Citava Yesu ua kele na ku tumbula via masualale vakua Loma, vaze va pangeyele vimbambo mu mavoko na mu viliato vieni. Yesu ka tavesele vuhenge vua hitile vu mu lingise ku pua ua mukalu ni mukua nkulundundu. (1 Pet. 2:23) Ngeci mua Yesu, netu tua pande ku kala na cizango ca ku ecela vakuetu. (Kolo. 3:13) Muomu vamo, ngeci mua vavusoko va hasa ku tu luisa mukonda ka va tantekeya vi tua tsiliela ni cifua ca muono uetu. Va hasa ku tu vangeya viuma ka tua lingile, ku tu sahuisa ku meso a mbunga, ku nongesa mikanda yetu ni vene ku tu zuzuisa ngecize va tu vulumuna. Ka tua pandele ku va vuila nkulundundu, vunoni tu puenu na ku vundila kuli Yehova a va sokolole meso, linga tangua va ka tantekeye vusunga. (Mat. 5:44, 45) Vintsimbu vimo, ci hasa ku tu puila ca cikalu ku ecela vakuetu, cikuma-kuma nga va na tu lingi vuhenge vua kama. Vunoni ku tavesa matoto na nkulundundu visoke mizi mu mitima yetu, ca pua ku livulumuina etu vavene. (Visa. 37:8) Ku ecela ca pua ku tundisa mana kuli vize vi va na tu lingi mangana kati tu tualeleleho ku pua vakua vutenu ni vakua nkulundundu.—Efe. 4:31, 32. w21.04 8-9 ¶3-4

Kuli umo kavusoko kenu nau mu cikungulukilo ni? Kuua ca muntu u tua  lema ce ku tu vavala cikuma ku mutima! Aci singaniekenu ha ku vavala ca vuile Yehova ku mutima omo vamo tungelo va ku vusoko vueni va mu alulukilile! (Yun. 6) Kaha singaniekenu naua ha ku vavala ca vuile ku mutma, mua muene vantu va lemene vaIsaleli va mu alulukila ku sua kumo. (Visa. 78:41) Kalenu na vusunga ngecize Tatetu ua cilemo Yehova, neni ue ku ivua ku vavala ku mutima nga muntu u mua lema a likela ku mu pangela. A tantekeya ku vavala ci muli na ku ivua ku mutima. Ngeci mukemuo, a ka lihaka mu cihela cenu na ku mi hana vukuasi na ku kaniamesa ci mu Nga muana a seza Yehova, cingi ca visemi, ve ku lisosomua nga kuli vimo vi va honouele ku linga mu ku kuasa muana linga kati a seze vusunga. Umo muanetu ua litavelele ngueni: “Nja livuile mulonga ua kama, kaha na vutsiki vene nja kele na ku lota via ku vihia ku tuala ha cimpande caco.” Umo ndumbuetu ua hitile mu cisoti caco, ua liniengele ngueni: “Vuno kuli vimo vi nja sevukile ku linga mu ku pua cisemi ni? Nja livuile ngecize halumo ka nja longesele vuino muanange vusunga.” w21.09 26 ¶1-2, 4

Vamo ve ku singanieka nguavo, Vakaleho va Yehova ka va pandele ku longesa vantu Mbimbiliya muomu ka va hitile ku visikola via kama via Mbimbiliya. Vunoni va na pande ku hilula ha mizimbu. Aka kakeko kapandi ka lihakelele mukua ku soneka Mbimbiliya, Luka. Luka ua tondesesele vuino “viuma viose fume ha katete”, muomu ua tondele ngecize vaze va ka tanda mukanda ueni, va ka hase ku tantekeya vusunga ku tuala hali Yesu. (Luka 1:1-4) VaYundeya va ku mbonge ya Mbeleya, va puile ngeci mua Luka. Muomu, mu va vuile lua katete muzimbu ua cili ku tuala hali Yesu, va tondesesele mu Visoneka via ciHevelu linga va kale na vusunga vua viuma vi va vuile. (Vili. 17:11) Na vuno vene, vantu va pande ku hilula mizimbu. Va pande ku setekesa viuma vi lue ku tu longesa lukungulukilo na Mbimbiliya. Va pande naua ku lilongesa mizimbu ya Vakaleho va Yehova va ku matangua ano. Mua vusunga, nga va pua na ku ‘konka vuino’ ha viuma, kaha ka va ka suntsuka omo lia manguavo ni kahangu ka ve ku tu muesa vantu. w21.05 3 ¶7-8

Vuno kuli umo mu cikungulukilo cenu u mu hasa ku muesa vuhuanga ni? Kua kala vintsimbu vimo vi ce ku kuasa cikuma ku kala na vamuanetu. Vamo vamuanetu, ce ku va kaluuila ku likata na vavusoko vavo ka va puile Vakaleho ha matangua a ku huima. Vamuanetu vakuavo co va kala na amo matangua a ve ku ivua ku vavala ca kama cikuma ku mutima, ngeci mua litangua li va tsisile muntu u va lema. Mu tue ku lihana mu ku sikama na vamuanetu ve ku hita mu visoti ngeci muevi, tue ku muesa ngecize ‘tuoma mitima ku ku-kala cavo.’ (Filp. 2:20) Kua kala vusunga vua vuingi vue ku lingisa Mukua Kilistu ku livua vulika. Vunoni ka tua pandele ku suva ngecize Yehova ue ku ivuisisa vuino cifua ci tue ku livuilamo. Kaha ue ku tu hana viose vi tua tondeka vintsimbu via vingi ku hitila muli vamuanetu. (Mat. 12:48-50) Kaha tue ku muesa ngecize tua santsela kuli Yehova, mu ku tu hana cikungulukilo mu tue ku lihakela kapandi ka ku kuasa vusoko vuetu vua mu lutsilielo. Ambe nga vintsimbu vimo tue ku livua vulika, tu tantekeyenu ngecize ka tuesi lika lietu, muomu Yehova ua kala netu ntsimbu yose! w21.06 13 ¶18-20

