1, 2. Cihula cika tu lilongesa, kaha omo lia vika?

MU ambata ni mua somboka? Nga mukemuo, mue ku ivua ndzolela ni vusiua mu vulo? Ka mue ku litombola na vakua ndzivo yenu ni? Ni mua likutiya ngoco mu vulo vunoni ka muesi na ku uanamo ndzolela? Nga mukemuo, halumo muli mu vusiua muomu ntuima ya mu vulo i mua vuile laza, i na tontola. Mu ku pua Mukua Kilistu, mua vusunga mu tonda vulo vuenu vu hane vumpahu kuli Yehova Njambi u mua lema. Citava mu nomu mutima ku cifua ci muli na ku yoyelamo ntsimbu ino. Vutuhu ngoco, sukulukambu kati mu singanieke nguenu visoti viaco ka mu vi hasa houe.

² Lelo lino, kuli Vakua Kilistu vamo va kele na visoti mu malo. Vunoni va uana mua ku kaniamesela malo avo. Nenu mu hasa ku uana ndzolela ya kama mu vulo vuenu. Mu njila ika?

3, 4. Omo lia vika vakua ku liambata va ka likata cikuma nga va suena kuli Njambi? Hanenu cimueso.

³ Mu ka likata cikuma na mukua ndzivo yenu, nga mu lihakela kapandi ka ku suena kuli Njambi. Omo lia vika? Singaniekenu ha cimueso eci: Yala emana ku sinia limo lia muncinda kaha mpuevo emana ku sinia likuavo. Kaha va putuka ku londa. Omo va ci li kuintsi, ha kati kavo ha kala ntunda ya kama. Vunoni omo va tualelelaho ku londa,  ntunda ha kati kavo i ya na ku keha. Ku simpa cika tu uana ha cimueso eci?

⁴ Kapandi ka mue ku lihakela mu ku pangela Yehova mu vutuntu, tu hasa ku ka setekesa ku ndzili ya tondeka mu ku londa muncinda. Mu ku linga mua lema Yehova, tu hasa ku handeka nguetu muli laza na ku londa muncinda. Vunoni nga mu mona ngue mu na lisondoloka na mukua ndzivo yenu, halumo muomu muli ku mikulo ya ku liseza. Vutuhu ngoco, omo mu tualelelaho ku londa vati i fua ntunda? Mua vusunga, ku vuputukilo ntunda i pua ya kama. Vunoni, omo mu vose mu tualelelaho ku lihakela kapandi ka ku londa ni nguetu ku suena kuli Njambi, mu ka likata cikuma umo na mukuavo mu vulo. Cili  vene, ku suena kuli Njambi likelio lihungu lia ku likata cikuma mu vulo. Vunoni vati mu hasa ku lingamo?

5. (a) Tumbulenu njila imo ya hasa ku pangesa muntu mu ku suena kuli Njambi na kuli mukua ndzivo yeni? (b) Vati Yehova ue ku mona vulo?

⁵ Njila imo i mu hasa nenu na mukua ndzivo yenu ku londa ku muncinda, ya pua ku niunga vimamuna via Mbimbiliya ku tuala ha vulo. (Visamo 25:4; Isaya 48:17, 18) Ngeci mukemuo, tu hilulenu ha cimamuna ca hanene kapostolo Paulu, ngueni: “Vulo vu kale na kasingimiko ha kati ka vose.” (VaHevelu 13:4) Vika ca lomboloka? Lizi “kasingimiko” lia muesa cuma ca seho ya kama. Mukemuo mua mona Yehova vulo. Ua vu haka seho ya kama.

6. Vinimbu vika via muesa ku lihata ca cimamuna ca Paulu ku tuala ha vulo, kaha vika ca puila ca seho ku vi tantekeya vuino?

⁶ Mu ku pua vangamba va Njambi, nenu na mukua ndzivo yenu mua tantekeya laza nguenu vulo kati lika vua seho vunoni vua ku lela. Muomu Yehova ikeye mpundu ua vu tumbika. (Tandenu Mateo 19:4-6.) Vunoni, nga muli na visoti mu vulo, ku tantekeya lika nguenu vulo vua pua vua seho, ka ci hasa ku mi kuasa mu lileme na ku lisingimika na mukua ndzivo yenu. Kaha vika vi hasa ku mi kuasa? Talenu vuino mezi a pangesele Paulu mu ku handeka via ku muesa kasingimiko. Ka handekele ngueni, “vulo vua kala na kasingimiko”; vunoni ngueni; “vulo vu kale na kasingimiko.” Paulu ka handekele lika cifua ca vulo, vunoni cimamuna ua hanene. * Ku tantekeya vuino eci ku litepa caco, ci hasa ku vueza ku kapandi kenu ka  ku kaniamesa lueka seho i mua hakele kuli mukua ndzivo yenu. Omo lia vika?

