ဗျာဒိတ်ကျမ်းမှာ “မဟာဗာဗုလုန်” ဆိုပြီး “လျှို့ဝှက်နာမည်” ရှိတဲ့ “မိန်းမတစ်ယောက်၊” “ပြည့်တန်ဆာကြီး” အကြောင်း ဖော်ပြထားတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၊ ၃၊ ၅) အဲဒီအမျိုးသမီးဟာ “ဘုရားသခင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ အမှန်တရားကို မဟုတ်ဘဲ အလိမ်အညာစကားတွေကို ယုံကြည်ဖို့ ရွေးချယ်” တဲ့ မှားယွင်းတဲ့ကမ္ဘာ့ဘာသာရေး အစုအဖွဲ့ကို ရည်ညွှန်းတာ ဖြစ်တယ်။ a (ရောမ ၁:၂၅) ကမ္ဘာ့ဘာသာရေးတွေဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခုမတူကြဘူးဆိုပေမဲ့ စစ်မှန်တဲ့ဘုရားသခင် ယေဟောဝါကို လူတွေဝတ်မပြုအောင် လုပ်ဆောင်တဲ့နေရာမှာတော့ တစ်နည်းမဟုတ်တစ်နည်းဆိုသလို တူကြတယ်။—တရားဟောရာ ၄:၃၅။

မဟာဗာဗုလုန်ကို ခွဲခြားသိမြင်နိုင်တဲ့ အချက်များ

1.  ၁။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ တင်စားချက်တစ်ခု ဖြစ်တယ်။ ဗျာဒိတ်ကျမ်းဟာ “အမှတ်သင်္ကေတတွေများ” နဲ့ ဖော်ပြထားတာကြောင့် မဟာဗာဗုလုန်ဆိုတာ တကယ့်အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို ပြောနေတာမဟုတ်ဘဲ တင်စားချက်ဖြစ်ရမယ်လို့ ကောက်ချက်ချတာ သင့်တော်ပါတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁:၁) ဒါ့အပြင် မဟာဗာဗုလုန်ဟာ “ရေတွေ” ပေါ်မှာ ထိုင်နေတယ်။ “ပြည့်တန်ဆာထိုင်နေတဲ့ ရေတွေဟာ လူစုတွေ၊ လူအုပ်တွေ၊ လူမျိုးတွေ၊ ဘာသာစကား အမျိုးမျိုးပြောတဲ့ လူတွေကို ဆိုလိုတယ်။” (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၊ ၁၅) တကယ့်အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ဟာ အဲဒီလိုမလုပ်နိုင်ဘူး။

2.  ၂။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်မှုကို ပုံဆောင်တယ်။ မဟာဗာဗုလုန်ကို “ကမ္ဘာပေါ်က ဘုရင်တွေကို အုပ်စိုးတဲ့ မြို့ကြီး” ဆိုပြီး ခေါ်ဆိုထားတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၈) ဒါကြောင့် သူဟာ ကမ္ဘာချီအတိုင်းအတာအထိ ကြီးမားကျယ်ပြန့်ပြီး ဩဇာညောင်းတယ်။

3.  ၃။ မဟာဗာဗုလုန်က နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနဲ့မဆိုင်ဘဲ ဘာသာရေးနဲ့ ဆိုင်တယ်။ ရှေးခေတ်ဗာဗုလုန်ဟာ “ပြုစားတဲ့အတတ်နဲ့ မှော်အတတ်တွေ” လိုက်စားတဲ့နေရာမှာ နာမည်ကြီးတဲ့မြို့ ဖြစ်တယ်။ (ဟေရှာယ ၄၇:၁၊ ၁၂၊ ၁၃။ ယေရမိ ၅၀:၁၊ ၂၊ ၃၈) ပြောရမယ်ဆိုရင် အဲဒီမြို့မှာ စစ်မှန်တဲ့ဘုရားသခင် ယေဟောဝါရွံမုန်းတဲ့ အယူမှားဘာသာရေး အကျင့်အကြံတွေကို ပြုကျင့်ခဲ့ကြတယ်။ (ကမ္ဘာဦး ၁၀:၈၊ ၉။ ၁၁:၂–၄၊ ၈) ဗာဗုလုန်ဘုရင်တွေဟာ သိပ်မောက်မာပြီး ယေဟောဝါဘုရားနဲ့ စစ်မှန်တဲ့ဝတ်ပြုရေးကို မထီလေးစားလုပ်ကြတယ်။ (ဟေရှာယ ၁၄:၄၊ ၁၃၊ ၁၄။ ဒံယေလ ၅:၂–၄၊ ၂၃) အဲဒီလိုပဲ၊ မဟာဗာဗုလုန်လည်း “နတ်ဆိုးပညာ” လိုက်စားတဲ့ နေရာမှာ နာမည်ကြီးတယ်။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း အဲဒီအချက်က ဖော်ပြတယ်။—ဗျာဒိတ် ၁၈:၂၃။