Yesu ua tualeleleho ku ambulula na ndzolela, vutuhu vamo va sembuluile muzimbu ua cili. Omo lia vika? Muomu ua tantekeyele ngecize vantu va tondekele muzimbu ua cili, ngeci ua lihakelele kapandi ka kama ka ku kuasa vavengi va tantekeye muzimbu uaco. Kaha ua tantekeyele naua ngecize, vamo va sembuluile muzimbu ua cili, mu nima ya ntsimbu ve ku aluluile cifua ci ve ku muenamo viuma. Tu ci hilulenu via solokele ku vusoko vueni mpundu. Vutuhu Yesu ua ambuluile mu miaka 3 na mutamba, na umo ua vantsongo veni va ku ntsitu ua puile ndongesi yeni uahi. (Yoa. 7:5) Vunoni mu nima ya ku sanguka ceni, vantsongo veni va puile Vakua Kilistu. (Vili. 1:14) Ka tu tantekeya iya a ka tava muzimbu u tue ku ambulula. Vamo vantu ve ku simbula ku tava vusunga ku hiana vakuavo. Vunoni cipue vaze ve ku viana muzimbu uetu, ve ku mona vilinga vietu via cili, kaha eci ci hasa ku va lingisa ku putuka ku “zumbangeya Njambi.” w21.05 18 ¶17-18

Yesu mua kele hano ha mavu, ua sikile vandongesi veni ku linga cipanga ca kala na mitamba ivali. Ua va tumine ku ambulula muzimbu ua cili ua Vuangana, na ku va leka vati va lingamo. (Luka 8:1) Ca ku muenako, ua viukisilile vandongesi veni ku tuala ha vika va pandele ku linga, nga vantu va tava ni ku viana muzimbu ua Vuangana. (Luka 9:2-5) Cikuavo naua, Yesu ua lomboluele vandongesi veni vukama vua cipanga ca ku ambulula, mu ku va leka ngueni va ka ambulula “vukaleho vua kuli vakua vifuti viose.” (Mat. 24:14; Vili. 1:8) Cikuavo naua, Yesu ua lekele vakua ku mu kava va pue na ku longesa vantu ku niunga viuma viose via va sikile. Muomu Yesu ua muesele ngecize eci cipanga ca seho, ci ka tualelelaho “na ha ku-kotoka ca miaka.” (Mat. 28:18-20) Cikuavo naua, kuliya na muzimbu ua hele kuli Yoano, Yesu ua muesele ha toma ngecize ua tonda vandongesi veni vose va kuase vantu ku lilongesa vusunga ku tuala hali Njambi.—Ku-So. 22:17. w21.07 2-3 ¶3-4

Lelo lino, vantu vavengi ve ku lituameka vavene omo lia cimbembesi ca ku livula-vula. Ca ku muenako, umo mukua mingoso a hasa ku linga viose-ovio, cipue vene via vukenia mu ku tuala ku lutue mingoso yeni na ku hiluisila mingoso ya vakuavo mu nima. Kaha co umo mukua vueho, a hasa ku vulumuna mukuavo ua ku civunga ceka ku cizango linga va vule vueho vuaco. Cikuavo naua, umo ndongesi mu ku tonda ku ka lilongesela ku sikola ya kama, ha ntsimbu ya vieseko via ku kovelako, a hasa kuonga linga a hite. Vunoni etu Vakua Kilistu, tu tantekeya ngecize vilinga viaco via pua via ku vihia, muomu via pua “vilinga via vusitu.” (Ngal. 5:19-21) Vutuhu ngoco, vuno citava vamo vamuanetu va putuke ku muesa cimbembesi ca ku livula-vula mu cikungulukilo ku ndzimba ni? Eci cihula ca pua ca seho ku ci hilula. Muomu cimbembesi ca ku livula-vula ci hasa ku neha matepeso ha kati ketu. Kaha tu ka linga vuino nga tu hilula ha malungano a vangamba va Yehova va lutsilielo va va tumbula mu Mbimbiliya, vaze va vianene cimbembesi caco. w21.07 14 ¶1-2

Cilemo ca ya-ye, ce ku tu vuisa cizango ca ku kuasa vaze vali mu vusiua. Cingi ca vamuanetu ve ku lihakela kapandi ka ku kakatela kuli vamuanaye vali mu vusiua ni mu visoti. Va lema vamuanaye kaha va kala na cizango ca vutuntu ca ku linga viose vi va hasa mu ku va kuasa. (Visi. 12:25; 24:10) Evi via litombola na cimamuna ca hele kapostolo Paulu ngueni: “Simpisa vakua vuyeye, kolesa vakua ku zeya, kalenu na lukakatela lua ngozi ku vose.” (1 Tes. 5:14) Njila ya cili cikuma, i mu hasa ku kaniameselamo vamuanoko, ya pua mu ku va halakana na mutima uose na ku va hana vusunga ngecize mua va lema. Kaha tantekeyenu ngecize ngozi i mue ku muesa ku vampanga va Yehova, ka ye ku lihitila ku ndzimba, Njambi yetu ue ku vimona. Visimo 19:17, nguayo: “Uze a tetela muhutu a kumuisa kuli Yehova, Na cilinga ceni ca ku viuka a ka mu fuetaco naua.” w21.11 10 ¶11-12

