1, 2. Cipanga cika Noa ua kele na ku linga na vusoko vueni, kaha vitanga vika va lihitile navio?

 ACI SINGANIEKENU Noa ali na ku liolola muvila uose linga a litepulule vikato. Mu nima yaco a tumama ha ngundzi ya kama mu ku tutumuisa, oku na tala ku vukama vua vuato vua kele na ku tunga. Ua vuile naua cuku ca tuhia ca kele na ku fuma ha ngongosi, na kalua ka mavaya a va kele na ku vatula vana veni. Ua va muene va fuitangana ha kati ka mavaya a engi. Tele mu na hiti laza miaka ya yingi, tunde ha va putukilile vana veni, vampuevo vavo, hamo lika na mpueyeni ku linga cipanga caco. Vutuhu ngoco, ku ku-hua ca vuato kasi kua lisupile miaka ya yingi!

² Vantu va va muene ngue visiname. Va kele na ku zola mu ku mona Noa na vusoko vueni va tunga vuato, cikuma-kuma ha ku ivua nguavo tangua ku ka kala livazi li ka sulisa mavu ose. Ku nonga ca kele na ku va leka Noa, ca solokele ngue ca makuli kaha ka ci keza! Ka va hasele ku tava ngecize muntu a hasa ku pihisila muono ueni na ua vusoko vueni mu cipanga ca vuheve. Vunoni Yehova, Njambi ya Noa, ua mu muene mu cifua ceka.

3. Mu njila ika Noa uendele na Njambi?

³ Mbimbiliya nguayo: “Noa uendele hamo na Njambi.” (Tandenu Njenisisi 6:9.) Vika a lomboloka aa mezi? Ka a lombolokele ngecize Njambi uezile ha mavu, ni Noa ua londele muilu linga va kende hamo, houe. Vunoni, Noa uononokele na ku lema cikuma-kuma Njambi mu njila ya ku linga, ngue neni na Yehova vendele hamo mu ku pua vavusamba va kama. Mu nima ya makulukazi a miaka, