ဗာဟန်ဟာ ၁၉၈၃၊ ဧပြီလဖွားဖြစ်ပြီး အာမေးနီးယားနိုင်ငံသားဖြစ်တယ်။ ၁၉၉၆ ခုနှစ်မှာ သူနဲ့ သူ့မိသားစုဝင်တချို့ဟာ ယေဟောဝါသက်သေတွေနဲ့ ကျမ်းစာလေ့လာခဲ့တယ်။ သူ့အသက် ၁၆ နှစ်မှာ နှစ်ခြင်းခံတယ်။ ဗာဟန်ဟာ စစ်လက်နက်တွေ မကိုင်ဆောင်ဖို့ တပည့်တွေကို ယေရှုပြောခဲ့တဲ့ လမ်းညွှန်ချက်အပါအဝင် ယေရှုရဲ့ တခြားသွန်သင်ချက်တွေကို ကျမ်းစာလေ့လာရာကနေ သိရှိခဲ့ရပြီး အဲဒီသွန်သင်ချက်တွေကို တန်ဖိုးထား လေးမြတ်လာပါတယ်။ (မဿဲ ၂၆:၅၂) ဒါကြောင့် နှစ်ခြင်းခံပြီး သိပ်မကြာခင်မှာပဲ ဗာဟန်ဟာ သူ့ဘဝမှာ အရေးကြီးတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချဖို့လိုတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။

အာမေးနီးယားနိုင်ငံမှာ အမျိုးသားတွေဟာ အသက် ၁၈ နှစ်ရောက်ရင် မဖြစ်မနေ စစ်မှုထမ်းရမယ်ဆိုတဲ့ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းထားတယ်။ စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆန်မယ်ဆိုရင် ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ်အထိ ကျခံရနိုင်တယ်။ ဗာဟန်ဟာ နိုင်ငံ့အကျိုးကို သယ်ပိုးချင်ပေမဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာ ကျမ်းစာနဲ့လေ့ကျင့်ထားတဲ့ သူ့ရဲ့ ခံယူချက်ကိုလည်း မဆန့်ကျင်ချင်ဘူး။ ဒါကြောင့် သူ ဘာလုပ်ခဲ့သလဲ။

ဗာဟန်ဟာ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှာ စစ်မှုထမ်းဖို့ အသက်ပြည့်ပြီဖြစ်လို့ အာဏာပိုင်တွေဆီ ချက်ချင်းပဲ စာရေးခဲ့တယ်။ စစ်မှုထမ်းတာက သူ့ရဲ့ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်တွေနဲ့ရော သူ့ရဲ့ခံယူချက်နဲ့ပါ ဆန့်ကျင်တယ်လို့ စာထဲမှာ ဖော်ပြထားတယ်။ စစ်မှုထမ်းမယ့်အစား တခြားအရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဌာနတွေမှာ အမှုထမ်းပါ့မယ်ဆိုတဲ့ သူ့ဆန္ဒကိုလည်း ဖော်ပြထားတယ်။

ဗာဟန်ဟာ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းဘဲ နေပိုင်ခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုပေးဖို့ အာဏာပိုင်တွေဆီ တစ်နှစ်ကျော်ကြာ အယူခံဝင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၂၊ စက်တင်ဘာလမှာ ဗာဟန် ကို ဖမ်းပြီး စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုမှုနဲ့ စွဲချက်တင်လိုက်တယ်။ ပြီးတော့ သူ့ကို ထောင်ဒဏ် ၁၈ လ ချမှတ်လိုက်တယ်။ ဒါပေမဲ့ အစိုးရရှေ့နေက အဲဒီလို ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်တာကို မကျေနပ်ဘူး။ စီရင်ချက်ချပြီးတဲ့နောက် တစ်လအကြာမှာ အဲဒါထက်ပိုပြင်းထန်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုထားတဲ့ လျှောက်လဲစာတစ်စောင်ကို အစိုးရရှေ့နေက အယူခံတရားရုံးဆီ တင်လိုက်တယ်။ ဗာဟန်ရဲ့ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းခြင်းကို ငြင်းဆိုတာက “အခြေအမြစ်မရှိတဲ့အပြင် အန္တရာယ်” လည်းရှိတယ်လို့ အစိုးရရှေ့နေက ချေပတယ်။ အယူခံတရားရုံးက အစိုးရရှေ့နေရဲ့ ချေပချက်ကို လက်ခံပြီး ဗာဟန်ကို ထောင်ဒဏ် ၁၈ လ မဟုတ်တော့ဘဲ နှစ်နှစ်ခွဲကျခံဖို့ အမိန့်ချမှတ်လိုက်တယ်။

