1. Tae-e da sîsenni tamas ka io skoli ai a dîhe ǁkhā?

 MATI du ra tsâ sîsenǁare-ao-i tamas ka io skol ǀhōsa i ga, sadu ǂgoms xa a dî du o? Nēsa ra ǂâiǂhânsen kai du? ǂGui da âda ge ti ra tsâ. Xawe ǁnāti i dîdi ge khoe-i tae-e ra ǂâis tamas ka io tae-i ǃnâ ra ǂgomsa ǃgāsase a ǁgau da ǁkhā. Tsî da ge ǁnā ǃēsa sîsenu tsî ǁî-i ǀkha ǃgâiǂhôasa a ǀgoragu ǁkhā. ǀNî ǁaega i ge khoe-e sida ǀkha i ra ǂnoagu ǂgao ǃkhais ǃaroma dîsa a dî ǁkhā. ǁNās ge ta nî buru kai da, ǁîn ǀnai sida xa ama tama xūna mîbahe hâ amaga. (ǃNǃkh. 28:22) “ǀUni tsēdi” ǃnâ da ge ûihâ tsîn ge khoena nēs ǀkha “nauna mîǁgaiǁgai tsî a ǁkhaesen ǁoa.”—2Tim. 3:1, 3.

2. Tae-i ǃaroma da ra tsamtsiǃnâǂgao?

² ǀNîsi du ge ra dîsen, ‘mati ta khoexaǃnâ tsî ǃnomsa ǀgaub ǃnâ khoe-i ga ti ǂgoms xa dîna ǃgai tama ǀgaub ǃnâ dîte, o nî ǃeream?’ Tae-e sado a hui ǁkhā? ǀGui xū-i ǀgui-i ge hâ, ǁnāb ge tsamtsiǃnâsiba. Tsamstiǃnâxa khoe-i ge ǃhaese ǁaixa tama, xawe ra ǃkhō-oasen ǁî-e ra ǀara kai mâsib ǃnâ-i ga hâ o. (ǂKhm. 16:32) Amase hoaǁae tsamtsiǃnâsiba ǁgaus ge supu tama hâ. Mati du tsamtsiǃnâsiba a omkai ǁkhā? Mati du tsamtsiǃnâsib ǀkha a ǃeream ǁkhā, khoe-i ga sadu ǂgoms xa ǃgâi tama dîna ga ra dî o? ǁGû du ase mati du sadu ǀgôana a hui ǁkhā, în tsamtsiǃnâsib ǀkha ǁîn ǂgomsa ǁkhauba? Hā re i da kō.

3. Tae-i ǃaromab tsamtsiǃnâsiba ǂkhabusasib ase mûhe tama xawe ǀgaib ase ra mûhe? (2 Timoteub 2:24, 25)

³ Tsamtsiǃnâsib ge ǂkhabusats a ti ǂâibasen tama hâ xawe ǀgaibats ūhâ ti. ǀGaiba i ge ǂhâhâ ǃgom mâsibats ga hōǃâ ǁaeb ai ǃnomsase hâsa. Tsamtsiǃnâsib ge “gagab ǂûb”  di ǃâba. (Gal. 5:22, 23) Grikegowab mîs “tsamtsiǃnâ” di hâs ge, ǀnî ǁaega ra sîsenuhe ǃgarob di hāba ǃoa ra ǁnaeǁgause hîna noxoba ǂauǂauhe tama hâba. Nē hāb nēsi a ǂau xaweb ge noxoba a ǀgaisa. Khoen ase da mati a tsamtsiǃnâtsî ǁkhā ǁaeb ai a ǀgaisa ǁkhā? Nēsa da ge aitsama dīhō ǁoa. Jehovab ǃanu gagaba da ge nî ǀgoreba tsî nî ǂganbi, îb huida î da nē îxa ǀgauba ūhâ. ǂGui khoen ge ge ǁkhāǁkhāsen nē îxa ǀgaub tsamtsiǃnâsib tiba ūhâsa. Aiǁgause, ǂgui ǃgâsan ge tsamtsiǃnâsiba ge ǁgau khoen xan gere ǃhō-e o în ǂkhaba. Tsîs ge nēsa nau khoena ge hui în ǃgâi ǂâiǀgauba ūhâ Jehovab ǃoaba-aon xa. (Khomai re 2 Timoteub 2:24, 25 sa.) Matits tsamtsiǃnâsiba sa ǀgaib ase a ūhâ ǁkhā?

