1. Vika ua lisosomuene Yesu ku vutsiki vua ku manusuila tele kanda a tse?

MU KUA lisupile vutsiki vumo tele kanda va mu tsihe, Yesu ua tantekeyele ngecize vuovuno a seza vandongesi veni, ngeci ua lisosomuene na cifua ci ve ku yoyelelemo mu nima ya ku va seza. Ua va lekele ngueni: “Enu kati mu vakua mavu.” (Yoano 15:19) Mu nima ya imo ntsimbu ua vundilile kuli Ise, ngueni: “Vakevo kati vakua mavu, ngue omo yange kati nji mukua mavu.” (Yoano 17:15, 16) Aa mezi a Yesu a lomboloka vika?

2. “Mavu” aka ua tumbuile Yesu?

² Lizi “mavu” lia tumbuile Yesu liemanena vantu ka va tantekeya Njambi kaha va kala mu ngolo ya Satana. (Yoano 14:30; Efeso 2:2; Tiango 4:4; 1 Yoano 5:19) Vati honi tu hasa ku viana ku pua “vakua mavu”? Mu kapitulu kano, tu simutuila vinjila via vingi: (1) Ku kakatela ku Vuangana vua Njambi lika na ku viana ku lihaka mu pulitika ya mavu (2) Ku viana cimbembesi ca mavu (3) Ku zala mu cifua cize ci hana vumpahu kuli Njambi (4) Ku mona vimbongo mu njila ya cili kaha (5) Ku zala vitua viose vie ku tu hana Njambi.​—Talenu Litota 16 ku ntsongo ya livulu.

3. Vati Yesu ua muene pulitika?

³ Yesu mua kele ha mavu, ua muene ngecize vantu va kele na visoti via vingi. Ua va hakele seho ya kama na ku tonda ku va kuasa. Vuno ua lingilemo mu ku pua ntuamena ua cimo cikota ca pulitika ni? Houe. Muomu ua tantekeyele ngecize vantu va tondekele Vuangana vua Njambi. Kaha ikeye u va hanguile ku ka pua Muangana uavuo, ngeci Vuangana vua Njambi vukevuo vua puile mutue ua kama mu ku ambulula ceni. (Ndaniele 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesu ka lihakele mu pulitika na limo litangua liahi. Mu va mu tualele ku lutue lua Nguvulu ua Loma Pilato, Yesu ua handekele ngueni: “Vuangana vuange kati vua hano ha mavu.” (Yoano 18:36) Vandongesi veni navo ka va lihakele mu via pulitika. Limo livulu ngualio, Vakua Kilistu va katete “ka va tavele ku panga ku pulitika.” Na lelo lino, Vakua Kilistu va vusunga kasi ka ve ku lihaka mu pulitika. Tue ku kakatela na cilemo ku Vuangana vua Njambi kaha tua viana ku lihaka mu pulitika ya mavu.​—Mateo 24:14.

4. Vati Vakua Kilistu va vusunga ve ku kuasa Vuangana vua Njambi?

⁴ Muntu nga va mu tuma ku cifuti ceka a ka pue muluua, ue ku imanena lika nguvulu ya mu cifuti ceni, ke ku lihaka mu pulitika ya cifuti ci ali. Mukemuo mu va fua vaze va ku vuavesa va lavelela ku ka sika na Kilistu muilu. Paulu ua sonekele ku tuala hali vakevo ngueni: “Etu tu miluua va Kilistu.” (2 Kolintu 5:20) Va ku vuavesa ve ku imanena Vuangana vua Njambi. Ka ve ku lihaka mu vimpande via pulitika na vinguvulu via hano ha mavu. (Filipu 3:20) Vunoni ve ku kuasa makulukazi a vantu va lilongese via Vuangana vua Njambi. Kaha “vampanga veka” ni nguetu vaze va lavelela ku ka yoya  miaka yose mu mavu aha a Njambi, navo ve ku kuasa vaze va ku vuavesa. Navo naua ka ve ku lihaka mu via pulitika. (Yoano 10:16; Mateo 25:31-40) Ngue mu tua mono, na umo Mukua Kilistu ua vusunga ue ku lihaka mu pulitika uahi.​—Tandenu Isaya 2:2-4.

