1, 2. Lulavelelo luka ua kele naluo Petulu omo Yesu ua kele na ku ambulula mu Kapenama, vunoni vika via solokele?

 TANGUA LIMO, Yesu ua kele na ku longesa ku sinangonga ku Kapenama kaha Petulu ua kele na ku tuala mana ku vize via kele na ku longesa Yesu oku a tala mbunga ya kelemo. Kapenama ikeyo Mbonge ya semukilile Petulu. Kaha mukemuo naua mua lingilile mingoso ya vantsi mu cisali ca Ngalileya. Mu mbonge yaco mua kele vavusamba veni vavengi, vavusoko kaha na vakuavo va lingile navo mingoso. Mua vusunga, Petulu ua lavelele ngecize vakua mbonge yeni navo va kevua ndzolela ngue ya vuile ikeye, mu va kevua muzimbu ua cili ua Vuangana ua ambuluile Mulongisi ua kama Yesu Kilistu. Vunoni evi, kati vikevio via solokele litangua lize.

² Cingi cavo va likelele ku halakana Yesu. Kaha vamo va putukile vene na ku ningita mu ku viana muzimbu ua Yesu. Vunoni viuma via komouesele cikuma Petulu, via puile naua cifua ci va muesele vamo vandongesi mpundu. Vihanga viavo via muesele ngue vili mu vuisiua. Ngeci vamo handekele na ku tumbula nguavo, muzimbu ua Yesu ua ukalu. Kaha va vianene ku mu halakana na ku tunda mu sinangonga. Tangua lize vene va likelele na ku mu kava.​—Tandenu Yoano 6:60, 66.

3. Lutsilielo lua Petulu lua mu kuasele ku linga vika?

³ Via solokele tangua lize ka via komouesele lika Petulu, vunoni na vapostolo vakuavo. Petulu neni kevuisisile vuino via longesele Yesu. Vunoni halumo ua nongonuene omo lia vika vantu va singaniekele ngecize mezi eni a akalu. Vati honi ue ku lingile Petulu? Eyi kati ikeyo ntsimbu ya ku livanga i lua hitile lukakatela lueni kuli Yesu mu ceseko kaha naua kati ikeyo ya ku manusuila. Tu talenu naua, vati lutsilielo lua Petulu lua mu kuasele ku vula vieseko kaha na ku tualelaho ku kakatela ku vusunga.

4, 5. Vati Yesu ua lingile viuma mu vinjila ka va lavelelele vavengi?

⁴ Vintsimbu via vingi Petulu ua kele na ku komoka Yesu. Ua kele na ku komoka vilinga vieni na cifua ca kele na ku handekelamo. Vunoni vavengi ka va kele na ku komoka Yesu. Yesu ua lisile civunga ca vantu ku hitila mu cikomoueso kaha vantu naua va tondele ku mu puisa muangana. Vunoni ikeye ua komouesele vantu vavengi mu ku viana vuangana vuaco na ku lekesa vandongesi veni vaye mu vuato va ka liuanene sinia lize lia Kapenama. Kaha omo vandongesi veni va kele mu vuato ku vutsiki, Yesu ua va tungumuine. Va mu muene ali na kuiza oku endela helu lia mema mu cisali ca Ngalileya, vutuhu mua kele Mancimba a kama. Eci ca hele Petulu cilongesa ca kama ca mu lutsilielo.

⁵ Ku cimene, va nongonuene ngecize vize vivunga via vantu via sukile Yesu, via va kavele. Vunoni ci soloka ngue vantu vaco, ka va kavele Yesu omo lia cizango ca ku lilongesa viuma via mu lutsilielo, vunoni omo lia ku puisamo lika vizango via ku ntsitu. Ngeci Yesu ua va payele omo liaco. (Yoa. 6:25-27) Kaha eci cimpande ca ku tuameka vizango via ku ntsitu vikevio via tualeleho ku handeka Yesu, mua ka hetele mu sinangonga ya mu Kapenama. Kaha mu ntsimbu yaco, Yesu ua longesele viuma ka va lavelelele vantu vavengi vunoni via seho ya kama.