4. Tae-e da Isaki ge ǁgau tsamtsiǃnâsiba xu ra ǁkhāǁkhāsen?

⁴ ǂGui ǃnaeǃkhaidi Elobmîs ǃnâ hâ di ge ra ǁgau, tsamtsiǃnâsib matikōse a îxa ǀgau ǃkhaisa. Isaki di aiǁgaus xa ǂâi re. Filisteǁîn ǃādi Geras ǃnâ hâdi ǃnâb ge sī a ǁan, on ge ǁîb di surixa ǁanǁare-aona ǁîb di dadasab ǃgān ge khao hâ i tsauga ǃhūb ǀkha ge ǁhânǂgan. Nē tsaugu ǃaroma ǃkhams xab ge Isaka ǁîb omarisa ū tsî ǃnūse ge doe ǁnāpaxū. Tsî ǀnîhâ tsauga sī ge khao. (Gen. 26:12-18) Xawen ge Filisteǁîna ǁkhawa ge mî, ǁnā ǃās tsaub ǁgammi tsîn a ǁîn disa. Nēn hoan ǃnâb ge Isaka ǂkhîsase gere tanisen (Gen. 26:19-25) Tae-e ge huibi îb tsamtsiǃnâse hâ nau khoen xab gere ôaǃnâhe xawe? ǁÎb ǁgûra aiǁgausab ge gere ǃgaoǃgâ tsî ǂgui xūna ge ǁkhāǁkhāsen. ǁÎb îb Abrahami di ǂkhîxa ǀgauga xu. Tsî Saras “tsamtsiǃnâ tsî ǃnosa” gagasa xu.—1 Pet. 3:4-6; Gen. 21:22-34.

5. Mâ aiǁgausa ra ǁgau ǁgûn ǀgôana tsamtsiǃnâsiba a ǁkhāǁkhā ǁkhāsa?

⁵ Xristeǁî ǁgûdo, ǂan re sadu tsîn ǀgôana tsamtsiǃnâsib di ǂhâǂhâsasiba ǁkhāǁkhā ǁkhāsa. Maxsence-i di aiǁgaus xa ǂâi re, hîna 17 kurixaba. ǁÎb ge aoǁnâ sîseni tsî skoli tawa ǁâixasa khoen ǀkha gere ǀhao. ǁÎb ǁgûn ge ǃnūǃnâxase gere huibi matib nî tsâmtsîǃnâ ǃkhaisa. ǁÎn ge ra mî, “Maxsence-i ge nēsi ra ǁnâuǃā supu i asa ǁaixa tsî ǃkhamsa. Xawe khoe-i hîna ama ǀgaisa i ge ra ǃkhō-oasen tsî ǃnomsase ra hâ.” Maxsence-i ge tsamtsiǃnâsiba ge ǁkhāǁkhāsen.

6. Matis ǀgoresa a huida ǁkhā, î da tsamtsiǃnâsiba ǃgâiǃgâi?

⁶ Tae-e da a dī ǁkhā khoe-i ga ǃkhāǃkhā da o, aiǁgause ǁî-i ga ǃâi tama xūna Jehovah xa a mî o. Tamas ka io Elobmîsa a mîǁgaiǁgai o. Jehovab ǃanu gagab tsî gā-aisib tsîna da ge a ǂan ǁkhā, î da tsamtsiǃnâsib ǃnâ ǃeream. ǂÂi da ra khami da ga ǃeream tama i, o da tae-e a dī ǁkhā? Nē ǃgomsib ǃaroma da ge a ǀgore ǁkhā, î da ǂâi hānîǁaeb ǃnâ da tae-e nî dīsa. Nēs xa da ge ǀgore tsî a ǂâi ǁkhā, mati da sao ra ǃnās ai ǃgaise nî dīsa. Jehovab ge ǁîb di ǃanu gagaba nî mā da, î da sida ǁaiba xu ǃkhō-oasen tsî tsamtsiǃnâsiba ǁgau.

