1, 2. (a) Vika ca kaluuila ku singimika vaze vali na mpoko hali etu? (b) Vihula vi ka tu ka lilongesa?

MUE ku mona vati kanike ue ku linga nga va na mu tumu ku panga vimo ka zangele ni? Nga mu mu tala vuino mu ka mona ngecize cihanga ceni ka cesi na ndzolela. Vutuhu nevu via na mu tumu cisemi kaha na tantekeya ngecize na pande ku singimika visemi. Vunoni ha ntsimbu yaco ka tondo ku ononoka. Eci cimueso ca solola vusunga vu tue ku pinda navuo tu vose.

² Ku singimika vali na mpoko hali etu ka ce ku pua ca casi ntsimbu yose. Nenu vintsimbu vimo ce ku mi puila ca cikalu ku ononoka vali na mpoko ni vati? Nga mukemuo, kati yenu lika mue ku hitamo. Ku singimika vali na mpoko matangua ano ci na tepuluka cikumakuma. Vunoni Mbimbiliya nguayo tua pande ku singimika vaze vali na mpoko hali etu. (Visimo 24:21) Mua vusunga, ca pua ca seho ku lingamo nga tu tonda ku kala mu cilemo ca Njambi. Eci ce ku katula vimo vihula. Vika ce ku kaluuila ku singimika vali na mpoko hali etu? Omo lia vika Yehova ua tonda tu vononoke kaha viuma vika vi ka tu kuasa ku lingamo? Kaha ca ku manusuila, mu vinjila vika tu hasa ku singimika vaze va li na mpoko hali etu?

3, 4. Vati vupi na ku hona ku tantuluka via putukile, kaha omo lia vika ku semuka ku vupi ce ku tu kaluuisa ku singimika vaze vali na mpoko hali etu?

³ Tu ci talenu ha viuma vivali tu mone vika ce ku tu kaluuila ku singimika vaze vali na mpoko hali etu. Ca katete, omo  lia ku hona ku tantuluka cetu, ca mu civali vaze vali na mpoko hali etu navo ka va tantulukile. Vupi na ku hona ku tantuluka via putukile laza, mu citungu ca Endene omo Andama na Eva va muesele lisino kuli Njambi. Vupi vua soloka omo lia lisino. Na lelo lino, kasi tue ku semuka na visinganieka via ku muesa lisino.—Njenisisi 2:15-17; 3:1-7; Visamo 51:5; Loma 5:12.

⁴ Omo lia ku zendamena ku vupi, ca pua ca casi ku uila mu ku lihalesa na ku lifutunuisa, vunoni ku likehesa ca pua cifua ca cikalu ci tua pande ku lihakela kapandi ka kama mu ku ci tonda na ku kala naco ntsimbu yose. Ambe mu nima ya ku pangela Njambi miaka ya ingi, kasi tu hasa ku uila mu vimpata na ku lifutunuisa. Aci singaniekenu hali Nkole ni nguetu Kola, ua puile yala ua lutsilielo ua yandelele hamo na vakuavo vakua ku ononoka Yehova mu visoti via vingi. Vutuhu ngoco, ua tondele vukama ngeci ua tuamenene civunga ca vantu mu ku alulukila Mosesa, ua ku konkama ku hiana vantu vose va kele ha mavu ntsimbu ize. (Numelu 12:3; 16:1-3) Singaniekenu naua hali Muangana Uziya, ku lifutunuisa ceni ca mu lingisile ku kovela mu tembele ya Yehova na ku linga vipanga via ku lela vi va pandele lika ku linga vasasendote. (2 Mizimbu 26:16-21) Lisino lia ava vamala lia va kokelele luvinda lua kama. Vunoni vilinga viavo via ku pihia via pua vivuluiso via cili kuli etu vose. Tua pande ku viana ku lifutunuisa muomu ce ku kaluuisa ku singimika vaze vali na mpoko hali etu.