အဲဒီလိုစီရင်ချက် ချလိုက်တဲ့အတွက် ဗာဟန်ဟာ အာမေးနီးယား တရားရုံးချုပ်အထိ အယူခံဝင်ခဲ့တယ်။ ၂၀၀၃၊ ဇန်နဝါရီလမှာ နိုင်ငံတော်တရားရုံးချုပ်က အယူခံတရားရုံးရဲ့ စီရင်ချက်ကို အတည်ပြုလိုက်တယ်။ အဲဒီနောက် ဗာဟန်ကို အကျဉ်းကျခံစေဖို့ လူသတ်သမားတွေ၊ မူးယစ်ဆေးဝါး အရောင်းအဝယ်လုပ်တဲ့သူတွေ၊ မုဒိမ်းမှုကျူးလွန်သူတွေရှိတဲ့ အကျဉ်းထောင်တစ်ခုဆီ ချက်ချင်းပဲ လွှဲလိုက်တယ်။

အာမေးနီးယားနိုင်ငံဟာ ၂၀၀၁ ခုနှစ်ကတည်းက ဥရောပကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် အာမေးနီးယားနိုင်ငံသားတွေဟာ တရားမျှတမှုအတွက် အရင်က ကြိုးစားခဲ့ပေမဲ့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရတဲ့ အမှုတွေအတွက် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥရောပတရားရုံး (အီးစီအိပ်ခ်ျအာရ်) မှာ အယူခံခွင့် ရရှိသွားတယ်။ အဲဒီအခွင့်အရေးကို ဗာဟန် အသုံးချခဲ့ပါတယ်။ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုတာကို ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်တာက လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဥရောပပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ အပိုဒ် ၉ မှာပါတဲ့ အချက်ကို ဖောက်ဖျက်နေတာဖြစ်တယ်လို့ ဗာဟန် ချေပခဲ့တယ်။ အဲဒီအပိုဒ် ၉ အရ၊ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုမယ်ဆိုရင် ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ရှိတယ်ဆိုပြီး ဗာဟန် အသနားခံခဲ့တယ်။ အဲဒီလိုလျှောက်လဲတာမျိုး အရင်က မရှိခဲ့ဖူးဘူး။

၂၀၀၉၊ အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်နေ့မှာ အီးစီအိပ်ခ်ျအာရ်က ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ် ချမှတ်လိုက်တယ်။ အမှုတွဲဟောင်းတွေအရ၊ ဥရောပ ပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ အပိုဒ် ၉ မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ လွတ်လပ်စွာယုံကြည်ခွင့် ရှိတယ်ဆိုတဲ့အချက်က ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့် ရှိတယ်ဆိုတဲ့အချက်နဲ့ မသက်ဆိုင်ပါဘူးလို့ တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

