1-3. (a) Vati cingi ca vantu ve ku ivua ku tuala ha vipanga viavo? (b) Vika ya handeka Mbimbiliya ku tuala ha vipanga, kaha vihula vika tu ka simutuila?

MATANGUA ano vantu vavengi ka va lemene vipanga. Ka va lemene kuya ku vipanga, cikumakuma nga vipanga viaco via pua ku fuitangana viola via vingi. Vati vantu va cifua eci va hasa ku ivua ndzolela na ku lema vipanga viavo?

² Mbimbiliya ya muesa ngecize ku fuitangana ca pua ca cili. Nguayo vipanga na viuma vie ku-izamo via pua civezikiso. Solomone ua sonekele ngueni: “Kaha naua ngecize muntu uose na pande ku lia na ku nua, na ku viukilila, na ku linga via cili ku vipanga vieni viose, cikeco vuana vua Njambi.” (Ekelesiaste 3:13) Yehova ua tu lema kaha ue ku tu hana lika via cili, ngeci ua tonda tu viukilile mu vipanga vietu na viuma vie ku-izamo. Linga tu kale mu cilemo ca Njambi, tua pande ku yoya mua ya cizango ceni na ku mona vipanga ngue mue ku vi mona ikeye, kaha na ku kava vitume vieni ku tuala ha vipanga.—Tandenu Ekelesiaste 2:24; 5:18.

³ Mu kapitulu kano, tu ka simutuila ha vihula viuana: Vati tu hasa ku uana ndzolela mu vipanga vietu? Vipanga vika ka va pandele ku linga Vakua Kilistu? Vati tu hasa ku tepesa vuino ntsimbu ya vipanga via ku lisuka na via ku lutsilielo? Kaha Vipanga vika via seho ya kama tua pande ku linga? Vunoni ha katete, tu hilulenu malungano avali a  vakua ku panga cikuma ku hiana vose muilu na ha mavu—Yehova Njambi na Yesu Kilistu.

4, 5. Vati Mbimbiliya ya muesa ngecize Yehova ue ku panga?

⁴ Yehova ua Hiana vose ku Vipanga. Njenisisi 1:1 nguayo: “Ha katete Njambi ua tangele melu na mavu.” Njambi mua hetele ku ntsongo ya vipanga via ku tanga mavu, ua handekele ngueni “via viukile cikuma.” (Njenisisi 1:31) Ni nguetu, ua vuile ndzolela mu cipanga ca lingile ha mavu.—1 Timoteo 1:11.

⁵ Njambi yetu ke ku likela ku panga. Vutuhu Njambi laza ua manusuile ku tanga mavu, Yesu ua handekele ngueni: “Tata [kasi] a panga no vuno.” (Yoano 5:17) Vika ue ku linga Tatetu? Vutuhu ali muilu, ue ku tualelelaho ku tuamenena na ku niunga vantu ha mavu. Ua hangula “ku-tanga ca ciha,” ue ku hangula Vakua Kilistu na sipilitu yeni linga va ka sike na Yesu muilu. (2 Kolintu 5:17) Ue ku panga mu ku puisamo vutumbe vueni ku tuala ha vantu—vua ku kuasa vose va mu lema va ka uane muono ua ya-ye mu mavu a aha. (Loma 6:23) Mua vusunga, Yehova ue ku viukilila na viuma vie ku-iza mu vipanga viaco. Makulukazi a vantu vali na ku tava muzimbu ua Vuangana muomu Njambi ali na ku va koka, kaha vali na ku alulula miono yavo linga va kale mu cilemo ca Njambi.—Yoano 6:44.

6, 7. Vati tua tantekeya nguetu Yesu ua sua laza ku fuitangana?

⁶ Yesu neni laza ua sua ku panga. Mua kele muilu, Yesu ua puile “mesele ua ku hiana” ua Njambi mu ku tanga viuma viose “vi li muilu na hano ha mavu.” (Visimo 8:22-31; Kolose 1:15-17) Ambe mua kele ha mavu Yesu kasi ua tualeleho ku fuitangana. Ku vunike, ua lilongesele ku tunga,  kaha va mu tantekeyele ku pua “mesele.” * (Mako 6:3) Eci cipanga ca tondekele ku fuitangana cikuma na ku kala na vutongue vua ku liseza-seza, cikumakuma ku ntsimbu ize muomu ka kua kele visaha, vivenda via mavaya ni makina a ku songesa mavaya. Citava halumo Yesu ua ile mu musenge a ka litondele mavaya ikeye ivene, ku pakula miti na ku i langumuna noko kua kele na ku pangela! Aci mu singaniekenu a pandeka ndzivo—a haka mavalo na ku songa mapito na viuma vikuavo via mavaya! Mua vusunga Yesu ua tantekeyele vuino ndzolela ye ku ivua muntu nga na panga cuma ca vutongue vutuhu na fuitangana cikuma.

