ǂKhari ǃgaroǃās suidwest, Nigeriab ǃnâ ta ge 1948 ge ǃnae. ǁNā ǁaeb ǃnâb ge ti omeb, Moustaphab tsî ti kai abutib Wahabib tsîkha ge ǁāǁnâhe Jehovab di ǃoaba-aose. Khoese kurixa ta a hînab ge ti ǁgûba ge ǁō, kaise ta ge ge tsûaǂgao hâ i. Wahabib ge ge mîbate, ti ǁgûba ta ǁkhawa khais ga hâ o nî mûsa. ǁNā ǁkhaeǂgao ra mîdi ge ge ǁgarite, î ta Elobmîsa ǁkhāǁkhāsen tsoatsoa. Tsî ta ge 1963 ge ǁāǁnâhe 17 kurixa ta a hîna. Tsî gu ge ǁnāpaxu ti ǃnona ǃgâsagu tsîna ge ǁāǁnâhe.

Ti kai abutib Wilsonni ǀkhā ta ge, 1965 Lagos ǃnâ gere hâ. Tsî ta ge nau ǁnaetisa aimâba-aon ǀkhā ǃgâi ǁaeba ge ūhâ i Igbobi ǀhaohâb ǃnâ. ǁÎn di ǃgâiaǂgaob tsî ôasasib ge ge ǂkhâǃnâte, î ta Januarib 1968 aimâba-ao kai.

Albert Olugbebi ti ǀon hâ ǃgâsab hîna Betels tawa ra ǃoabab ge, ǀō-aisa ǀhaosa sida ǀhaohâb ǃnâ ǂkham ǃgâsan ǀkha ge ūhâ i. ǀŌ-aisa aimâba-aon ge Nigeriab di nordeb ǃnâ gere ôa-e. Noxoba ta ge ǃgâsab Olugbebib ge ôasasib ǀkhā a mî mîde ra ǂâihō: “ǂKhamts ge a tsîts ge sa ǁaeb tsî ǀgaib tsîna Jehovaba a sîsenūba ǁkhā. ǂGui sîsenni ge hâ.” Jesajab  di māsenxa gagaba ǁgae tsî ta ge, Jehovab ra sîte ǃkhai-i hoa-e ǃoa gere ī ǂgao. Tsî ta ge ǀō-aisa aimâba-aose ge xoaǂgāsen.—Jes. 6:8.

Meib 1968 ta ge ǀō-aisa aimâba-aose, Kanos Nigeriab di nordes nâ hâsa ǃoa ge sîhe. Biafran torob (1967-1970) ǃnâ ge is ge. ǁNā torob ge kai ǃgommi tsî ǁōb tsîna Nigeriab di nordes ǃnâ ge ǃaroma tsî ostes Nigeriab dib ǃoa ge khoraǂuisen. ǃGâiba gere ǂâibate ǃgâsab ge ge ǂkhāte î ta tā ī. Xawe ta ge ge mîba bi: “Gangan ta ge ra ǃgâiba du ǂâibate ǃkhais ǃaroma. Xaweb ga Jehovaba ǂhâba î ta nē ǁgaumâisa ūǃoa, o ta ge ra ǂgomǃgâ tita ǀkhāb nî hâ ǃkhaisa.”

Kanos ge hâ ǃnâ i mâsiba mûs ge kaise ge tsûaǂgao xa i. Torob ge nē ǃāsa kaise ge ǁgaiǁgai. Aoǁnâ sîsenni ǃnâ da hâ hîna da ge ǀnî ǁaega, ǁō hâ sorode gere mû torob ǃnâ ge ǃgamhe khoen dina. ǀNî ǀhaohâgu ge Kanos ǃnâ hâ i xawe î ge ǃnāsa ǃgâsana ge ǃkhoe. Tsî 15 xa ǀoro ǃgâsan ge ge hâ ǃau, xawen ge ǃao tsî ge ǂkhabuǂâi hâ i. Nē ǃgâsan ge kaise ge ǃgâiaǂgao, ǃnani ǀō-aisa aimâba-aon ge ǁnāpa a sī o. ǃGâsan ge māhen ge ǂkhâǃnâsa ǃgâise ge ǃkhōǃoa. Hui ni da ge ge în ǀhaode hâ ǃnâ tsî aoǁnâ sîsenni tsîna ǁkhawa dī tsoatsoa. Tsî ǁîn di aoǁnâ sîsenni ǃnuriga sîǂgā, tsîn ge ǂkhanina ǁnâub berosa xu ge ǂgan tsoatsoa.