Vika tu hasa ku linga vuovuno mu ku liviukisila via ku lutue? Tua pande ku viukilila na vize vi tuli navio na ku viukilila cikuma omo lia ku kala na vusamba vua cili na Yehova. Nga tu tualelelaho ku vueza ku kapandi ka ku tantekeya vuino Njambi yetu, na lukulahelo luetu ngecize tangua a ka tu ohiela kuli Ngonge ya Mangonge, lu ka livuezelela. Mezi a ku mukanda ua lelo, a muesa omo lia vika Ndaviti ua kulahelele ngecize Yehova a hasa ku mu kuasa. Ntsimbu yose Ndaviti ua kulahelele muli Yehova, kaha Yehova ka mu sezele. Ca ku muenako, Ndaviti mua puile mukuendze ua luile na Ngoliata, umo lisualale ua ku tsimana kaha ua tuntuka ua vaFilisteo. Vutuhu ngoco Ndaviti ua mu lekele ngueni: “Litangua lia lelo Yehova a ka ku kundika ku livoko liange.” (1 Sam. 17:46) Mu nima ya ntsimbu Ndaviti ua kele na pangela ku nganda ya muangana Saulu, vunoni vintsimbu via vingi Saulu ua setekele ku mu tsiha. Vutuhu ngoco “Yehova ua kele” na Ndaviti. (1 Sam. 18:12) Mu ku linga Ndaviti ua limuenenene vukuasi vua Yehova ku vukuendze, ua tantekeyele ngecize Yehova a tualelelaho ku mu kuasa, mu visoti via kele na ku pinda navio mua kolele. w22.01 6 ¶14-15

Mu viose vie ku linga, Yehova ue ku muesa ntsintsa mu ku puisamo vuino cipanga ca tonda, nkala ntsimbu yose oyo i ci ambata. Ue ku lingamo omo lia vusunga vuvali. Ku zumbangeya lizina lieni na ku kuasa vantu. Ca ku muenako, hilulenu cifua ca vuaheselelemo Yehova mavu linga vantu va kaleho. Mbimbiliya ya vi lombolola cinanga ku cinanga. Ca ku muenako, ya muesa nguayo, ua hakele “viseteko viao,” “Mavula ao,” na “livue liao lia mu mbango.” (Yombi 38:5, 6) Kaha ua uanene na ntsimbu ya ku hilula ha viuma via tangele. (Njen. 1:10, 12) Aci singaniekenu ha ndzolela i va vuile tungelo mu va muene viuma via kele na ku tanga Yehova viya na ku hua kamandende-kamandende! Mua vusunga, va vuile ndzolela ya kama cikuma! Ngeci va “tambakanene na ndzolela.” Vika tu lilongesaho? Yehova ua ambatele makulukazi a miaka mu ku tanga viuma, kaha mua hitulukile mu viose via tangele ua handekele ngueni, “via viukile cikuma.”—Njen. 1:31. w21.08 9 ¶6-7

Mu cisimo ca tele Yesu, umo yala ua tondele kuya vungendzi. vunoni ntsimbu kanda a katuke, ua sanene vangamba veni na ku va sezela vimbongo via talentu linga va lingise mingoso. Mu ku linga ua tantekeyele ha lengela mana a nkala ngamba yeni, umo ua mu hanene vitalentu vitanu, mukuavo vivali, kaha ua mu citatu, imo. Vangamba vavali va katete, va lihakelele kapandi kose mu ku linga mingoso yaco. Vunoni ngamba ua mu citatu nevi via lingile viahi, ua tumbikile ngoco vimbongo via mbala. Ngeci ivene mua hilukile, ua mu tundisile ha vipanga. Ngamba ua katete nangamba ua mu civali va lihakelele kapandi ka kama mu ku puisamo cipanga ca va sikile sukuluvo. Omo lia kapandi kaco va hasele ku vuezela vitalentu vikuavo hali vize vi va tambuile. Ngeci ku fuitangana cavo va ci lunguisile cikuma. Sukuluavo ka vuile lika ndzolela, vunoni ua kulahesele naua ku va vueza viteli vikuavo. w21.08 21 ¶7; 22 ¶9-10

Yehova, ue ku muesa ntsintsa ya kama kuno ku matangua a ku kotokela. Muomu ke ku tonda na umo uahi a ka nonge. (2 Pet. 3:9) Ngeci mukemuo, ua hana ku vantu vose vukovelelo vua ku aluluka. Vunoni ntsintsa yeni, ya kala na vumanusuilo. Vaze ve ku viana ovu vukovelelo, tangua va ka lihaka mu citanga cize ca lihakele Falao ua ku matangua a Mosesa. Yehova ua lekele Falao ngueni: “Muomu vuovuno nji ne ku oluele livoko liange, na ku ku veta ove na vantu vove na musongo ua ku litambuisa, kaha nga u na nongele ha mavu: vunoni mua vusunga vene muomu eci nji na ku mesa, ku ku lekesa ngolo yange, kaha ngecize lizina liange li ka tsimane hose ha mavu.” (Ezu. 9:15, 16) Vuovuno vakua vifuti viose, va ka va kakateya ku tantekeya ngecize Yehova ikeye lika Njambi ua vusunga. (Ezek. 38:23) Ku ndundamesa ci va na tumbula mu mukanda ua lelo ci ka pua ku nongesa vose vaze ve ku viana ku tava Yehova ku pua muangana, ngeci mua lingile Falao. w21.09 18-19 ¶17-18

