1, 2. Omo lia vika tua pande ku zangama mu ku hangula vueho?

ACI SINGANIEKENU nga mu tonda ku lia vusuka, vunoni mu vu talesese vuino mu mona ngecize sinia limo lia ku vola. Vati mu linga? Mu lia muze vene? Mu vu mbila? Ni mu vatulako mutamba ua ku vola na ku lia mutamba ua cili?

² Vueho navuo vua pua ngue vusuka vu tu na tumbula. Vumo vua cili, vunoni cingi cavuo vua ku vola  muomu mua kala vupangala, vukenia, na via vulozi. Vuno mu mue ku hangula vueho mue ku handeka nguenu: “Nkala vueho vu nji hangula, kuli ange ivene”? Ni nguenu: “Vueho vuose vene vua pua vua ku pihia”? Ni mue ku hangula vuino: Mu ku vianako vua ku pihia na ku lingako vua cili?

3. Vika tua pande ku singanieka nga tu hangula vueho?

³ Tu vose tua tondeka vintsimbu via ku heha na ku litundisa vulenda, vunoni tue ku tonda ku hangula vuino. Tua pande ku lihula vati vueho vu tue ku hangula vue ku kuata ku vusamba vuetu na Yehova.

4. Citume cika ca mu Mbimbiliya ci hasa ku tu kuasa nga tu hangula vueho?

⁴ Mu tue ku lihana kuli Yehova, tue ku mu kulahesa nguetu tu ka mu pangela na muono uetu uose. (Tandenu Ekelesiaste 5:4.) Tue ku mu kulahesa naua nguetu tu ka ‘linga viose mu ku mu lingila vumpahu.’ (1 Kolintu 10:31) Eci ca lomboloka ngecize tua lihana kuli Njambi mu viose vi tu linga mu muono, ambe nga tu li na ku tutumuisa ni tu li na ku linga vumo vueho, kati lika nga tu li ku viuano ni mu lihia.

5. Ku lemesa cika tua pande ku hana kuli Yehova?

⁵ Viose vi tue ku linga mu muono via kuata na ku ku lemesa ci tue ku hana kuli Yehova. Paulu ua lomboluele evi ngueni, tua pande ‘ku kundika mivila yetu ngue nkombelo ya muono, ya ku lela, kaha ya tava Njambi.’ (Loma 12:1) Yesu ua handekele ngueni: “U ka lema Muangana Njambi yove na mutima uove uose, na muono uove uose, na mana ove ose, na ngolo yove  yose.” (Mako 12:30) Mua vusunga tu vose tua tonda ku hana viuma via seho ya kama vi tua kala navio kuli Yehova. Ku Isaleli ya laza, nga muntu a hana cikombelo ca kasitu kuli Yehova, ua pandele ku hana kasitu uze ua ku likangula, ni nguetu ua ku hona vipenga. Muomo nga cimuna uaco ua kele na cimo cipenga, Njambi ka kele na ku tava cikombelo caco. (Levitiku 22:18-20) Na vuno vene, Yehova a hasa ku viana ku lemesa cetu. Mu njila ika?

6, 7. Vati vueho vu tue ku hangula vua likuata na vusamba vuetu na Yehova?

⁶ Yehova ua tu sika ngueni: ‘Mua pande ku lela; muomu ange nji ua ku lela.’ (1 Petulu 1:14-16; 2 Petulu 3:11) Yehova a ka tava ku lemesa cetu, noho lika nga ca ku lela. (Ndeutelonomi 15:21) Kaha ku lemesa cetu ka ci pu ca ku lela nga tu linga vize via zinda Yehova, ngeci mua viuma via likuata na vulozi, vupangala ni vukenia. (Loma 6:12-14; 8:13) Kaha Yehova a livua mua ku pihia nga a tu mona tu viukilila na viuma viaco. Eci ci hasa ku pihisa ku lemesa cetu kuli Yehova na ku pihisa vusamba vuetu neni.

⁷ Vati honi tu hasa ku hangula vueho na mana? Vitume vika vi hasa ku tu kuasa ku nongonona vueho vuka ua tavesa Yehova na vuka ua vindika?

8, 9. Mu vueho vua cifua cika ka tua pandele ku lihaka? Kaha omo lia vika?

⁸ Lelo lino vueho vua lana cikuma. Vumo vua vundende vu tava kuli Vakua Kilistu, vunoni cingi cavuo kuahi. Mbangelo, tu ci talenu vueho vu tua pande ku viana.