ǀŌ-aisa aimâba-aon ase da ge, Hausa gowaba ge ǁkhāǁkhāsen tsoatsoa. Gaosib haisi-amsan ge ǁîn gowab ǃnâ ǁnâu tsoatsoa, on ge ǁnā ǃās khoena ge ǃgâ da tsoatsoa. Xawe i ge Kanos ǃnâ ge hâ i kai kherkheb ǁanina, sida aoǁnâ sîsenni xa ge ǃgâibahe tama hâ i. ǁNās ǀkha da ge sâusase gere sîsen. ǀGui ǃnâ-e kham ge aoǁnâ sîsenni, ǃnâ gôab ǀkhā ge sauruhe. Kaise kham ge ǃgarise ǃkhoe tsî ge ǃkhō-he tama hâ i. ǁNāti-i ǁkhōǁkhōsasigu tsîn ge hâ i xaweb ge Jehovaba ge ‘sâu’ ge tsî î ge ǃgâsan di ǃgôab tsîna ge ǀarosen. (Psa. 4:8) Nētsē î ge Kanos ǃnâ 500 xa ǃnāsa ǃgâsana, 11 ǀhaohâgu ǃnâ hâ.

ǀGam ǀō-aisa aimâba aokha ǀkha ta ge ǀoro ǁkhârona ta Kanos ǃnâ hâ hîna, Augustub 1968 Niameysa ǃoa ge sîhe, ǁnās ge Nigeri di dana ǃāsa. ǁNāpa ge ge, ge hōǃâ Nigeri ge West Afrikab ǃnâ kaise ǀgamsa ǀkharigu di ǀgui-i ǃkhaisa. ǀGami ǀkha ûisa ǁkhāǁkhāsens, ǂam-ai ge ge Frans gowab tsîna ge ǁkhāǁkhāsen tsoatsoa. Nēs ge ǃgom i xawe ge ge ǂgomǃgâsiba Jehovab ǃnâ ge ūhâ i. Tsî nē dana ǃās ǃnâ ge ǁan hâ-i, ǀoro ǃgâsan ǀkha ge aoǁnâ tsoatsoa. ǃNubu ǁaerob ǃnâ i ge Niameys ǃnâ ge hâ i khoen hîna ge khomai ǁkhā îna The Truth That Leads to Eternal Life ti ǀon hâ ǂkhanisa ge hō. Khoen ge ǁnā ǂkhanisa hōs ǃaroma gere ôa ge.

ǃNubu ǁaeb ǃnâ ge ge mûǂan, nē ǃhūb di ǂgaeǂgui-aon ge Jehovab di ǃoaba-aon xa ǃgâibahe tama hâ isa. Tsî Julib ǃnâ 1969 da ge ǂguro ǃnāsa ǁnā ǃhūb ǃnâ ǂharis kai ǀhaosa ge ūhâ i tsîn ge 20 khoena ge hâǃnâ. ǀGam khoekha di ǁānâsa ǃoa da ge gere mûǂui. Xawe î ge ǂguro tsēs ai ǀawaǃnamga hā tsî ǀapeǁguiba ge ǀam kai. ǀŌ-aisa aimâba-aogu tsî ǃnarimâra mûǂam-aob tsîna gu ge tronkesa ǃoa ge ī-ū. Dîǃnâdi khaoǃgâ ge ge, ge mîbahe î ge saora tsēs ai oa. Nēs ǃgomsiba nî ǃaromasa mûǂan tsî ge ge ǁāǁnâs ǃhoasa khoe-i oms ai ge dī. Tsî ǁāǁnâsa ǂganǃgâsib ǃnâ, ǃāb ǃnâ ge dī.