7. ǀNî xoade ǂâihōsa mati a huida ǁkhā, î da sida ǃhoaǀgauba ǃkhō-oa ǃgomǁaegu ǃnâ? (ǂKhoamîdi 15: 1, 18)

⁷ ǀNî Elobmîs xoadi ge a huida ǁkhā î da sida di ǃhoa ǀgauba ǃkhō-oa ǃgom mâsigu ǃnâ da ga hâ o. Elob di ǃanu gagab ge a huida ǁkhā, î da ǁnā xoade ǂâi hō. (Jhn. 14:26). Aiǁgause ǂKhoamîdi ǃnâ da ra hō dauǁgaudi ge a huida ǁkhā î da tsamtsiǃnâ. (Khomai re ǂKhoamîdi 15:1, 18 sa.) ǁNā Elobmîs ǂkhanis ge ra ǁgau ǃgaiba da ra hōsa, ǃgom mâsigu ǃnâ da ga  ǃkhō-oasen o.—ǂKhm. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

8. Khoe-i sida ǂgoms xa dîsa ra dîba ǃaromasa da tae-i ǃaroma nî ǃgaoǃgâ?

⁸ ǁNâuǃāxasib ge a huida ǁkhā. (ǂKhm. 19:11) ǁNâuǃāxa khoe-i ge ra ǃkhō-oasen khoe-i ga ǃgâi tama dîna ǁî-i di ǂgoms xa a dî o. Nē aiǁgaus xa ǂâi re, ǃkhoaba da ga mû, o da ge ǁgami ǀgapiga hâ ǃârob ǀguiba ra mû. Xawe i ge nau kai ǃâb hoaba ǃnāka hâ. ǁNās ǁkhās khamin ge ǃnāsa ǁaeban ga khoena dîna a dîda o, on ge mîba da tama hâ tae-i ǃaroman ǁnā dîna ra dîsa. ǁNā-amaga da ge ǃeream da nîs aiǃâ nî mûǂan, ǁnā khoe-i go dîsa a dîba ǃaromasa da a ǀūsa.—ǂKhm. 16:23.

9. Gideonna mati ǁnâuǃāxasib tsî tsamtsiǃnâsib tsîna ge ǁgau Efraimǁîgu ǀkhab ge hâ ǀgaus ǃnâ?

⁹ Gideonni ge mati Efraimǁî khoega ǃeream ǀgauba ǃgaoǃgâ re. ǁÎgu ge ǁaixa hâse Gideonna ge dî tae-i ǃaromab ge ǀnai ǁîga ǁkhau tama hâ isa, î gu Israelǁaes di khākhoen ǃoagu ǃkham. Tae-i ǃaroma gu ge ǁnātikōse ǁaixa hâ-i? ǀGapiǂâixasiba ǀnîsi ge i? Tae-i ǀgui-i ge ī xaweb ge Gideonna ǁnâuǃāxa ǃgôasiba ǁgau tsî  tsamtsiǃnâsib ǀkha ge ǃeream. ǀAmǂoasa ge tae-i? ǁÎgu ge “ǃaruǀî ǁâixa tama ge i.”—ǂHǂh. 8:1-3.