 ⁹ Cingi ca vifilme, visaiti, viprograma via ha televisau, vivideo game, na miaso vie ku halesa vupangala, vukenia na vulozi. Viuma via ku pihia ve ku vi solola ngue ka viesi na mulonga ni vene ngue via ku zolesa lika. Vunoni Vakua Kilistu ve ku linga cose mu ku viana ma vueho aze a sula na vilinga via mazilo. (Vilinga 15:28, 29; 1 Kolintu 6:9, 10) Mu tue ku viana vueho vuaco tue ku muesa Yehova ngecize tua zinda viuma via vipi.—Visamo 34:14; Loma 12:9.

10. Nga tu hangula vueho vua ku pihia vika vi hasa ku izamo?

¹⁰ Vunoni vamo nguavo vueho vue ku muesa vukenia, vupangala, na via vulozi ka vua puile citanga. Kaha ve ku singanieka nguavo: ‘Ange ku vi tala lika nje ku tala na limo litangua nji ka vi linga liahi. Kaha vuvi vuka vuliho?’ Vunoni ku singanieke ngecize, ca pua ku lionga etu vavene. Muomu Mbimbiliya nguayo: “Mutima uonga mu ku hiana viuma viose, na ukeuo ua hiana ku pihia.” (Yelemiya 17:9) Nga tua lema ku tala ni ku heha na viuma via zinda Yehova, kaha tua zinda vupi mu njila ika? Muomu nga tu putuka ku vi tala, tu ka putuka vene ku tava nguetu ku vi linga ka ca puile citanga. Mu nima ya ntsimbu, mutima uetu u ka mbumbutila ni ku hona cilemo, kaha u ka likela ku tu lungula nga kuli vimo vi tonda ku tu sevuisa.​—Visamo 119:70; 1 Timoteo 4:1, 2.

11. Vati Ngalata 6:7 ye ku tu kuasa ku hangula vueho?

¹¹ Lizi lia Njambi, ngualio: “Viose vize vie ku kuna muntu, vikevio via li ka tia naua.” (Ngalata 6:7) Tu vose tu tantekeya ngecize nga tu viukilila na viuma via ku pihia, mu ku hita ca ntsimbu tu hasa ku ka vi linga mpundu. Vamo va kele na ku viukilila na via vupangala,  va hetele ha ku vu linga mpundu. Vunoni Yehova ue ku tu hana vukuasi vua tondeka mu ku hangula vueho na mana.

12. Vika vi hasa ku tu kuasa ku linga vihangula via cili ku tuala ku via vueho?

¹² Vumo vueho Yehova ua vu vindika mpundu, kaha netu tua tantekeya ngecize tua pande ku vu viana. Ambaco vuze Yehova ka vindikile mpundu? Yehova ka tu hele mukana ua viuma viose vi tua pande ni ka tua pandele ku tala, ku halakana ni ku tanda, houe. Vunoni ua tonda tu pangese mutima uetu ua ku longesa ku Mbimbiliya. (Tandenu Ngalata 6:5.) Cikuavo naua Yehova ua tu hana vitume, ni nguetu vusunga ka vue ku aluluka vuze vue ku tu kuasa ku tantekeya vati ikeye ue ku muenamo viuma. Vitume viaco vie ku tu kuasa tu longese mutima uetu. Vie ku tu kuasa ‘ku tantekeya cizango ca Yehova’ linga tu hase ku linga vihangula vize vi mu ya ku mutima.​—Efeso 5:17.

13. Omo lia vika Vakua Kilistu ve ku linga vihangula via ku liseza ku tuala ha vueho? Vunoni vika va na pande ku pangesa Vakua Kilistu vose?

¹³ Vintsimbu via vingi, tue ku hangula vueho vua ku liseza na vakuetu, vutuhu tu vose tu Vakua Kilistu. Omo lia vika? Muomu tua lema viuma via ku liseza-seza. Via lema umo, halumo mukuavo ka vi lemene. Vunoni, ambe ngoco linga Vakua Kilistu va linge vihangula via cili, vose va pande ku pangesa vitume via Mbimbiliya. (Filipu 1:9) Muomu vikevio vi ka tu kuasa ku hangula vueho vue ku ya Njambi ku mutima.​—Visamo 119:11, 129; 1 Petulu 2:16.

14. (a) Cuma cika ca seho tua pande ku hilula ku tuala ha ku pangesa ntsimbu? (b) Cilungula cika Mbimbiliya ya hana kuli Vakua Kilistu?