Mue kuivua ku vavala ku mutima muomu umo u ma lema va mu uisa mu cikungulukilo ni? Vati co nga muli na ku livua ngecize vamo mu cikungulukilo ve ku handeka viuma vie ku vuezelela naua ku vusiua vuenu? Mua vusunga, ka tua pandele ku lavelela ngecize vose va ka handeka via cili. (Tia. 3:2) Tu vose ka tua tantulukile, ngeci mukemuo kati mu komoke nga vamo ci va kaluuila ku handeka vimo ni vene, va handeka vimo vi mi vavalesa ku mutima ca ku hona ku tantekeya. Vulukenu cimamuna ca Paulu: “Liyandelienu umo na mukuavo, kaha liecelienu ha kati kenu ku milonga, nga umosi a li nevi via liniengele.” (Kolo. 3:13) Tualelenuho ku kuasa vavusoko vaze va na sala. Vintsimbu vimo, vamo vamuanetu ve ku likela ku likata na vavusoko va kala na muntu ua ua mu cikungulukilo. (VaHe. 10:24, 25) Mua vusunga, ka tu tondo vamuanetu va pue na ku livua ngoco! Vana vaze va kala na visemi va kuua mu cikungulukilo, va tondeka cikuma-kuma ku va sangala na ku va kaniamesa. w21.09 29 ¶13-14; 30 ¶16

Ku simutuila ca mukulupe na mukuendze, ce ku kuasa vose vavali. (Loma 1:12) Mukuendze, ue ku kala na vusunga ngecize nkuma cili vene Yehova ue ku niunga vangamba veni va lukakatela, kaha mukulupe co ue ku livua  ngecize kasi ua kala na seho ku vantu. Kaha eci ce ku mu vuisa ndzolela ya ku leka mukuendze, vivezikiso via tambula kuli Yehova. Ku vuaha ca muvila ce ku tepuluka omo muntu aya na ku kulupa. Vunoni vakua lukakatela kuli Yehova ve ku tualelelaho ku vuaha ambe nga vali na ku kulupa. (1 Tes. 1:2, 3) Omo lia vika? Muomu mu ku hita ca miaka ve ku tavesa sipilitu santu ya Yehova i va munge na ku va kuasa ku kala na vifua via cili. Nga tu tualelelaho ku lihakela kapandi ka ku tantekeya vuino vamuanetu va vakulupe, ku va singimika, na ku lilongesa ku malungano avo, seho i tua va haka nayo i ka livuezelela! Cikungulukilo ce ku kaniama, nga vakuendze va haka seho ku vakulupe na vakulupe ku vakuendze. w21.09 7 ¶15-18

Tua pande ku liniunga linga kati tu pue vantu va vakalu, kaha na ku lihakela kapandi ka ku kala na “ngozi ya kama.” (Efe. 2:4) Cikeketima, ka ca puile cifua ca ngoco. Ngeci vavengi va ci luka nguavo ngozi mu vilinga. Ngeci mukemuo, tu vose tu lihakelenu kapandi ka ku tonda vantu vaze va tondeka vukuasi mu vusoko vuetu, mu cikungulukilo na muimbo. Mua vusunga, kua kala vukovelelo vua vuingi vua ku muesa cikeketima! Ca ku muenako, vuno kuli umo a tondeka ku mu lembezieka ni? Kaha citava tu mu kuase, ngeci mua ku mu hanako vimo via ku lia ni nkala vukuasi vueka ni? Vuno kuli umo na hiluka mu cikungulukilo, halumo a tondeka kavusamba vua ku mu lembezieka na ku mu kaniamesa ni? Vuno citava tu ambuluileko vakuetu via muzimbu ua cili ua ku lembezieka ni? (Yombi 29:12, 13; Loma 10:14, 15; Tia. 1:27) Nga tu lihakela kapandi ka ku tonda-tonda evi vinjila na vikuavo, tu ka mona ngecize nkuma kua kala vukovelelo vua vuingi vua ku muesa cikeketima. Mua vusunga, mu tue ku muesa cikeketima, tue ku vuisa ndzolela ya kama kuli Tatetu ua muilu, uze ua pua “mukua ngozi ya kama”! w21.10 13 ¶20-22