10. Tae-e a huida ǁkhā ǂansa mati da, sida ǂgomsa ra dîǃnâ khoena nî ǃeream ǀgausa? (1 Petrub 3:15)

¹⁰ Īǁkhā i ga, o i ge ǀnîsi sîsenǁare-ao i tamas ka io skola da ra ǂgâ-u ǀhōsana a dîda ǁkhā, tae-i ǃaroma da Elobmîs ǁgaraga ra ǁnauǀnamsa. ǁKhā da a i hoa-e dī tsî da ge Elobmîs tae-i ǃaroma a ǃgâisa nî ǁguiǃā. Xawe da ge ǁkhā ǁaeb ai khoe-e ǃgôasiba nî ǁgau ǁî-i di ǂâiǀgaub ǃaroma. (Khomai re 1 Petrub 3:15 sa.) Khoe-i ra dî dîs sada ra ǁnāǂam ti ǂâis xa ǂâi re, matis nē dîsa sada nî huisa î da ǁnâuǃā tae-i ǁî-e a ǂhâǂhâsabasa. Khoe-i dîsa ra dîba ǃaromasa da ga ǀū, xawe da ge khoexaǃnâ ǀgaub ǃnâ nî ǃeream. Sida ǃereams ge ǀnîsi ǁî-e a ǂkhâǃnâ ǁkhā, î-i ǁî-i ǂâiǀgauba ǀkharaǀkhara. ǁÎ-i ga ǃgâi tama ǀgaub ǃnâ a ǃhoa-u da xawe da ge ǃgâise nî ǃeream.—Rom. 12:17.

11-12. (a) Tae-e da ǂâis ǃnâ nî ūhâ, ǃgom dîsa da nî ǃereams aiǃâ? (Ai-īsiba mû re.) (b) ǁguiǃā re mati i khoexaǃnâ ǀgaub ǃnâ ǃereamsa ǃgai ǁgamǀhaosa a tsoatsoa ǁkhāsa.

¹¹ Aiǁgause i ga ǀnîsi sîsenǁare-ao-e dî du o, tae-i ǃaroma du ǃnaetsēde tsēdi tama hâsa? Sao ra-e ǂâiǃgâ re. ǁî-e ǀnîsi a ǂâi ǁkhā ǁkhoaxa ǁaeba ūhâsa da mā-amhe tama hâsa? Tamas ka io i ǁî-e ǀnîsi sada ǃnaetsēde tsēdi tama hâs ǃgâi tama mâsiba sîsenni tawa nî hā-u di ra ǂâi? ǀNîsi da ge sada sîsenǁare-ao-e ǁî-i ǁgâiǂuisen ǀgaub xa a gangan ǁkhā. ǁÎ-i nau sîsen-aon ǀkha ǁae hâ amaga. Tsî da sida tsîna sîsenni ai ǃgâise ra tsâ ǂgaosa. ǁNās ǃnâ-ū i ge īǁkhā Elobmîs tae-e ǃnaetsēdi xa ra ǁgausa khoe-i ǀkha harase ǁgamǀhaosa.

¹² ǁKhā xū-e da ge a dī ǁkhā, khoe-i ga ǃgom dîde a dî da o. Sa skol ǀhōsa-i ge ǀnîsi a mî ǁkhā, Jehovab ǃoaba-aon ge ǁîn di ǂâiǀgauba nî dawa mofin xa hâba. Nē xū-eb ǀnîsi Jehovab ǃoaba-aon tae-e ra ǂgoms, tamas ka io tae-e mofin xa ra mîsa ǁnauǃā tama hâ, o ra mî? Tamas ka iob ǀnîsi ǀhōsa-i tamas ka io ǀaokhoe-e ūhâ hîna a mofi-e? Tamas ka iob da ǂâi sida Jehovab ǃoaba-aon ase mofina ǃhui hâsa? Nēti i khoe-e da ge ǂgomǃgâsiba nî mā, hoa khoen ǀkha da ǁae hâsa. Tsî da hoa khoena ra ǃgôasa. Tsî ra mûǂansa mâ khoe-i hoa-i mîǁguiba nî dīsa ǁî-i ûib ǃnâ. b (1Pet. 2:17) ǁÎ-e da ge a mîba ǁkhā Elobmîs da mîsa. Elobmîs ǁgaraga da ga sao, o da ǃgâi tsî ǂkhîxa ûiba nî ūhâsa.

