1, 2. (a) Ku tuamenena ceya tua pande ku kava? (b) Vihula vika tu lilongesa mu kapitulu kano?

MU MUA puile vanike citava halumo visemi venu va mi tumine ku linga vimo ka mua zangele. Mu ku pua muana, mua lema visemi venu kaha mua tantekeyele ngecize mua pande ku vononoka. Vutuhu ngoco, halumo vintsimbu vimo ka mua tondele vene ku vononoka.

² Tua tantekeya ngecize Yehova, Tatetu, ua tu lema. Ua tu haka seho kaha ue ku linga cose mangana tu kale na viose via tondeka tu yoye mu ndzolela. Ue ku tu tuamenena linga muono uetu u sungame. Kaha vintsimbu vimo ue ku pangesa vantu linga va tu tuamenene. Tua pande ku singimika mpoko ya Yehova ya ku sika. (Visimo 24:21) Vuno omo lia vika vintsimbu vimo ce ku tu kaluuila ku tava ku tuamenena? Omo lia vika Yehova ua tu leka tu kave ku tuamenena ceni? Kaha vati tu hasa ku muesa ngecize tue ku singimika mpoko yeni?​—Talenu Litota 9 ku ntsongo ya livulu.

3, 4. Vati vantu va zimbalesele ku tantuluka? Kaha omo lia vika ca puila ca cikalu ku tava nga vakuetu va tu sungamesa?

³ Vantu va zendamena ku ku muesa lisino. Eci cifua ca  lisolola tunde ku ntsimbu i va vulumuine vaAndama na Eva. Vutuhu va puile va ku tantuluka, va muesele lisino kuli Njambi. Tunde haze vantu vose ve ku semuka ca ku hona ku tantuluka. Ku hona ku tantuluka ca pua cimo ca viuma vie ku tu kaluuisa ku tava ku tuamenena ca Njambi na ca vantu. Cuma cikuavo ca pua muomu vantu ve ku pangesa Yehova mu ku tu tuamenena, navo ka va tantulukile.​—Njenisisi 2:15-17; 3:1-7; Visamo 51:5; Loma 5:12.

⁴ Mu ku linga ka tua tantulukile, tua zendamena ku ku lihalesa. Kaha ku lihalesa ce ku tu kaluuisa ku tava ku tuamenena. Ca ku muenako, ku Isaleli ya laza, Yehova ua hanguile Mosesa a tuamenene vantu Veni. Umo yala ua lizina Kola, vutuhu ua pangelele Yehova miaka ya yingi, vunoni ua putukile ku lihalesa na ku muesa lisino lia kama kuli Mosesa. Vutuhu Mosesa ua puile ntuamena ua vantu va Njambi vunoni ka puile mukua ku lihalesa. Ua puile mukua ku likehesa cikuma mu njila ya ku linga Mbimbiliya ya mu tumbula nguayo yala ua ku likehesa ku hiana vantu vose va kele na muono ku ntsimbu ize. Vunoni Kola ka tavele ku tuamenena ca Mosesa. Ua hetele na ha ku suangeleya civunga ca kama ci lipandakane neni mu ku alulukila Mosesa. Vika via solokelele Kola na vaze vakua lisino? Va va nongesele. (Numelu 12:3; 16:1-3, 31–35) Mu Mbimbiliya, mua kala malungano a engi a tu longesa ngecize ku lihalesa ce ku koka vusonde.​—2 Mizimbu 26:16-21; talenu Litota 10 ku ntsongo ya livulu.

