ǃKhōǂgāb ǃoa ǃkharu re

ǃKharu re ǃkhōǂgāba ǃoa

1918​—100 Kuriga ǃkharu hâse

1918​—100 Kuriga ǃkharu hâse

The Watch Tower ǂkhanib, Januarib 1, 1918ǁî kurib dib ge sao ra mîdi ǀkha ge tsoatsoa: “1918ǁÎ kuriba tae-e nî hau?” Torob ge noxoba Europab ǃnâ ge hâ i xawen ge Bible Student na ǁnā ǁaeb ǃnâ ǃgâi xū-e ǁîn tsî ǃhūbaib ǃgaos tsîna gere ǃâubasen.

ǃHŪBAIB GE ǂKHÎB XA RA ǃHOA

Januarib 8, 1918ǁî kurib ǃnâb ge Amerikab di ǃhūb di Presidenti Woodrow Wilsona 14 ǀgaugu hîna a ǂhâǂhâsa ga “ǂhanu-ai tsî nî mâǁapo” ǂkhîb xa gere ǃhoa. ǁÎb ge ge ǂgan i di ǁaede harase hâ-ūgu, ǃapuna ǀoroǀoro tsî “ǁaedi ǀguiba nî ǂû ǀhao” ǃkhais tsîna ǂnûiǂgā hîna di hoaǁae ǁaede “kai tsî ǂkharirose” nî ǀamaxūba. ǁÎb di “14 ǀgaugu” ge ega nî sîsen-ūhe League of Nations ǃnâ î-i ǂkhîb di xoaǁguiba [Treaty of Versailles] kai toroba ǀamǀam.

MÂǃOA-AON GE GE DĪKĀKĀHE

ǀKhomaxasib ge aiǃâ hâ kurib ǃnâ a hâ xawen, * ge Bible Students na ǂkhîba gere mû Watch Tower Bible and Tract Society’s di ǀhaos tawan ge sī o.

Nē ǀhaos hîna ge Januarib 5, 1918ǁî kurib ǃnâ hâ îs tawa gu ge khoegu hîna ge Betelsa xū a ǂoa kaihe ga ǀapeǂhumis xūna ra dī ǀgauba gere dawa ǂgao. Richard H. Barberi hîna ge sarimâra mûǂam-ao îb ge ǀhaosa ǀgores ǀkha ge ǁkhowa-am. ǃKharu ge kurigu di ǃnurib khaoǃgâ î ge ǀasa ǂgaeǂgui-aoga ge ǁhûihe tsoatsoa. ǃGâsab Barberi ge Joseph Rutherfordi tsî 6 ǃgâsagu tsîna ge ǁhûi. Tsîb ge mâǃoa-aogu ǀkhāb ai ge hâ i aoba 7 ǃgâsaga ge ǁhûi, nēs ge Betelsa xu ge ǂoa kaihe gu tsîna ge ǃkhōǂgā hâ i. ǁÎgu ge ge danhe. ǀApeǂhumis dana gu tsîn ge ǃgâsab Rutherfordi tsî 6 ǂgomǂgomsa ǃgâsagu hîna ge ǁhûihe gu tsîna ge ǁgaumâi.

ǂGui ǃgâsan hîna ge nē ǀhaosa a hâǃnân ge gere mî “nēs ge go ǀkhaehesa i ǂkharis kai ǀhaos hîna da go hâǃnâsa.” Xawe ǁîn ǂkhîb ge ǁaerob dis ǀguisa ge ī-i.

THE FINISHED MYSTERY DI HÂ ǂKHANIB

ǂGui ǁkhâgan ge Bible Students na The Finished Mystery di ǀon hâ ǂkhanisa gere ǀgoraǂui. ǂHauǃnâ khomai-aon ge ǃgâi ǀgaub ǃnâ nē ǂkhanisa ge ǃkhōǃoa.