13. Mati du Elob ǃnâ ǂgomsa ra ǃhō khoe-e a hui ǁkhā?

¹³ Khoe-i ga sida ra mî xūn ǀkha ǃgûǀhao tama io, o da ge tā khoe-e ǃhaese nî ǀgoraǃgâ. (Tit. 3:2) Aiǁgause, sadu ra skola ǂgâ-u khoe-i ga mî o, mati-i khoe-e amabes ǃnâ Elob ǃnâ a ǂgom ǁkhā? Mî i du nî, khoe-i ge evolusib ǃnâ ra ǂgom tsî ǃnāsa xūn evolusib xa hâna a ǂan ti? ǀNîsi i ge nē khoe-e ǁnâu-i hâ xūn ǀguina ra ǃhoa. Evolusib xa du nî ǃhoa tsî mîǃās xa du ge, sadu skola ra ǂgâ-u khoe-e xū-e a mā ǁkhā î-i ǂâiǃgâ. ǀNîsi du ge ǁî-e xū-e a mā ǁkhā hîna jw.org sa ǃoa ǁî-e nî ǁnaeǁgau-e kurus xa. ǀNîsi i ge ega nî mā-amsen ǁnāpa i go mû khomaiǃâ-i tamas ka io vidio-e ǃhoaǃgaosa. Nēti i ǀgaub ǃnâ da ga ǁî-e ǃgôasiba ǁgau, o i ge a hui ǁkhā, î-i nē khoe-e ega ǃnāsase ǂanǂgao Elobmîs da mî i xa.

14. Nialla mati sida internets ǂhaweba ge sîsenu tsî ǁîb ǃgubis ǀgôaba ge hui, Jehovab ǃoaba-aon xa hâ ama tama ǂhôana ǂhanuǂhanus ǃaroma?

 ¹⁴ Niall ti ǀon hâ ǂkhamkhoeb ge ra mî, ǁîb ge jw.orgs internets ǂhaweba ge sîsenū. Tsî ge mûǂan ǃnāsa xūn Jehovab ǃoaba-aon xa ra mîhen, ama tama hâsa. ǁÎb ge ra mî: “ǁÎb ǃgubis (klas) ǃnâ hâ axab xab hoaǁae gere mîbahesa, ama mîhe tama xūna ūhâ ǂkhanis ǃnâb ra ǂgom ti, kurus ǂans ǃnâb nî ǂgoms xa hîna ǁgauǁgauna ūhâsa.” Nē axab ge ǁîba ge mā-am tama hâ i, îb ǂgomǃnâb ra xūna ǁguiǃā. ǁNā-amagab ge jw.orgsa ǃoa ge ǁnaeǁgaubi “Science and the Bible” ti hâ ǃâba ǃoa. Egab ge Nialla ge mû nē axab ge internets ǂhaweba khomaisa, mā-amsen nî ge xui-ao Niall-i ǀkha ǁgamsa ûib mati ge tsoatsoasa. Sadu tsîn ge ǁkhā xū-e a hōǃâ ǁkhā.

15. ǁGûna mati ǁîn ǀgôana a hui ǁkhā în tsamtsiǃnâǀgaub ǃnâ ǃeream ǀhōsan ga ǁîn ǂgoms xa dî ni o?

¹⁵ ǁGûn ge ǀgôana nî ǁkhāǁkhā matin nî ǃnomsa ǀgaub ǃnâ ǃereamsa, ǁîn ra ǂgomǃnâ xūn ga ǃâitsâhe o. (Jak. 3:13) ǀNî ǁgûn ge nēsa omaris ǃoabas ǃnâ ra dī. Skoli ai a ǃhoaǃgaohe ǁkhā xūn xan ge ra ǂâi. Tsîn ge dramas ǃnâ-ū ra ǁgau matits a ǃeream ǁkhāsa. ǁNāpa xūn ge ǀgôana ra ǁkhāǁkhā matin ǃnomsa tsî îxa ǀgaub ǃnâ nî ǃeream ǀgausa.—“ ǁAeb aiǃâ aiǂhomisens ge omarisa a hui ǁkhā.” ti hâ boksisa mû re.

16-17. ǁAeb aiǃâ aiǂhomisensa mati ǂkhamkhoena a hui ǁkhā?

