Tae-i ge a īsa ta nî ǁgamba dus aiǃâ. ǀKhī re î ta aibe ǁgamba du mati ta ge ǀoasa ǁaeba aoǁnâ sîsenni ǃnâ a sîsen tsoatsoasa ǀgausa.

Tita ge 1942ǁî kuri, îxa Karibbean islands Curaçaos dis ai ge ǃnaehe. Ti dadab ge Suriname di ǀon hâ ǃās di. Xaweb ge sîsenni ǀkha eilands ǃoa ge doe. Tita nî ǃnaes aiǃâb ge ǁîba ge ǂguro khoen di ǀgui-i. Hîna ge Jehovab ǃoaba-aon ase a ǁāǁnâheba. a ǁÎb ge sida ǀgôada ǀkha Elobmîsa mâ wekheb hoaba gere ǁkhāǁkhāsen. Hoaǁae da ge ǁkhāǁkhāsen ǂgao tama hâ i. Xawe 14 kurixa ta a hîna da ge ti dadab ǀkha Surinames ǃoa ge doe. Îb ǁîb di kaira mamasa sī kōǃgâ.

Surinames ǃnâ da ge ǀhaohâb ǃnâ ǂkhamkhoen ǀkha ge hâ tsoatsoa. Jehovaba ge ôasase gere ǃoabana. ǁÎn ge tita xa ge ǁkhara ro i. Tsî ǁnaetisa aimâba-aon ase gere ǃoaba. Aoǁnâ sîsenni ǃnân gere hōǃâ ǃgâi xūn xan gere ǁgam. O da ge ǁîn di aidi ǃnâ ǃgâiaǂgaoba ge mû ǁkhā i. ǀHaodi khaosi i ge tita tsî ti ǀhōn tsîna. ǀNî ǁaegu ai ǀgamirode ǃauga ra kōse. Elobmîs ǁgamǀhaode gere ūhâ. Nē ǀhōsan ge tita ge hui. Tae-e ta ûib ǃnâ ǂhâbasa hâsa mûǂan kaisa. Tita ge Jehovaba gere sîsenba ǂgao. Tsî ta ge 16 kurixa ta a hîna ge ǁāǁnâhe. Ega ta ge 18 kurixa ta a hîna aimâba-aose ge sîsen tsoatsoa.

Aimâba-ao-i ase ta ge ǂgui xūna ge ǁkhāǁkhāsen. Tsî nēn ge ǀoasase ta gere ǃoaba ǁaeb hoaba ge hui te. Aiǁgause, ǂguro xūn di ǀgui-i hîna ta ge ǁkhāǁkhāsen i ge ǂhâǂhâsasib nauna ǁkhāǁkhās diba. Aimâba-ao-i ase ta ge sîsen tsoatsoa. Ob ge Willem van Seijl ti ǀon hâ sîsabe ǃgâsaba. ǃGâiǃgâibasensa tita ǃnâ ge ǁgau. b ǁÎb ge ge ǁkhāǁkhāte mati ta ǀhaohâb ǃnâ ta ūhâ ǃereamde nî kōǃgâsa.  ǁNā ǁaeb ai ta ge ge ǀū-i nētiko ǁkhāǁkhāsa ta ǂhâhâsa. Sao ra kurib ai ta ge ǀō-aisa aimâba-aose ge ǁgaumâihe. Tsî ta ge ǂkhari groeps ǃgâsan hîna ge. Surinames ǃgāro ǃhūb ǃnâ ǃnūse gere hâna ge hui tsoatsoa. ǃGâsagu ge ǁaeb ai a māte ǁkhāǁkhāsa ta ge kaise gere ǃgôaǃgâ. ǁNā ǁaeba xu dītsâ tsî ta ge ǁîgu aiǁgaude ra sao. ǁAeba ǁamaǂui tsî nau khoena ǁkhāǁkhāsa.