⁷ Yesu ua puile mukua ku fuitangana mu cipanga ca ku ambulula. Ua fuitanganene mu cipanga eci ca seho ya kama, miaka itatu na vingonde vitanu na imo. Mu ku tonda ku uana vantu vavengi, ua pangesele matangua eni ose mu vutuntu, ua kele na ku hinduka cimene-mene na ku panga na ku vutsiki. (Luka 21:37, 38; Yoano 3:2) Uendele mangendzi ‘mua ya vimbonge na membo, mu ku ambulula na ku tuala muzimbu ua cili ua Vuangana vua Njambi.’ (Luka 8:1) Uendele vihita via misipili mu vitapalo via mpumputa linga a tuale muzimbu ua cili ku vantu.

8, 9. Vati Yesu uevuile ndzolela mu vipanga vieni?

⁸ Vuno Yesu ua vuile Ndzolela mu cipanga ceni ca ku ambulula ni? Eyo! Ua kunine muzimbu ua Vuangana, na ku seza mehia ali na vimbuto via ku hia mu ku vi tia. Ku linga vipanga via Njambi ca kaniamesele Yesu na ku mu hana ndzili ya mu lingisile ku viana via-ku-lia linga a puisemo cipanga ca Njambi. (Yoano 4:31-38) Aci singaniekenu ndzolela ya vuile Yesu ku ku-hua ca vipanga vieni ha mavu, ua hanene muzimbu ua vusunga kuli Ise ngueni: “Nji na ku  zumbangeya ha mavu, nji na manusula vipanga vize vi u na nji hie ku linga.”—Yoano 17:4.

⁹ Mua vusunga, Yehova na Yesu vakevo lungano lua cili cikuma lua vaze ve ku ivua ndzolela mu ku fuitangana cavo. Ku lema Yehova ce ku tu lingisa ku pua “vakua ku tambuluisa” lungano lueni. (Efeso 5:1) Kaha ku lema Yesu ce ku tu sindiya ku ‘kava mu lungano lueni.’ (1 Petulu 2:21) Ngeci mukemuo, tu lilongesenu vati netu tu hasa ku ivua ndzolela mu ku fuitangana cetu.

10, 11. Vika vi hasa ku tu kuasa ku mona vipanga mu njila ya cili?

¹⁰ Vipanga via ku lisuka via kala na seho kuli Vakua Kilistu. Tua tonda ku ivua ndzolela mu vipanga vietu, vunoni ci hasa ku pua ca cikalu nga ka tua lemene vipanga vi tue ku linga. Vati tu hasa ku ivua ndzolela mu vipanga ka tua lemene?

¹¹ Ku mona vipanga mu njila ya cili. Vintsimbu via vingi ka tu hasa ku alulula cifua ca vipanga vietu, vunoni tu hasa ku alulula cifua ci tue ku vi muenamo. Ku singanieka vati Njambi ue ku mona vipanga, ci ka tu kuasa ku mona vipanga vietu mu njila ya cili. Ca ku muenako, nga mua pua mutue ua ndzivo, singaniekenu vati cipanga cenu ce ku mi kuasa ku puisamo via tondeka ku vakua ndzivo yenu, vutuhu halumo vipanga viaco via pua via vindende. Muomu ku lela vakua ndzivo yenu ca kala na seho kuli Njambi. Lizi lieni lia muesa ngecize uose ke ku suka vakua ndzivo yeni ku pihia ceni ca “hiana uze ka tsililielele.” (1 Timoteo 5:8) Ku tantekeya ngecize vutumbe vua vipanga vienu—ku puisamo citeli ca mi hana Njambi—ci ka mi vuisa ndzolela na ku mi kuasa ku lema vipanga vienu, ku hiana na vakuenu va mue ku panga navo.