ǀOro wekhega ǁnās khaoǃgâ î ge ǂhanuba tita tsî koro ǀō-aisa aimâba-ao ge tsîna ge mîba î ge Nigeriaba xu ǂoa. Aitsâma ǀāpena dī tsî go ge 48 īrgu ǃnâ, ǃhūba xu nî ǂoa ti ge ge ge mîbahe. ǁNâuǀnam tsî ge ge ǁnâub bēros hîna Nigeriab ǃnâ hâsa ǃoa ge ī tsî ǀasa ǁgaumâide sī ge hō.

Orisunbare ti ǀon hâ ǂkhari ǃārosa ǃoa ta ge ge sîhe. ǁNāpa gere hâ ǃgâsan ǀkha ta ge aoǁnâ sîsenni tsî Elobmîs ǁkhāǁkhāde dīs ǃnâ ǃgâiaǂgaoba gere hōǃâ. Xawes ge ǁnâub berosa ǃnani ǁkhân khaoǃgâ ge ǁkhaute, î ta Nigersa ǃoa oa. ǂGurose ta ge kaise buru tsî ge ǃhuri hâ i, xawe ta ge gere mûǂui ǃgâsana ǁkhawa Nigers ǃnâ ǀhao-ūsa.

Niameysa ǃoa ta ge ge oa. Sī ta ge tsēs khaoǃgâ ta ge ǁamaxū-aob ǀkha ge ǀhao. ǁÎb ge ge mûǃā aoǁnâ-ao ta a ǃkhaisa tsîb ge Elobmîs xa hâ dîna ge dîte tsoatsoa. Elobmîsa ta ge ge ǁkhāǁkhā bi tsoatsoa, ǁîb ge ā ǀû tsî ge ǂgae ǀû tsî ēga ge ǁāǁnâhe. Kaise ta ge ge ǂkhî i ǃkharagagu ǃâgu Nigers ti gu ǃnâ ǃgâsan ǀkha aoǁnâsa. ǂGuro ta ge ǁnāpa a sī o, o î ge 31 ǃgâsana ǁnā ǃhūb ǃnâ ge hâ i. Xawe ta ge oa ǁaeb ai, i ge 69 ǃgâsana ge hâ i.

Desemberi 1977 ta ge Nigeriaba ǃoa ge oa, î ta sī ǁkhāǁkhāhe. ǁNā ǃnona wekhegu khaoǃgâb  ge ǁNâub komites ǀapemā-aob Malcolm Vigoba, Sierra Leones ǁnâub berosa xu hâ sîǂkhanisa ge khomaibate. ǃGâi ǂurusiba ūhâ ǃgâsab, ǃgamme tama tsî Engels tsî Frans gowaba ǃhoa ǁkhāb ge gere ôahe. Guineab ǃnâ ǃnarimâra mûǂam-aose nî ǁgaumâiheba. ǃGâsab Vigob ge ge mîbate ǁnā ǁgaumâis ǃaroma ta ǁkhāǁkhāsa ra māhesa. ǃGāsaseb ge ge ǁguiǃābate, nē ǁgaumâis supu tide ǃkhaisa. “ǃGâise ǂâiǃgâ re nē ǁgaumâisats nî ǃkhōǃoas aiǃâ,” tib ge ge ǀapemāte. ǁKhā ǁaeb ai ǃeream tsî ta ge ge mî, “Jehovab ra sîte amaga ta ge nî ī.”