ǀGamǁî xū-i hîna ta ge ǁkhāǁkhāsen i ge, supu ûiba ûis a ǃgâisa. Xawe ǃgâise aiǂhomisa ûiba. Mâ ǁkhâb hoab tsoatsoas ai i ge tita tsî ti ǀhōsab. Hîna ge ǀō-aisa aimâba-aose gere sîsenni tsîna. Sao ra wekhegu ǃaroma ǂhâ kham ge hâ i ǂûn tsî xūn tsîna gere ǀapeǁgui toa. ǁNāpaxū-i ge sîkham di ǀguiba gaxu daoba kai ǃāsa ǃoa ǃnari. Tsî ǂhâ kham hâ xūna sī gere ǁama. ǁKhâkorobe kham gere hō maris tsî xūn tsîna kham ge ǃgâi ǀgaub ǃnâ gere sîsenū. Î-i hoa ǁkhâba hâ ǁkhā. Ūkham hâ xūn gere toa o, o kham ge khoen xa gere hui-e. ǂKham ta a hîna ta ge supu ûiba ûis. Tsî ǃgâise aiǂhumisens tsîna ge ǁkhāǁkhāsen. Tsî ǁnās ge ge huite î ta ti ûib hoaba Jehovab sîsenni ai ti ǂâisa ǂnûi ǀgara.

ǃNonaǁî xū-i hîna ta ge ǁkhāǁkhāsen i ge. Khoena ǁîn di ǁgûsi gowab ǃnâ ǁkhāǁkhās ǃgâiba ra māsa. Duits, Engels, Papiamentob tsî Sranantongob (Sranan dis tsîna a ǂansaba) Hîna hoaǃnâ-aixase Surinames ǃnâ ra ǃhoa-e gowaga ra ǃhoase ta ge ge kai. Kaise ra ǀapi ǃgārob ǃnâ kham gere aoǁnâ. Hîna kham ge ge mû khoen ge ǃgâise ǃgâiǂhôasa gere ūǃoasa. ǁÎn di ǁgûsi gowab ǃnâ kham gere aoǁnâ o. Kaise ta ge ge ǃgombahe i ǀnî gowaga ǃhoasa. Aiǁgause, Saramaccani khami hîna ge ǀgapi tsî ǂam ǃhoa ǀgauba ūhâ îba. Xawe nē ǁguiǂgāsens ge ge ǃgâi i tsî ta ge ge ǂkhî i. Nē ǂgui kurigu ǃnâ ta ge ǂgui khoena amaba ge ǁkhāǁkhā ǁkhā i. ǁÎn di ǁgûsi gowaga ta ge ǃhoa ǁkhā i amaga.

Taotaosa xūn tsîna ta ge ge ǃkharu ǃnâ. Aiǁgause, ta ge ǀgui ǃnâ i ai Saramaccan gowaba ra ǃhoa khoes. Hîna Elobmîsa ra ǁkhāǁkhāsensa matis ta tsâ ǃkhai-e ge dî. ǃNāb ǃnâs ge tsûba ūhâ i amaga. Xawe ta ge amabes ǃnâ ǁîsa a dîs ge ǀgamǀkhās asa. Nē dîs ge ǁîsa ge tao kai. Nēti ī xūna ta gere dīsā xawe ta ge gere dītsâ. Ti ǁgaumâis ǃnâ hâ khoen di gowaba ǃhoasa.

ǃNarimâra mûǂam-aob ase ta ge 1970 i ǃnâ ge ǁgaumâihe. ǁNā kurib ǃnâ ta ge “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses” di ǀon hâ ǀapeǁguiba. ǃGārob ǃnâ gere hâ ǂgui khoena ge ǁgau. Nē ǃgâsana saris ǃaroma î ge tita tsî ǀnî ǃgâsagu tsîna. Gaxu ǂgaub hîna ǃnaon ǀkha kurusaba gere sîsenū, ǃāb ǀkha ǃnariǁgôasa. Sîge ǂgaus ǃnâ ge ge kraxi masiens, oili di ǃgabab, petroli di lams tsî ǀapeǁguib ǃnâ ra sîsenūhe xūn tsîna ge ǃgao sao. Sī ge ge o, o ge ge nē xūn hoana ǀapeǁguib nî ǁgau-e ǃgāro ǃāsa ǃoa gere tani. Nē ǃnari di xa ta ra ǂâihōs ge matikōsen ge khoen. Hîna ge ǃnūse gere hâna ǁnā ǀapeǁguiba ǀnam isa. Kaise ta ge ge ǂkhî i khoena huisa. În Jehovab tsî ǁîb di ǃhūbaisi ǀapeǂhumis xa ǁkhāǁkhāsen. Nau khoen mati Jehovaba ra ǀgūsa mûs ge kaise ge ǂkhî kaite nē ǃnarimâra sîsen-e dīsa.