12. Ku vezika cika ce ku-iza mu ku fuitangana na ku pua mukua vusunga ku vipanga?

 ¹² Mu ku pua vakua vusunga na ku fuitangana. Nga tu vueza ku vutongue vua vipanga vietu na ku panga na ndzili yose tu ka vezika. Vantu vakua ku panga vuino va va lema ku vakuluntu va vipanga. (Visimo 12:24; 22:29) Mu ku pua Vakua Kilistu va vusunga, tua pande ku pua vakua vusunga ku vipanga vietu—kati tu ive vimbongo, vikuata, ni ntsimbu ya muntu na tu hana cipanga. (Efeso 4:28) Ngue mu tua lilongesele mu kapitulu ka na hiti, ku pua vakua vusunga ca pua ca cili. Muntu nga ua tsimana mu ku pua mukua  vusunga ca casi ku mu kulahela. Kaha ambe muata uetu ku vipanga a mone ku fuitangana cetu ni kuahi, tue ku ivua ndzolela ya ku kala na “mutima ua cili,” ni nguetu ua vusunga na ku tantekeya ngecize tuli na kuya Njambi u tua lema ku mutima. —VaHevelu 13:18; Kolose 3:22-24.

13. Vilinga vietu via cili ku vipanga vi hasa ku neha vivezikiso vika?

¹³ Mu ku tantekeya ngecize vilinga vietu vi hasa ku zumbangeya Njambi. Nga tu muesa vilinga via vakua Kilistu ku vipanga vietu, mua vusunga vakuetu va ka vi mona. Ku vezika cika tu ka uanamo? Tu ka talika “luhande lua Njambi Muovole uetu.” (Tito 2:9, 10) Cili vene, vilinga vietu via cili vi hasa ku lingisa vakuetu ku mona vucili vua ku lemesa cetu, kaha vilinga viaco vi hasa ku va koka. Aci singaniekenu vati mu ivua ku mutima nga mukuenu ku vipanga a tava vusunga omo lia vilinga vienu via cili! Vunoni ca seho ya kama cikuma eci: Ka kuesi ku vezika ca hiana ha ku tantekeya ngecize vilinga vienu via cili vie ku zumbangeya Yehova na ku mu vuisa ndzolela.—Tandenu Visimo 27:11; 1 Petulu 2:12.

14-16. Vihula vika via seho tua pande ku lihula mu ku hangula vipanga?

¹⁴ Mbimbiliya ka ya tumbuile mpundu vipanga vika na pande ku tava Mukua Kilistu na vika na pande ku viana. Vunoni eci ka ca lombolokele ngecize tua pande ku tava nkala vipanga. Mbimbiliya i hasa ku tu kuasa ku hangula vipanga via cili, via vusunga, via ya Njambi ku mutima na ku viana vipanga ka via mu ile ku mutima. (Visimo 2:6) Kuli vihula vivali via seho vi tua pande ku hilula mu ku hangula vipanga.

¹⁵ Vuno ku tava eci cipanga ci ka nji lingisa ku panga viuma vi va zilika mu Mbimbiliya ni? Lizi lia Njambi lia vindika vuizi, makuli, na ku panga tumponia. (Ezundu 20:4; Vilinga 15:29; Efeso 4:28; Ku-Solola 21:8) Ka tue ku tava nkala  vipanga via kundama ku viuma evi. Ku lema Yehova ka ci tu tavesa ku linga viuma vie ku tsiha masiko eni.—Tandenu 1 Yoano 5:3.

¹⁶ Vuno ku tava eci cipanga ci ka pua ku kuasa vakua vilinga via ku pihia ni? Singaniekenu ha cimueso eci. Ku pua mukua ku tunga vindzivo ka ca puile vupi. Vatico nga Mukua Kilistu va mu kumuna ku ka tunga tembele? Tua tantekeya nguetu cipanga ceni ka ca puile ku kuasa vulombelo  vua makuli. Vunoni ku kuasa ku tunga tembele yaco, ka ci ka pu ku kuasa cipanga ce ku tuala ku lutue vilongesa via makuli, ni? (Ku-Solola 18:4) Mu ku pua vakua ku lema Yehova, ka tu tondo ku likundika ku vilinga vi ya vindika Mbimbiliya.