5. Vati vamo vantu va pangesa mua ku pihia ngolo yavo?

⁵ Halumo muevuaho laza mezi aa “Ngolo ye ku pihisa vuntu vua muntu.” Mua vusunga, mu ku hita ca miaka, cingi ca vantu ve ku pangesa ngolo yavo mu ku linga  vuhenge. (Tandenu Ekelesiaste 8:9.) Ca ku muenako, Yehova ua hanguile Saulu ku pua muangana ua vaIsaleli muomu ua puile muntu ua cili. Vunoni uecelele ku lihalesa na cipululu vi likulise mu mutima ueni, kaha eci ca mu lingisile ku luisa Ndaviti, vutuhu ka kele na mulonga. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Mu nima ya ntsimbu, Ndaviti ua puile muangana, kaha ua puile umo ua vamiangana va cili cikuma mu Isaleli. Vutuhu ngoco, mu ku hita ca ntsimbu Ndaviti neni ua pangesele mua ku pihia ngolo yeni. Ua limuene ku mivila na Mbate-seva, mpuevo ya umo yala ua lizina Uliya, kaha ua setekele ku sueka vupi vuaco mu ku tuma Uliya ku ndzita a ka tsileko.​—2 Samuele 11:1-17.

6, 7. (a) Cilemo cetu kuli Yehova ce ku tu sindiya ku linga vika? (b) Vika vi hasa ku tu kuasa ku ononoka Yehova ambe nga ca cikalu ku lingamo?

⁶ Tue ku singimika ku tuamenena ca Yehova muomu tua mu lema. Mu ku linga tua lema Yehova ku hiana viuma viose na vantu vose, tu tonda ku mu vuisa ndzolela. (Tandenu Visimo 27:11; Mako 12:29, 30.) Tunde ha ntsimbu i va kele vaAndama na Eva mu citungu ca Endene, Satana ue ku seteka ku lingisa vantu va luise mpoko ya Yehova ya ku sika. Satana ua tonda vantu va singanieke ngecize Yehova ka kele na mpoko ya ku tu leka vi tua pande ku linga. Vunoni visaki vieni. Vusunga ni ovu: “Yove ua viuka, Muangana uetu na Njambi yetu, Ku tambula ku-sangaziala na kasingimiko na ngolo: Muomu yove ua tangele viuma viose, Nomo cizango cove via puile, va vi tangele.”​—Ku-Solola 4:11.

⁷ Mu mua puile kanike, halumo va mi longesele ku ononoka visemi venu ambe nga ka mua tondele ku  lingamo. Na vuno vene, cipue kuli etu vangamba va Yehova, ku ononoka ce ku kaluua vintsimbu vimo. Vunoni mu ku linga tua lema na ku singimika Yehova, tue ku linga viose vi tondeka mu ku mu ononoka. Yesu ua tu sila lungano. Uononokele Yehova ntsimbu yose, ambe mu ca puile ca cikalu ku lingamo. Ngeci ua hasele ku handeka ngueni: “Kati cizango cange, vunoni cizango cove, ci linge.”​—Luka 22:42; talenu Litota 11 ku ntsongo ya livulu.

8. Tumbulenu vimo vinjila vie ku pangesa Yehova mu ku tu tuamenena. (Talenu cikasa “ Puenu na ku Halakana ku Vimamuna.”)

⁸ Lelo lino Yehova ue ku tu tuamenena mu vinjila via ku liseza-seza. Ca ku muenako, ua tu hana Mbimbiliya. Ua tu hana vakuluntu mu vikungulukilo. Tue ku muesa ngecize tua singimika mpoko ya Yehova ya ku sika mu ku singimika vaze ve ku pangesa mu ku tu tuamenena. Nga tu viana vukuasi vuavo, ci na pu vene ngue tuli na ku viana Yehova mpundu. Omo vaIsaleli va vianene ku tuamenena ca Mosesa, Yehova ua muene cimpande caco ku pua ca kama. Ua vuile vene ngue vali na ku viana ikeye.​—Numelu 14:26, 27; talenu Litota 12 ku ntsongo ya livulu.