ǀGuri hâs ge kaise ti ǁgaumâisa gere supusupu. Xawe ta ge noxoba gere ǃgamme ǂgao. ǁNā-amaga ta ge, ge ǀgore tsoatsoa. Tsî ǃgōsase ge ǂgan î ta taras hîna ǃgâiaǂgaob ǀkha. Tita ǀkha nē ǃgom ǁgaumâis ǃnâ ǀoasa ǁaeba nî ǃoabasa ǃgamme. Kurib khaoǃgâ ta ge Ethel ti ǀon hâ ǃgâsas. Hîna aimaba-ao-i ase ra sîsens ǀkha ge ǂan gu tsoatsoa. ǁÎs ge Jehovaba māsenxase gere ǃoaba ǂgao. ǁÎsa i ge supuba tama hâ i xawes tsîna. ǂKhariros asa xus ge Ethelsa apostel Paulub aiǁgaus xa kaise ge ǃgâibahe i. Tsî dī ǁkhās a-i hoa-e aoǁnâ sîsenni ǃnâ gere dī ǂgao, ǁîb gere dī khami. 1971ǁÎ kurim ge Septemberi ǃnâ ge ǃgamme. Tsî ǃnarimâra sîsenni ǃnâ ǀguiba ge ǃoaba tsoatsoa.

Ethels omaris ge ǁîs gere kaikhâi o ge ǀgâsa i. ǁNā-amagas ge supuse ǃnarimâra sîsen-e dīsa ǀapi ra ǃgārob ǃnâ ge ǁnaeti. Aiǁgause, aiǂhomisenam gere o ǀhaohâgu hîna ǃnūse ǃārob ǃnâ hâga sī sarisa. Om ge ǂgui xūna ge ū sao tama hâ i. Sîm ge sarana ǃāgu ǃnâ ǁā tsî ǁîgu ǃnâs tsîna gere ǁāsen. Sarim gere ǃgâsan omdi aim gere māhe xū-i hoa-em ge ge ǁnaedi ǂûsa. Nēsi i ga ǃgārob ǃnâ ǃau-e tamas ka io ǃāgu ǃnâ gere ǃkhōhe xū-i hoa-e. ǃOrete da ge ūhâ tama hâ i o. O da ge banana haidi ǂnare gu ai gere ǂû. ǂÛ ū-e ra xūn ge ǀkhai i o. O da ge sida ǃomman ǀkha gere ǂû. Ethel ham ge ra tsâ Jehovabam ge ǀguiba māsenxase a ǃoabas ge ge dī. Îm ǃnona ǃnâgu tsurib khami ǃgammeb ǃnâ ǀgai. (Aoǁn. 4:12) Nem gere ǃkharuǃnâ xūnam ge xū-i xare-i ǀkha mādawa-am tide.

ǀGuitsēm ǃgārob ǃnâ ǃnūse ra hâ ǃgâsana sari. Tsî oa ǃgôaxa hînam ge tsoatsoas ǃnâ ta goro ǁgam xūna ge hōǃâ. ǂGaus, ǁgammi ǀgaisase ra ǃhoe ǃkhaib ai ra sī. Khama i ge ǁgamme ǃnaka ge ǂgâ. Tsî i ge ǁgamme ǃkhaese ǀgapiga ge ǂoaxa. ǃGâi ge i ǃkhais ge ǃnorasasib jekete da ge ana hâ isa. Tsî da ge ǂgausa xu ge ǁnāǂoa tama hâ i. Xawes ge  sida di ǂgausa ǁgammi xa ge ǀoahe. Sida sudi ǃnâ ge hâ ǂûna da ge ǃāb ǃnâ ge aoǂgā. Tsî ǁîde ge sîsenū ǁgamme ǂnâǂuisa.

