မတ် ၂၈၊ ၂၀၁၈
တာ့ခ်မင်နစ္စတန်
လွတ်လပ်စွာ ယုံကြည်ကိုးကွယ်ခွင့်ကို တာ့ခ်မင်နစ္စတန် လျစ်လျူရှု
၂၀၁၈၊ ဇန်နဝါရီလမှာ အာစလန် ဘီဂန်ဂျိုနဲ့ ကာဗင် ကကာဘေယေ့ဗ်ကို စစ်မှုထမ်းဖို့ ရှောင်လွဲမှုနဲ့ ထောင်ဒဏ်တစ်နှစ် ချလိုက်တယ်။ သူတို့နှစ်ယောက်ဟာ ယေဟောဝါသက်သေတွေ ဖြစ်ပြီး ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းကြဘူး။ အစားထိုး အရပ်ဘက်လုပ်ငန်းကို လုပ်ချင်ကြပေမဲ့ တာ့ခ်မင်နစ္စတန်အစိုးရက လွတ်လပ်စွာ သက်ဝင်ယုံကြည် ကိုးကွယ်ခွင့်ကို အသိအမှတ် မပြုသေးပါ။ အစားထိုး အရပ်ဘက်လုပ်ငန်းကိုလည်း မစီစဉ်ပေးသေးပါ။
မတရား ဖမ်ဆီး၊ ပြစ်ဒဏ်စီရင်ပြီး ထောင်ချ
အာဏာပိုင်တွေက မစ္စတာ ဘီဂန်ဂျိုကို ဇန်နဝါရီ ၂ ရက်နေ့မှာ ဖမ်းဆီးပြီး အမှုမကြားနာမချင်း ချုပ်နှောင်ထားကြတယ်။ ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်နေ့မှာ သူ့ကို စစ်မှုထမ်းဖို့ ရှောင်လွဲမှုနဲ့ အပြစ်ရှိကြောင်း တရားရုံးက စီရင်ဆုံးဖြတ်ပြီး ထောင်ဒဏ်တစ်နှစ် ချမှတ်လိုက်တယ်။ မတရား စီရင်ချက်ချမှုအတွက် မစ္စတာ ဘီဂန်ဂျို အယူခံဝင်တယ်။
မစ္စတာ ကကာဘေယေ့ဗ်ကိုလည်း ဇန်နဝါရီလမှာ ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ဇန်နဝါရီ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ထောင်ဒဏ်တစ်နှစ် ချခဲ့တယ်။ အမှုကြားနာချိန်အတွင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကော်မတီရဲ့ အနိုင်ပေး ဆုံးဖြတ်မှုကို တရားရုံးက တင်သွင်းခွင့် မပြုခဲ့ဘူး။ သူ့အမှုကို တရားရုံးက အယူခံဝင်ခွင့် မပြုခဲ့တာ ဝမ်းနည်းစရာပါပဲ။ သူ့ရှေ့နေတွေ ပြင်ဆင်ထားတဲ့ အယူခံဝင်ဖို့ စာရွက်စာတမ်းတွေကို ထောင်အရာရှိတွေ ထုတ်မပေးကြဘူး။ ဒါကြောင့် ဥပဒေအတိုင်း ဆယ်ရက်အတွင်း အယူခံဝင်ဖို့ စာရွက်စာတမ်းမှာ လက်မှတ် မထိုးနိုင်ခဲ့ဘူး။
မစ္စတာ ကကာဘေယေ့ဗ်ဟာ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုတဲ့အတွက် ဒုတိယအကြိမ် ပြစ်ဒဏ်စီရင်ခံရတယ်။ ၂၀၁၄၊ ဒီဇင်ဘာလတုန်းက စာရိတ္တပြုပြင်ရေးစခန်းမှာ နှစ်နှစ် ပြစ်ဒဏ် ကျခံပြီးပါပြီ။ အဲဒီကာလအတွင်း နိုင်ငံတော်ဘတ်ဂျက်အတွက် လုပ်အားခ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ပေးဖို့ တောင်းဆိုခံခဲ့ရတယ်။
“ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ကို အသိအမှတ် မပြု”
တာ့ခ်မင်နစ္စတန် အစိုးရက နိုင်ငံသားတွေရဲ့ အခြေခံ လွတ်လပ်ခွင့်ကို လေးစားတယ်လို့ အခိုင်အမာ ဆိုတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းတွေကို လိုက်နာပါတယ်လို့ ဆိုနေပေမဲ့ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ကိုတော့ အသိအမှတ် မပြုဘူး။
၂၀၁၅ နဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုသူ ယေဟောဝါသက်သေ ဆယ်ယောက်ရဲ့ တိုင်ကြားစာကြောင့် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကော်မတီက တာ့ခ်မင်နစ္စတန်ကို အပြစ်ရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းတဲ့ ယေဟောဝါသက်သေတွေကို တာ့ခ်မင်နစ္စတန်အစိုးရက နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခြင်း၊ ထောင်ချခြင်းတို့ကို ကော်မတီက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြစ်တင်ထားတယ်။ ၂၀၁၇၊ ဧပြီလမှာ တာ့ခ်မင်နစ္စတန်အနေနဲ့ “ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ကို အသိမှတ်ပြုဖို့ ပျက်ကွက်နေမှု၊ စစ်မှုမထမ်းမနေရ ဥပဒေ မလိုက်နာတဲ့ ယေဟောဝါသက်သေတွေကို တရားစွဲဆိုနေခြင်း၊ ထောင်ချနေခြင်းတို့” အတွက် စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်ကြောင်း ကော်မတီက အကြိမ်ကြိမ် ဖော်ပြခဲ့တယ်။ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုသူတွေကို တရားစွဲဆိုတာတွေ ရပ်တန့်ဖို့၊ တာ့ခ်မင်နစ္စတန် အစိုးရဘက်က အစားထိုး အရပ်ဘက်လုပ်ငန်း စီစဉ်ပေးဖို့၊ စစ်မှုမထမ်းတဲ့အတွက် လောလောဆယ် ထောင်ကျနေသူတွေကို လွတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုထားတယ်။
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေမှာတော့ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုသူတွေအပေါ် အစိုးရရဲ့ ဆက်ဆံပုံ အနည်းငယ် ပြောင်းလဲလာတယ်။ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းတဲ့ ယေဟောဝါသက်သေတွေကို ၂၀၁၄၊ ဒီဇင်ဘာလကစပြီး ထောင်ဒဏ် ချမှတ်တာမျိုး မရှိတော့ဘူး။ ပြစ်ဒဏ်အနေနဲ့ လုပ်အားခရဲ့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းကို တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်အထိ အစိုးရထံ ပေးရတယ်။ (အဲဒီပြစ်ဒဏ်မျိုးကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ မစ္စတာ ကကာဘေယေ့ဗ် ကျခံပြီး ဖြစ်တယ်။) အမှုတချို့မှာ စည်းကမ်းချက်နဲ့ ပြစ်ဒဏ်ကျတာမျိုး ရှိတယ်။ a ၂၀၁၅ ဖေဖော်ဝါရီလမှာ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းလို့ ထောင်ကျတဲ့ နောက်ဆုံး ယေဟောဝါသက်သေ လွတ်မြောက်လာတယ်။ စိတ်မကောင်းစရာက မစ္စတာ ဘီဂန်ဂျိုနဲ့ မစ္စတာ ကကာဘေယေ့ဗ်တို့ရဲ့ မကြာသေးခင်က အမှုတွေမှာ အစိုးရက ယခင်ပြစ်ဒဏ်မျိုး ပြန်ချမှတ်ခဲ့တယ်။ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆိုပိုင်ခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုမှု တိုးတက်လာမယ့်အစား နောက်ပြန်ဆုတ်သွားတယ်။
ယုံကြည်ချက်ကြောင့် စစ်မှုမထမ်းလို့ မဟုတ်ဘဲ ထောင်ကျနေတဲ့ ယေဟောဝါသက်သေများ
ထောင်ကျနေတဲ့ မစ္စတာ ဘီဂန်ဂျိုနဲ့ မစ္စတာ ကကာဘေယေ့ဗ်တို့အပြင် လွတ်လပ်စွာ ဝတ်ပြုကိုးကွယ်ခွင့်ကို ကျင့်သုံးလို့ ဘာရမ် ဟမ်ဒါမိုကို အာဏာပိုင်တွေ ဆက်ထောင်ချထားတယ်။ ယေဟောဝါသက်သေတစ်ယောက်အနေနဲ့ တာ့ခ်မင်နဘတ်မြို့က အိမ်မှာ ဘာသာရေး အစည်းအဝေး လုပ်မှုကြောင့် ဖမ်းဆီးထောင်ချခံရတာ ဖြစ်တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်အတွင်း တာ့ခ်မင်နစ္စတန် သမ္မတက အတော်များများကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးခဲ့ပေမဲ့ ကလေး လေးယောက်ရှိတဲ့ ဘာရမ် ဟမ်ဒါမိုကိုတော့ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကတည်းက ထောင်ချထားတုန်းပဲ။ အကျဉ်းသားထောင်ချီကို နိုင်ငံတော်က လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပေးပေမဲ့ မစ္စတာ ဟမ်ဒါမိုကို လွှတ်ပေးဖို့ အသနားခံချက်ကိုတော့ လျစ်လျူရှုထားကြတယ်။
ယေဟောဝါသက်သေတွေဟာ တာ့ခ်မင်နစ္စတန်က ယုံကြည်သူချင်းတွေ ထောင်ကနေ လွတ်မြောက်ဖို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။ တာ့ခ်မင်နစ္စတန်အစိုးရအနေနဲ့ လွတ်လပ်စွာ သက်ဝင်ယုံကြည် ကိုးကွယ်ခွင့်ကို လေးစားလာမယ်၊ လက်ရှိ မတရားမှုတွေကို ပြုပြင်တည့်မတ်ပေးမယ်လို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။
a စည်းကမ်းချက်နဲ့ ပြစ်ဒဏ်ကျတယ်ဆိုတာ ထောင်မကျဘဲ တားမြစ်ချက်တချို့ရှိတဲ့ ပြစ်ဒဏ်မျိုး ဖြစ်တယ်။