Ku mezi a ku Visamo 23, Ndaviti ua tumbuileko vimo viuma via pua mpundu via seho cikuma. Viuma ngeci mua: vivezikiso via mu lutsilielo via tambuile mu ku tava Yehova ku pua Kaniungi keni. Ca ku muenako, Yehova ua mu “tuamenene mu zinjila zia vuviuke” kaha na ku tualelelaho ku mu kuasa mu vintsimbu via cili na mu vintsimbu via vikalu. Ndaviti ua tantekeyele ngecize ku kala “mu vulilo vua ku tontola” vua Yehova, ka ca lombolokele ngecize ka ka hiti mu visoti na vimo viahi, houe. Vintsimbu vimo, Ndaviti ua kele na ku ivua vusiua ngue vene ali na ku hita mu “cimbongo ca mu mbembe ua ku-tsa” kaha naua ua kele na vitozi. Vunoni mu ku linga Yehova ua puile Kaniungi keni, Ndaviti “ka zuzukile vupi.” Mu njila ika Ndaviti ka zelele “cuma na cimo cahi”? Ndaviti ua kele na viose via tondekele mu lutsilielo. Ndzolela yeni ka ya hitukilile ha vupite, muomu ua viukilile na vize via mu hele Yehova. Kaha viuma via seho ya kama kuli ikeye, via puile ku mu niunga na ku mu vezikisa kuli Yehova. Ku mezi a Ndaviti, tua monoko seho ya kala ha ku mona vupite mu njila ya cili. w22.01 3-4 ¶5-7

Vakaleho va Yehova va ku livanga, navo va ambuluilile vantu ka va kele na ku va halakana. Ca ku muenako,  Noa ua puile “mukua ku ambulula vuviuke,” mu miaka 40 ni 50. (2 Pet. 2:5) Tuli na vusunga nguetu, Noa ua lavelelele ngecize vantu va ka mu halakana. Vunoni Yehova ka muesele na hamo hahi ngecize va ka mu halakana. Ua mu lekele lika ngueni: “U ka kovela mu vuato, yove, na vana vove, na mpuevo yove, na vampuevo va vana vove hamo nove.” (Njen. 6:18) Kaha naua mua hiluile ha vukama vua vuato, vu va mu tumine ku tunga, Noa ua nongonuene ngecize kati vavengi va ka tava muzimbu ueni. (Njen. 6:15) Kaha cili vene, na umo uahi ua tavele muzimbu ua Noa, ambe umo lika. (Njen. 7:7) Vuno Yehova ua payele ku ambulula ca Noa ni? Na limo litangua liahi! Kuli Yehova, ku ambulula ca Noa cendele vuino, muomu ua lihakelele kapandi ka ku linga vize via mu sikile.—Njen. 6:22. w21.10 26 ¶10-11

Aci singaniekenu vati aa mezi a vuisile Lute ku mutima! Lute ua hakele muono ueni uose ku mukulo, linga a kuase Naomi. Ua lilile neni, ku mu lembezieka, na kuenda neni vungendzi vua laha kaha mu matangua a engi. Ku tundaho, Naomi ngueni: “Yehova na nji neha kuimbo naua mavokovoko.” Mezi aco a muesa ngecize Naomi, ka hakele seho ku vukuasi vua muntu ua kele ku mukulo ueni. Mua vusunga, mezi aco citava a vuisile Lute vusiua vua kama! Vutuhu ngoco ka sile Naomi. (Lute 1:3-18) Lelo lino, ndumbuetu ali mu vusiua, a hasa ku tu handeka amo mezi a tu vuisa ngue yetu vakua mulonga, vutuhu tuli na ku lihakela kapandi ka ku mu kuasa. Vunoni kati tu singanieke ngecize muanetu uaco na niengua netu. Tue ku lihakela kapandi ka ku kakatela kuli ndumbuetu uaco, na ku vundila Yehova a tu kuase ku uana njila ya ku mu lembeziekelamo. (Visi. 17:17) Umo ndumbuetu a tondeka vukuasi, vunoni halumo ha katete ka tava vukuasi vuetu. Vunoni cilemo ka ce ku hua, ci ka tu kuasa ku lihakela kapandi ka ku kakatela kuli ikeye.—Ngal. 6:2. w21.11 11 ¶17-19

Mu Mbimbiliya lizi ku “lela” lia lomboloka ku zeneka mazilo, ku via ku lemesa na mu vilinga. Lizi liaco lia lomboloka naua, muntu ni cuma ci va tepesa ku vikuavo mu ku ci pangesa ku via Njambi. Eci ca lomboloka ngecize muntu ve ku mu tumbula ua ku lela nga ka kele na vilinga via mazilo, ue ku lemesa Yehova mu njila ya tava, kaha ua likuata neni vusamba vua kama. Ngeci mukemuo, ce ku tu komouesa mua kama ku singanieka ngecize vutuhu Yehova ua pua ua ku lela mu viose, ua tonda etu vantu va ku hona ku tantuluka, tu likuate vusamba neni. Yehova ua pua ua ku lela mu vifua viose. Evi tu vi muena ku mezi a va handekele vamo tungelo va va luka nguavo vaselafime, vaze va kala ku mukulo ua citumamo ceni ca vuangana. Va handekele nguavo: “Ua lela, ua lela, ua lela, Yehova ua vivunga.” (Isa. 6:3) Linga ava tungelo vaco va hase ku pangela mu hiehi ngecize na Njambi, ca lomboloka, navo va pua va ku lela. w21.12 3 ¶4-5