5. Vati vantu ka va tantulukile ve ku pangesa mua ku pihia mpoko yavo?

⁵ Mu ku linga vaze va kala na mpoko navo ka va tantulukile, ve ku panga vimo vie ku lingisa vantu ku sembulula mpoko yavo. Cingi cavo, ve ku pua vakua vukenia, vakua ku pakesa na vakua ku yandesa vakuavo. Mua vusunga, mizimbu ya muesa ngeci vantu ve ku pangesa mpoko yavo mu njila ya ku pihia. (Tandenu Ekelesiaste 8:9.) Aci singaniekenu hali Saulu, ua puile muntu ua cili mukua ku likehesa omo Yehova ua mu hanguile ku pua muangana. Vunoni ua putukile ku lifutunuisa na ku ivua cipululu; ngeci ua putukile ku luisa  Ndaviti. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Mu nima ya ntsimbu Ndaviti ua puile umo ua vamiangana va cili cikuma mu Isaleli, vunoni neni ua pangesele mua ku pihia mpoko yeni mu ku punda mpuevo ya Uliya kaHiteu, kaha ua mu tumine ku civunga ca ku lutue mu ndzita linga va ka mu tsihe. (2 Samuele 11:1-17) Mua vusunga, ku hona ku tantuluka ce ku lingisa vantu ku hona ku pangesa vuino ngolo yavo. Kaha naua nga vaze vali na mpoko ka va singimikile Yehova ve ku pangesa ngolo yavo mu njila ya ku pihia cikumakuma. Mu nima ya ku tumbula vati vamo vapapa va ku Katolika va putukile ku yandesa vantu, umo ka Britaniku ua handekele ngueni: “Muntu nga a tambula ngolo ue ku pihia, kaha nga va mu vueza ngolo hali vose ue ku pihia honi cikumakuma.” Na mezi aa mu mutue tu ci simutuilenu ha cihula eci: Omo lia vika tua pande ku singimika vaze vali na mpoko?

6, 7. (a) Cilemo cetu kuli Yehova ce ku tu sindiya ku linga vika, kaha omo lia vika? (b) Ku lihaka kuintsi ca lomboloka vika na vati tu hasa ku ci muesa?

⁶ Tue ku singimika vaze vali na mpoko hali etu omo lia cilemo—Cilemo cetu kuli Yehova, kuli vakuetu kaha netu vavene. Omo lia ku lema Yehova ku hiana viose, tu tonda ku zolesa mutima ueni. (Tandenu Visimo 27:11; Mako 12:29, 30.) Tua tantekeya nguetu mpoko yeni ya ku sika melu na mavu, ve ku i luisa ha mavu tunde mu citungu ca Endene omo vantu va mu alulukilile, kaha cingi ca vantu va hangula ku mutamba ua Satana na ku viana ku sika ca Yehova. Vunoni etu tue ku ivua ndzolela ya ku kala ku mutamba ueka. Mu tue ku tanda mezi a ngolo a ku Ku-Solola 4:11, mitima yetu ye ku sula na ndzolela. Mua vusunga, ka tuesi na vimpata nguetu Yehova ikeye na pande ku pua Muangana ua melu na mavu! Tue ku tava mpoko ya Yehova ya ku sika na mutima uose mu ku yoya cetu ca tangua na tangua.

 ⁷ Ku tava mpoko ya Yehova ya ku sika, ca lomboloka via vingi kati ku ononoka lika houe. Tue ku ononoka Yehova muomu tua mu lema. Vunoni vintsimbu vimo ku ononoka ce ku kaluua. Mu vintsimbu viaco, tu ka tondeka ku lihaka kuintsi lia vaze vali na mpoko hali yetu ngeci mua uze kanike u tu na tumbuile ku vuputukilo. Vulukenu ngecize Yesu ua lihakele kuintsi lia cizango ca Yehova ambe mu vintsimbu via vikalu. Ua lekele Ise ngueni, “kati cizango cange, vunoni cizango cove, ci linge.”—Luka 22:42.

8. (a) Ku lihaka kuintsi lia mpoko ya Yehova ya ku sika ca lomboloka vika, kaha vika vie ku solola visinganieka via Yehova ku tuala ha cimpande eci? (b) Vika vi ka tu kuasa ku ivua vimamuna na ku tava ku sungamesa? (Talenu  cikasa ha mafo 46-7)

⁸ Yehova ke ku handeka netu lelo lino, vunoni ue ku pangesa Mbimbiliya na vantu vakua ku mu imamena ha mavu. Ngeci mukemuo, tue ku muesa nguetu tua lihaka kuintsi lia mpoko ya Yehova ya ku tu sika nga tu singimika vantu va hangula ni va tavesa ku kala na mpoko hali yetu. Nga tu va alulukila— ngeci mua ku viana vimamuna na ku sungamesa cavo ca ku tunda mu Mbimbiliya, tuli na ku alulukila Yehova. Omo vaIsaleli va liniengele na ku alulukila Mosesa, Yehova ua muene ngueni vali na ku alulukila ikeye mpundu.—Numelu 14:26, 27.