Sierra Leonesa ǃoa ta ge ge ī tsî da ge ǁnâub kometes ǃgâsagu ǀkha sī ge ǀhao. ǀGui ǁnâub komites ǃgâsab ge ge mîbate, “ǀū ta ge a sida ǃgâsan Guineab ǃnâ aoǁnâ sîsen-e ra dīsa.” Sierra Leones ǁnâub ge aoǁnâ sîsenni hîna Guineas ǃnâ hâ-e gere kōǃgâ. Xawe i ge kaise ge ǃgom i ǁîn ǀkha ǀhaosa, ǁnā ǃhūb ǃnâ ge hâ i ǂgīǂgōsi ǃgomsin ǃaroma. ǂGui ǃnāde gu ge ge dītsâ î gu ǃgâsaga Guineab ǃnâ sī sari, xawe gu ge ge dīǁoa i. ǁNā-amaga ta ge ge ǂganhe î ta Guineas dana ǃās, Konakry sa ǃoa ī tsî ǂhanub mā-amsa hō ǁnāpa ǁansa.

Konakrys ǃnâ ta ge Nigeriaba ra ǂnûǁkhaeba khoeb ǀkha sī ge ǀhao. Ti turab Guineas ǃnâ hâs tib xa ta ge ge mîba bi. ǀKhomâteb ge ge î ta tā hâ, ǃkhōhe tsî ta ǀnîsi a tsûtsûhe ǁkhā amaga. “Nigeriaba ǃoa oa its ǁnāpa sī aoǁnâ” tib ge ge mîbate. Tsî ta ge ge ǃeream bi “nēba hâsa ta ge tita ǀnai mîǁgui hâ.” ǁNās khaoǃgâb ge sîǂkhanisa Guineab ǃnâ hâ Home affairs danaba ǃoa ge xoa îb huite. Tsîb ge kaise ǃgâise ge huite.

ǁNās khaoǃgâ ta ge Sierra Leones ǁnâub berosa ǃoa ge oa tsî ǃgâsaga ī ge xūna ge mîba. ǃGâsagu ge kaise ge ǃgâiaǂgao, Jehovab ge ti daoba ǀkhae ǀgaus xa gu ge ǁnâu o. ǂHanub xa ta ge ge mā-amhe, ta î ta Guineab ǃnâ hâ.

Tita ge 1978ǁî kuriba xu 1989 kurib kōse Guineab tsî Sierra Leones ǃnâ ǃnarimâra mûǂam-aose ge hâ i. Tsî Liberiab ǃnâ ǂnûǁkhaeba ra ǃnarimâra mûǂam-aose ge ǁgaumâisa i. Tsoatsoas ǃnâ ta ge kaise gere ǀaesen. Nēs ge ǀnî ǁaega ǃgāro ǃādi ǃnâ gere ī. Xawe gu ge ǃgâsaga dī ǁkhāgu a i hoa-e dī tsî ǀaeǁgâusa ǃoa gere ī-ūte.

ǀGui ǃnā i ai ta ge kaise ǁgaise ge ǀaesen, malarias tsî ǃkhōban (ǁoms ǃnâ hân ǂunin) tsîna ta ge ǀguiǁaeb ai ge ūhâ i. ǁNāpaxu ta ge ǂgau, o ta ge ge ǁnâu ǃgâsan ge mâpan nî ǁkhōtesa gere ǃhoaǃgao ǃkhaisa. Nēti ǁgai mâsigu ǃnâ ta gere ǃkharu xawe ta ge ti ǁgaumâisa ǁnāxus xa ǂâis tsîna ge di tama hâ i. ǂGomǃgâsiba ta ge ge ūhâ i ama tsî hâhâ ra ǃnorasasib, Elob hîna khâisa ra māpa xu ra hā ǃkhaisa.