7. (a) Masiko aka a mu Mbimbiliya tue ku niunga kaha omo lia vika?(b) Vika via cili vie ku iza mu ku ononoka?

⁷ A ci singaniekenu seho i mua haka ku masiko akuavo a mu Mbimbiliya, ngeci mua, ku puisa vantu ndongesi na ku likungulula ntsimbu yose. (Mateo 28:19; VaHevelu 10:24, 25) Mua vusunga, ku puisamo aa masiko kati ca casi. Muomu vantu va mue ku ambuluila va hasa ku viana, ni ku tonda mulio ci hasa ku mi honesa cikuma kaha ku kunguluka ci mi kaluuila. Vutuhu ngoco, mue ku tualelelaho ku ambulula na ku kunguluka. Na umo uahi a hasa ku mi vindika—ambe Satana ka hasa! Omo lia vika? Muomu ku lema Yehova na mutima uose ce ku mi sindiya ku ononoka masiko eni. (1 Yoano 5:3) Vika via cili vie ku izamo? Ku ambulula na ku kunguluka ce ku mi hana ciyulo na ndzolela ya kama muomu mua tantekeya nguenu muli na ku linga cizango ca Njambi. Kaha ku ivua ngoco ce ku ovolola ngolo yenu. (Nehemiya 8:10) Vika tu lilongesaho?

8, 9. (a) Vika vi hasa ku tu sindiya ku niunga cimamuna ca ku singimika vulo, kaha omo lia vika?(b) Viuma vika vivali tu lilongesa?

⁸ Ku lema cikuma Njambi ce ku mi sindiya ku ambulula muzimbu ua cili na ku kunguluka ambe mu ntsimbu ya visoti, ku lema Yehova ci ka mi sindiya naua ku ononoka cimamuna ca ku puisa “vulo vu kale na kasingimiko,” ambe mu vintsimbu via vikalu. (VaHevelu 13:4; Visamo 18:29; Ekelesiaste 5:4) Cikuavo naua, ngeci mu mue ku uana vivezikiso via vingi omo lia ntsintsa yenu mu ku ambulula na ku kunguluka. Mu ka tambula naua vivezikiso via vingi kuli Yehova, nga mu muesa ntsintsa yaco, mu ku singimika vulo vuenu.—1 Tesalonika 1:3; VaHevelu 6:10.

⁹ Vati mu hasa ku singimika vulo vuenu? Mua pande ku viana vilinga vize vi pihisa vulo. Kaha, mua pande ku linga viuma vi kaniamesa vulo.

10, 11. (a) Vilinga vika vie ku sahula vulo? (b) Cihula cika tua pande ku linga mukua ndzivo yetu?

¹⁰ Umo muanetu ua mpuevo ua ku somboka ua handekele ngueni: “Nje ku vundila Yehova a nji hane ndzili ya ku kolesa.” Ku kolesa ku vika? Ivene ua kumbulula ngueni: “Yaliange ue ku nji veta na mezi. Ka nja kele na vitamba ha muvila mpundu, vunoni ntsimbu yose ue ku nji pula na mezi ngeci mua, ‘u citeli’ ni ‘u cilinge ca ngoco.’ Mezi aco a nji sila vitamba ku mutima.” Aa mezi ou muanetu a solola citanga ca kama ci va pande ku pangela vose va liambata—ku lisahula mu vulo.

¹¹ Ca pua ca cipi cikuma, nga Vakua Kilistu va liambata va lihandeka mua ku pihia, muomu ve ku litua vimbandu ku mitima via vikalu ku kanguka! Mua vusunga, mu vulo mua sula mezi a api, ka mua kele kasingimiko. Vati vuli vulo vuenu mu cimpande eci? Cuma cimo ci mu hasa ku panga linga mu tantekeye, ca pua ku hula mukua ndzivo yenu mu ku likehesa nguenu: “Vati mue ku ivua mezi a nje ku mi handeka?” Nga a kumbulula ngueni mezi enu eku mu vavala ku mutima ntsimbu yose, mua pande ku likuminia ku pangelaho.—Ngalata 5:15; tandenu Efeso 4:31.

12. Vika vi hasa ku lingisa ku lemesa ca muntu ku pua ca ngoco ku meso a Njambi?

¹² Vulukenu ngecize cifua ci mue ku handekelamo mu vulo ca kuata na ku vusamba vuenu na Yehova. Mbimbiliya nguayo: ‘Nga umo a singanieka ngueni mukua ku lemesa [Njambi], vunoni ka pokuesa lilimi lieni, [ali na ku] onga mutima ueni, ku-lemesa ceni ca ngoco.’ (Tiango 1:26) Ka citava ku tepesa vihandeka vienu ku ku-lemesa cenu. Mbimbiliya ka ya litombuele na visinganieka via vavengi nguavo via linga muntu ku ndzivo via kala na seho ya indende, ca kama ka na lemesa Njambi. Kati mu  sembulule eci cimpande. Ca pua ca seho ya kama cikuma. (Tandenu 1 Petulu 3:7.) Mu hasa ku kala na vutongue ni ntuima ya ku lemesa Njambi, vunoni nga mu handeka mezi a api kuli mukua ndzivo yenu ku cizango, muli na ku sahula vulo kaha ku lemesa cenu ci pua ca ngoco ku meso a Njambi.

13. Vati muntu ua ambata ni ua ku somboka a hasa ku vavalesa mutima ua mukua ndzivo yeni?

¹³ Vakua ku liambata va na pande naua ku liniunga linga kati va linge viuma vie ku soloka ngue via vindende vunoni vie ku vavalesa mitima ya mukua ndzivo yavo. A ci singaniekenu hali evi vimueso vivali: umo muanetu ua mpuevo ua lela muana lika lieni, a putuka ku sana umo muanetu ua yala ua ambata mu ku mu vundila vimamuna, kaha ve ku handeka tunda ya kama; Umo muanetu muzike ntsimbu yose ue ku tuhuka mu lihia na umo muanetu ua mpuevo ua ku somboka. Citava vamuanetu va kala mu vulo mu cimueso eci vali na vutumbe vua cili, vunoni vati vilinga viavo vie ku vuisa vakua ndzivo yavo ku mitima? Umo mpuevo ua hitamo ua handekele ngueni: “Ku mona yaliange a simutuila ntsimbu ya kama na ku tuala cikuma mana kuli umo muanetu ua mpuevo mu cikungulukilo ce ku nji vavala ku mutima. Nje ku ivua ngue ka nja kele na seho.”

14. (a) Njenisisi 2:24 ya kala na cimamuna cika ku tuala ha vulo? (b) Vika tua pande ku lihula?

¹⁴ Vose ve ku ivua ku vavala ku mitima ngeci muou muanetu ua mpuevo, vali na vusunga vua ku ivua ngoco. Muomu vakua ndzivo yavo ve ku sembulula eci cimamuna ca Njambi ku tuala ha vulo: “Yala a ka seza ise na naye, na ku kakatela mpuevo yeni.” (Njenisisi 2:24) Eyo, vose va liambata va pande ku singimika visemi vavo; vunoni Njambi ua va tuma ku tuala mana kuli mukua ndzivo yavo ku hiana vantu vose. Vakua Kilistu navo va lema vamuanaye mu lutsilielo; vunoni ha katete va na pande ku tuala  mana kuli mukua ndzivo yavo. Ngeci mukemuo, nga Vakua Kilistu va kala mu vulo, va likata cikumakuma na vamuanaye mu cikungulukilo ni ku simutuila navo ntunda ya kama, cikumakuma nga vakua vilio vieka, ce ku neha vitanga mu vulo. Vuno viuma via cifua eci vie ku neha vitanga mu vulo vuenu ni? Lihulenu nguenu: ‘Vuno nje ku hana mpundu, ntsimbu, ku uma mutima na  ku muesa cilemo ca na pande ku tambula mukua ndzivo yange ni?’

15. Ku liya Mateo 5:28, omo lia vika Vakua Kilistu va kala mu vulo ka va pandele ku tuala cikuma mana kuli muntu ua vilio vieka?

