ကျွမ်းသောကြောင့် ထိုအချိန်တွင် ဘုရားသခင်နှင့်ဆိုင်သောအမှန်တရားကို ဟောပြောပျံ့နှံ့စေရာတွင် ယင်းထက်ပိုသင့်တော်သော ဘာသာစကားမရှိတော့ပေ။

ဘာသာပြောင်းလာသူများနှင့် ဘုရားသခင်ကို ကြောက်ရွံ့သူများ

ဘီစီဒုတိယရာစုတွင် ဂျူးများသည် ဂျူးစာပေများစွာကို ဂရိဘာသာသို့ပြန်ဆိုခဲ့ကြပြီး စာပေအသစ်များကိုလည်း ဂရိဘာသာ ဖြင့် တိုက်ရိုက်ရေးသားပြုစုခဲ့ကြသည်။ ယင်းသည် အစ္စရေး၏သမိုင်းကြောင်းနှင့် ဘာသာရေးအကြောင်းကို ဂျူးမဟုတ်သူများအား နားလည်လာစေရာတွင် အဓိက,ကဏ္ဍမှပါဝင်သည်။ ထိုကာလအတွင်း ဂျူးမဟုတ်သူများစွာသည် “ဂျူးတို့နှင့် စီးပွားအတူလုပ်ကြပြီး သူတို့၏ဝတ်ပြုမှုတွင် ပါဝင်ကြကာ ဂျူးပညတ်အားလုံးနီးပါးကိုလည်း လိုက်နာစောင့်ထိန်းကြသည်။”—ယေရှုခရစ်အချိန်မှ ဂျူးလူမျိုး၏သမိုင်းကြောင်း။

ဂျူးမဟုတ်သူအချို့သည် ဂျူးဘာသာသို့ပြောင်းလာပြီး အရေဖျားလှီးသည့်အထိပင် တိုးတက်လာကြသည်။ အခြားသူများမူ ဘာသာမပြောင်းသော်လည်း ဂျူးဘာသာ၏အယူဝါဒအချို့ကို လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ထိုသူတို့ကို ဂရိစာပေတွင် “ဘုရားသခင်ကို ကြောက်ရွံ့သူများ” ဟုခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ ကော်နေလိအား ‘ဘုရားသခင်ဝတ်၌မွေ့လျော်၍ ဘုရားသခင်ကိုကြောက်ရွံ့သူ’ ဟုခေါ်ထားသည်။ တမန်တော်ပေါလုသည် အာရှမိုင်းနားနှင့်ဂရိတစ်ခွင်တွင် ဘုရားသခင်ကို ကြောက်ရွံ့သူများစွာနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်၊ သူတို့သည် ထိုဒေသရှိ ဂျူးများနှင့်ပူးပေါင်းနေသူများဖြစ်သည်။ ဥပမာ၊ ပိသိဒိပြည်၊ အန္တိအုတ်မြို့တရားဇရပ်၌ စုရုံးရောက်ရှိနေကြသူများကို သူက “ဣသရေလလူမှစ၍ ဘုရားသခင်ကိုကြောက်ရွံ့သောသူတို့” ဟုခေါ်ခဲ့သည်။—တမန်တော် ၁၀:၂; ၁၃:၁၆၊ ၂၆; ၁၇:၄; ၁၈:၄။

ထို့ကြောင့် ယေရှု၏တပည့်များသည် ယုဒနယ်ပြင်ပရှိ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းတွင် သတင်းကောင်း စတင်ဟောပြောချိန်၌ ကြားနာသူများစွာမှာ ဂရိနောက်ခံရှိသူများဖြစ်သည်။ ထိုသို့သောအသိုင်းအဝိုင်းများသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာတရားပျံ့နှံ့နိုင်ရန် အကောင်းဆုံးအခြေအနေဖြစ်၏။ ဘုရားသခင်သည် ဂျူးမဟုတ်သူများကိုပင် ကယ်တင်ခြင်းမျှော်လင့်ချက် ကမ်းလှမ်းထားကြောင်း ပို၍ရှင်းလင်းလာသောအခါ ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် “ဂျူးလူမျိုး၊ ဂရိလူမျိုးဟူ၍မရှိ” သည်ကို တပည့်များ နားလည်လာကြသည်။—ဂလာတိ ၃:၂၈၊ ကဘ။

