1, 2. Vuno ku kala na visoti mu vulo ca lomboloka ngecize vulo vu na lihono ni? Lombololenu.

VULO vua pua vuana vua tu hana Yehova. Vu hasa ku vueza ku ndzolela ya muntu. Vutuhu ngoco, nkala vulo vua kala na visoti viavuo. Vintsimbu vimo, ci hasa ku soloka ngue visoti viaco ka vi ka hu, kaha va yala na mpuevo halumo ka va likata cikuma ngue mu va likatele laza.

² Ka tua pandele ku komoka nga vulo vuetu vintsimbu vimo vu hita mu visoti. Ku hita mu visoti ka ca lombolokele ngecize vulo vuetu vua lihono. Ambe vaze va kala na visoti via kama mu vulo va na uana vinjila via ku kanguisilamo vusamba vuavo na ku kaniamesa vulo. Vinjila vika?

3, 4. Vika vi hasa ku soloka mu vulo mu ku hita ca miaka?

³ Vulo vue ku pandakana vantu vavali va ku liseza, vakua vizango via ku liseza, visinganieka via ku liseza, na cifua ca ku lingilamo viuma ca ku liseza. Cikuavo naua halumo va hasa ku pua va ku visemua via ku liseza. Ngeci mukemuo, ce ku ambata ntsimbu linga yala na mpuevo va litantekeye na ku livuisisa vuino umo na mukuavo.

 ⁴ Mu ku hita ca miaka, nkala muntu mu vulo a hasa ku putuka ku lituala cikuma mana ikeye ivene mu cifua ca ku linga neni na mukua ndzivo yeni va putuka ku lisondoloka mu visinganieka. Kaha ci hasa ku soloka vene ngue nkala muntu a li na ku liyoyela vutuhu va kosa muhela umo lika. Vika vi hasa ku va kuasa ku hiluisa ku likata cavo?

5. (a) Vika vi hasa ku kuasa Mukua Kilistu ku likata cikuma na mukua ndzivo yeni? (b) Kuliya na VaHevelu 13:4, vati tua pande ku muenamo vulo?

⁵ Yehova ua hana vimamuna via seho vi hasa ku mi kuasa enu na mukua ndzivo yenu mu suene kuli ikeye na ku likata umo na mukuavo. (Visamo 25:4; Isaya 48:17, 18) Ua tu leka ngueni: “Vulo vu kale na kasingimiko.” (VaHevelu 13:4) Nga mu singimika cuma kaha ca  kala na seho, ni vati? Kaha naua ka mue ku ci sembulula vunoni mue ku ci niunga. Yehova neni ua tonda tu mone vulo mu cifua eci.

6. Vika Mateo 19:4-6 ya handeka ku tuala ha cifua ce ku muenamo Yehova vulo?

⁶ Yehova ikeye ua pandakanene va yala na mpuevo va katete mu vulo. Ngeci Muaneni, Yesu ngueni: “Ka mua tandele ngecize ou ua va tangele ha katete, ua va tangele yala na mpuevo, kaha ua handekele, ngueni, . . . muntu a ka seza ise na naye, kaha a ka lipandakana na mpuevo yeni; kaha ava vose vavali va ka pua ntsitu imo lika? Ngoco ka vesi naua ngue vavali, vunoni ngue ntsitu imo. Ngoco vene ava Njambi na va pandakana, muntu kati a ka va hangunune.” (Mateo 19:4-6) Tunde ha katete, Yehova ua tondele vulo ku pua vusamba vua ya ye. Ua tondele nkala vusoko vu likuate kumo na ku livuisa ndzolela.

7. Vati va yala na mpuevo va hasa ku kaniamesa vulo vuavo?

⁷ Vunoni lelo lino, vaze va liambata ve ku hita mu visoti via ku linga kanda vi ci soloke mu malo tunde ku ntsenkulu. Vintsimbu vimo visoti vie ku lana cikuma-kuma mu cifua ca ku linga ve ku singanieka nguavo vulo vuavo ku vu vuaha naua, ngeci ve ku likela. Vunoni ku ivuisisa cifua ce ku muenamo Yehova vulo ci hasa ku kuasa.​—1 Yoano 5:3.