9. Omo lia vika ku lema vakuetu ca pande ku tu sindiya ku ononoka vaze vali na mpoko? Tumbulenu cimueso.

⁹ Tue ku singimika naua vaze vali a mpoko hali etu omo lia ku lema vakuetu vantu. Mu njila ika? Aci singaniekenu nga mua pua lisualale. Linga civunga cenu ci vule ni ci ovoke, nkala lisualalale na pande ku ononoka, ku singimika na ku likuatasana na uze ali na mpoko hali ikeye. Nga mu muesa lisino, mu ka haka civunga ca masualale cose mu vusonde. Vutuhu vivunga via masualale lelo lino vie ku pihisa viuma via vingi ha mavu. Vivunga via masualale va Yehova ve ku linga lika via cili. Vintsimbu via vingi Mbimbiliya ya tumbula Njambi nguayo, “Yehova ua vivunga.” (1 Samuele 1:3) Ikeye ua pua Ntuamena ua civunga ca kama ca masualale va muilu,  tungelo. Ntsimbu imo Yehova ue ku setekesa vangamba veni ha mavu ku civunga ca masualale. (Visamo 68:11; Ezekiele 37:1-10) Ngeci mukemuo, tu ka haka vakuetu masualale va mu cikungulukilo mu vusonde, nga tu alulukila vantu vaze va hana Yehova mpoko ya ku tu sika. Nga mukua Kilistu alulukila vakuluntu mu cikungulukilo, a hasa ku yandesako vakuavo. (1 Kolintu 12:14, 25, 26) Nga muana alulukila visemi, vusoko vuose vu hasa ku yanda. Ngeci mukemuo, tue ku muesa nguetu tua lema vakuetu mu ku muesa kasingimiko na ku likuatasiana.

10, 11. Omo lia vika ku tantekeya vi tue ku uanamo ce ku tu lingisa ku ononoka vaze vali na mpoko hali etu?

¹⁰ Cikuavo naua ce ku tu lingisa ku singimika vaze vali na mpoko ca pua muomu tue ku uanamo vimo. Nga Yehova a tu leka tu singimike vali na mpoko hali etu, vintsimbu via vingi ue ku muesa na vivekiso vi tu ka uanamo. (Ndeutelonomi 5:16; Efeso 6:2, 3) Ue ku tu leka tu singimike vakuluntu mu cikungulukilo, muomu nga ka tu lingimo vusamba vuetu neni vu ka uila mu vusonde. (VaHevelu 13:7, 17) Kaha ue  ku tu leka tu singimike vakua ku suana, muomu ku lingamo ca pua ku liniunga etu vavene.—Loma 13:4

¹¹ Na hano, tua tantekeya honi omo lia vika Yehova ua tu sika ku ononoka vaze vali na mpoko hali etu. Nkuma ku singimika vaze vali na mpoko hali etu ce ku tu kuasa ku vononoka, ni vati? Ngeci mukemuo, tu simutuilenu vihela vitatu via seho ya kama vi tua pande ku singimika vali na mpoko hali etu.

12. Cipanga cika Yehova ua hana kuli yala ni nguetu cisemi ua yala mu vusoko, kaha vati yala a hasa ku puisamo cipanga caco?

¹² Yehova ikeye ua tumbikile vusoko. Mu ku pua Njambi ua vucili, Yehova ua tumbika vusoko mua ku sungama. (1 Kolintu 14:33) Ua hana yala ni nguetu cisemi ua yala mpoko ya ku pua mutue ua ndzivo. Yala ue ku muesa kasingimiko kuli Kilistu Yesu, mu ku temunuina vati Yesu ue ku tuamenena cikungulukilo. (Efeso 5:23) Ngeci mukemuo, yala ka pandele ku honoua citeli ceni, vunoni na pande ku puisamo na ku takama; ka pandele ku pua mukua ku yandesa ni mukua vukalu, vunoni na pande ku muesa cilemo, ku ivuisisa na ngozi. Na pande ku vuluka ngecize ka tambuile mpoko ya ku sika viose, kaha mpoko yeni ka ya pandele ku tuvakana ya Yehova, na limo litangua liahi.