5. Vika vie ku lingisa vakua Kilistu ku viana ku lua ndzita?

⁵ Vakua Kilistu va vusunga ve ku mona vamuanaye mu lutsilielo ku pua vavusoko vuavo, ka ve ku tala ku vifuti ni visemua viavo. (1 Kolintu 1:10) Ngeci mukemuo nga tu tava ku ya ku ndzita, ci na pu ku ka luisa vavusoko vuetu mu lutsilielo, vaze va tu sikile Yesu ngueni tu va leme. (Yoano 13:34, 35; 1 Yoano 3:10-12) Vunoni kati evi lika, Yesu ua lekele vandongesi veni va leme vene na vitozi vavo.​—Mateo 5:44; 26:52.

6. Vati vangamba va Yehova ve ku mona nguvulu?

 ⁶ Vutuhu etu Vakua Kilistu ka tue ku lihaka mu pulitika, vunoni tue linga cose tu pue vantungi va cili mu nkala cifuti ci tua kala. Ca ku muenako, tue ku singimika nguvulu mu ku ononoka masiko ayo na ku fueta nkala lisimu lia tondeka kuli etu. Vunoni tue ku lihakela kapandi ka ku hana “viuma via Njambi” kuli Njambi. (Mako 12:17; Loma 13:1-7; 1 Kolintu 6:19, 20) “Viuma via Njambi” via pua ku mu lema, ku mu ononoka, na ku mu lemesa. Kuli etu, ca cili ku tu tsiha ku hiana ku alulukila Yehova.​—Luka 4:8; 10:27; tandenu Vilinga 5:29; Loma 14:8.

7, 8. ‘Cimbembesi ca vakua mavu’ ca pua cika, kaha vati ce ku kuata vantu?

⁷ Ku viana mavu a Satana ca lomboloka ku viana ‘cimbembesi ca vakua mavu’ linga kati ci tu kovele. ‘Cimbembesi ca vakua mavu’ ca pua cika? Ca pua visinganieka na vilinga vie ku sambeya Satana, kaha ce ku tuamenena vaze ka ve ku pangela Yehova. Vunoni Vakua Kilistu ve ku viana cimbembesi caco. Mbimbiliya nguayo, “etu ka tua tambuile cimbembesi ca ha mavu, houe, vunoni, cimbembesi cize ca fuma kuli Njambi.”​—1 Kolintu 2:12; Efeso 2:2, 3; talenu Litota 17 ku ntsongo ya livulu.

⁸ Cimbembesi ca mavu ce ku lingisa vantu ku tuameka lika vizango viavo, ku pua vakua ku lihalesa na vakua lisino. Ce ku va lingisa ku singanieka ngecize ka vesi na kapandi ka ku ononoka Njambi. Mua vusunga, Satana a tonda vantu va linge viose-ovio vi va na zange ca ku hona ku lisosomua na visoti vi kezamo. Ua tonda  vantu va tsiliele ngecize “lisungu lia ntsitu, na lisungu lia meso” vikevio via kala na seho ya kama cikuma mu muono. (1 Yoano 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10) Satana a li na ku linga cose mu ku sevuisa vangamba va Yehova linga va singanieke ngue mue ku singanieka ikeye.​—Yoano 8:44; Vilinga 13:10; 1 Yoano 3:8.