Vakuendze ve ku singanieka cikuma ku tuala ha vati va hasa ku pangesa muono uavo. Vintsimbu vimo, valongisi vavo na vavusoko vaze ka va puile Vakaleho, va hasa ku va kaniamesa kuya ku visikola via kama, nguavo linga va kale na cipanga ca cili cize  ci ka va kuasa ku kala na vimbongo via vingi. Vunoni kuya ku visikola viaco, ci hasa ku ka va ambata ntsimbu ya kama. Kaha ku sinia likuavo co, visemi na vavusamba mu cikungulukilo va hasa ku va kaniamesa ku pangela Yehova. Vika vi hasa ku kuasa ku vakuendze na vahumbe va lema Yehova ku linga vihangula via cili? Ku tanda na ku hilula Efeso 5:15-17, ci hasa ku va kuasa mua kama. Mu nima ya ku tanda vinimbu viaco, va hasa ku lihula nguavo: “Cizango ca Yehova ca pua cika?” Cihangula cika ci hasa ku muya ku mutima? Cihangula cika ci ka nji kuasa ku pangesa vuino ntsimbu yange? Vulukenu ngecize “matangua ano a api” na mavu a Satana, vuovuno va ka vi nongesa. w22.01 27 ¶5

Ntsimbu ika Tiango ua puile ndongesi ua Yesu? Mu nima ya ku sanguka ceni, Yesu “ua limuesele kuli Tiango; kaha ku vapostolo vose.” (1 Kol. 15:7) Mu nima ya cize ku liuana caco, Tiango ua putukile honi ku pua ndongesi ya Yesu. Omo vapostolo va kele na ku lavelela ku tambula sipilitu santu mu imo hondo mu Yelusalema, Tiango neni kua kele. (Vili. 1:13, 14) Mu nima ya ntsimbu, Tiango ua hetele ha ku pua mukua civunga ca vantuamena. (Vili. 15:6, 13-22; Ngal. 2:9) Kaha ntsimbu kanda u hete muaka ua 62 T.K.N., va mu huiminine ku sonekela Vakua Kilistu va ku vuavesa mukanda. Mukanda uaco netu lelo lino, ue ku tu kuasa cikuma, cipue nga tua lavelela ku ka yoyela muilu ni hano ha mavu. (Tia. 1:1) Kuliya na mukua mizimbu Josefu, ua ku sekulu ya ku livanga ngueni, Sasendote ua Kama Ananiya muana Anase ikeye ua tumine ku tsiha Tiango. Tiango ua tualeleleho ku pua mukua vuoloke kuli Yehova noho ua manusuile cipanga ceni hano ha mavu. w22.01 8 ¶3; 9 ¶5

Cuma ca katete ci tu lilongesa ku mukanda ua lelo eci, ka tua pandele ku lavelela Yehova a tu ohiele ku visoti vie ku eseka lutsilielo luetu. Ngeci mu vesekele Yesu na ha ntsongo, netu tua pande ku liviukisila mu ku hakuila lutsilielo luetu ambe nga ku lingamo ci tu tuala ku ku-tsa. (Mat. 16:24, 25) Vutuhu ngoco, tu kalenu na vusunga ngecize Njambi ka ka tu ecelela ku hita mu vieseko ka tu hasa ku kolesa. (1 Kol. 10:13) Cuma cikuavo ci tu lilongesaho eci, ngeci mua Yesu netu tu hasa ku hita mu vuhenge. (1 Pet. 2:19, 20) Kaha vantu ve ku tu luisa kati omuo lia ku vulumuna vimo houe, vunoni omuo lia ku hona ku pua mutamba ua ano mavu kaha tue ku hakuila vusunga. (Yoa. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu uevuisisile omo lia vika Yehova ua mu ecelele linga a hite mu lamba. Vunoni vamo vamuanetu lelo lino, ve ku lihula omo lia vika Yehova na vecelela va hite mu vimo visoti via kama. (VaHe. 1:3) Vutuhu ngoco, Njambi yetu ua cikeketima na lukakatela, a tantekeya ngecize eci ka ca lombolokele ngecize vamuanetu vaco ka va kele na lutsilielo, houe. Vunoni ve ku tondeka ku va lembezieka mu cifua cize ca hasa lika ikeye.—2 Kol. 1:3, 4. w21.04 11 ¶9-10

Yehova a ka tava ku lemesa cetu nga ca litombola na cizango ceni kaha tuli na ku lingamo na cilemo na kasingimiko kuli ikeye. Tu tantekeya nguetu, Yehova ua fuila ku mu lemesa, ngeci tua tonda ku lemesa cetu ci pue ca cili cikuma ci tu hasa ku mu hana. Kaha imo ya vinjila i tu hasa  ku lemeselamo Yehova ya pua ku hitila mu vivundilo vietu. Visoneka via ku lela, via setekesa vivundilo vietu via ku viukisa vuino na insensu i va kele na ku hana ku tavenakulu na ku tembele. Insensu yaco, mu va kele na ku i tsimika ya kele na kuya Njambi ku mutima. Na vuno vene, vivundilo vietu via ku tundilila ku mutima vie ku mu vuisa ndzolela ku mutima ambe nga via vihi. (Visi. 15:8; Ndeu. 33:10) Yehova ua lema ku tu halakana, omo tue ku vundila kuli ikeye mu ku mu santsela na ku mu muesa cilemo cetu. Kaha ua tonda tu pue na ku mu lekako viuma vie ku tu umisa mutima, viuma vi tua lavelela ku puisamo na vizango vietu. Ngeci mukemuo, ca pua ca cili ntsimbu kanda tu ci vundile kuli Yehova, tu ci hilule vuino hali vize vi tu tonda ku mu leka. Nga mu lingamo kaha mu ka hana insensu ya cili cikuma kuli Isuenu ua muilu. w22.03 20 ¶2; 21 ¶7