9. Vati cilemo ce ku tu sindiya ku ononoka vaze va li na mpoko?

⁹ Mu tue ku singimika vaze va li na mpoko, tue ku muesa naua ngecize tua lema vamuanetu. Mu njila ika? Nga kua soloka ciyovo ni ku vindama, civunga ca vakua ku kuasa, ce ku pangela hamo lika mu ku seteka ku ovola uose u va uana. Linga civunga caco ci hase ku ovola vavengi, ci na pande ku kala na ntuamena kaha nkala muntu mu civunga caco na pande ku kava ku tuamenena ceni. Vunoni nga umo ha kati kavo a sembulula ku tuamenena caco na ku linga mu nai cizango ceni, vika vi kezamo? Ambe nga vutumbe vua cili vua mu lingisamo,  vunoni a hasa ku kaluuisa vipanga via vakuavo, halumo na ku va vetuesa. Na vuno vene, nga ka tu kava ku tuamenena ca Yehova na ca vaze va a hana kapandi ka ku tu tuamenena, tu hasa ku yandesesamo vakuetu. Vunoni mu tue ku ononoka Yehova, tue ku muesa ngecize tua lema vamuanetu kaha tue ku singimika via tumbika Yehova.​—1 Kolintu 12:14, 25, 26.

10, 11. Vika tu simutuila vuovuno?

¹⁰ Viose vie ku tu tuma Yehova ku linga via pua mu ku tu kuasa etu vavene. Nga tu singimika vaze va li na mpoko mu vusoko, mu cikungulukilo, na vakua nguvulu, ka ce ku kuasa yetu lika vunoni vose.​—Ndeutelonomi 5:16; Loma 13:4; Efeso 6:2, 3; VaHevelu 13:17.

¹¹ Ku ivuisisa omo lia vika Yehova ua tonda tu singimike vakuetu ci hasa ku tu kuasa ku lingamo. Tu ci simutuilenu vati tu hasa ku muesa kasingimiko kuli vaze  vali na mpoko mu viuma vitatu vi tu na tumbula. Mu vusoko, mu cikungulukilo, na ku vakua nguvulu.

12. Vati yala a hasa ku muesa ngecize ua singimika vaze va li na mpoko?

¹² Yehova ua tangele vusoko kaha ua hanene nkala muntu mu vusoko mutamba ueni. Nga nkala muntu mu vusoko evuisisa mutamba ua mu hana Yehova, vusoko vuose vu ka yoya vuino kaha vu ka vezika. (1 Kolintu 14:33) Yehova ua hangula yala ku pua mutue ua ndzivo. Eci ca lomboloka ngecize Yehova ua tonda yala a niunge na ku tuamenena mpuevo na vana mu cilemo. Ngeci mukemuo yala ue ku litavela kuli Yehova ku tuala ha cifua ce ku va niungilamo. Yala Mukua Kilistu ua pua mukua ngozi na cilemo kaha ue ku niunga vusoko vueni ngue Yesu mue ku niunga cikungulukilo. Nga yala  a linga evi, ue ku muesa ngecize ue ku singimika Yehova.​—Efeso 5:23; talenu Litota 13 ku ntsongo ya livulu.

13. Vati mpuevo a hasa ku muesa ngecize ue ku singimika vaze vali na mpoko?

¹³ Mpuevo Mukua Kilistu neni ua kala na mutamba ua seho kaha ua kavumbi mu vusoko. Ue ku kuasa yalieni mu ku fuitangana ceni linga a pue mutue ua ndzivo ua cili. Hamo lika na yalieni, mpuevo neni ua kala na kapandi ka ku longesa vana vavo. Imo njila ye ku longeselamo vana veni ku kala na kasingimiko ya pua mu ku hitila mu lungano lueni. (Visimo 1:8) Ue ku singimika yalieni na ku mu kuasa ku hangula via linga. Ambe nga ka litombuele na yalieni ha cimo cimpande, ue ku lombolola visinganieka vieni na ngozi na kasingimiko. Nga mpuevo Mukua Kilistu ua somboka kuli yala ka puile Mukaleho, ue ku hita mu vitanga via ku lifuila. Vunoni nga a tualelelaho ku lema yalieni na ku mu singimika, halumo tangua limo neni a ka tonda ku tantekeya Yehova na ku mu pangela.​—Tandenu 1 Petulu 3:1.