ဂရိလူမျိုးများကို ဟောပြောခြင်း

အစောပိုင်းဂျူးခရစ်ယာန်တို့သည် လူမျိုးခြားတို့၏ ဘာသာရေးနှင့်ကိုယ်ကျင့်တရားစံနှုန်းများကို ထည့်စဉ်းစားသောကြောင့် ဘာသာပြောင်းဝင်လာသောလူမျိုးခြားတို့အား ခရစ်ယာန်အသင်းသားများ ဖြစ်ခွင့်ပြုရန် အစတွင် တွန့်ဆုတ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ထိုဘာသာပြောင်းသူများကို ဘုရားသခင်လက်ခံလိုကြောင်း ထင်ရှားနေရာ သူတို့သည် သွေး၊ မတရားမေထုန်နှင့် ရုပ်ပုံကိုးကွယ်ခြင်းတို့ကို ရှောင်ကြဉ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း ယေရုရှလင်ရှိ တမန်တော်များနှင့် အသက်ကြီးသူများက ရှင်းလင်းစွာအသိပေးခဲ့ကြသည်။ (တမန်တော် ၁၅:၂၈၊ ၂၉) ဂရိယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးခံရသူ မည်သူမဆိုအတွက် ယင်းအချက်သည် အလွန်အရေးပါ၏၊ အကြောင်းမှာ ဂရိနှင့်ရောမပေါင်းစပ်ထားသည့် အသိုင်းအဝိုင်းတွင် ‘ရှက်ကြောက်ဖွယ်သောကာမ’ စိတ်ဆန္ဒများနှင့် လိင်တူမေထုန်တို့ ပြည့်နှက်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်များကြားတွင် ထိုသို့သောအကျင့်အကြံများအတွက် နေရာမရှိပေ။—ရောမ ၁:၂၆၊ ၂၇; ၁ ကောရိန္သု ၆:၉၊ ၁၀။

ဂရိအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ဟောပြောခဲ့သော ပထမရာစုခရစ်ယာန်သာသနာပြုများအနက် တမန်တော်ပေါလုသည် အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည်။ ဂရိနိုင်ငံ၊ အေသင်မြို့သို့ သွားရောက်လည်ပတ်သူများသည် အာရေတောင်ခြေတွင်ဟောသော ပေါလု၏ ကျော်ကြားသောဟောပြောချက်ကို အမှတ်တရဂုဏ်ပြုထားသည့် ကြေးနီမော်ကွန်းသတ္တုပြားကို ထိုမြို့တွင် ယနေ့တိုင်တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ထိုမှတ်တမ်းကို တမန်တော်ကျမ်းအခန်းကြီး ၁၇ တွင် ဖော်ပြထားသည်။ “အချင်းအေသင်လူတို့” ဟူသော ပေါလု၏အဖွင့်စကားသည် ဂရိဟောပြောသူတစ်ဦး၏ ပုံမှန်နိဒါန်းစကားဖြစ်သောကြောင့် ဧပိကုရု၏တပည့်များနှင့် သတောအိတ်ပညာရှိများပါဝင်သော သူ၏ပရိသတ်ကို ပွင့်လင်းရင်းနှီးမှုရှိစေခဲ့မည်မှာ သေချာသည်။ ပေါလုသည် မိမိ၏စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်မှုကို ဖော်ပြမည့်အစား၊ ပရိသတ်၏ယုံကြည်ချက်ကို ပြစ်တင်ဝေဖန်မည့်အစား သူတို့သည် ဘာသာတရား အလွန်ကိုင်းရှိုင်းကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခြင်းဖြင့် သူတို့နှင့်ရင်းနှီးမှုရှိရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ “ငါတို့မသိသောဘုရားသခင်အဖို့” ဟူသည့်ယဇ်ပလ္လင်အကြောင်း သူပြောပြီး ထိုဘုရားသခင်အကြောင်း ဆွေးနွေးကြမည်ဟု ပြောခြင်းဖြင့် လူအများလက်ခံနိုင်မည့်အကြောင်းကို အခြေခံ၍ပြောခဲ့သည်။—တမန်တော် ၁၇:၁၆-၂၃။