6. Cimueso cika ua pangesele Yesu kaha vati va lingile vakua ku mu halakana?

⁶ Yesu ka tondele vaze vantu va pue na ku mu lengeya lika omo lia via-kulia via ku muvila, vunoni omo lia via-kulia via mu lutsilielo, vize vie ku va kuasele ku ka uana muono ka ue kuhua ua ya-ye. Ngeci mukemuo, ua va telele cimueso ca lisetekesele ivene na mana ni nguetu mbolo ya ku tundilila muilu, ya keleko ku matangua a Mosesa. Kaha omo vamo vianene, ua pangesele naua cimueso cikuavo ca muesele ngecize vakevo va pandele ku-lia ntsitu yeni na ku-nua maninga eni linga va ka hase ku uana muono. Ha ntsimbu yaco eyi, hakeho vakua ku mu viana va livuezelele. Vamo va handekele nguavo: “Lizi eli lia likalu; Iyandzo a hasa ku li ivua?” ‘Kaha cingi ca vandongesi mpundu va likelele ku mu kava.’ a​—Yoa. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Vika kevuisisile Petulu ku tuala ha cipanga cezile Yesu ha mavu? (b) Vati Petulu ua kumbuluile cihula ca lingile Yesu ku vapostolo?

 ⁷ Vika ua lingile Petulu? Neni halumo via handekele Yesu via mu tangele. Kevuisisile omo lia vika Yesu ua pandele ku-tsa amba a hase ku puisamo cizango ca Njambi. Vuno Petulu neni ua singaniekele ku seza Yesu ngue mu va lingile vaze vandongesi va mu sile tangua lize ni? Houe. Kuli cimo cuma ca tepesele Petulu kuli vaze vamala. Cuma cika?

⁸ Yesu ua tengulukile na ku tala vapostolo veni kaha ua vehuile ngueni: “Nenu naua mu hianga ku fumako, ni?” (Yoa. 6:67) Eci cihula ua ci lingile ku vandongesi vose likumi na vavali, vunoni Petulu ikeye ua kumbuluile. Kaha Petulu ua lemene ku kumbulula mua kama ku vihula viose via kele na ku linga Yesu, halumo citava muomu ikeye ua puile mukuluntu ha kati ka vandongesi vose. Vunoni ambe nga kati ikeye ua puile mukuluntu ha kati kavo, kasi ka kele na liova lia ku handeka viuma via kele mu mutima. Kaha ha litangua lize, mezi a kele ku mutima ueni a puile a cili kaha ka citava ku suva. Ua lekele Yesu ngueni: “Muangana, tu ya kuli iyandzo? ove u li na mezi a muono ka ue ku hua ua ya-ye.”​—Yoa. 6:68.

9. Vati Petulu ua muesele lukakatela kuli Yesu?

⁹ Vati, aa mezi a na mi kuata ku mutima ni? Lutsilielo lua Petulu muli Yesu lua mu kuasele ku kala na cifua ca seho ya kama​—lukakatela. Petulu ua muene ha toma ngecize Yesu ikeye lika muovole ya tumine Yehova kaha ue ku tu ovuele ku hitila mu vilongesa vieni kaha na Vuangana vua Njambi. Petulu ua tantekeyele ngecize ambe nga kua kele vimo kevuisisile ha katete, ka kua kele naua muntu ueka ya pandele ku kava linga a ye Njambi ku mutima na ku tambula civezikiso ca muono ka ue kuhua.

10. Vati tu hasa ku tambuluisa lukakatela lua Petulu lelo lino?

¹⁰ Nenu mukemuo mu mue ku livua ni? Ca vusiua ku handeka ngecize cingi ca vantu mu mavu ano, ve ku litumbula nguavo va lema Yesu vunoni ka ve ku muesa lukakatela muli Ikeye. Lukakatela lua vusunga muli Kilistu, lua tondeka ku mona vilongesa vieni ngue mua vi muene Petulu. Tua pande ku lilongesavio, ku ivuisisa vi via lomboloka kaha na ku vi ononoka mu muono uetu. Ambe nga vilongesa viaco ka viesi na ku litombola na vizango vietu. Nga tu tualelaho ku muesa lukakatela, tu hasa ku lavelela ku ka tambula muono ka ue kuhua ua ya-ye, uze ua tonda ku tu hana Yesu.​—Tandenu  Visamo 97:10.