8, 9. (a) Ntsimbu ika tua pande ku kava ku tuamenena ca Yehova mu vulo? (b) Vati tu hasa ku muesa ngecize vulo vuetu vua kala na seho?

⁸ Ku tuamenena ca Yehova ce ku tu kuasa ntsimbu yose. Ngue mu tu na tumbuile laza, Yehova ua tu mamuna ngueni: “Vulo vu kale na kasingimiko ha kati  ka vose.” (VaHevelu 13:4; Ekelesiaste 5:4) Nga tu kava ku tuamenena ca Yehova ntsimbu yose ambe ha vintsimbu via vikalu, mua vusunga tu ka vezika.​—1 Tesalonika 1:3; VaHevelu 6:10.

⁹ Mu ku linga vulo vua kala na seho kuli yetu, tue ku linga cose linga mezi etu na vilinga kati vi vu vihise. Vunoni tue ku tonda ku kaniamesa vusamba vuetu na mukua ndzivo yetu. Vati tu hasa ku lingamo?

10, 11. (a) Visoti vika via kama via kala mu malo amo? (b) Omo lia vika cifua ci tue ku handekelamo na mukuavo ndzivo yetu ca kala na seho?

¹⁰ Muntu a hasa ku vuisa mukua ndzivo yeni ha mutima ku vavala mu vinjila via vingi. Tu tantekeya nguetu Vakua Kilistu ka va pandele ku veta mukua ndzivo yavo ni ku linga nkala cuma ci mu vulumuna. Vunoni tu hasa ku livulumuna ku mitima na mezi. Mezi a hasa ku pua vitua. Umo mpuevo ngueni: “Yaliange ue ku nji veta na mezi. Vutuhu ka nja kele na vitamba ha muvila, vunoni mezi eni ngeci mua, ‘U citeli!’ na ‘U cilinge ca ngoco!’ a kele na ku nji pula ku mutima ntsimbu yose.” Kaha umo yala ua handekele ngueni mpueyeni ue ku mu popolola ntsimbu yose na mezi na ku mu tomba ntsimbu yose. Yala uaco ua handekele ngueni: “Mezi eku nji handeka ka citava nji a hilukile ha mbunga. Ngeci ka nje ku handeka neni kaha nje ku kala ku vipanga na mu kati ka vutsiki. Ca cili nji kale ku vipanga ku hiana ku ndzivo.” Mua vusunga, vituka na mezi a ku pihia vi na lana cikuma matangua ano.

¹¹ Nga va yala na mpuevo va lihandeka mezi a ku pihia, ve ku likokela vimbandu ku mitima ka vie ku kanguka  vuasi. Mua vusunga, evi kati vikevio via tonda Yehova kuli vose va liambata. Vunoni ambe nga tu liniunga kuli evi, kasi citava ku vuisa mukua ndzivo yetu ku mutima ku vavala ca ku hona ku tantekeya. Halumo mu hasa ku livua nguenu mue ku muesa ngozi kuli mukua ndzivo yenu, vunoni vati ue ku livua ikeye? Nga vimo vi mu na handekele vi na vavala mukua ndzivo yenu, vuno mu ka lihakela kapandi ka ku aluluka ni?​—Ngalata 5:15; Tandenu Efeso 4:31.

12. Vika vi hasa ku pihisa vusamba ha kati ka Yehova na muntu ua ambata ni ua somboka?

¹² Cifua ci mue ku handekelamo na mukua ndzivo yenu cipue ha mbunga ni kua lika lienu, ca kala na seho  ku meso a Yehova. (Tandenu 1 Petulu 3:7.) Tiango 1:26, ya tu vuluisa nguayo: “Umo nga na singanieka ngecize ikeye mukua ku lemesa, vunoni ka pokuesa lilimi lieni, vunoni onga mutima ueni, ku-lemesa ceni ca ngoco.”