14. Vati vana va hasa ku muesa ngecize va singimika Yehova?

¹⁴ Vana va kala na seho kuli Yehova, kaha vakevo va tondeka cikuma ku va niunga na ku va tuamenena. Nga vana vononoka visemi vavo, ve ku vuisa ndzolela visemi. Vunoni ca seho ya kama, mu ku ononoka ve ku muesa kasingimiko kuli Yehova na ku mu vuisa ndzolela. (Visimo 10:1) Cingi ca vanike ve ku va lela kuli cisemi umo lika. Eci ce ku pua ca cikalu kuli vose, cipue ku cisemi ni ku vana. Vunoni nga vana va pua vakua ku ononoka na ku kuasa ise ni naye, ve ku yoya muono ua cili mu vusoko. Vutuhu ngoco, muose-omuo mu vua fua vusoko vuenu, tantekeyenu ngecize ka kua kele vusoko vua ku tantuluka. Kaha nkala vusoko vu hasa ku kala na ndzolela  nga muntu ku muntu a kava ku tuamenena ca Yehova. Eci ce ku zumbangeya Yehova, Sakatanga ua masoko ose.​—Efeso 3:14, 15.

15. Vati tu hasa ku muesa kasingimiko kuli vaze vali na mpoko mu cikungulukilo?

¹⁵ Yehova ue ku tu tuamenena ku hitila mu cikungulukilo, kaha ua hana mpoko yose kuli Yesu. (Kolose 1:18) Kaha Yesu neni ua kundika kapandi ka ku niunga vangamba va Njambi ha mavu kuli “mukuamanda ua cili mukua mana.” (Mateo 24:45-47) Lelo lino, “mukuamanda ua cili mukua mana” va pua Civunga ca Vantuamena. Civunga ca Vantuamena ce ku tu hana viose via tondeka ha ntsimbu yaco, linga va tu kuase ku kala na lutsilielo lua kola. Kaha Tuniungi va ku zinguluka, vakuluntu na vakua ku kuasa vipanga ve ku kuatesa vikungulukilo mu mavu ose kaha ve ku tambula vimamuna ku Civunga ca Vantuamena. Ava vamuanetu vose va kala na kapandi ka ku tu niunga. Ve ku litavela kuli Yehova ku tuala ha cifua ci ve ku puisilamo kapandi kavo. Ngeci mukemuo nga tu singimika ava vamuanetu, tuli na ku singimika Yehova.​—Tandenu 1 Tesalonika 5:12; VaHevelu 13:17; talenu Litota 14 ku ntsongo ya livulu.

16. Vika tu hasa ku handekela nguetu sipilitu santu ikeyo ye ku hangula vakuluntu na vakua ku kuasa vipanga?

¹⁶ Vakuluntu na vakua ku kuasa vipanga ve ku kuasa cikungulukilo ku kaniama mu lutsilielo na ku pangela hamo lika. Tua tantekeya nguetu ka va tantulukile ngeci muetu. Vati ve ku va hangula? Ava vamuanetu ve ku puisamo vinanga vi ya muesa Mbimbiliya. (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Yehova ua pangesele sipilitu santu mu  ku kuasa vakua ku soneka Mbimbiliya va lombolole vinanga viaco. Kaha naua, vakuluntu ve ku vundila sipilitu santu nga va na likungulula mu ku tala iya napuho ha ku pua mukuluntu ni mukua ku kuasa vipanga. Mua vusunga, vikungulukilo viose vie ku kava ku tuamenena ca Yesu na Yehova. (Vilinga 20:28) Vamala va va hangula mu ku tu niunga va pua vuana vua tu hana Njambi.​—Efeso 4:8.