 ¹⁴ Cuma cikuavo ci tua pande ku hilula ku tuala ha vueho ca pua ntsimbu i tue ku vu linga. Muomu ntsimbu i tue ku ambata mu ku linga vueho ye ku muesa seho i tua vu haka. Na laza, etu Vakua Kilistu cuma ca seho ya kama mu muono uetu ca pua ku pangela Yehova. (Tandenu Mateo 6:33.) Vunoni ca ku hona ku tantekeya, tu hasa ku ecelela vueho vu pue na ku tu lia ntsimbu ya kama. Ngeci Mbimbiliya ya tu mamuna nguayo: “Ngoco vene talenu ngecize mu ende na ku zangama, kati ngue visiname, vunoni ngue vakua mangana; lilandelienu ntsimbu.” (Efeso 5:15, 16) Ngeci mukemuo, tua pande ku puisamo  ntsimbu ya vueho, na ku linga cose linga ku lemesa Njambi ci tualeleho ku kala mu cihela ca katete mu muono uetu.​—Filipu 1:10.

15. Vati tu hasa ku liniunga ku vueho vuze vu hasa ku pihisa vusamba vuetu na Yehova?

¹⁵ Mua vusunga, tua pande ku viana vueho vu tua tantekeya nguetu Yehova ua vu vindika. Ambaco vuze vueho vu tua kalaho na vimo vimpata, nga Yehova ua vu tava ni kuahi? Navuo tua pande ku vu zangamena ni? Aci singaniekenu, nga muli na ku hita mu njila ya hita ha muncinda ni ha lilundu, vuno mu kendela vene ku mungenia-ngenia ni? Houe. Mu ka kala ku laako na mungenia-ngenia muomu mua haka seho ku muono uenu. Mukemuo mu ca fua na ku hangula vueho. Mbimbiliya nguayo: “Fumisa ciliato cove ku vupi.” (Visimo 4:25-27) Ngeci mukemuo ka tue ku viana lika vueho vu tua tantekeya nguetu vua ku pihia, vunoni tue ku tina na ku vueho vuze vu tue ku singanieka nguetu vu hasa ku tu linga mua ku pihia ni ku pihisa vusamba vuetu na Yehova.

16. (a) Tumbulenu vimo viuma via zinda Yehova? (b) Vati tue ku muesa ngecize tua zinda vize via zinda Yehova?

¹⁶ Mukua visamo ua sonekele ngueni: “A! enu vakua ku lema Yehova, zindenu vupi.” (Visamo 97:10) Mbimbiliya ye ku tu longesa cifua ce ku singaniekelamo Yehova na vati ue ku livua. Nga muli na ku lilongesa via Njambi, puenu na ku hilula vati vi muli na ku lilongesa vi hasa ku mi kuasa ku mona viuma ngue mue ku vi muenamo Yehova. Ca ku muenako tua lilongesa ngecize Yehova ua zinda “Lilimi lia makuli, na mavoko e ku  muania maninga a ku zela mulonga; Mutima ua ku tumba vutumbe vua vupi, viliato via ku zangula mu ku tuntila” ku vupi. (Visimo 6:16-19) Tua lilongesa naua ngecize tua pande ku viana “vupangala, . . . ku lemesa mahamba, vulozi, . . . mafuua, vutenu, . . . ku liveya, ku penda, muyoyo ua ku viuano” na vikuavo via ku lifua nevi. (Ngalata 5:19-21) Mua mono vati evi vitume via Mbimbiliya vi hasa ku mi kuasa mu ku hangula vueho ni? Tua tonda ku kavangeya vitume via Yehova mu viose vi tu linga mu muono, ambe nga tuli na vakuetu ni kua lika lietu. (2 Kolintu 3:18) Mua vusunga, vihangula vi tue ku linga nga tuli lika lietu vikevio vie ku muesa cifua ca vuntu vuetu mpundu.​—Visamo 11:4; 16:8.

17. Ntsimbu kanda tu hangule vueho vika tua pande ku lihula?

¹⁷ Ngeci mukemuo, nga muli na ku hangula vueho, lihulenu nguenu: ‘Vati cihangula ci nji linga ci kuata ku vusamba vuange na Yehova? Ci tengula mutima uange ni?’ Tu hilulenu vimo vitume vikuavo vi hasa ku tu kuasa mu ku hangula vueho.

18, 19. (a) Cimamuna cika Paulu ua hanene kuli Vakua Kilistu? (b) Vitume vika vi hasa ku tu kuasa nga tu hangula vueho?