17. (a) Ntsimbu kanda tu hangule vipanga, viuma vika tua pande ku hilula? (Talenu  cikasa ha lifo 177.) (b) Vati mutima uetu u hasa ku tu kuasa ku hangula viuma viaya Njambi ku mutima?

¹⁷ Vihula via vingi ku tuala ha vipanga tu hasa ku vi nongonona nga tu singanieka vuino ha vikumbululo via vihula via mu vinanga 15 na 16. Cikuavo naua kuli viuma vikuavo vi tua pande ku hilula ku tuala ha vipanga. * Mua vusunga ka tu lavelela nguetu mukuamanda ua cili a tumbike  masiko ku tuala ha vipanga. Tua pande ku pangesa mana etu mu ku hangula vipanga. Ngue mu tua lilongesele mu Kapitulu 2, tua pande ku longesa mutima uetu mu ku tantekeya vati tu hasa ku pangesa Lizi lia Njambi mu muono uetu. Ku ‘pangesa mavuilo’ etu mu ku longesa mutima uetu ci ka tu kuasa ku hangula viuma vize vi kaya Njambi ku mutima na ku tu kuasa ku kala mu cilemo ceni.—VaHevelu 5:14.

18. Vika ca kaluuila ku tualelelaho ku linga viuma via ya Yehova ku mutima?

¹⁸ Ku hangula viuma vi ya Yehova ku mutima ntsimbu yose, kati ca casi kuno ku matangua “a ku kotokela” muomu ‘vintsimbu vi na kaluua.’ (2 Timoteo 3:1) Ku uana vipanga na ku simbulako kati ca casi. Etu Vakua Kilistu tua tantekeya seho ya ku fuitangana mu ku lela vakua ndzivo yetu. Vunoni nga ka tua zangemene, ntsindiye ya ku lengeya vupite i ve ku sambeya vakuetu ku vipanga na ano mavu, vi hasa ku tanganesa lutsilielo luetu. (1 Timoteo 6:9, 10) Tu lilongesenu vi tu hasa ku panga linga vipanga vietu kati vi tu tanganese ku linga “viuma vize via hiana ku viuka.”—Filipu 1:10.

19. Omo lia vika tua pande ku tsiliela Yehova na mutima uetu uose, kaha ku lingamo ci ka tu kuasa ku viana vika?

¹⁹ Tsilielenu Yehova na mutima uose. (Tandenu Visimo 3:5, 6.) Cili vene, tua pande ku tsiliela Yehova mu vutuntu! Muomu ikeye ue ku tu niunga. (1 Petulu 5:7) A tantekeya vuino via tu kambela ku hiana netu vavene, kaha livoko lieni kati lia lihi. (Visamo 37:25) Ngeci mukemuo, tu pua vakua mangana nga tu niunga eci cimamuna ca mu Lizi lieni: ‘Sambuenu ku cilemo ca vimbongo; viukililenu na vize vi muli navio. Muomu ivene [Njambi] na handeka ngueni, Na hamo hahi ha nji ka ku ecelela cipue na hamo hahi ha nji ka ku sila.’ (VaHevelu 13:5) Cingi ca vangamba va Njambi  vali mu cipanga ca ntsimbu yose, ka va kele na vimpata ku tuala ha ngolo ya Njambi ya ku tu hana vize via tu kambela mu muono. Ku tsiliela na mutima uose nguetu Yehova a ka tu niunga, ci ka tu lingisa kati tu ume cikuma mitima mu ku tonda via ku suka vakua ndzivo yetu. (Mateo 6:25-32) Ka tu ka tavesa vipanga vi tu tangule ku tuameka vipanga via mu lutsilielo, ngeci mua ku ambulula muzimbu  ua cili na ku kunguluka.—Mateo 24:14; VaHevelu 10:24, 25.