17. Vintsimbu vimo vika vi a hasa ku linga umo ndokazi mu ku muesa kasingimiko?

¹⁷ Vintsimbu vimo halumo kue ku kala cimo cipanga ca tondeka umo mukuluntu ni mukua ku kuasa vipanga, vunoni vahi. Iya a hasa ku kuasa? Vamuanetu va ku mbatiza, vunoni nga navo vahi, umo ndumbuetu a hasa ku linga cipanga caco vutuhu tele nga ca vamala. Vunoni nga a lingamo ue ku fuika vimo ku mutue, ngeci mua lilesu ni sapeu. (1 Kolintu 11:3-10) Mu ku lingamo, ue ku muesa ngecize ua singimika ku tuamenena ca tumbika Yehova, cipue mu vusoko ni mu cikungulukilo.​—Talenu Litota 15 ku ntsongo ya livulu.

18, 19. (a) Vika tu lilongesa ku Loma 13:1-7? (b) Vati tue ku muesa kasingimiko ku vanguvulu?

¹⁸ Yehova ua tavesa vanguvulu va kale na imo mpoko ha vantu, ngeci mukemuo tua pande ku va singimika. Ve ku viukisa vifuti na membo linga vi pange vuino kaha va tumbika viseketa vie ku lingila vantu vize via va kambela. Vakua Kilistu ve ku ononoka vimamuna via ku Loma 13:1-7. (Tandenu.) Tua singimika “vakua ku suana” kaha tue ku ononoka masiko a vifuti na membo a tua kala. Kaha masiko aco halumo eku kuata ku viuma ngeci mua, vusoko, mingoso, na vupite vuetu. Ca ku  muenako, tue ku fueta lisimu na ku hana mizimbu yose i ve ku tonda vanguvulu. Vunoni vika tua pande ku linga nga nguvulu i tu tuma ku linga viuma vi liluisa na masiko a Njambi? Mbimbiliya nguayo: “Tua pande ku ononoka kuli Njambi ku hiana ku vantu.”​—Vilinga 5:28, 29.

¹⁹ Nga ci tondeka ku handeka na umo mukua nguvulu, ngeci mua ngazi ni pulisia, tua pande ku mu singimika ntsimbu yose. Vakuendze Vakua Kilistu navo va na pande ku singimika valongisi vavo na veka vakua ku pangela ku visikola. Kaha tua pande naua ku singimika vakuluntu vetu ku vipanga, ambe nga va tua panga navo ka ve ku lingamo. Nga tu lingamo tu ka tambuluisa lungano lua kapostolo Paulu, uze ua singimikile vakua nguvulu ntsimbu yose vutuhu vintsimbu vimo ca puile ca cikalu. (Vilinga 26:2, 25) Ambe nga vakuetu va tu linga mua ku pihia tua pande ku tualelelaho ku va singimika.​—Tandenu Loma 12:17, 18; 1 Petulu 3:15.

20, 21. Nga tu muesa kasingimiko, vucili vuka vu hasa ku izamo?

²⁰ Mu mavu ose, kasahuntu ka na livuezelela cikuma ha vantu. Vunoni vangamba va Yehova ka va fuilemo. Tue ku lihakela kapandi ka ku singimika vose. Tue ku kava eci cimamuna ca Petulu: “Singimikenu vose.” (1 Petulu 2:17) Nga tua kala na kasingimiko, vakuetu ve ku ka mona. Yesu ua tu lekele ngueni: “Ngecize vene ceke cenu ci tue ku vantu; linga va ka mone vilinga vienu via ku viuka kaha va ka sangaziale Isuenu u li muilu.”​—Mateo 5:16.

²¹ Nga tu muesa kasingimiko mu vusoko, mu cikungulukilo, na mu viuma vikuavo, lungano luetu lua cili lu hasa ku vuisa vakuetu cizango ca ku lilongesa via Yehova. Kaha mu ku singimika vakuetu, tue ku singimika mpundu Yehova. Eci ce ku mu vuisa ndzolela ya kama kaha ue ku mona ngecize tua mu lema.