E. F. Cristi hîna ge sarimâra mûǂam-aob ase Kanadab ǃnâ gere sîsenni ge ǀnî khoe-aogu ra ge mîba hîna ge The Finished Mystery di hâ ǂkhanisa khomai toa tsî amaba koro wekhegu ǃnâ ūǃoa ra. ǁÎb ge ge mî: “Nē aob tsî taras tsîn ge hoase ge māǁnâsen tsî ǁîra ûib ǃnâ ǀkharaǀkharana ge dī tsoatsoa.”

ǀNî aob hîna ge nē ǂkhanisa a ūǃoab ge khomai toa tsî ǁîb ǀhōsan ǀkha ge ǀgoragu. ǁÎb ge nē ǂkhanis di haisi-ams xa ge “tsâǀkhāhe.” ǁÎb ge ra ǂâi oa: “Tita ge 3ǁî ǃgani ǃnâ gere ǃgû hîna î ge ǀuis khami gere tsâ xū-e ge ǁnā ǀkhā te, nēs ge ‘The Finished Mystery’ di ǀon hâ ǂkhanisa. Nē ǂkhanisa ta ge omsi hau tsî hoasa ge khomai toa . . . Tita ge ge ǁkhāǁkhāsen, ǁkhāǁkhā-aob ge nē ǂkhanisa ǁîb omsa xu a āxū di tsîs ge nē ǀgaub ai tita ai hā ge ǁnā . . . ǁÎb ge nēsa a dīs ǃnâ-ūn ge ǂgui khoena ama ǃâubasensa ûib ǃnâ ge hō . . . Nē ǁkhāǁkhā-aob di ǁaiba xu da ge nētsē Eloba ra ǀgoreǀî.”

Nē ǁkhāǁǀkhā-aob di tanisen ǀgaub ge ge ǃgâi tama hâ i. Kanadab di ǀapaǃnam gu ge nē ǂkhanisa Februarib 12, 1918ǁî kurib ǃnâ ge ǂkhā, mî rase nē ǂkhanis ge toroba ra ǃkhōǃkhō xūna ūhâ di. Tsîs ge ǁnās khaoǃgâ Amerikab di ǀapaǃnamgu tsîna di gere tsâ. ǂHanub di khoen ge Betels omaris hâ ǃkhaib, ǀgapi ǁnâub beros New Yorki, Pennsylvanias tsî Kalifornias ǃnâs tsîna gere ôaǃnâ în ǁgauǁgauhe hō ǁkhā ǀapeǂhumis ǃoagu. Tsî Maarti 14, 1918ǁî kurib ǃnâs tsînab ge Amerikab ǂHanu-aisib di departementsa ge mî î-i tā The Finished Mystery di hâ ǂkhanisa sîsen-ūhe, mî rase nē ǂkhanis ǀgoraǂuis ǂhanub ra dī xūna ǃkhēs ǃgao ra sîsen-ūhe di.

ǃKHŌSIS

Tsî Maib 7, 1918ǁî kurib ǃnâs ge Amerikab ǂHanu-aisib di departementsa sao ra ǃgâsaga ǃkhōsis ǃnâ ge ū, Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh tsî Clayton Woodworthi tsîna. ǁÎgu ge sao ra xūn ǃgao ge ǂgāri-amhe “ǂhanuoǃnâ, eloxoresa, māsenxase ǂhanuba ǁnâuǀnamoǃnâ tsî torob ǃnâ ge ǃâ ǂgao tama hâ i.” ǁÎgu di ǁhōb ge Junib 3, 1918ǁî kurib ǃnâ ge tsoatsoa, xawe gu ge ǁîga nē ǁhōba ga dan tama hâ. Tae-i ǃaroma?