20. Vika ca lomboloka ku kala na liso lia likangule?

²⁰ Kalenu na liso lia likangule. (Tandenu Mateo 6:22, 23.) Ku kala na liso lia likangule ca pua ku asiuisa muono uetu. Liso lia Mukua Kilistu lia tala lika ha vutumbe vumo—ku linga cizango ca Njambi. Ngeci mukemuo, nga liso lietu lia likangule, ka tu ka luila ku uana cipanga ci ve ku fueta vuino na muono ua cili cikuma. Kaha ka tu ka uila naua mu ngandzo ya ku lengeya vikuata via viha vi ve ku tembesa vakua ku vi landesa, mu ku tu lingisa tu tsiliele ngecize ka tu hasa ku yoya mu ndzolela nga ka tuesi navio. Vati tu hasa ku kala na liso lia likangule? Kati mu lilemuuise na makongo. Kati mu kaluuise muono uenu mu ku kala na vikuata vi mi lia ntsimbu ya kama. Niungenu cimamuna ca Mbimbiliya ca ku viukilila na “via-ku-lia na vuzalo.” (1 Timoteo 6:8) Lihakelenu kapandi ka ku asiuisa muono uenu.

21. Omo lia vika tua pande ku tuameka vimo viuma mu muono, kaha vika tua pande ku tuameka ha katete?

²¹ Lihanguilenu vutumbe vua mu lutsilielo kaha lihakelenu kapandi ka ku vu puisamo. Tua pande ku tuameka vimo viuma ku lutue, muomu tua kala na ntsimbu ya indende mu litangua, kati ngoco viuma via seho ya indende vi ka tu lia ntsimbu, na ku fuika viuma via seho ya kama. Vika via pande ku kala na seho ya kama mu muono uetu? Vantu vavengi va haka seho ku kuya ku visikola via kama, linga va uane vupite mu mavu ano. Vunoni Yesu ua mamuine vakua ku mu kava ngueni: “Ha katete lengeyenu Vuangana vua Njambi.” (Mateo 6:33) Eyo, etu Vakua Kilistu va vusunga, tue ku tuameka Vuangana vua Njambi mu muono. Cifua ca muono uetu, viuma vi tue ku hangula, vutumbe vuetu na vipanga vietu, via pande ku muesa ngecize Vuangana vua Njambi na cizango ceni via kala na seho ya kama kuli yetu ku hiana vupite na vipanga.

22, 23. (a) Cipanga cika ca kala na seho ya kama kuli Vakua Kilistu va vusunga, kaha vati tu hasa ku muesa ngecize cipanga caco ca kala na seho mu muono uetu? (Talenu cikasa ha lifo 180.) (b) Kapandi kaka mua lihakela ku tuala ha vipanga via ku tonda via ku lisuka?

²² Muomu tuli na ku yoyela ku ntsongo-ntsongo ya mavu ano, etu vakua Kilistu tua pande ku tuala mana ku cipanga cetu ca seho ya kama—ku ambulula na ku puisa vantu vandongesi. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ngeci mua muangana uetu Yesu, tu tonda ku fuitangana mu cipanga eci ca ku ovola miono ya vantu. Vati tu hasa ku muesa ngecize eci cipanga ca kala na seho kuli yetu? Cingi ca vangamba va Njambi va lihana na mutima uose mu cipanga ca ku ambulula. Vamo va asiuisa miono yavo linga va pue vapioneiro na vamisionalio. Omo lia ku tantekeya seho ya vutumbe vua mu lutsilielo, visemi va vengi ve ku kolesa vana vavo linga va lengeye ku kovela mu cipanga ca ntsimbu yose. Vuno vakua ku ambulula muzimbu ua cili na ntuima ve ku ivua ndzolela mu ku fuitangana cavo ni? Eyo, vusunga vene! Ku pangela Yehova na mutima uose ikeyo njila ya vusunga ya ku uana ndzolela na ku tambula vivezikiso via vingi-vingi.—Tandenu Visimo 10:22.

²³ Cingi cetu tue ku panga ntsimbu ya kama linga tu uane via ku suka vakua ndzivo yetu. Vunoni vulukenu ngecize Yehova a tonda tu ivue ndzolela mu ku fuitangana cetu. Ngeci mukemuo, ku tombuesa visinganieka na vilinga vietu ku vitume vieni na visinganieka vieni, ci ka tu kuasa ku ivua ndzolela mu vipanga vietu. Vunoni tu lihakelenu kapandi ka ku haka vipanga mu cihela cavio linga kati vi tu tangule ku cipanga ca seho ya kama—ca ku ambulula muzimbu ua cili ua Vuangana vua Njambi. Mu ku tuameka eci cipanga mu muono uetu, tue ku muesa cilemo cetu kuli Yehova kaha ce ku tu kuasa ku kala mu cilemo ceni.