¹⁵ Cikuavo naua, Vakua Kilistu va kala mu vulo vunoni ve ku tuala cikuma mana ku muntu ua vilio vieka uze kati mukua ndzivo yavo, vali na ku lihaka mu vusonde vua kama. Ci vuisa vusiua ku tantekeya ngecize, vamo Vakua Kilistu va liambata va putuka ku vuila masungu vantu va ve ku likata navo cikumakuma. (Mateo 5:28) Aa masungu aco, a va lingisa ku linga viuma vie ku sahula cikumakuma honi vulo. Talenu via handekele kapostolo Paulu ku tuala ha cimpande eci.

16. Lisiko lika Paulu ua hanene ku tuala ha vulo?

¹⁶ Mu nima ya Paulu ku hana cimamuna ngueni “vulo vu pue vua ku lela,” ua vuezeleko ngueni: “Muhela kati u zuale; muomu vakua vupangala na vakua ku pihisa vulo Njambi a ka va hisa.” (VaHevelu 13:4) Mu ku handeka ngueni “muhela,” Paulu ua tumbuile ku limona ku mivila. Ku limona ku mivila ka ce ‘ku zuala’ ni nguetu ca pua ca ku lela nga ca ku lingila lika mu vulo. Ngeci mukemuo, Vakua Kilistu ve ku niunga aa mezi: ‘Zolela na mpuevo ua vukuendze vuove.’—Visimo 5:18.

17. (a) Omo lia vika visinganieka via vakua mavu ku tuala ha vupangala ka via kele na seho kuli Vakua Kilistu? (b) Vati tu hasa ku kava lungano lua Yombi?

¹⁷ Vaze ve ku limona ku mivila na muntu ka va liambatele neni, ve ku muesa kasahuntu ka kama ku masiko a Njambi. Lelo lino, vantu va vengi nguavo citava ku linga vupangala. Vutuhu ngoco, visinganieka via vantu ka via pandele ku alulula visinganieka vietu Vakua Kilistu ku tuala ha vupangala. Muomu tua tantekeya nguetu ku lutue ‘Njambi ikeye a ka hisa vakua vukoyi na vakua vupangala.’  Kati vantu. (VaHevelu 10:31; 12:29) Ngeci mukemuo, Vakua Kilistu va vusunga ve ku kakatela ku lisiko lia Yehova ha cimpande eci. (Tandenu Loma 12:9.) Vulukenu via handekele Yombi ngueni: “Nja litavasianene litavasiano na meso ange.” (Yombi 31:1) Eyo, linga kati va uile mu vupangala, Vakua Kilistu va vusunga veku niunga meso avo, ka ve ku tala na lisungu ku muntu ka va liambatele neni.—Talenu Vimpande via ku Vuezako ha mafo 219-221.

18. (a) Vati Yehova ue ku mona vupangala? (b) Haka vupangala vua lifuila na ku lemesa mahamba?

¹⁸ Vati Yehova ue ku mona vupangala? Lisiko lia Mosesa lia tu kuasa ku tantekeya vati Yehova ue ku mona vupangala. Mu Isaleli, vupangala na ku lemesa mahamba via puile imo ya milonga ya pandele ku tsila muntu. (Levitiku 20:2, 10) Haka ya likuatela eyi milonga ivali? Nkala kaIsaleli ua lemesele mahamba ua pokuele litavasiano lieni na Yehova. Na vuno vene, uose kaIsaleli ua lingile vupangala ua pokuele litavasiano lia lingile na mpueyeni. Milonga yose ivali ya puile vungungu. (Ezundu 19:5, 6; Ndeutelonomi 5:9; tandenu Malakiya 2:14.) Ngeci mukemuo, viose vivali via puile mulonga ua kama kuli Yehova Njambi ua vucili na vusunga. —Visamo 33:4.

19. Vika vi hasa ku kaniamesa kapandi ketu ka ku viana vupangala, omo lia vika?

¹⁹ Mua vusunga, Vakua Kilistu ka vesi naua mu Lisiko lia Mosesa. Vunoni, ku tantekeya ngecize vupangala vua puile vupi vua kama mu Isaleli, ci hasa ku kaniamesa kapandi ka Vakua Kilistu ka ku viana ku vu linga. Omo lia vika? Aci singaniekenu, Mu hasa ku kovela mu igreja mu ka tsikame na ku vundila kamponia ni? Halumo mu kumbulula nguenu, ‘Na limo litangua liahi!’ Nga co va mi leka nguavo uose a lingamo va mu fueta vimbongo via vingi? Mu hasa ku tavako naua nguenu ‘ku lahako.’ Mua vusunga, visinganieka via ku enda Yehova vungungu, vie ku vuisa niengo kuli Vakua Kilistu va vusunga. Ngeci mukemuo,  Vakua Kilistu va pande ku zinda visinganieka via ku enda Yehova Njambi ni mukua ndzivo yavo vungungu. Ambe nga ceseko caco ca ku linga na ha meso vui. (Visamo 51:1, 4; Kolose 3:5) Ka tu tondo ku linga nkala cuma ci vuisa Satana ndzolela na ku sahula Yehova hamo na vuana vua ku lela vulo.