Mâǃoa-aogu ǀkhāb ai ge Amerikab ǃnâ hâ i aob ge ra mî, ǁîgu ge ǂhanuba ge ǃgûǂam di, nēs ge ǂhanub di sîsenga ǃkhēs ǃnâ-ū. Nēb ge “ǃgāsasib hîna ǂhanub ǃoagu nî sîsen-ūheba ǁgaus” ǃnâ-ūs tsîna. Maib 16, 1918ǁî kurib ǃnâ î ge ǀapeǀhaos ǃnansa nēsa ge ūǃoa tama hâ i, nēs ǁîn hîna “ǃgâi ǂâibasens tsî ǂhanu ǀamǂoasa” ūhâs ǃgao ra ǁgâin ǃaroma a ǃgâi amaga. The Finished Mystery di hâ ǂkhanis ge nē ǃhoaǀhaos ǃnâ ge ǁhao. Nēs xan ge Amerikab di ǀapeǀhaos ǃnansa ge mî: “‘The Finished Mystery’ di hâ ǂkhanis ge kaise a ǁkhōǁkhōsa . . . Nē ǂkhanis a dī ǁkhā î ge soldagu di ǀons tamas ka io sîsen-e ǁgaiǁgaisa.”

Junib 20, 1918ǁî kurib ǃnâ i ge 8 ǃgâsaga ǀhapixase ge hō-e. Tsîb ge ǀgoraǃgâ-aoba nē ǃgâsaga ǁîgu ǁkharaba ge mā. ǁÎb ge ge mî: “ǂGomdi di ǀkhomaxasib hîna gu go nē aoga ǁkhoaǂgaose a ǂhôab ge ǀgorasa Duitslandi torob ǂnubidi ǁaegu nî hau di . . . ǁÎgu ge ǁnās ǀkha kai ǁkharaba nî hō.” Tsî ǀgam wekhegu khaoǃgâ gu ge nē ǃgâsaga Federal Penitentiary’s Atlanta, Georgias ǃnâ ǃkhōsis ǃnâ ge ūhe, ǁnās ge 10 sa xu 20 kurigu ǁkharab ǀkha.

AOǁNÂ SÎSENNI GE RA AIǃGÛ

ǁNā ǁaeb ǃnân ge Bible Students na kaise gere mâǃoahe. The Federal Bureau of Investigation (FBI) tamas ka io ǀapaǃnamgu ge ǁîn di ǁaxasiga gere ôaǃnâ tsî nēs ǃnâ-ū ǂgui ǂkhanina gere ǁgâi ǀapeǂhumis ǃoagu. Ôaǃnâ di ge gere ǁgau sida ǃgâsan ge aoǁnâ sîsenni ǀkha aiǃgûsa a mîǁguisa.

Sîǂkhanis hîna ge FBI sa xu Orlando, Floridas ǃoa a sîhes ge gere khomai: “[Bible Students an] ge omsa xu oms ǀkha ra aoǁnâ tsîn ge nēsa ǃuias tsîna ra dī . . . ǁÎn ge sūsa sâis ǀkha ra aiǃgû. ǁNās ge aoǁnâs ǃnâ-ū.”

Torogu departements ǃnâ ǁgaumâihe hâ soldab ge ǀgapi ǃkhaiba ǃoa ǃgâsab Frederick W. Franzi ǁaxasib xa ge xoa, hîna ge ega ǂGaeǂguira soros ǁanib ase a ǃoababa. ǁÎb ge ge xoa: “F. W. Franzi . . . ge ǀoasase ‘Finished Mystery’ di ǀon hâ ǂkhanisa ǁāmaxūs ǃnâ gere ǁhao.”

Charles Fekeli hîna ge ega ǂGaeǂguira soros ǁanib ase a ǃoabab ge ǁgai ǀgaub ǃnâ gere mâǃoahe. ǂHanub ge ǁîba The Finished Mystery di hâ ǂkhanibab ra ǀgoraǂui hîna ge ǃkhō. ǁÎb ge Baltimore, Marylandi ǃnâ ǃkhōsis ǃnâ ge ūhe tsî “Austriaba xū ra hā khākhoeb” ase ge ǁgaumâihe. Nē ǃgâsab ge ǁîba gere dî ǃnâ khoega gere aoǁnâba tsîb ge ǁîba Paulub di mîdi hîna 1 Korinteǁîn 9:16 ǃnâ hâ de gere ǂâi oa, mî ra: ‘Tsūba te a ǃgâiǂhôasa ta ga aoǁnâ tama io.’ *