Mu Alemangendo, kati yetu tu ka hangula veya va pande ku va muesa cikeketima na veya ka va pandele, houe. (Mat. 25:34, 41, 46) Vuno tu ka kulahela mu vihiso via Yehova ni tu ka suntsuka? Mua Vusunga, tua pande ku kaniamesa lukulahelo luetu muli Yehova mu ntsimbu ino, linga tu ka hase ku mu kulahela mu vutuntu ku lutue. Aci singaniekenu vati tu ka livua mu mavu a aha. Vulombelo vua makuli vu ka nonga, mingoso ya lizangamena nayo, kaha na pulitika. Muomu vie ku pakesa vantu na ku va kokela lamba mu miaka ya ingi cikuma. Mavezi, vukulupe, na ku tsisa, ka vi ka yandesa naua na umo uahi. Satana na vandemone veni va ka va kuta mu likulukazi lia miaka. Visoti viose vieza omo lia lisino liavio, ka vi ka kalako naua. (Ku-So. 20:2, 3) Mua vusunga, tu ka santsela kuli Yehova nguetu, kali-kali tua kulahelele mu cifua ce ku lingilamo viuma! w22.02 6-7 ¶16-17

Yesu ua lihakelele kapandi ka ku linga ciyulo kaha ua kaniamesele vantu va pue na ku lihamba. Ua va lekele ngueni, va pande ku lihamba na vakuavo nga va tonda Yehova a tave ku lemesa cavo. (Mat. 5:23, 24) Kaha vintsimbu via vingi ua kele na ku kuasa vapostolo veni, va lihambe ha kati kavo, muomu va kele na ku lipindisa ku tuala hali iya ua kama. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Ku pua mukua ku linga ciyulo, ka ca lengelele lika ka ku viana hoi-hoi. Vunoni tua pande ku lihakela kapandi ka ku linga ciyulo kaha na ku kaniamesa vamuanetu va pue na ku lihamba nga va na livulumuina. (Filp. 4:2, 3; Tia. 3:17, 18) Tua pande ku lihula nguetu: ‘Vika nji hasa ku tava ku haka ku mukulo mangana nji lihambe na vakuetu? Nga umo muanetu ni ndumbuetu na nji vulumuina, vuno nje ku mu vuila nkulundundu ni? Vuno nje ku lavelela noho mukuetu u tua livulumuna neni a putuke via ku lihamba ni? Ni nja kala na vukatuisi vua ku lihamba na mukuetu ambe nga ikeye ali na mulonga?’ w22.03 10 ¶10-11

Tunde ku laza, Mbimbiliya ya muesa ngecize vantu va Njambi “va ka lihana ku cizango cavo” mu ku pangela Yehova kaha ve ku lingilemo mu ku ononoka ku tuamenena ca muaneni Yesu. (Visa. 110:3) Lelo lino vupolofeto  vuaco vuli na ku lipuisamo mpundu. muaka ku muaka, vangamba va Yehova ve ku pangesa makulukazi a makulukazi a vi ola mu ku ambulula muzimbu ua cili. Cipanga caco ve ku ci linga ku cizango cavo. Cikuavo naua, ve ku kala na ntsimbu ya ku hana vukuasi vua ku muvila, vua mu visinganieka na vua mu lutsilielo ku vamuanaye. Kaha vakuluntu, ve ku pangesa ntsimbu yavo mu ku liviukisila vimpande via ku viuano na ku kaniamesa vamuanaye. Vika vie ku sindiya vangamba va Yehova ku linga viose evi? Cilemo—cilemo cavo kuli Yehova na ku vantu. (Mat. 22:37-39) Yesu ua tuamekele vizango via vakuavo lutue lua vieni. Tue ku lihakela kapandi ka ku tambuluisa lungano lueni. (Loma 15:1-3) Kaha tue ku uanamo ku vezika ca kama mu tue ku lingamo. w22.02 20 ¶1-2

Mu Isaleli, vandimi va kele na ku kumuna vantu va ka pangele ku mehia avo. Kaha va pandele ku va fueta ku ntsongo ya nkala litangua. Nga mukua ku panga ka va mu fuetele mu litangua olio, ku honoua ku fueta mukua vipanga ce ku mu kaluuisile ku uana vimbongo via ku suka navio vusoko vueni tangua liaco. Ngeci Yehova ua lomboluele ngueni: “Muomu ikeye na pu mukua ku kalekeya, kaha muono ueni ua hitukila ha fueto yeni.” (Ndeu. 24:14, 15, NWT; Mat. 20:8) Vutuhu lelo lino, vakua vipanga ve ku va fueta lumo lika ni luvali mu ngonde kati tangua na tangua, vunoni citume ca ku Levitiku 19:13, kasi ca kala na seho. Lelo lino, vamo vakuluntu va vipanga ka ve ku fueta vantu vavo ngue mu ca pande, vunoni ve ku va hana kambongo kakandende. Muomu va tantekeya ngecize vantu nomu mu va lingila muahi, ambe va va fueta kambongo kakandende, kasi va tualelelaho ku panga. Eci ci na pu vene ngue ku kala na fueto ya muntu vutsiki vuose na ku cimene. Mukua Kilistu ua kumuna vakuavo, na pande ku lihakela kapandi ka ku puisamo eli lisiko. w21.12 10 ¶9-10