11. Vungendzi vuka ua ile Yesu na vakua ku mu kava? (Talenu naua litota.)

¹¹ Mu nima ya ntsimbu ya indende tunde ha tangua lize, Yesu ua kandukile na vapostolo veni na vamo vandongesi mu vungendzi vua laha. Mu vungendzi vuaco, va hasele ku mona Muncinda Helemone, uze ua sulile na mbundu helu kaha ua puile naua nginga ya Cifuti ca Cikulaheso. Kaha va hasele ku mona naua mema a mu cisali ca Ngalileya. Kaha mu va kele na ku suenako va putukile honi ku mona vuino vulahe vua muncinda, mu nima yaco na ku mona membo a kele ku hiehi na mbonge ya Filipu ya ku Sesaliya. b Kaha mu vungendzi vuaco ovu, mukemuo mue huile Yesu vandongesi veni cimo cihula ca seho ya kama.

12, 13. (a  Omo lia vika Yesu ue huile ku tuala ha cifua ci va kele na ku mu muenamo ku mbunga? (b) Vati Petulu ua muesele lutsilielo lua vusunga mu cikumbululo ca hele Yesu?

¹² Yesu uehuile vandongesi veni ngueni: “Vantu va li na ku nji tumbula nguavo yangeya?” Aci singaniekenu Petulu a tala ku cihanga ca Yesu ku mona ngecize ua puile ntuamena ua ngozi, kaha ua ngolo na mana. Yesu ua tondele ku tantekeya visinganieka via vaze va kele na ku mu kava, ku tuala ha viuma vi va muene na ku ivua. Vandongesi va Yesu va kumbuluile cihula caco, mu ku tumbula vimo visinganieka via vantu vi va vuile ku tuala ha cifua ci va kele na ku muenamo Yesu. Vunoni Yesu kati ovio lika ua tondele ku tantekeya. Ua tondele ku tantekeya na vaze mpundu va kele na ku mu kava va uililile mu cisevuka caco. Ngeci ua vehuile naua ngueni: “Vunoni enu mu nji tumbula nguenu yangeyandzo?”​—Luka 9:18-20.

¹³ Vunoni Petulu ngue mu kalingo-lingo keni, ikeye naua ua livangele ku kumbulula. Kaha ua kumbuluile na lizi lia kama lia ndzolela viuma via kele mu mitima ya vavengi. Aci singaniekenu Yesu a muesa ndzolela ku cikumbululo ca Petulu na ku mu sangala mua kama. Yesu ua vuluisile Petulu ngecize, via handekele ka via tundile ku muntu vunoni kuli Yehova Njambi mpundu, uze ua lomboluele ovu vusunga vua seho kuli vaze vakua lutsilielo va vusunga. Yehova ua kuasele Petulu ku nongonona vusunga vua kama cikuma vuze tele kanda vantu va ci vuivuisise​—ku nongonona vusunga vua Mesiya ni Kilistu uze i va lavelele vantu mu miaka ya ingi!​—Tandenu Mateo 16:16, 17.

14. Viteli vika via seho Yesu ua hele kuli Petulu?

 ¹⁴ Ou Kilistu, ikeye vene i va tumbuile mu vupolofeto ku nima ngecize a ka pua livue li va ka viana vakua ku tunga. (Visa. 118:22; Luka 20:17) Yesu ua singaniekele ha vupolofeto vuaco mua handekele ngueni, Yehova a ka tumbika cikungulukilo ha livue liaco, lize vene lia nongonuene Petulu. Mu nima yaco, ua hanene vimo vivezikiso via ku lifuila kuli Petulu ku tuala ha cikungulukilo. Eci ka ca puile ku tuameka Petulu ku lutue lua vandongesi vakuavo, ngue mu ve ku singanieka vavengi. Vunoni ca puile ku mu kundika viteli mpundu. Yesu ua hele kuli Petulu “masapi a vuangana.” (Mat. 16:19) Petulu ikeye ue ku kele na civezikiso ca ku hana lulavelelo ku vantu va ku liseza-seza, ku tuala ha ku kovela mu Vuangana vua Njambi: Ha katete kuli vaYundeya, kuli vakua Samaliya kaha mu ku manusuila kuli vaze ka va puile vaYundeya ni nguetu vakua Vifuti.