ǁKhoaǂgaosen gere aoǁnâ xawen ge Bible Students na noxoba gere aiǃgû ǁîn ǃgâsagu hîna ǃkhōsis ǃnâ Atlantas ǃnâ hâga ǀkhomabasa î gu ǃnora kaihe. Anna K. Gardners ge ra ǂâi hō: “Hoaǁae da ge xū-e gere dī. ǃGâsagu ge ǃkhōsis ǃnâ hâ io, o da ge sida ǁîgu ǃnora kaihes ǃgao khoena gere ǂgan în xoa ǃgao. Omsa xu oms ǀkha da ge nēs ǃgao gere ǃgû. ǂGui khoen ge nēsa dīsa gere ūǃoa. Khoena da ge gere mîba nē khoegu a ǂgomǂgomsa tsî ǂhauǃnâ Xristeǁîsa xawe gu ǀhapixase ra ǂgāri-amhesa.”

ǂKHARIS KAI ǀHAODI

Nē ǃgom ǁaegu ǃnâ i ge ǃnās hoasa ǂkharis kai ǀhaode gere hâ, în ǃgâsana ǂkhâǃnâhe ǁkhā. The Watch Towerb ge ra mî: “ǂKharis kai ǀhaodi . . . ge ǁnā kurib ǃnâ 40 ǃnāde ge dīhe . . . ǂGui ǃnurigan ge mâ ǀhaos hoasa xū gere hō. Mâ ǂkharis ǀhaos hoas ge soreb ǁaeb ǃnâ gere dīhe, xawe î ge ǁnā kurib ǃnâ mâ ǁkhâb hoaba gere dīhe.”

ǂHauǃnâ ǂgaoba ūhâ khoen ge amaba noxoba gere ūǃoa. ǀNî ǂkharis kai ǀhaos tawa Cleveland, Ohiob ǃnâ î ge 1 200 khoena ge sī hâ i tsîn ge 42 na ge ǁāǁnâhe, ǁāǁnâhe gen ǁaegu î ge ǀgui ǂkham axaba ge hâ i hîna ge “ǃgôaǃgâsiba Eloba ūba hâ îba.”

TAE-E RA SAO?

1918ǁÎ kurib ra ǀam khamin ge Bible Students na ǂgom ǁoan a xū-e ge hōǃâ. Brooklyni ǃnâ mā ǀgapi ǁnâub beros ge ge ǁamaxūhe tsîn ge Pittsburgh, Pennsylvaniasa ǃoa ge doe. ǁÎgu hîna ǁnāpa ǂgaeǂui-aose ra sîsengu ǃkhō-oms ǃnâ hâ hîna i ge ǁkhawa ǀkhara ǀhaosa ge hâ Januarib 4, 1919ǁî kurib ǃnâ. Tae-e ga ī hâ?

Sida ǃgâsan ge noxoba ǁîn sîsenni ǀkha ge aiǃgû. ǁÎn ge ǂgomǂgomsase ge mâǀgai tsî 1919ǁî kurib xoasa ge ǁhûi: “Sîsenūxūs sa ǃoagu ga ǁāǁāhes hoas ge ǃgâiǃgâ tide.” (Jes. 54:17, King James Version)” ǁÎn ge ǃamkuse ge ǂhomisen hâ i, hâ nî ǀkharaǀkharan ǃaroma hîna ǁîn ǂgomsa nî ǀgaiǀgai-e, ǀgūǁae nî hâ kai aoǁnâ sîsenni ǃgao.

^ par. 6One Hundred Years Ago—1917” di hâ ǃâba 2017 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, 172ǁî-176ǁî ǂhaweb ai mû re.

^ par. 22 Charles Fekeli ûib xa du ge The Watchtower ǂkhanib “Joys Through Perseverance in Good Work,” Maarti 1, 1969ǁî kurib ǃnâ a khomai ǁkhā.