9. Vati cimbembesi ca vakua mavu ci hasa ku tu kovela?

⁹ Ngeci mua luhundzi lu tue ku huima, cimbembesi ca mavu ca kala kuose. Nga ka tu lihakela kapandi ka ku ci viana, ci hasa ku tu kovela. (Tandenu Visimo 4:23.) Cimbembesi ca vakua mavu ci hasa tu kovela ngue kueha, tu hasa ku putuka ku tambuluisa cifua ca ku singanieka na vilinga via vantu ka ve ku pangela Yehova. (Visimo 13:20; 1 Kolintu 15:33) Ni tu hasa ku uila mu ku tala via vuntselentsele, ku alulukila vusunga, ni ku linga vueho vua vimbongo.​—Talenu Litota 18 ku ntsongo ya livulu.

10. Vati tu hasa ku viana cimbembesi ca vakua mavu?

¹⁰ Vati honi tu hasa ku viana ku tu tuamenena ku cimbembesi ca vakua mavu? Tua pande ku likuata vusamba vua kama na Yehova na ku tavesa mana eni a tu tuamenene. Tua pande ku vundila sipilitu santu yeni ku sua kumo na ku lihaka cikuma mu vipanga vieni. Yehova Ikeye ua Hiana Ngolo cipue muilu ni ha mavu. Ngeci tuli na vusunga nguetu a ka tu kuasa ku viana cimbembesi ca vakua mavu.—1 Yoano 4:4.

11. Vati cimbembesi ca vakua mavu ca kuata ku cifua ci ve ku zalelamo vantu?

¹¹ Tue ku muesa naua nguetu kati tu vakua mavu mu cifua ci tue ku zalelamo. Cingi ca vakua mavu ve ku zalela  ku limuesa, ku katula masungu a vakuavo, ku muesa lisino kuli vaze vali na mpoko ni vene ku muesa ngecize vampite. Vakuavo co ka ve ku haka seho ku cifua ci ve ku solokelamo. Ve ku zala vene ku lifuanieka ngoco ni ku zala via mazilo. Ka tua pandele ku tavesa evi viuma vi kuate ku cifua ci tue ku zalelamo ni vuzalo vu tue ku landa.

12, 13. Vitume vika via pande ku tu kuasa ku hangula vuzalo?

¹² Etu vangamba va Yehova, tue ku tonda ku zala vuzalo vua cili, vua ku kusa, kaha vua litombola na  cihela ci tuli ni vipanga vi tu linga. Tue ku zala na “ntsoni na ku lipokuesa” linga tu muese ngecize tu “vakua ku lemesa Njambi.”​—1 Timoteo 2:9, 10; Yunda 21.

¹³ Cifua ci tue ku zalelamo ci hasa ku kuata ku cifua ci ve ku muenamo vantu Yehova na lukungulukilo lueni. Ngeci viose vi tue ku linga, tue ku vi linga mu cifua ci hana “Njambi vumpahu.” (1 Kolintu 10:31) Ku zala na ntsoni ca lomboloka ku singimika visinganieka via vakuetu na cifua ci ve ku muenamo viuma. Ngeci mukemuo nga tu hangula vuzalo ni cifua ci tu tonda ku solokelamo, tua pande ku vuluka ngecize vihangula vietu vie ku kuata vakuetu.​—1 Kolintu 4:9; 2 Kolintu 6:3, 4; 7:1.

14. Vika tua pande ku singanieka nga tu hangula vuzalo vua ku lingisa vipanga via mu lutsilielo?

¹⁴ Vati tue ku zala nga tu ya ku viuano vietu ni mu ku ambulula? Vuno tue ku zala mu cifua ci lingisa vantu va tuale cikuma mana kuli etu ni? Vuno vuzalo vuetu vue ku vuisa vakuetu ntsuamua ni? Vuno tue ku singanieka nguetu na umo uahi na pande ku handeka ku vuzalo vuetu ni? (Filipu 4:5; 1 Petulu 5:6) Vutuhu tu vose tua tonda ku soloka vuino tundeko, vunoni viuma vie ku tu puisa va cili via pua vifua via Vukua Kilistu. Vikevio vie ku mona Yehova mue ku tu tala. Muomu vie ku muesa “vuntu vua mutima” vuze vua “seho ya kama-kama ku meso a Njambi.”​—1 Petulu 3:3, 4.

