ဆိုးလ်၊ တောင်​ကိုရီးယား။ ၂၀၁၇၊ ဇန်နဝါရီ​လမှာ အသက် ၂၁ အရွယ် လီ​ဂျို​ဝန်​ဟာ မျှော်လင့်ချက်​အပြည့်​နဲ့၊ ကောင်းကောင်း ပြင်ဆင်ထား​တဲ့ စကားတွေနဲ့ တောင်​ကိုရီးယား တရားသူကြီး​ရှေ့ အမှု​ရင်ဆိုင်​ခဲ့တယ်။ နိုင်ငံတော် ဥပဒေ​ကို ဆန့်ကျင်​ဖို့ မဟုတ်ဘဲ အကြမ်းမဖက်​တဲ့​လမ်းစဉ်​ကို နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ယုံကြည်မှု​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆို​ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း တရားသူကြီးတွေကို ရှင်းပြဖို့ မစ္စတာ​လီ ရည်ရွယ်​ထားတယ်။

ယေဟောဝါ​သက်သေ ခရစ်ယာန်​ဖြစ်တဲ့ မစ္စတာ​လီ​မှာ မျှော်လင့်ချက်​တော့ သိပ်​မရှိပါဘူး။ သူ့​အမှုကို ကြားနာ​နေချိန်မှာ ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်​လို့ ထောင်ကျ​နေ​သူ ၃၉၂ ယောက် ရှိနေတယ်။ စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ်​က ၅၈၈ နှစ် ဖြစ်တယ်။ ၁၉၅၀ ပြည့်နှစ်​ကတည်းက ထည့်တွက်​မယ်​ဆိုရင် မစ္စတာ​လီ​ရဲ့ ယုံကြည်သူချင်း ၁၉,၃၄၀ ယောက်ဟာ စုစုပေါင်း ထောင်ဒဏ် ၃၆,၈၀၀ နှစ်​ခန့် ကျ​ခံ​ပြီး​ကြပါ​ပြီ။ ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်​တာ​ကို ကိုရီးယား​အစိုးရက ခိုင်လုံတဲ့ အကြောင်းပြချက်​လို့ မသတ်မှတ်​လို့​ပါပဲ။

ဒါပေမဲ့ ၂၀၀၄ ခုနှစ်​က​စပြီး ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် ထောင်ချ​တာ​ကို သဘော​မကျတဲ့ တရားသူကြီးတွေ​က အကျဉ်းသား ၉၀ ကို အပြစ်​မရှိဘူးလို့ ကြေညာခဲ့​ကြတယ်။ ဥပမာ၊ ဘူ​ဆန် အယူခံ​တရားရုံး​က တရားသူကြီး ချွိုင်​ဂျောင်ဒူ​က စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်သူ​တွေဟာ “ဘာသာရေး ခံယူချက်​ကြောင့် ခိုင်မာတဲ့၊ စစ်မှန်တဲ့ ‘သိစိတ်’ ပေါ်​အခြေခံပြီး” ဆုံးဖြတ်​ကြ​မှန်း တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်သူ​တွေ​အတွက် အရပ်ဘက်​လုပ်ငန်း စီစဉ်​ပေးဖို့ စစ်မှုထမ်း အက်ဥပဒေ​ကို ပြင်ဆင်ရေး​ဆွဲ​ဖို့ ၂၀၁၈၊ ဇွန်လမှာ တောင်​ကိုရီးယား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ​ဥပဒေ တရားရုံး​က စီရင်​ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ * ဒါပေမဲ့ ဒီ​သမိုင်းဝင် ဆုံးဖြတ်ချက်​ဟာ မစ္စတာ​လီ​အတွက်တော့ အလွန်​နောက်ကျ​သွားပါပြီ။ “ကျွန်တော့်​အမှုကို အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုးစားပြီး အယူခံဝင်​ခဲ့​ပေမဲ့ အခု ဒယ်​ဂူ​ထောင်​ထဲ ရောက်နေ​ပါတယ်” လို့ မစ္စတာ​လီ ရှင်းပြတယ်။ သူ့ကို ထောင်ဒဏ် ၁၈ လ ချမှတ်​ထားတယ်။