13. Mu njila ika naua muntu a hasa ku vuisa mukua ndzivo yeni ku vavala ha mutima?

¹³ Vaze va liambata va pande ku lisinganieka naua mu vinjila vikuavo. Ca ku muenako, vati a ka livua mukua ndzivo yenu nga mu putuka ku kala ntsimbu ya kama na mukua vilio vieka? Vutuhu mu hasa ku lingamo na vutumbe vua cili, ngeci mua, ku tuhuka-tuhuka hamo lika mu lihia, ni ku kuasa ku cimo citanga, vunoni vati a ka livua mukua ndzivo yenu? Umo ndokazi ua handekele ngueni: “Ku mona ngecize yaliange ue ku tuala cikuma mana kuli umo ndokazi ueka mu cikungulukilo ce ku nji vavala ha mutima. Nje ku livua ngue ka nja kele na seho.”

14. (a) Vusunga vuka vua kama tu lilongesa ku Njenisisi 2:24? (b) Vika tua pande ku lihula?

¹⁴ Etu Vakua Kilistu tua kala na kapandi ka ku likata na vamuanetu mu cikungulukilo. Vunoni nga tu ambata ni tu somboka, tua kala na kapandi ka kama ka ku likata na mukua ndzivo yetu. Yehova ua handekele ngueni yala “a ka seza ise na naye na ku kakatela mpuevo yeni.” (Njenisisi 2:24) Cifua ce ku livuilamo mukua ndzivo yetu ca pande ku kala na seho ya kama. Ngeci mukemuo lihulenu nguenu: ‘Nje ku hana mukua ndzivo yange, ntsimbu, seho na cilemo ca mu pande ni?’

15. Omo lia vika Mukua Kilistu ua ambata ni ua somboka ka pandele ku likata cikuma na muntu ueka?

¹⁵ Nga tu likata cikuma na muntu ueka ka puile mukua ndzivo yetu, tuli na ku neha visoti mu vulo vuetu. Tu hasa ku putuka ku likata na muntu mu visinganieka  kaha na ku putuka ku mu vuila masungu. (Mateo 5:28) Kaha visinganieka viaco vi hasa ku kola na ku tu lingisa ku linga vimo vi ka muesa kasahuntu ku vulo vuetu.

16. Lisiko lika ya hana Mbimbiliya ku tuala ha vulo?

¹⁶ Mbimbiliya mu nima ya ku handeka nguayo: “Vulo vu kale na kasingimiko.” Ya vuezako nguayo: “Na muhela kati uzuale; muomu vakua vupangala na vakua ku pihisa vulo Njambi a ka va hisa.” (VaHevelu 13:4) Lizi “muhela” li va tumbula aha liemanena ku limona ku mivila. (Visimo 5:18) Vati tu hasa ku muesa kasingimiko ku viuma viaco linga kati tu vi zualese?

17. (a) Vati vavengi ve ku mona vupangala lelo lino? (b) Vati Vakua Kilistu va pande ku mona vupangala?

¹⁷ Vamo ve ku singanieka nguavo ku enda vungungu mukua ndzivo yavo ka ca puile vupi. Ka tua pandele ku tava visinganieka viaco vi tu kovele mu mitima. Yehova ua muesa ha toma ngecize ua zinda vukoyi na vupangala. (Tandenu Loma 12:9; VaHevelu 10:31; 12:29) Nga tu limona ku mivila na muntu ueka ka puile yalietu ni mpueyetu, tu ka zualesa vulo vuetu. Na ku muesa Yehova ngecize ka tua singimikile masiko eni, kaha eci ci ka tsiha vusamba vuetu neni. Ngeci mukemuo, tua pande ku viana cinanga ca katete ci tuala ku vungungu. Cinanga cika? Visinganieka via masungu ku tuala ha muntu ueka.​—Yombi 31:1.