    မဟာဗာဗုလုန် ဖျက်ဆီးခံရတဲ့အခါ “ကမ္ဘာ့အုပ်စိုးရှင်တွေ” ဝမ်းနည်းပူဆွေးကြတယ်လို့ ဖော်ပြထားတဲ့အတွက် မဟာဗာဗုလုန်ဟာ နိုင်ငံရေးကို ရည်ညွှန်းတာ မဖြစ်နိုင်ဘူး။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၊ ၂။ ၁၈:၉) “ကမ္ဘာ့ကုန်သည်တွေ” နဲ့ သူ့ကိုခွဲခြားဖော်ပြထားလို့ စီးပွားရေးနယ်ပယ်လည်း မဖြစ်နိုင်ပြန်ဘူး။—ဗျာဒိတ် ၁၈:၁၁၊ ၁၅။

4. Photograph taken by courtesy of the British Museum

    ၄။ မဟာဗာဗုလုန်ဟာ မှားယွင်းတဲ့ဘာသာဖြစ်တယ်။ မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားက စစ်မှန်တဲ့ဘုရားသခင် ယေဟောဝါကိုဝတ်ပြုဖို့ လူတွေကို သွန်သင်ပေးမယ့်အစား တခြားဘုရားတွေကို ဝတ်ပြုဖို့ သွန်သင်ပေးတယ်။ အဲဒီလိုလုပ်တာကို ကျမ်းစာက “ပြည့်တန်ဆာလုပ်တာနဲ့ တင်စားထားတယ်။” (ဝတ်ပြုရာ ၂၀:၆။ ထွက်မြောက်ရာ ၃၄:၁၅၊ ၁၆၊ အောက်ခြေမှတ်ချက်) သုံးပါးပေါင်းတစ်ဆူ၊ လူသေရင် ဝိညာဉ်မသေဘူး ယုံကြည်ချက်၊ ဝတ်ပြုရေးမှာ ရုပ်တုအသုံးပြုခြင်းစတဲ့ အကျင့်အကြံတွေဟာ ရှေးခေတ်ဗာဗုလုန်ကနေ ဆင်းသက်လာတာဖြစ်ပြီး မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားများစွာမှာ အဲဒီယုံကြည်ချက်၊ အကျင့်အကြံတွေကို သွန်သင်နေကြတုန်းပဲ။ အဲဒီဘာသာတရားတွေမှာ ဝတ်ပြုရေးနဲ့ လောကကိုချစ်တဲ့စိတ်ဟာ ရောထွေးနေတယ်။ မှားယွင်းတဲ့ဝတ်ပြုရေးမှာ ပါဝင်တာက ဘုရားသခင်အပေါ် သစ္စာမဲ့ရာကျလို့ ဘုရားရဲ့ ရန်သူပဲ။—ယာကုပ် ၄:၄။

    မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားတွေရဲ့ စည်းစိမ်ချမ်းသာနဲ့ အဆောင်အယောင်တွေဟာ “ခရမ်းရောင်နဲ့ ကြက်သွေးရောင် ဝတ်ဆင်ထားပြီး ရွှေ၊ ကျောက်မျက်ရတနာနဲ့ ပုလဲတွေ ဆင်မြန်းထား” သူအဖြစ် ကျမ်းစာမှာ တင်စားဖော်ပြထားတဲ့ မဟာဗာဗုလုန်နဲ့ သိပ်လိုက်ဖက်တယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၄) မဟာဗာဗုလုန်ဟာ “ကမ္ဘာမြေပေါ်က ရွံရှာဖွယ်တွေရဲ့” ဇာစ်မြစ်၊ တစ်နည်းအားဖြင့် ဘုရားသခင်ကို ရှုတ်ချဂုဏ်ဖျက်နေတဲ့ သွန်သင်ချက်တွေ၊ လုပ်ရပ်တွေရဲ့ အဓိကတရားခံပဲ။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၅) မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားမှာရှိသူတွေဟာ မဟာဗာဗုလုန်ကို ထောက်ခံအားပေးနေတဲ့ “လူစုတွေ၊ လူအုပ်တွေ၊ လူမျိုးတွေ၊ ဘာသာစကား အမျိုးမျိုးပြောတဲ့ လူတွေ” ဖြစ်တယ်။—ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၅။

 “မြေကြီးပေါ်မှာ ကွပ်မျက်ခံရသူအားလုံး” အတွက် မဟာဗာဗုလုန်မှာ တာဝန်ရှိတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၈:၂၄) သမိုင်းကိုပြန်ကြည့်ရင် မှားယွင်းတဲ့ဘာသာတရားက စစ်ပွဲတွေဖြစ်လာအောင် သွေးထိုးပေးရုံမက အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်တွေကို မီးထိုးယပ်ခတ်ပေးတဲ့အပြင် မေတ္တာရှင်ဘုရားသခင် ယေဟောဝါနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အမှန်တရားကိုလည်း မသွန်သင်ပေးဘူး။ (၁ ယောဟန် ၄:၈) အဲဒီလိုမသွန်သင်ပေးတဲ့အတွက် လူ့သမိုင်းမှာ သွေးစွန်းမှုအများကြီး ဖြစ်ခဲ့ရတယ်။

 ဘုရားသခင့် အမြင်မှာ မဟာဗာဗုလုန်ရဲ့ “အပြစ်တွေ များလွန်းလို့ ကောင်းကင်အထိ ရောက်နေပြီ။” (ဗျာဒိတ် ၁၈:၄၊ ၅) အယူမှားဘာသာတွေဟာ ဘုရားနဲ့ပတ်သက်ပြီး အလိမ်အညာတွေ သင်ပေးလို့၊ လူတွေကို ဖိနှိပ်အနိုင်ကျင့်လို့ ဘုရား ဒေါသထွက်တယ်။

 မဟာဗာဗုလုန်ကို “ဘုရားသခင် ပြစ်ဒဏ်စီရင်ပြီ” လို့ ကျမ်းစာက ဆိုတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၈:၂၀) ကျမ်းစာမှာ အယူမှားဘာသာအားလုံးကို ဇာတ်သိမ်းပစ်မယ့်အကြောင်း တင်စားချက်တွေနဲ့ ကြိုဟောထားတယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၈:၈) နီမြန်းတဲ့ သားရဲလို့ တင်စားထားတဲ့ နိုင်ငံရေး အင်အားစုတစ်စုက မဟာဗာဗုလုန်ကို သစ္စာဖောက်ပြီး အပြီးအပိုင် ဖျက်ဆီးပါလိမ့်မယ်။ (ဗျာဒိတ် ၁၇:၁၆၊ ၁၇) “ဗာဗုလုန်မြို့ကြီးဟာ အခုလိုပဲ ပစ်ချခံရပြီး စုံးစုံးမြုပ်သွားမယ်။ နောင်ဘယ်တော့မှ ပြန်တွေ့ရမှာ မဟုတ်ဘူး။” (ဗျာဒိတ် ၁၈:၂၁) ဒါကြောင့် ဘုရားရဲ့ နှစ်သက်မှု ရချင်သူတွေက အယူမှားဘာသာနဲ့ ကင်းကင်းရှင်းရှင်း နေဖို့၊ “သူတို့ထဲကနေ ထွက်သွားကြ” ဖို့ ဘယ်လောက် အရေးကြီးကြောင်း သိနိုင်ပါတယ်။—၂ ကောရိန္သု ၆:၁၄-၁၇။