ပေါလုသည် မိမိပရိသတ်လက်ခံနိုင်မည့် အယူအဆများဖြင့် သူတို့၏နှလုံးကိုထိမိစေခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် လူတို့၏ အသက်ပေးရှင်ဖြစ်ကြောင်း၊ လူသားအားလုံးသည် လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းသာဖြစ်ကြောင်း၊ ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့နှင့် ဝေးတော်မမူကြောင်း၊ လူ့အသက်သည် ဘုရားသခင်ပေါ် တည်မှီနေကြောင်း တို့ကို သတောအိတ်ပညာရှိများ သဘောတူပေမည်။ ပေါလုသည် သတောအိတ်ကဗျာဆရာ အာရေးတပ်စ်၏ကဗျာ (ဖနော်မီနာ) နှင့် ကလီးန်သက်စ်၏ကဗျာ (ဇုသအတွက်သီချင်း) တို့မှ ကိုးကားခြင်းဖြင့် ထိုနောက်ဆုံးအချက်မှန်ကန်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ အလားတူ ဘုရားသခင်သည် အသက်ရှင်ကြောင်း၊ ဘုရားသခင်ကို သိရှိနိုင်ကြောင်း၊ ကိုယ်တော်သည် လူသားတို့ထံမှ အဘယ်အရာမျှ မလိုအပ်ဘဲ မိမိဘာသာရပ်တည်နိုင်ကြောင်း၊ လူတို့လက်ဖြင့်လုပ်သောဗိမာန်၌ မကျိန်းဝပ်ကြောင်း ပေါလုပြောသည်ကို ဧပိကုရု၏တပည့်များလည်း သဘောတူကြပေမည်။

ပေါလု၏ပရိသတ်သည် ပေါလုအသုံးပြုသောဝေါဟာရများကို ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ကြသည်။ အမှန်မှာ၊ စာအုပ်တစ်အုပ်အရ “လောက (ကော့စ်မော့စ်)၊” “နွယ်တော်သား” နှင့် “ဘုရားသခင်” တို့သည် ဂရိအတွေးအခေါ်ပညာရှင်များ သုံးလေ့ရှိသော ဝေါဟာရများဖြစ်သည်။ (တမန်တော် ၁၇:၂၄-၂၉) ပေါလုသည် သူတို့၏ လက်ခံမှုကိုရရှိရန် အမှန်တရားကို ရေရောနေခြင်းမဟုတ်ပါ။ ယင်းအစား ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၊ စစ်ကြောစီရင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်သည့် သူ၏နိဂုံးချုပ်ကောက်ချက်က သူတို့၏ယုံကြည်ချက်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ပင်ဖြစ်သည်။ သို့တိုင် ပေါလုသည် အတွေးအခေါ်ပညာရှင်ဆန်သော မိမိပရိသတ် နှစ်သက်လက်ခံစေရန် မိမိ၏သတင်းစကားတွင်ပါဝင်သောအရာများနှင့် တင်ဆက်ပုံကို ကျွမ်းကျင်စွာ အလိုက်သင့်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။

ပေါလုရေးသောစာများစွာမှာ ဂရိမြို့များ သို့မဟုတ် ဂရိယဉ်ကျေးမှုလွှမ်းမိုးသော ရောမကိုလိုနီများတွင် တည်ရှိသည့် အသင်းတော်များထံသို့ဖြစ်သည်။ ဂရိစကားဖြင့် ချောမောပြေပြစ်စွာ၊ ထိမိပိုင်နိုင်စွာရေးထားသည့် ထိုစာများတွင် ဂရိယဉ်ကျေးမှုမှ အများသိအယူအဆများနှင့် ဥပမာများကို ထိရောက်စွာအသုံးပြုထားသည်။ ပေါလုသည် အားကစားပွဲများ၊ အောင်နိုင်သူများ ရရှိသည့်ဆု၊ ကလေးတစ်ဦးကို ကျောင်းပို့ပေးသည့်အထိန်းနှင့် ဂရိတို့၏လူနေမှုဘဝမှ အခြားအရာများစွာအကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ (၁ ကောရိန္သု ၉:၂၄-၂၇; ဂလာတိ ၃:၂၄၊ ၂၅) ပေါလုသည် ဂရိဝေါဟာရများကို သုံးနှုန်းခဲ့သော်လည်း ဂရိတို့၏ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် ဘာသာရေးစံနှုန်းများကိုမူ ပြတ်သားစွာငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