15. Vika via lingisile Petulu ku handekela Yesu kaha mezi aka ua pangesele?

¹⁵ Vunoni mu nima ya ntsimbu Yesu ua handekele ngueni, kuli vaze va ka tambula via vingi, va ka lavelela naua via vingi kuli vakevo. Kaha aa mezi a lipuisilemo ku tuala hali Petulu. (Luka 12:48) Yesu ua tualeleleho ku muesa vusunga vua seho ku tuala hali Mesiya kaha na visoti via mu lavelele ku lutue, ngeci mua ku mu yandesa na ku mu tsiha mu Yelusalema. Eyi mizimbu yaco ya tangele Petulu. Ngeci ua mu sanene ku mukulo na ku mu paya ngueni: ‘Livuileko ngozi Muangana. Evi viose ka vi ka ku solokela.’​—Mat. 16:21, 22 NWT.

16. Vati Yesu ua sungamesele Petulu kaha cimamuna cika ca seho tu hasa ku lilongesa ku mezi a Yesu kuli Petulu?

¹⁶ Citava Petulu ua handekele aa mezi, muomu ua hakele seho ya kama kuli Yesu. Vunoni cikumbululo ca Yesu halumo ca mu komouesele mua kama. Ua talekesele nima kuli Petulu na ku tala ku vandongesi vakuavo, halumo vaze va kele na ku singanieka ngeci mua Petulu kaha ua handekele ngueni: “Futuka ku nima Yange ove Satana: u na pu coua ca ku nji suntsuisa: muomu ka u singanieka via Njambi, vunoni via vantu.” (Mat. 16:23; Mako 8:32, 33) Mezi a Yesu a kala na cimamuna ca seho kuli yetu vose. Ca pua ca casi kuli etu vantu ku tuameka visinganieka vietu, ku hiana via Njambi. Nga tu lingamo, ambe nga  vutumbe vuetu vua puile ku kuasa, tu hasa ku pua honi ngue vikuata mu mavoko a Satana kati mu ku puisamo vutumbe vua Njambi. Vunoni vati ua lingile Petulu?

17. Vika a lombolokele mezi a lekele Yesu kuli Petulu ngueni: “Futuka ku nima yange?”

¹⁷ Citava Petulu ua nonguenene ngecize Yesu ka mu tumbuile ku pua Satana Ndiavu. Muomu cifua ca handekelelemo Yesu na Petulu, ca litepele na cize ca handekelemo na Satana. Kuli Satana, ua handekele ngueni: “Fumako” kuno, vunoni kuli Petulu ngueni: “Futuka [hita] ku nima yange.” (Mat. 4:10) Yesu ka tondele ku seka uze kapostolo, muomu ua muene ngecize ua puile muntu ua cili. Ngeci ua kele lika vene na ku sungamesa cifua ca kele na ku singaniekelamo ku tuala ha cimpande cize. Kaha tua mono vene ha toma ngecize Petulu ua pandele ku lihaka ku nima ya muangana ueni na ku mu kava, kati ku mu puila cisuntsuiso.

18. Vati Petulu ua muesele naua lukakatela kaha vati tu hasa ku mu tambuluisa?

¹⁸ Vuno Petulu ua lihoyele na Yesu, ku niengua ni ku kala na nkulundundu ni? Houe. Na ku likehesa cose ua tavele cize ku sungamesa. Mu ku lingamo, ua muesele naua lukakatela. Vose vaze ve ku kava Kilistu, ve ku tondeka ku va sungamesa vintsimbu vimo. Ngeci mukemuo, nga tu pua va ku likehesa tu hasa ku tava ku sungamesa na ku lilongeselaho vimo kaha eci ci ka tu kuasa ku kolesa mu vusamba vuetu na Yesu Kilistu kaha na Ise, Yehova Njambi.​—Tandenu Visimo 4:13.

19. Mezi aka ua handekele Yesu kaha vika halumo ua lihuile Petulu?

¹⁹ Ha ntsimbu yaco ize, Yesu ua handekele naua amo mezi a seho ngueni: “Mua vusunga nji ku mi leka nguange, kuli vamo va ava va na mana kuno, ka va ka mona ku tsa na hamo hahi, ku vanga va na mono Muana muntu a li ku iza mu vuangana vueni.” (Mat. 16:28) Mua vusunga, aa mezi a lingisile Petulu ku singaniekaho mua kama. Halumo ua lihuile ngueni, vika mezi aco a lomboloka. Vuno omo lia cize ku sungamesa ca tambuile, vivezikiso viaco vi ka mu hita ni?