¹⁸ Ku hangula vueho ca pua ku hangula viuma vi tu sulisa mu visinganieka vietu. Paulu ua sonekele ngueni: “Nkala viuma via vusunga, nkala viuma vi li na kasingimiko, nkala viuma via vuviuke, nkala viuma via lele, nkala viuma via viuka, nkala viuma vi li na lutsimo lua cili; nga ku li vumosi vuhuanga, kaha nga ku li eci ca ku sangala; singaniekenu evi.” (Filipu 4:8) Nga tu sulisa visinganieka vietu na viuma via cili ngeci muevi, tu hasa ku handeka nguetu: “Mezi a kanua kange na visinganieka via mutima uange vi viuke ku meso ove, A Yehova.”​—Visamo 19:14.

 ¹⁹ Lihulenu nguenu: ‘Vika nje ku sulisa mu visinganieka viange? Mu nima ya ku tala imo video ni programa, nje ku singanieka via cili ni? Mutima uange ue ku kala mu ciyulo ni mu citaku-taku? (Efeso 5:5; 1 Timoteo 1:5, 19) Nje ku livua ku zituka mu ku vundila kuli Yehova ni? Ni nje ku livua mua ku pihia? Vuno vueho vuaco vue ku nji lingisa ku singanieka via luozi ni via masungu ni? (Mateo 12:33; Mako 7:20-23) Vue ku nji lingisa nji “lifuise na viuma via ntsimbu ino” ni via mu mavu ano ni?’ (Loma 12:2) Ku kumbulula evi vihula mu vusunga, ci ka tu kuasa ku mona vi tua pande ku linga tu kaniamese vusamba vuetu na Yehova. Tu puenu na ku vundila ngue mua handekele mukua visamo ngueni: “Talesa meso ange kueka, kati nji tale via ngoco.” *​—Visamo 119:37.

20, 21. Nga tuli na ku hangula vueho, omo lia vika tua pande ku hilula ha vati va livua vakuetu?

²⁰ Citume cikuavo ka tua pandele ku suva eci: “Viuma viose vi tava nji vi linge, vunoni kati viose vi kolesa mutima. Na umo uahi a lengeye ceni ivene vunoni ku-vezika ca mukuavo.” (1 Kolintu 10: 23, 24) Ku kala na mpoko ya ku linga cuma, ka ca lombolokele ngecize tua pande ku ci linga, houe. Tua pande ku singanieka vuino vati vihangula vietu vie ku kuata ku vamuanetu.

²¹ Vutuhu tu Vakua Kilistu, mitima yetu ka ya lifuile. Ca ku muenako, mutima uenu u hasa ku mi tavesa  ku tala imo programa ha televisau, vunoni mu mona ngecize programa yaco ili na ku sila citaku-taku umo muanetu. Vati mu linga? Vutuhu muli na mpoko ya ku i tala, mu hasa ku likela. Omo lia vika? Muomu ka mu tondo ku “vulumuisa vana va noko” ni ku “vulumuna naua Kilistu.” (1 Kolintu 8:12) Mua vusunga, ka tue ku tonda ku linga na vimo viahi mu ku suntsuisa vamuanetu.​—Loma 14:1; 15:1; 1 Kolintu 10:32.

22. Vati tu hasa ku muesa ngecize tua pua va ku votsika ku tuala ha vihangula vi ve ku linga vakuetu?

²² Vatico nga mutima uenu u mi tavesa ku tala, ku tanda ni ku linga vimo, vunoni umo muanetu a vi mona ngueni ka citava? Mu ku linga mua lema na ku singimika muanetu uaco, ka mu ka mu sindiya ku linga vihangula vi mue ku linga enu. Aci singaniekenu ha cimueso eci: Mukua ku endesa likalu a tantekeya ngueni, mu tapalo, vamo ve ku endesa kamandende vakuavo ve ku endesa vuasi ku hiana ikeye vunoni vose va hasa ku pua vatongue mu ku endesa. Na vuno vene, nenu na muanetu uaco, mu vose mue ku kava vitume vimo lika via mu Mbimbiliya, vunoni visinganieka vienu vi hasa ku liseza ku tuala ha vueho.​—Ekelesiaste 7:16; Filipu 4:5.

23. Vika vi hasa ku tu kuasa ku hangula vuino vueho vuetu?

²³ Vika honi vi hasa ku tu kuasa ku hangula vuino vueho vuetu? Tu hasa ku hangula vuino vueho nga tu pangesa mutima uetu ua ku longesa ku Mbimbiliya na ku haka seho kuli vamuanetu. Kaha tu kevua ndzolela ngecize tuli na ku linga viose “mu ku lingila Njambi vumpahu.”