13. Vati cisemi ua mpuevo a hasa ku puisamo cipanga ceni mu njila ya ya Yehova ku mutima?

¹³ Mpuevo ni nguetu cisemi ua mpuevo na pande ku pua mukuasi ua yala. Mpuevo neni ua kala na mpoko mu vusoko, muomu Mbimbiliya ya handeka via “lisiko lia noko.” (Visimo 1:8) Vutuhu ngoco, mpuevo ua kala muintsi lia mpoko ya yalieni. Mpuevo Mukua Kilistu ue ku muesa kasingimiko kuli yalieni mu ku mu kuasa ku puisamo citeli ceni ca ku pua mutue ua ndzivo. Ke ku popolola, ku pua ntuamena ni ku londa ha mutue ua yalieni houe. Vunoni na pande ku kuasa yala na ku pangela hamo neni. Ambe nga vutumbe vua yala ka vua mu ile ku mutima, na pande ku muesa kasingimiko mu ku handeka visinganieka vieni, vunoni kasi na pande ku lihaka muintsi lia yala. Ci hasa ku pua ca cikalu nga yalieni ka puile mukua ku tsiliela, vunoni ku likehesa ceni ci hasa ku lingisa yalieni ku lengeya Yehova.—Tandenu 1 Petulu 3:1.

14. Vati vana va hasa ku vuisa ndzolela visemi vavo na Yehova?

¹⁴ Vana ve ku vuisa Yehova ndzolela nga vononoka visemi. (Visimo 10:1) Mu vusoko vua cisemi umo, vana ve ku niunga  vitume vimo lika via ku ononoka, muomu va tantekeya nguavo cisemi cavo mu ku kala lika lieni, ue ku tonda cikuma vukuasi vuavo. Nga vose ha ndzivo va lingako mutamba uavo ua va hana Njambi, ve ku yoya mu ciyulo na ndzolela ya kama. Eci ce ku muesa kasingimiko kuli Uze ua tumbika vusoko vuose, Yehova Njambi.—Efeso 3:14, 15.

15. (a) Vati tu hasa ku muesa nguetu tua singimika mpoko ya Yehova ya ku sika mu cikungulukilo? (b) Vitume vika vi hasa ku tu kuasa ku ononoka kuli vakua ku tu tuamenena? (Talenu  cikasa ha mafo 48-9.)

¹⁵ Yehova ua hangula Muaneni ku pua Mutue ua cikungulukilo ca vakua Kilistu. (Kolose 1:13) Kaha Yesu ua hangula “mukuamanda ua cili mukua mana” linga a kuase vantu veni va lemese Yehova. (Mateo 24:45-47) Vakua Civunga ca Vantuamena ca Vakaleho va Yehova ca pua mukuamanda ua cili. Ngeci mua mu vikungulukilo via Vakua Kilistu ku sekulu ya ku livanga, vakuluntu lelo ve ku tambula mpundu vimamuna na vinguli ku Civunga ca Vantuamena ni ku hitila mu miluua, ngeci mua tuniungi va ku zinguluka. Ngeci mukemuo, nga muntu ku muntu tu singimika mpoko ya vakuluntu mu cikungulukilo, tuli na ku ononoka Yehova.—Tandenu 1 Tesalonika 5:12; VaHevelu 13:17.

16. Mu njila ika vakuluntu ve ku va hangula ku sipilitu santu?

¹⁶ Vakuluntu na vakua ku kuasa vipanga ka va puile va ku tantuluka. Navo ve ku sevuka ngeci muetu. Vunoni vakuluntu va pua “vuana kuli vantu,” va va tu hana mu ku kuasa cikungulukilo ci tualeleho ku kala na vusamba vua cili na Yehova. (Efeso 4:8) Sipilitu santu ikeyo ye ku hangula vakuluntu. (Vilinga 20:28) Mu njila ika? Ntsimbu kanda va va hangule, ava vamala ve ku puisamo vinanga via mu Lizi lia Njambi lia huimina na sipilitu santu. (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Cikuavo naua, vakuluntu ve ku tala vinanga via na puisamo umo muanetu ua yala, ve ku vundila Yehova a va tuamenene na sipilitu yeni.

17. Omo lia vika vampuevo Vakua Kilistu ve ku fuika ku mitue nga va linga vipanga via cikungulukilo?

 ¹⁷ Vintsimbu vimo, mu cikungulukilo ka mue ku kala vakuluntu ni vakua ku kuasa vipanga linga va pange vipanga ngeci mua ku endesa ku kunguluka ca mu lihia. Mu vintsimbu evi, vamuanetu veka va ku mbatiza va hasa ku linga vipanga viaco. Nga co navo vahi, citava va vi pange ku vamuanetu va vampuevo va ku hia. Vunoni nga mpuevo a linga cipanga ci ve ku linga vamala va ku mbatiza, na pande ku kuta lilesu ku mutue. * (1 Kolintu 11:3-10) Eli lisiko ka lie ku popola vampuevo. Vunoni ye ku pua njila ya cili ya ku muesa kasingimiko kuli vaze va hana Yehova mpoko ya ku sika mu vusoko na mu cikungulukilo.