20, 21. (a) Lombololenu cimona ca muene Petulu. (b) Vati ku simutuila ca kele ha kati ka Yesu, Mosesa na Eliya ca kuasele ku sungamesa visinganieka via Petulu?

 ²⁰ Vunoni mu nima ya imo simano, Yesu ua ambatele Tiango, Yoano na Petulu na ku va tuala ku muncinda ua ku laha, halumo Muncinda ua Helemone. Uze muncinda uaco ka ua kele ku laako cikuma kaha citava ca puile ku vutsiki, muomu ava vandongesi vatatu va kele na ku pinda na tulo. Vunoni omo Yesu ua putukile ku vundila, kua solokele viuma via manusuile honi na tulo tuavo.​—Mat. 17:1; Luka 9:28, 29, 32.

²¹ Va muene Yesu na putuka ku himpuka. Cihanga ceni ci na putuka ku viakula na ku livuezelela ceke, noho ca solokele ngue litangua. Vizalo vieni naua via tokele totototo kaha kua solokele vimueso vivali via vantu. Ua ku livanga uemanene Mosesa, mukuavo co Eliya. Kaha va putukile ku simutuila neni via citeli ca ku manusuila ca pandele ku ka puisamo ku Yelusalema.  Kaha citeli caco citava ca puile, ku-tsa na ku sanguka ceni ivene. Mua vusunga, Petulu ua muene ngecize ua sevukile mua kama, mu ku viana ngecize na cimo ku-tsa ca lavelele Yesu cahi!​—Luka 9:30, 31.

22, 23. (a) Vati Petulu ua muesele mutima ua ku lihana na ndzolela? (b) Cilunguiso cika cikuavo ua tambuile Petulu, Tiango na Yoano ku vutsiki vuze?

²² Citava Petulu neni ua livuile ngueni na pande ku pua mutamba ua cimona caco, linga a laheseko ku cimona. Kaha ca solokele ngue Mosesa na Eliya va li na ku hilukamo na ku seza Yesu. Ngeci Petulu ua handekele ngueni: “Kuku, ca tu viukila ku kala kuno: kaha tu tungienu kuno zintsingi zitatu; imo yove, kaha imo Mosesa, na imo ya Eliya.” Mua vusunga cize ca puile lika cimona muomu vaze vangamba va Yehova tele vatsa laza kaha ka ca tondekele ku va tungila zintsingi. Petulu ka tantekeyele via kele na ku handeka. Vutuhu ngoco, vuno ku lihana ca Petulu na ndzolela yeni ka via mi ile ku mutima ni?​—Luka 9:33.

²³ Petulu, Tiango na Yoano, va tambuile naua cilunguiso cikuavo ku vutsiki vuze. Kaha mu nima yaco, limo liselua liezile ku muncinda na ku u fuika kaha mu nima yaco va vuile lizi lia ku tundilila muilu: Lizi lia Yehova Njambi! Ngualio: “Ou Muanange, i nja hangula: mu halakanienu.” Cimona caco ca huile, ngeci va salele lika vakevo na Yesu kunahu.​—Luka 9:34-36.

24. (a) Vati ku himpuka ca Yesu ca kuasele Petulu? (b) Vati ku himpuka caco ci hasa ku tu kuasa lelo lino?

²⁴ Mua vusunga, cize ku himpuka ca Yesu ca puile vuana vua kama kuli Petulu kaha na kuli yetu naua. Mu nima ya imo miaka, Petulu ua sonekele naua ku tuala ha ku himpuka caco ngecize, ua muene Yesu mu “vumpahu vueni” vua muilu. Kaha vua puile naua vukaleho vua vumpahu vueni. Cize cimona caco, ca tsindikile ha vupolofeto vua vuingi vua mu Lizi lia Njambi na ku kaniamesa lutsilielo lua Petulu ku vieseko via mu lavelele ku lutue. (Tandenu 2 Petulu 1:16-19.) Kaha netu ci hasa ku tu kaniamesa, nga ngeci mua Petulu tu tualelelaho ku kakatela kuli muangana ua tu tuma Yehova Njambi, ku lilongesa ku lungano lueni, ku tava ku sungamesa ceni kaha na ku mu kava tangua na tangua.