¹⁶ ǁAeb aiǃâ aiǂhomîsens ge ǂkhamkhoena hui ǁkhā, în ǁguiǃā tae-i ǃaroman ǁnā xū-e ra ǂgomsa. “Young people ask” ti hâ ǃâb jw.orgs ai hâb ge   ǂkhamkhoen nî ǃâitsâsen dîron tsîna ūhâ. ǂGui xūn ge ǂkhamkhoen ǃaroma māǂui-e hâ în ǂkhamkhoena hui tsî ǁîn ǂgomsa ǀgaiǀgai, în aiǂhomisen tsî ǃereamde mā. Sida ga nē xūna omaris ase ǁkhāǁkhāsen, o da ge nî mû mati da sida di ǂgomsa ǃnomsa tsî îxa ǀgaub ǃnâ a ǁkhauba ǁkhāsa.

¹⁷ Mathew ti ǀon hâ ǂkhamkhoeb ge ra ǁguiǃā, mati-i ge ǁaeb aiǃâ aiǂhomîsensa a huibi ǀgausa. ǁÎn omaris ǃoabas asen ge Matheweb tsî ǁîb ǁgûra tsîna ǃgubis (klas) ǃnâ ǀnîsi a ǃhoaǃgaohe ǁkhā xūn xa gere ôaǃnâ. Mîb ge ra: “ǁAeb aiǃâ da ge mâ dîdi nî dîhe tsî mati da nî ǃereamsa ra aiǂhomi, dī da go ôaǃnâ di ai ǃgaoǃgaosase. Tae-i ǃaroma da ǁnā xū-i ǃnâ ra ǂgomsa da ga ǂan, o da ge ǁkhoaǂgao tsî supuse tsamtsiǃnâse nau khoen ǃoagu nî hâ.”

18. Koloseǁîn 4:6 sa tae-i ǂhâǂhâsasiba ra ǁgau?

¹⁸ ǃGāsase da ga xūna ǁguiǃā xawe i ge hoa khoena, ǁnâuǃā tide tae-e da ra mîsa. Xawe ǃgâi tsî tsamtsiǃnâ ǀgaub ǃnâ ǁgâiǂuisens ge a hui ǁkhā. (Khomai re Koloseǁîn 4:6 sa.) Tae-e da ra ǂgomsa khoe-e mîbas ge ǁî-e bolsa aobas ǀkha ra ǀgopeǀnōhe. Bolsa da ge tsaura tamas ka io ǃnarise a ao ǁkhā. Tsaurase da ga ao, o i ge khoe-e ǃkhō tsî a ǀhuru ǃkharu ǁkhā. ǁKhā ǀgaub ǃnâ da ga ǃgâi tsî tsamtsiǃnâǀgaub ǃnâ ǃhoa, on ge khoena ǃgâ tsî ǁgamǀhaos ǀkha a aiǃgû ǁkhā. Xawe i ga khoe-e ǃhō da tsî ǂkhawa u da, o i ge ǂhabasa tama hâ ǁî-i ǀkha ǂnoagusa. (ǂKhm. 26:4) Xawe ǃnāsa khoen ge ti ī tama hâ, ǂguin ge a ǃgā ǁkhā.

19. Tae-e nî ǂkhâǃnâ da î da tsamtsiǃnâsiba ǁgau sida ǂgomsa da ga ǁkhauba o?

¹⁹ ǃGâiba da ge nî hō, tsamtsiǃnâsiba da ga ǁkhāǁkhāsen o. ǀGore tsî Jehovab ai ǀgaiba ǂan re î du tsamtsiǃnâsiba ūhâ ǀgara, khoe-i ga ǃgom dîde dî tamas ka io ǃgâi tama ǀgaub ǃnâ hâ-ū du o. Sadu tsamtsiǃnâsib ge nî hui, î-i ǃkharagaǃnâgu ǂâiǀgauga tā ǂkhabab ǃnâ ǀam. Sadu tsamtsiǃnâ tsî ǃgôasib ǀkha ra dî-e ǃereamdi ge, ǀnî ǃgâ-aona nî hui ǁîn ǂâiǀgaub sida tsî Elobmîs xan ūhâb dawa. “Hoaǁae ǂhomisen hâse hâ. . . ǃereams ǃaroma.” Xawe ǁnāsa tsamtsiǃnâsib tsî ǃgôasib tsîkha ǀkhā dī re. (1Pet. 3:15) Ab tsamtsiǃnâsiba sadu ǀgai.