အဲဒီအချိန်မှာ ဗာဟန် ထောင်ကနေ လွတ်လာတာ ကြာပါပြီ။ အိမ်ထောင်ကျပြီး ကလေးတစ်ယောက်တောင် ရနေပြီ။ အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် ဗာဟန် စိတ်ပျက်သွားတယ်။ ဒါနဲ့ အမှုကို ရုပ်သိမ်းလိုက်ရမလား၊ အီးစီအိပ်ခ်ျအာရ်ရဲ့ အယူခံတရားရုံးမှာ အယူခံဝင်ရမလားဆိုပြီး သူဝေခွဲမရ ဖြစ်သွားတယ်။ နောက်ဆုံးတော့ အယူခံဝင်ဖို့ သူရွေးချယ်လိုက်တယ်။ အယူခံတရားရုံးက ထူးခြားတဲ့ အမှုတွဲတွေကိုပဲ လက်ခံတဲ့ တရားရုံးဖြစ်တယ်။ တရားရုံးက သူ့ရဲ့အမှုကို ပြန်လည်သုံးသပ်ပေးမယ်ဆိုပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချလိုက်တဲ့အခါ ဗာဟန် ဝမ်းသာသွားတယ်။

၂၀၁၁၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်နေ့မှာ ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ စထရာစ်ဘာ့ဂ်မြို့မှာရှိတဲ့ အီးစီအိပ်ခ်ျအာရ် အယူခံတရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ် ထုတ်ပြန်လိုက်တယ်။ အာမေးနီးယားနိုင်ငံဟာ စစ်မှု ထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုတဲ့ ဗာဟန် ဘာရတ်ရန်ကို စွဲချက်တင်ပြီး ထောင်ချလိုက်တာက သူ့ရဲ့ လွတ်လပ်စွာယုံကြည်ပိုင်ခွင့်ကို မလေးမစားပြုရာကျတယ်လို့ ၁၆ မဲ ၁ မဲနဲ့ အပြီးသတ် ဆုံးဖြတ်ချက်ချလိုက်တယ်။ တစ်ခုတည်းသော ကန့်ကွက်မဲကို အာမေးနီးယား တရားသူကြီးက ပေးလိုက်တာဖြစ်တယ်။

အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်က ဘာကြောင့် ထူးခြားရတာလဲ။ အကြောင်းရင်းက ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ကို ပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ အပိုဒ် ၉ မှာပါတဲ့အချက်က အပြည့်အဝ ထောက်ခံပါတယ်ဆိုပြီး အီးစီအိပ်ခ်ျအာရ်ရဲ့ သမိုင်းမှာ ဦးဆုံးအနေနဲ့ ယူဆခဲ့လို့ဖြစ်တယ်။ ရလဒ်အနေနဲ့ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုတဲ့သူကို ထောင်ချတာက ဒီမိုကရက်တစ် လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အခြေခံအခွင့်အရေးကို ဖောက်ဖျက်တာဖြစ်တယ်လို့ တရားရုံးက ယူဆလိုက်တယ်။

ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုသူများဖြစ်တဲ့ ယေဟောဝါသက်သေတွေရဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး တရားရုံးက အခုလို ကောက်ချက်ချခဲ့ပါတယ်– “လျှောက်ထားသူဟာ သူ့ရဲ့ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်တွေကို စိတ်ရင်းမှန်နဲ့ စွဲကိုင်ထားတဲ့ အတွက် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုတာဖြစ်တယ်။ သူ့ရဲ့ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်တွေကို လျစ်လျူရှုထားလို့ မရဘူး။ ဒါကြောင့် တရားရုံးက သံသယဝင်စရာအကြောင်း မရှိပါဘူး။”