20. Vitanga vika via kala mu malo amo? Hanenu cimueso.

²⁰ Ku tundisako vilinga vie ku sahula vulo, vinanga vika mu hasa ku linga mu suameke lueka kasingimiko kenu kuli mukua ndzivo yenu? Linga tu uane cikumbululo, singaniekenu vulo ngue ndzivo. Kaha mezi a ngozi, vilinga via cili na viuma vikuavo via kasingimiko vi ve ku lilingila vakua ku liambata ku pua ngue viuma vi ve ku haka ndzivo mu ku i vuahesa. Nga mu likata cikuma na mukua ndzivo yenu, vulo vuenu vu ka pua ngue ndzivo ya ku viukisa na viuma via ku liseza-seza. Nga cilemo ha kati kenu ci tontola, kaha viuma vi mua viukisa navio vulo vuenu vi zimangana, kaha vu sala vua mupulungua ngue ndzivo ya ku hona ku viukisa. Cizango ca ku ononoka lisiko lia Njambi lia ‘ku singimika vulo,’ ci ka mi lingisa ku pangelaho. Mua vusunga, muntu uose ue ku tungulula ni ku vuahesa cuma ca haka seho ya kama. Vati mu hasa ku lingamo? Lizi lia Njambi ngualio: “Ha mangana va tungisa ndzivo; na ha mana i kaniama; Na ha ciningi zihondo zi sula na vupite vuose vua seho novuo vua ku viuka.” (Visimo 24:3, 4) Tu talenu vati aa mezi a hasa ku panga mu vulo.

21. Vati tu hasa ku kaniamesa vulo vuetu? (Talenu naua cikasa ha lifo 131.)

²¹ Cilemo, ku vuila Njambi vuoma, na lutsilielo lua ku kaniama via pua vumo vua ‘vupite vua seho’ vue ku sula mu vulo vua ndzolela. (Visimo 15:16, 17; 1 Petulu 1:7) Vie ku kaniamesa vulo. Vunoni mua mono vika via sula mu vihondo vi va na tumbula mu livulu lia Visimo ni? Mua  sula “ciningi.” Mua vusunga, nga vantu va kava ciningi ca mu Mbimbiliya ni nguetu viuma vi va longesamo, Mbimbiliya ye ku alulula visinganieka viavo na ku va lingisa va suameke lueka naua cilemo cavo kuli umo na mukuavo. (Loma 12:2; Filipu 1:9) Ngeci mukemuo, nkala ntsimbu i mu tumama na mukua ndzivo yenu mu ku lilongesa via Mbimbiliya ngeci mua, mukanda ua litangua, cimpande ca mu A Sentinela ni Despertai! via handeka via vulo, ci na pu ngue muli na ku hilula viuma via ku viukisa navio ndzivo yenu. Kaha nga ku lema Yehova ci mi lingisa ku pangesa mu vulo vuenu cimamuna ci mu na lilongesaho, ci ka pua ngue muli na ku kovelesa honi viuma viaco mu “vihondo” via ndzivo yenu linga mu viukisemo. Ku lingamo, ci ka hiluisa cilemo na ndzolela i mua kele nayo laza mu vulo vuenu.

22. Ndzolela ika tu kevua nga tu lihakela kapandi ka ku lingako mutamba uetu mu ku kaniamesa vulo vuetu?

²² Eyo, ku neha cuma cimo ku cimo linga mu viukise mu ndzivo, ce ku tondeka ntsimbu na kapandi ka kama. Vunoni nga mu lihakela kapandi ka ku lingako mutamba uenu, mu kevua ndzolela ya ku tantekeya ngecize muli na ku ononoka eli lisiko lia Njambi: “Ku kasingimiko tuamekenu vakuenu ku lutue.” (Loma 12:10; Visamo 147:11) Helu lia vose, kapandi ka mu lihakela mu ku singimika vulo vuenu ka ka mi kuasa ku kala mu cilemo ca Njambi.