15. Omo lia vika Yehova ke ku tu leka vi tua pande ku zala ni vati tua pande ku soloka?

¹⁵ Yehova ka tu hanene masiko ku tuala ha vize vi tua pande ni ka tua pandele ku zala, houe. Vunoni ua tu hana vitume via mu Mbimbiliya, vize vi hasa ku tu kuasa ku linga vihangula via cili. (VaHevelu 5:14) Yehova  ua tonda vihangula vietu viose, cipue via vindende ni via kama, tu vi linge mu cifua ci muesa cilemo cetu kuli ikeye na ku vakuetu. (Tandenu Mako 12:30, 31.) Mu mavu ose, vangamba va Yehova ve ku zala mua ku liseza-seza ku liya na visemua viavo na viuma vi va lema muntu ku muntu. Ku liseza-seza caco ca cili kaha ce ku tuya ku mitima.

16. Vati cifua ci ve ku muenamo vakua mavu vimbongo ce ku liluisa na vize via longesele Yesu? Vika tua pande ku lihula?

¹⁶ Satana ua tonda vantu va singanieke nguavo vimbongo na vupite vikevio vi ka va vuisa ndzolela,  vunoni etu vangamba va Yehova tu tantekeya nguetu visaki. Tua tava aa mezi a Yesu: “Muono ua muntu ka ua kundamene ku ku-lana ca vize via na fuku.” (Luka 12:15) Vimbongo ka vi hasa ku tu nehela ndzolela ya vusunga. Ka vi hasa ku tu hana vavusamba va vusunga, ciyulo ca mu visinganieka, ni muono ua ya-ye. Vunoni tua tondeka vimo vikuata kaha tua tonda ku yoya vuino. Yesu ua tu longesele ngecize tu ka kala na ndzolela ya vusunga nga tu likuata vusamba vua cili na Njambi na ku tuameka ku lemesa cetu. (Mateo 5:3; 6:22) Lihulenu nguenu: ‘Vuno cifua ci ve ku muenamo vakua mavu vimbongo ci li na ku nji kovela ni?’ Vuno nje ku singanieka na ku handeka lika via vimbongo ni?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yoano 6.

17. Vati muono uenu u hasa ku ya ku lutue nga mu viana cifua ci ve ku muenamo vakua mavu vimbongo?

¹⁷ Nga tu tuala mana etu ku ku pangela Yehova na ku viana cifua ci ve ku muenamo vakua mavu vimbongo, tu ka yoya mu ndzolela. (Mateo 11:29, 30) Tu ka viukilila na vize vi tuli navio na ku kala na ciyulo mu visinganieka na mu mitima. (Mateo 6:31, 32; Loma 15:13) Ka tu komu cikuma mitima ku vupite. (Tandenu 1 Timoteo 6:9, 10.) Tue ku ivua ndzolela ya kala ha ku hana. (Vilinga 20:35) Kaha ku yoya mu cifua eci ci ka tu hana ntsimbu ya yingi ya ku kala na vaze va tua lema. Na ku kosa vene tu ka kosa tulo va cili.​—Ekelesiaste 5:12.

18. Satana ali na ku seteka ku tu linga vika?

¹⁸ Satana a li na ku seteka ku pihisa vusamba vuetu na Yehova, ngeci mukemuo tua pande ku vu niunga na ngolo yetu yose. Tue ku lua na “vimbembesi via vipi via kuilu.” (Efeso 6:12) Satana na vandemone veni ka va  tondo tu yoye mu ndzolela ni tu ka yoye miaka yose. (1 Petulu 5:8) Ava vitozi va ngolo vali na ku tu luisa, vunoni na vukuasi vua Yehova tu hasa ku va vula!