18. (a) Omo lia vika vupangala va vu setekesa na ku lemesa vanjambi va makuli? (b) Vati Yehova ue ku muenamo vupangala?

¹⁸ Mu Masiko a Mosesa, vupangala vua puile vupi vua kama, ngue vene ku lemesa vanjambi va makuli. Kasitiku ka vipi viaco ka puile ku-tsa. (Levitiku 20:2, 10) Haka vupangala vua lifuilile na ku lemesa vanjambi va makuli? Uose kaIsaleli ua lemesele vanjambi va makuli, ua  tsihile cikulaheso ca lingile ca ku kakatela kuli Yehova. Kaha nga ua lingile vupangala, ua tsihile cikulaheso ca lingile ca ku kakatela kuli mukua ndzivo yeni. (Ezundu 19:5, 6; Ndeutelonomi 5:9; tandenu Malakiya 2:14.) Mua vusunga ku laza, Yehova ua muene vupangala ku pua vupi vua kama.

19. Cisetekeso cika ci hasa ku tu kuasa ku liniunga ku vupangala?

¹⁹ Amba co lelo? Vutuhu Yehova ka tu tumine naua ku ononoka masiko a Mosesa, vunoni cifua ce ku muenamo vupangala kasi ka ca alulukile. Muze vene mu tue ku viana ku lemesa vanjambi va makuli, mukemuo naua mu tua pande ku viana ku enda mukua ndzivo yetu vungungu. (Visamo 51:1, 4; Kolose 3:5) Nga tu ka lingamo, tu ka muesa kasahuntu ku vulo vuetu na kuli Njambi yetu Yehova.​—Talenu Litota 26 ku ntsongo ya livulu.

20. Vati mana a hasa ku kuasa vulo?

²⁰ Vati mu hasa ku kaniamesa vulo vuenu? Lizi lia Njambi ngualio: “Ha mangana va tungisa ndzivo; na ha mana i kaniama.” (Visimo 24:3) Ndzivo i hasa ku pua ya ku tontola kaha ya hululu ni i hasa ku pua ya ku tuima, ya cili, kaha ya kola. Vulo navuo vu hasa ku fua ngoco. Mukua mana ue ku linga cose linga vulo vueni vu pue vua cili, vu kaniame, kaha vu tovale.

21. Vati mangana a hasa ku kaniamesa vulo?

²¹ Ku tuala ha ndzivo i tua tumbula, Mbimbiliya ya vuezako naua nguayo: “Ha ciningi [mangana] zihondo [ziayo] zi sula na vupite vuose vua seho novuo vua ku viuka.” (Visimo 24:4) Mua vusunga, vi ya longesa Mbimbiliya vi hasa ku alulula vulo vuenu na ku vu puisa vua cili. (Loma 12:2; Filipu 1:9) Omo nenu na mukua ndzivo  yenu mu tanda Mbimbiliya na mikanda yetu, puenu na ku simutuila vati mu hasa ku pangesa vi mue ku lilongesamo. Tondenu vinjila vi mu hasa ku limueselamo cilemo na kasingimiko kaha na ngozi na kuli uma mutima ku umo na mukuavo. Vundilenu Yehova a mi kuase ku kala na vifua vize vi kaniamesa vulo vuenu na ku lingisa mukua ndzivo yenu a mi leme cikuma.​—Visimo 15:16, 17; 1 Petulu 1:7.

22. Omo lia vika tua pande ku muesa cilemo, kasingimiko na kavumbi kuli mukua ndzivo yetu?

²² Tua pande ku linga cose tu muese yalietu ni mpueyetu cilemo, kasingimiko na kavumbi. Nga tu lingamo, vulo vuetu vu ka kala na ntuima kaha vu ka kaniama. Kaha helu lia viose, tu ka vuisa Yehova ndzolela.​—Visamo 147:11; Loma 12:10.