ကိုရီးယား​ကို ဂျပန်​တွေ အုပ်ချုပ်​ကတည်းက ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် ထောင်ချ​ခံရတဲ့ ယေဟောဝါသက်သေတွေ​ထဲမှာ မစ္စတာ​လီ​လည်း ပါတယ်။ စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်​မှု​ကြောင့် ဂျပန်​နိုင်ငံမှာ ၁၉၃၉ ခုနှစ်​တုန်း​က ယေဟောဝါ​သက်သေ လူငယ်​နှစ်ယောက်ကို ထောင်ဒဏ်​ချမှတ်​ခဲ့တယ်။ အဲဒီ​အချိန်​ကနေ ဂျပန်​အာဏာပိုင်တွေ​က ဂျပန်၊ ထိုင်ဝမ်၊ ကိုရီးယား​တို့မှာ တခြား​သက်သေခံတွေကို​လည်း ဖမ်းဆီး​ကြတယ်။ ဂျပန်​ဘုရင်ကို ဂုဏ်ပြု​ဖို့၊ စစ်ပွဲကို ထောက်ခံဖို့ ငြင်းဆန်​မှု​ကြောင့် ကိုရီးယား ယေဟောဝါ​သက်သေ ၃၈ ယောက်​ကို ထောင်ချ​ကြတယ်။ ရက်ရက်စက်စက် ညှဉ်းပန်း​နှိပ်စက်​ခံရလို့ ယေဟောဝါ​သက်သေ​အကျဉ်းသား ငါးယောက် သေဆုံးခဲ့တယ်။ အများစုကတော့ ၁၉၄၅ ခုနှစ်၊ ဂျပန်​တွေ စစ်ရှုံး​ချိန်မှာ လွတ်မြောက်​လာ​ခဲ့​ကြတယ်။

ယေဟောဝါသက်သေတွေ ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆိုခဲ့တာ ရာစုနှစ်​တစ်ခု ကျော်​ပါပြီ။ ကျမ်းစာနဲ့ ပထမရာစု ခရစ်ယာန်တွေရဲ့ စံနမူနာကို​ထောက်​ပြီး ခရစ်ယာန်​တွေ​အနေနဲ့ လူ့​အသက် သတ်​ပိုင်ခွင့် မရှိလို့ စစ်မှု မ​ထမ်း​သင့်​ဘူးလို့ ယေဟောဝါသက်သေတွေ ယုံကြည်​ကြတယ်။ ဒီ့ပြင် ယေဟောဝါ​သက်သေတွေဟာ ဘုရား​နိုင်ငံတော် အစိုးရရဲ့ လက်အောက်ခံ​တွေ ဖြစ်တယ်လို့ ယူဆတဲ့​အတွက် နိုင်ငံရေးမှာ​လည်း ကြားနေကြတယ်။

ပထမ​ကမ္ဘာစစ်​အတွင်းမှာ (အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကျမ်းစာ​ကျောင်းသားတွေ​လို့ တ​ချိန်​က သိ​ကြ​တဲ့) ယေဟောဝါ​သက်သေတွေဟာ အကြမ်းမဖက်​တဲ့​လမ်းစဉ်​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်​လို့ ထောင်ကျ​ခဲ့​ကြတယ်။ ဗြိတိန်​မှာ စစ်မှု ထမ်း​ဖို့ အစိုးရရဲ့ ဆင့်ခေါ်မှု​ကို ယေဟောဝါ​သက်သေ ၄၀၀ ခန့်​က ငြင်းဆန်​ခဲ့​ကြတယ်။ ဒုတိယ​ကမ္ဘာစစ်​အတွင်း အမေရိကန်မှာ စစ်မှု ထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်သူ​အများစုဟာ ယေဟောဝါသက်သေတွေ ဖြစ်ပြီး အ​ယောက် ၄,၄၄၀ နီးပါး ထောင်ချ​ခံရတယ်။

အကြွင်းမဲ့​အာဏာရှင်​စနစ် နာဇီ​ခေတ်မှာ အထူးခြားဆုံး ကြားနေတဲ့​သူတွေက ယေဟောဝါသက်သေတွေ ဖြစ်ကြတယ်။ နာဇီ​တွေ​က ယေဟောဝါ​သက်သေ ၄၀၀ ခန့်​ကို ကွပ်မျက်​ခဲ့​ကြတယ်။ အများစုက စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်​ကြ​လို့​ပါပဲ။ ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် ယေဟောဝါ​သက်သေ ၁,၀၀၀ ကျော်ဟာ ချွေးတပ်စခန်း​တွေ​နဲ့ အကျဉ်းထောင်​တွေ​မှာ ရက်ရက်စက်စက် ညှဉ်းပန်း​နှိပ်စက်​ခံရလို့ သေဆုံးခဲ့​ကြတယ်။ သူတို့ဟာ “နာဇီ​ခေတ်​အတွင်း ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် ညှဉ်းပန်း​နှိပ်စက်​ခံရတဲ့ တစ်ခုတည်းသော အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်တယ်” လို့ သမိုင်း​ပညာရှင် ရောဘတ် ဂါ​ဝတ် ပြောတယ်။

ဒါပေမဲ့ ကိုရီးယား ယေဟောဝါ​သက်သေတွေဟာ ဘာသာရေး ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် အကြာ​ရှည်​ဆုံး ပြစ်ဒဏ်​ခံရသူတွေ ဖြစ်တယ်။ လီ​ဂျို​ဝန် ရှစ်နှစ်​အရွယ်မှာ မတော်တဆမှု​နဲ့ ဖခင် ဆုံးပါး​သွားတယ်။ ကျမ်းစာ​အကြောင်း၊ ကျမ်းစာနဲ့ လေ့ကျင့်​ထားတဲ့ သိစိတ်​အတိုင်း လိုက်နာ​ဖို့ အရေးကြီးကြောင်း လီ​ဂျို​ဝန်ကို မိခင်​က သင်ပေးခဲ့တယ်။ “ကျွန်တော်တို့ကို ဖန်ဆင်း​ရတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကို သဘောပေါက်​လာတဲ့အခါ ယေဟောဝါ​ဘုရားကို ချစ်မြတ်နိုး​တတ်လာတယ်။ ဒါနဲ့ ယေဟောဝါ​ဘုရားကို ဘဝမှာ ဦးထိပ်​ထားဖို့ အခိုင်အမာ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်” လို့ မစ္စတာ​လီ ပြောပြတယ်။