ǂÛna da ge ǂoaǃnâ amaga da ge. ǂGaus ǀkha da ǃnarigaruse ǁau-e ge ǃkhō tsoatsoa. Xawe da ge ge ǃkhō hō tama hâ i. Tsî Jehovaba ǃoa ǀgore tsî ge ǂan. Îb ǁnā tsēs ǂû-e māda. ǀGore toa da ges khaoǃgâb ge ǀgui ǃgâsaba ǁau-i haiba ge aoǂgā. Tsî kai ǁauba ge ǃkhō. Hoa goro da ge ǁnā ǃui-a, nē ǁauba xu ǂû tsî ge ǁâ.

Goro kurigam ǀguiba ǃnarimâra sîsen-e dī hâs khaoǃgâm ge. ǃÂubasen tamam hâ ǀkhaeba ge hō, ǁgû kaim nîsa. Nē ǂhôasa ta ge ǁnâu, o ta ge ge ǂkhî. Xawe ta ge ge ǀū i nēs mati sîm ûiga nî tsâǀkhāsa. Tita tsî Ethels tsîn ge ǀgaisa turaba ge ūhâ i, īǁkhā i ga om ǀoasase nî sîsen ǀgarasa. 1976ǁÎ kuri î ge sîm di ǀgôab Ethniëla ge ǃnae. ǀGam kurikha tsî ǃhare-e ǃkharu hâseb ge sîm ǀgamǁî ǀgôab Giovanniba ge ǃnae.

Surinames ǃnâ ge ǁnā ǁaeb ai hâ i ǂhâsib ǃaromas ge. ǁNâub berosa ge aiǂhumiba te î ta aiǃgû tsî ǃnarimâra mûǂam-aose ǃoaba ǀgara ǀgôakham ra kaikaise. Sîm ǀgôagu ge ǂkhariro i o, ta ge ge ǁgaumâihe ǀoro ǀhaohâga mûǂamsa. Nēs ge gere mā-am te ǁkhâb ǃnâ ǀnî wekhega ǃnarimâra mûǂam-aob ase ǃoabasa. Tsî nau gere ǃgau wekhega ǁkhâb ǃnâ, ǁnaetisa aimâba-ao-i ase ǁgaumâi hem ge hâ i ǀhaohâb ǃnâ ǃoabasa. Ethels tsî sîm ǀgôakha tsîn ge gere saote sida oms ǀgūse hâ ǀhaohâga ta gere sari o. Xawe ta ge ǀguri gere ǃnari ǀhaohâgu. Tsî ǀkharib kai ǀhaode ta ge ǀapi ra ǃgārob ǃnâ gere sari o.

Kaise ta ǃgâise nî aiǂhumisens ge ge ī. Î ta hoa ǃereamdi hîna ta tani hâte dīǀoaǀoa. Sida omaris ǃoabasa da ge mâ wekheb hoaba gere ūhâ. Tsî ǀhaohâga ta ge ǃgārob ǃnâ sī gere sari o. Os ge Ethelsa sîm ǀgôakha ǀkha omaris ǃoabasa gere dī. Nēsas ge ǃnāsa ǃnāte gere dī ǀguiba da omaris ase xūna gere dī xawe. Ethels tsî tita tsîn ge hoaǁae ǃgâi ǁaeba sîm ǀgôagu ǀkha gere ūhâ. Gaimde da ge gere ǀhuru tamas ka io da ge sida oms ǀgūse hâ îxa ǃkhaiga gere sari. Tsî ǀnî ǁaega ta ge tsūxub kōse ǂkhaikarise hâ. Tsî ti ǁgaumâide gere ǂhumisen. Tsî Ethels ge ǂKhoamîdi 31:15 ǃnâ ra ǁguiǃāhe ǃgâi taras khami ī. ǁÎs ge ǁgoa-i nîs aiǃâ khâimâ tsî gere aiǂhumi, î da omaris ase tsēs mîsa khomai. Tsî ǀguiba ǂûǀhao axagu nî skol ǃgûs aiǃâ. Kaise ta ge ra gangan ǁnāti i māsenxa tarasa ūhâsa.  Hoaǁae gere huitesa î ta hoa ǃereamdi hîna ta ge Jehovab xa a māhete dīǀoaǀoa ǁkhā.