Dorkasa ta ge 1988 ge ǀhao-ū, ǁîs ge aimâba-ao ǃgâsas hîna Jehovaba kaise a ǀnamsa tsîs ge a ǃgamǃgamsenxa. Sîm ǃgammeb khaoǃgâm ge ǀguiba ǃnarimâra sîsenne  gere dī. Dorkas ge kaise ǃgarise sîm ǁgaumâis ǃnâ gere sîsen, māsenxases ge ǂgui ǁguibate Jehovaba ge dība. ǀGuibam ge ǁaubexa 25 kilometeraga gere ǃgû ǁgarude tani hâse tsî ǀhaohâga gere sari. ǃNūse hâ ǀhaohâgu ǃaromam ge hâ ge ī ǃnari-ū xū-e gere sîsenū, ǂgoaxa tsî āde ūhâ daogu ai.

Dorkas ge kaise ǁkhoaǂgaoxa. Aiǁgause ǀnî ǁaegu aim ge krokodel ga ūhâ ǃāga xu gere ǃkharu. ǀGuitsēm ge koro tsēde kaixu ǃnarisa ge ūhâ i, xawe i ge ǃnaon ǀkha kurusa boroxosa ge khôa hâ i tsîm ge ǂkhari ǂgaus ǀkha gere ǃkharu. Dorkas ge khâimâ tsîs ra ǂoa hîna ǁgammi ǃnâ ge ǁnāǂgâ. ǁNā ǃāb ge krokodel ga ge ūhâ i tsîm ge hoama ge tsâ ǁoa i. Xawe ge ǃgâi i ǃkhais ge, ǀnî ǂkham khoegu ge ūriǂgâ tsî ge huisi. ǁNās khaoǃgâm ge hoama ǃgâi tama ǁhapote ge ūhâ i xawem ge ge aiǃgû sîm ǁgaumâis ǃnâ.

Dorkas ge 1992 a ǀgamǀkhā, om ge kaise ge buru. Aimâba-aosem nî aiǃgû tamas ka iom nî ǀû sam nî mîǁguis ge ge i. “Jehovab ge ǀkhaeba go mā mî!” tim ge gere ǃhoa-ūgu. ǁNā-amagam ge ge mîǁgui sim ǀgôasam Jahgift ti nî ǂgaisa. ǁNās khaoǃgâ haka kuriga ǃkharu tsî i ge ǁîs ǃgâb Erika ge ǃnae. Sim ǀgôara ge Jehovaba xu hâ ǀkhaeba. Jahgifts ge Konakrys ǂnûiǃkhuni beros tawa gere ǃoaba tsîb ge Erika ǀhaohâb hui-aose ǁgaumâisa.

Dorkas ge ǀō-aisa aimâba-ao sîsenne ge ǀû xawes ge ǁnaetisa aimâba-aose ge aiǃgû sim ǀgôasa ra kaikaise. Jehovab huib ǀkha ta ge tita noxoba ǀō-aisase ǀoasa ǁaeba Jehovaba ǃoabas ǃnâ ge hâ ǀgara. Sim ǀgâora ge kai, os ge Dorkasa ǁkhawa ǀō-aisa aimâba-aose ge ǃoaba tsoatsoa. Nēsisam ge hoama sîsabese Konakrys ǃnâ ra aoǁnâ.

Tita ge hoaǁae Jehovab ra ǂhâba ǃkhai-e ǃoa gere ī. Hoaǁaem ge nēsa ǀkhaeb tsî sâub ase ī ǃkhaisa gere hōǃâ. Jehovab ǃnâ ǂgomǃgâs ge ǂgui ǂâiǂhansende xu ge sâumî, ǁnān hîna ūn hâ xūn ǃnâ ra ǂgomǃgân xa. Hōǃâm ge xūn ge ge ǁkhāǁkhāmî, ama ǃnorasasib Jehova ‘Elob sida Sâu-aoba’ xu hâsa. (1Kro. 16:35) ǂGomǃgâsiba ta ge ūhâ Jehovab ǃnâ ra ǂgoman, “ûitsaman ǀkha nî sâuhe” ǃkhaisa.—1Sam. 25:29.