မစ္စတာ​လီ​ဟာ ထောင်ကျ​နိုင်မှန်း သိထားတဲ့​အတွက် အိမ်တွင်း ဆောက်လုပ်ရေး​ကို ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။ ရာဇ​ဝတ်​မှတ်တမ်း​ကြောင့် အလုပ်​ရဖို့ ခက်ခဲ​မှာ​ကို သိထားတဲ့​အတွက် ထောင်​က ထွက်လာ​ရင် ကိုယ်ပိုင်​အလုပ် လုပ်ဖို့ စီစဉ်​ထားတယ်။

အမှု​ရင်ဆိုင်​တဲ့​နေ့အကြောင်း မစ္စတာ​လီ ပြန်​ပြောပြတယ်– “ကျွန်တော့်ရဲ့ ယုံကြည်ချက်၊ သိစိတ်​ကြောင့် ကျွန်တော့်မှာ အပြစ်​မရှိကြောင်း သိပ်​ထွက်ဆို​ချင်​ခဲ့​တာ။” အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်​တွေ​ဖြစ်တဲ့ သတေဖန်​နဲ့ ပေါလုတို့ အမှု​ရင်ဆိုင်​ရချိန်မှာ မိမိတို့​ယုံကြည်ချက်ကို ကောင်းစွာ ခုခံ​ချေပ​ခဲ့​တဲ့​အကြောင်း စဉ်းစားခဲ့တယ်။ “လေ့ကျင့်​ထားတာ​ထက် နှစ်ဆ​တောင် ပြော​နိုင်ခဲ့တယ်” လို့ မစ္စတာ​လီ ပြောတယ်။

ယုံကြည်ချက်​ကြောင့် စစ်မှုထမ်း​ဖို့ ငြင်းဆန်သူ​တွေ​အတွက် အရပ်ဘက်​လုပ်ငန်း စီစဉ်​ပေးဖို့ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ​ဥပဒေ တရားရုံး​ရဲ့ စီရင်ချက်​ကို တောင်​ကိုရီးယား တရားရုံးချုပ်​က ၂၀၁၈၊ ဩဂုတ် ၃၀ ရက်​နေ့မှာ ကြားနာ​သုံးသပ်ပါမယ်။ တရားရုံးချုပ်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်​က တရားရုံး​အသီးသီး​မှာ ဆိုင်းငံ့​နေတဲ့ အမှု ၉၀၀ အပေါ် အကျိုး​သက်ရောက်​ပါ​မယ်။ ဒီ့ပြင် ထောင်ကျ​နေတဲ့ မစ္စတာ​လီ အပါအဝင် ယေဟောဝါ​သက်သေ ၁၁၇ ယောက်ဟာ တောင်​ကိုရီးယား သမ္မတ​ထံ အထူး​လွတ်ငြိမ်း​ချမ်းသာခွင့် တောင်းဆိုမှု ရလဒ်ကို စောင့်ဆိုင်း​နေကြပါတယ်။ ဩဂုတ် ၃၀ ရက်​နေ့မှာ ဒယ်​ဂူ​အကျဉ်းထောင်​ထဲ ရှိနေ​ဦး​မယ့် မစ္စတာ​လီ​ဟာ တရားရုံးချုပ်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အထူး​စိတ်ဝင်စား​နေပါတယ်။

မစ္စတာ​လီ​ဟာ အယူခံဝင်​တာ ငြင်းပယ်​ခံရပြီး တရားရုံး​ရဲ့ ပြစ်ဒဏ်ချ​မှတ်​မှု ခံရပေမဲ့ ယုံကြည်သူချင်းတွေ​အတွက် အများကြီး မျှော်လင့်​နေပါတယ်။ “လူလူချင်းကို ချစ်လို့၊ အရေးကြီးဆုံး​ကတော့ ဘုရားသခင်ကို ချစ်လို့၊ ဘုရားရဲ့ အခြေခံ​မူတွေကို လိုက်နာ​လို့ ထောင်ကျ​သူတွေထဲမှာ ကျွန်တော်က နောက်ဆုံး​သူ ဖြစ်မယ်လို့ မျှော်လင့်​ပါတယ်။”

Media Contacts:

International: Paul S. Gillies, Office of Public Information, +1-84​5-5​2​4-3​0​0​0

South Korea: Hong Dae-il, +8​2-3​1-6​9​0-0​0​5​5