လွန်ခဲ့တဲ့အနှစ် နှစ်ဆယ်ကျော်က အာမေးနီးယားနိုင်ငံမှာ ယေဟောဝါသက်သေ အယောက် ၄၅၀ ကျော်ဟာ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုတဲ့အတွက် ထောင်ချခံခဲ့ရတယ်။ ဒီဆောင်းပါးကို ပြင်ဆင်ရေးသားနေချိန်မှာ လူငယ် ၅၈ ယောက်ဟာ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုကြလို့ ထောင်ချခံနေရပါတယ်။ အဲဒီအထဲက ငါးယောက်ဟာ ဘာရတ်ရန်ရဲ့အမှု (Bayatyan v. Armenia) နဲ့ပတ်သက်ပြီး သမိုင်းတွင်တဲ့ စီရင်ချက်ချပြီးတဲ့နောက်မှာ ထောင်ချခံခဲ့ရတာဖြစ်တယ်။ * သူတို့ငါးယောက်ထဲက တစ်ယောက်က ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆန်တဲ့အတွက် ပြစ်မှုမကင်းဘူးဆိုတဲ့ အစိုးရရှေ့နေရဲ့ စွဲဆိုချက်ကို ရုပ်သိမ်းပေးပါဆိုပြီး ရုံးတော်ကို အသနားခံလွှာ တင်သွင်းတဲ့အခါ အစိုးရရှေ့နေက သူ့ရဲ့အသနားခံလွှာကို ပယ်ချလိုက်တယ်။ အစိုးရရှေ့နေရဲ့ တုံ့ပြန်ချက်ထဲမှာ ဒီလိုဖော်ပြထားတယ်– “၂၀၁၁၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်နေ့ ရက်စွဲတပ် ဘာရတ်ရန်ရဲ့အမှု (Bayatyan v. Armenia) နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဥရောပတရားရုံးရဲ့ စီရင်ချက်က ဒီအမှုနဲ့ မသက်ဆိုင်ဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အမှုနှစ်ခုမှာ ဆင်တူတဲ့အခြေအနေမရှိဘူးဆိုတာ ရှင်းနေတာပဲ။”

အစိုးရရှေ့နေက ဘာကြောင့် အဲဒီလို ယူဆခဲ့တာလဲ။ ဗာဟန် ဘာရတ်ရန်ကို စွဲချက်တင်တုန်းက အရပ်ဘက်မှာ အမှုထမ်းတဲ့ အစီအစဉ် မရှိသေးလို့ဖြစ်တယ်။ အဲဒီအချိန်နောက်ပိုင်းကတည်းက အဲဒီလိုအစီအစဉ်ကို ရွေးချယ်နိုင်တဲ့ဥပဒေ ရှိလာပြီဖြစ်လို့ အခုဆိုရင် စစ်မှုမထမ်းဖို့ ရွေးချယ်တဲ့သူတွေဟာ အရပ်ဘက်မှာ အမှုထမ်းနိုင်ပြီလို့ အာမေးနီးယားအစိုးရက ပြောတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီဥပဒေက စစ်တပ်ကွပ်ကဲမှုအောက်မှာ ရှိနေတဲ့အတွက် လက်ရှိအချိန်မှာ ခံယူချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုသူတွေအတွက် ဘာမှမထူးဘူး။

ဗာဟန် ဘာရတ်ရန်ဟာ သူ့ရဲ့အမှုမှာ ချမှတ်လိုက်တဲ့ စီရင်ချက်ကြောင့် ဝမ်းသာသွားတယ်။ အခုဆိုရင် အဲဒီစီရင်ချက်အရ အာမေးနီးယားနိုင်ငံဟာ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုသူတွေကို တရားစွဲပြီး ထောင်ချတာမျိုး မလုပ်ရတော့ပါဘူး။

ယေဟောဝါသက်သေတွေဟာ ဘယ်နိုင်ငံမှာပဲ နေထိုင်ပါစေ နိုင်ငံ့ဥပဒေကို စတင်ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက် မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ လူငယ် ဗာဟန် ဘာရတ်ရန် လုပ်ခဲ့တဲ့အတိုင်း သူတို့နေထိုင်ရာနိုင်ငံက တည်ဆဲဥပဒေတချို့အပေါ် အခြေခံပြီး သူတို့မှာ တရားဝင်အခွင့်အရေး ရှိတယ်ဆိုတာကိုတော့ သက်သေပြဖို့ ကြိုးစားကြပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲ။ အဲဒီလိုကြိုးစားမှသာ သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ခေါင်းဆောင်ဖြစ်တဲ့ ယေရှုခရစ်ရဲ့ မိန့်မှာချက်အားလုံးကို အခက်အခဲမရှိ နာခံနိုင်ပြီး အေးအေးချမ်းချမ်း ဆက်နေထိုင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။