18, 19. (a) Vati mu hasa ku lombolola vitume via ku Loma 13:1-7? (b) Vati tue ku muesa kasingimiko kuli vakua ku suana?

¹⁸ Vakua Kilistu va vusunga ve ku niunga vimamuna vili ku Loma 13:1-7. (Tandenu.) Omo mu tanda mezi aco mu ka mona ngecize “vakua ku suana” va va tumbulamo va pua vinguvulu. Ntsimbu Yehova a ci tavesa evi vanguvulu ku kalako, vie ku panga vipanga via seho, mu ku tepulula liuayanga na ku tu kuasa mu viuma vikuavo vi tondeka. Tue ku muesa kasingimiko ku vakua ku suana mu ku ononoka ku masiko avo. Tue ku fueta lisimu na ku soneka vuino mizimbu yetu mu nkala mikanda i ve ku tonda ku nguvulu, na ku niunga masiko a va tumbika ku tuala hali yetu, vusoko vuetu, mingoso yetu na vupite vuetu. Vunoni, ka tue ku tava ku ononoka vakua ku suana nga va tu tuma ku tsiha masiko a Njambi. Tue ku kumbulula ngue vapostolo va ku laza nguavo: “Tua pande ku ononoka kuli Njambi ku hiana ku vantu.”—Vilinga 5:28, 29; talenu cikasa “ Mpoko Yeya nja Pande Ku Ononoka?” ha lifo 42.”

 ¹⁹ Tue ku muesa naua ngecize tua singimika vakua ku suana mu vilinga vietu na vakuetu. Vintsimbu vimo tue ku linga vimo na vamo vakua nguvulu. Kapostolo Paulu neni ua ka lisoluele ku vakua ku suana ngeci mua Muangana Helonde Angilipa na mukua vukama Festu. Ava vantu va kele na vilinga via ku pihia cikuma, vunoni Paulu ua handekele navo na kasingimiko. (Vilinga 26:2, 25) Tua pande ku temunuina Paulu, nga tu handeka na Muangana ua kama ni ua mundende ngeci mua pulisia. Ku sikola, vana va Vakua Kilistu ve ku lihakela kapandi ka ku singimika valongisi, na vakuavo ve ku pangela ku sikola. Ka tue ku singimika lika vaze va tava vi tua tsiliela; vunoni tue ku singimika na vaze vene ve ku luisa Vakaleho va Yehova. Mua vusunga, vaze ka va tsilielele vose va pande ku mona ngecize tua kala na kasingimiko.—Tandenu Loma 12:17, 18; 1 Petulu 3:15.

20, 21. Vivezikiso vika vimo vie ku iza mu ku singimika vakua ku suana?

²⁰ Kati tu kale na lisino lia ku muesa kasingimiko. Kapostolo Petulu ua sonekele ngueni: “Singimikenu vose.” (1 Petulu 2:17) Vantu mu ve ku mona ngecize tue ku va singimika, ve ku komoka. Vulukenu ngecize vantu matangua ano va likela ku lekesa eci cifua. Ngeci mukemuo, ku ci lekesa ya pua imo njila i tue ku niungilamo mezi a handekele Yesu ngueni: “Ceke cenu ci tue ku vantu; linga va ka mone vilinga vienu via ku viuka kaha va ka sangaziala Isuenu u li muilu.”—Mateo 5:16.

²¹ Mu mavu ano a milima, ceke ca vusunga ce ku koka vantu va mitima ya cili. Ngeci mukemuo, ku muesa kasingimiko kuli vaze vali na mpoko hali etu mu vusoko, mu cikungulukilo na kuli vakua ku suana, eci ci hasa ku koka vantu linga vendele mu ceke hamo lika netu. Olu lua pua lulavelelo lua kama! Vunoni ambe ka via solokele, kasi tuli na vusunga vumo. Ku muesa kasingimiko ku vantu ci ka vuisa Yehova Njambi ndzolela na ku tu kuasa ku kala mu cilemo ceni. Nganio ika ya hiana eyi?