Yesu ua hitile mu lamba ya kama kaha halumo ua vuile mpuila ya kama. Linga a hase ku tsiha mpuila yeni ua tondekele vukuasi. Yesu ua tantekeyele ngecize ka ca puile vuzeye ku handeka cifua ca kele na ku livuilamo, kaha na kuli yetu vene ka ca puile vuzeye ku lingamo. Halumo, fume ku vunike ka tua lemene ku leka vakuetu nga tu na kalekeya. Vunoni nga tu mona ngecize cisoti ci tuli na ku hita ku tu ci hasa lika lietu, kati tu pue na ku tsila mu kati. Ca ku muenako, nga tua kulupa ni tu vakua mapongo, citava tu vundile umo kavusamba a ka tu landeleko vimo ni a tu sindikiye ku sipitali. Nga tuli mu vusiua, tu hasa ku vundila umo mukuluntu ni umo Mukua Kilistu mukuavo ua kuhia a tu tele lituitui ni a tu kaniamese na lizi “lia cili.” (Visi. 12:25) Tu vulekenu ngecize vamuanetu va tu lema, kaha va tonda ku tu kuasa nga tuli mu “lamba.” (Visi. 17:17) Vunoni, ka va hasa ku lotela vili mu mitima yetu. Mu ku linga mutima ua mukuenu cifuti ceka, noho tu pue na ku va leka vize vi tu tondeka. w21.04 11-12 ¶11-12

Cingi cetu ku aluluka ca viuma ce ku tu kaluuila. Vamo va kele mu cimo cipanga ca ntsimbu yose mu miaka ya yingi, va tambula cipanga  ceka. Vamo co ve ku tondeka ku hana citeli ci va lema cikuma ku vakuavo, omo lia vukulupe. Nga tu na hiti mu ku aluluka ngeci mueci ka ca puile vupi ku linienga. Tue ku hasa ku litombuesa vuino ku ku aluluka ca viuma, nga tu vi mona mu cifua ci ali na ku vi muenamo Yehova. Yehova ali na ku puisamo viuma via ku lifuila matangua ano, kaha tuli na civezikiso ca ku panga hamo neni. (1 Kol. 3:9) Cilemo ca Yehova kuli yetu ka ci ka aluluka na limo litangua liahi. Ngeci mukemuo, nga cimo ku aluluka ca mu lukungulukilo ci na mi kuata yenu mpundu, kati mu tavese ku lisosomua na vihula ngeci mua, ‘Omo lia vika?’ vi mi zeyese. Kati mu tanguke na “matangua a laza,” vunoni puenu na ku vundila na ku tonda viuma via cili mu ku aluluka caco. (Ekel. 7:10) Puenu na ku mona viuma mu njila ya cili. Kaha eci ce ku tu kuasa ku muesa ndzolela na ku kolesa, ambe nga muono uetu u aluluka. w22.03 17 ¶11-12

Kuli veya Yehova ue ku muesa cilemo ca ya-ye? Mbimbiliya ya muesa ngecize citava ku lema viuma via vingi, ngeci mua “vundimi,” “viniu na mazi,” “ku sungamesa,” “mana” na “mangana,” mu ku tumbulako lika via vindende. (2 Miz. 26:10; Visi. 12:1; 21:17; 29:3) Cilemo ca ya-ye, ka citava ku ci muesa ku viuma, noho ku vantu lika. Vunoni Yehova ke ku muesa cilemo ca ya-ye kuli uose-ouo. Ue ku ci muesa kuli vaze va likuata neni vusamba vua kama. Njambi ue ku muesa lukakatela ku vavusamba veni. Ua kala na vutumbe vua ku komouesa ku tuala hali vakevo, kaha na limo litangua liahi a ka va mbila kuti. Yehova ue ku muesa cilemo ku vantu vose. Yesu ua lekele umo yala ua lizina Nikondemu ngueni: “Njambi ua lemene vakua mavu [vantu] cikuma, ngecize ua hele Muaneni umo lika, linga uose a mu tsiliela kati a nonge, vunoni a kale na muono ka ue ku hua ua ya-ye.”—Yoa. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45. w21.11 2 ¶3; 3 ¶6-7

Muono mu mavu ano u na kaluua cikuma, kaha citava halumo tu ka hita mu visoti via ku hiana ku lutue. (Mat. 24:21) Tua lavelela na ndzolela ya kama litangua li vi ka hua visoti viose. Kaha ka tu ka vi vuluka naua na limo litangua liahi! (Isa. 65:16, 17) Mua vusunga, tua tondeka ku tualelelaho ku kaniamesa lukakatela luetu. Omo lia vika? Muomu Yesu ua handekele ngueni: “Miono yenu mu ka i nganiala na lukakatela luenu.” (Luka 21:19) Ku singanieka ha vati vakuetu ve ku hasa ku kolesa mu visoti ngeci mua vietu, ci hasa ku tu kuasa ku kolesa. Iya ua pua lungano lua cili cikuma lua ku muesa lukakatela? Mua vusunga Yehova Njambi. Vuno eci cikumbululo ca mi komouesa ni? Mu vuasi-vuasi ci hasa ku mi komouesa vene. Vunoni nga mu talaho vuino, ano mavu a kala ku ngolo ya Satana, kaha mua sula visoti. Yehova ua kala na ngolo ya ku fumisako visoti viose ambe mu ntsimbu ino vene, vunoni ua lavelela ku ka lingamo ku lutue. (Loma 9:22) Mu ntsimbu yose eyi, Yehova ue ku lavelela na lukakatela ntsimbu ya hangula ku lingamo. w21.07 8 ¶2-4