ǁGûra asem ge ǃgarise ge sîsen îm sîm ǀgôakha. Jehovaba tsî aoǁnâ sîsen-e ǀnamsa ǁkhāǁkhā. Sîm ge ge ǂhâba hâ i îkha ǀoasase ǃoabasa ǁîkha sîsenni ase ǁhûi. Sîm ǁîkha nēsa nî dīsa ǂhâba hâ ǃkhais ǃaromas ose. Xawe kha ǁîkha aitsama a ǁhûi ǁkhā ǃkhais ǃgao. Hoaǁaem ge ǁîkha ǀkha gere ǃhoa. ǀOasase ǃoabas mati ǁîkha ǂkhîba ūhâs ǀkha a hui ǁkhāsa. ǃGomsina ǁnāxuǂui tamasem ge ǁîkha gere mîba. Matib ge Jehovaba hoaǁae huida tsî omaris ase gere ǀkhae dasa. Jehovaba ǂgurose ǁîn ûigu ǃnâ ra mâi ǃgâsan ǀkham ge sîm ǀgôakha hoaǁae gere hâǁae kai.

Jehovab ge sida ǂhâsigu hoagu ǃnâ gere kōǃgâ da. Sîm ǀgôakham ra kaikai hîna. Tita ge hoaǁae dītsâ tsî ti ǃâba gere dī. ǃGamme tama ta ge hâ i ǁaeb ai ta ge. ǀŌ-aisa aimâba-aose ǀapi ra ǃgāro ǃhūb ǃnâ gere. ǃKharuǃnâ xūn ge ge ǁkhāǁkhāte, mari-e sâusa. Î ta ǂhâ ta hâ xūna ǁama ǁkhā. ǀNî ǁaegu aim ge dī ǁkhām a i hoa-e gere dī. Xawe da ge ǀnî ǁaegu ai ǂhâ da hâ xūn hoana ge ūhâ tama hâ i. ǁNā ǃnādi ai ta ge ra ǂgom Jehovab gere hui dasa. Aiǁgause, 1980 i ǀams tsî 1990 i tsoatsoas ǃnâ i ge Surinames ǃnâ toroba ge hâ i. ǁNā kurigu ǃnâ i ge kaise ge ǃgom i ǂhâts ge hâ i xū-e hōsa. ǁNāti i ge ī-i xaweb ge Jehovaba ǂhâ da ge hâ i xūna gere māda.—Mat. 6:32.

Sida ûib hoab ǃnâb ge Jehovaba hoaǁae gere kōǃgâ da. Tsî ge huida î da ǂkhî tsî ū da hân ǀkha ǂâu. Sîm ǀgôakha kaikai tsî Jehovaba ǃoabas xa ǁkhāǁkhās ge ge kai ǀkhae tsî aiǂhanu i. ǃGâiaǂgaos tsînam ge ra dī mûsa. ǁÎkha ge ǀoasase ǃoabasa mîǁguisa. Ethniëli tsî Giovanni hâkha ge Elobmîs ra ǁkhāǁkhā-e skol ga ge hâǃnâ. Tsî nēsi ǁîkha taradi ǀkha Surinames ǁnâub beros tawa ra ǃoaba.

Ethels tsî tida tsîn ge nēsi kaira hâ. Xawem ge noxoba Jehovaba ǀō-aisa aimâba-ao ra ase ra sîsenba. ǁNātikōsem ge a ǀhape tsî ta ge noxoba ǁae-e hō tama tsâsa ǁkhāǁkhāsensa. Xawe ta ge ǃhâusen tama hâ. Kō-oa ta ga, o ta ge ra tsâ ǂkham kurin ǀkha ta ge mîǁgui. Tsî ǀoasase ǃoabasa ti ûib sîsenni ase a dī i ge a ǃgâi mîǁguigu di ǀgui hîna ta ge dī ǁkhā i-e.