19. Vati Efeso 6:14-18 ya lombolola vitua viose via Vakua Kilistu?

¹⁹ Ngeci mua lelo, masualale va ku laza va kele na ku lipatakana vitua via ku liniunga navio ku ndzita. Netu tua pande ku zala “vitua viose” vie ku tu hana Yehova. (Efeso 6:13) Ku lingamo ci ka tu niunga. Vitua viaco va vi tumbula ku Efeso 6:14-18 nguayo: “Ngoco vene manenu, na vusunga mu na vu zitika mu zimbunda zienu ngue muiva, vuviuke mu na vuhake ngue ntelo ya ku ntulo, Kaha ku viliato vienu mu na zala na ku liviukisa na zimpande zia cili zia ciyulo; Kuli evi tambulenu ntelo ya ku tsiliela, i mu hasa ku zima nayo mivi yose ya tuhia ize ya mukua vupi. Kaha tambulenu sapeu ya vuovoke na mukuale ua sipilitu, ukeuo lizi lia Njambi: Hamo na vivundilo viose na ku lambelela cose, mu ku vundila ntsimbu yose muli Sipilitu, kaha vingilenuco na ntsintsa yose na ku-lambelela cose, omo vakua ku lela vose.”

20. Vika tua pande ku linga mangana “vitua” vietu vi tu ohiele?

²⁰ Nga lisualale a suva cimo citua kaha a seza cimo cilio ca muvila ca ku hona ku fuika, hakeho ha va talekesa vitozi veni vitua viavo. Nga tu tonda “vitua” vietu vi tu niunge ka tua pandele ku suvaho na cimo cahi. Tua pande ku vi zala ntsimbu yose na ku vi niunga vuino. Muomu ndzita yetu ka i hu vuovuno, vunoni i ka tualelelaho noho Satana na vandemone veni va na va nongesa. (Ku-Solola 12:17; 20:1-3) Ngeci mukemuo nga tuli na ku lua na masungu a api ni na vumo vuzeye, kati tu hilukile mu nima.​—1 Kolintu 9:27.

21. Vati tu hasa ku vula ndzita i tue ku lua na Satana?

 ²¹ Nga lika lietu, Satana ua tu hiana ngolo. Vunoni tu hasa ku mu hiana na vukuasi vua Yehova! Linga kati tu sevuke, tua pande ku vundila kuli Yehova, ku lilongesa Lizi lieni, na ku likata na vamuanetu. (VaHevelu 10:24, 25) Evi vi ka tu kuasa ku kakatela kuli Njambi na ku liviukisila vua lumo mu ku hakuila lutsilielo luetu.

22, 23. (a) Vati tu hasa ku pua vantu va ku liviukisila ntsimbu yose mu ku hakuila lutsilielo luetu? (b) Vika tu ka lilongesa mu kapitulu ka na hatako?

²² Kuose-oko ku tuli tua pande ku pua vantu va ku liviukisila mu ku hakuila lutsilielo luetu. (Yoano 15:19) Kua kala vimo vimpande, Vakaleho va Yehova ve ku vi mona mu cifua ca litepa na vantu vose. Ngeci mukemuo lihulenu nguenu: ‘Vuno njevuisisa omo lia vika tua litepela na vantu mu cimpande eci ni? Nja tava na mutima uose ngecize vi ya handeka Mbimbiliya na mukuamanda ua cili vikevio via ku sungama ni? Nja lema ku pua Mukaleho ua Yehova ni? (Visamo 34:2; Mateo 10:32, 33) Nji hasa ku lombolola vi nja tsiliela ku vakuetu ni?’​—Mateo 24:45; Yoano 17:17; tandenu 1 Petulu 3:15.

²³ Vintsimbu via vingi ce ku pua ca casi ku mona vi tua pande ku linga mangana kati tu lihake mu via mavu. Vunoni vintsimbu vimo ce ku kaluua. Muomu Satana ue ku tu tela miheto ya ku liseza-seza. Vueho vua pua vumo vua miheto yeni. Vati tu hasa ku hangula vueho na mana? Tu ka lilongesavio mu kapitulu ka na hatako.