ခပ်သိမ်းသောသူတို့၌ ခပ်သိမ်းသောအရာဖြစ်ခြင်း

အခြားသူများကို သတင်းကောင်းဝေမျှနိုင်ရန် “ခပ်သိမ်းသောသူတို့၌ ခပ်သိမ်းသောအရာဖြစ်” ရမည်ကို တမန်တော်ပေါလု သိနားလည်ခဲ့သည်။ “ယုဒလူတို့ကိုရခြင်းအလို့ငှာ ယုဒလူတို့၌ ယုဒလူကဲ့သို့ဖြစ်၏” ဟုသူရေးသည်။ ထို့ပြင် ဘုရားသခင့်ရည်ရွယ်ချက်များကို ဂရိလူတို့ နားလည်လာစေရန် ဂရိလူကဲ့သို့လည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ပေါလုအတွက် ထိုသို့ပြုရန် အလွန်လွယ်ကူသည်၊ အကြောင်းမှာ သူသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားသည့်မြို့မှ ဂျူးတစ်ဦးဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ယနေ့ ခရစ်ယာန်အားလုံးလည်း အလားတူလုပ်ဆောင်ကြရမည်။—၁ ကောရိန္သု ၉:၂၀-၂၃။

ယနေ့ လူသန်းပေါင်းများစွာသည် ယဉ်ကျေးမှုမတူသည့် တစ်နိုင်ငံမှတစ်နိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ယင်းက ဘုရားသခင့်နိုင်ငံတော်သတင်း ဟောပြောရန် ကြိုးစားနေသော၊ ‘လူမျိုးတကာတို့ကို တပည့်ဖြစ်စေပါ’ ဟူသည့် ယေရှု၏မိန့်မှာချက်ကို ထမ်းဆောင်နေသော ခရစ်ယာန်များအတွက် စိန်ခေါ်ချက်ဖြစ်၏။ (မဿဲ ၂၄:၁၄; ၂၈:၁၉) လူတို့သည် မိမိတို့၏မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် သတင်းကောင်းကြားရသောအခါ အလွန်စိတ်ထိမိပြီး ကောင်းစွာတုံ့ပြန်ကြောင်း သူတို့တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။

ထို့ကြောင့် ကင်းမျှော်စင်—ယေဟောဝါ၏နိုင်ငံတော်ကိုကြေညာခြင်းဟူသော ဤမဂ္ဂဇင်းကို ၁၆၉ ဘာသာဖြင့်၊ ယင်း၏တွဲဖက်ဖြစ်သည့် နိုးလော့!မဂ္ဂဇင်းကို ၈၁ ဘာသာဖြင့် လစဉ် ထုတ်ဝေဖြန့်ချိလျက်ရှိသည်။ ထို့ပြင် ယေဟောဝါသက်သေများစွာသည် မိမိတို့ဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသူများကို သတင်းကောင်းဟောနိုင်ရန် အာရဘီ၊ တရုတ်နှင့်ရုရှားစကားကဲ့သို့ ခက်ခဲသည့်ဘာသာစကားများအပါအဝင် ဘာသာစကားအသစ်များကို သင်ယူရန် ကြိုးစားအားထုတ်နေကြသည်။ သူတို့၏အဓိကပန်းတိုင်မှာ ပထမရာစုအချိန်ကကဲ့သို့ပင်ဖြစ်သည်။ ယင်းမှာ “အချို့သောသူတို့ကို တစ်စုံတစ်ခုသောအမှုအရာအားဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းအလို့ငှာ ခပ်သိမ်းသောသူတို့၌ ခပ်သိမ်းသောအရာဖြစ်၏” ဟုတမန်တော်ပေါလု ဖော်ပြခဲ့သောပန်းတိုင်ပင်ဖြစ်သည်။—၁ ကောရိန္သု ၉:၂၂။

[အောက်ခြေမှတ်ချက်]

[စာမျက်နှာ ၁၈ ပါ မြေပုံ]

(ကားချပ်အပြည့်အစုံကို စာစောင်တွင်ကြည့်ပါ)

ရောမ

ဂရိ

အေသင်

အာရှ

(ပိသိဒိပြည်) အန္တိအုတ်

ကိလိကိ

ဆီးရီးယား

ယုဒ

ယေရုရှလင်

အီဂျစ်

အလက်ဇန္ဒြီးယား

ကုရေနေ

မြေထဲပင်လယ်

[စာမျက်နှာ ၁၉ ပါ ရုပ်ပုံ]

ပထမရာစုတွင် “စပ်တွားဂျင့်ကျမ်း” သည် ယေဟောဝါနှင့်ဆိုင်သော အသိပညာကို သိနားလည် စေရန် ထောက်ကူပေး

[Credit Line]

Israel Antiquities Authority

[စာမျက်နှာ ၂၀ ပါ ရုပ်ပုံ]

ပေါလု၏ဟောပြောချက်ကို အမှတ်တရဂုဏ်ပြုထားသည့် အာရေတောင်မှ မော်ကွန်းသတ္တုပြား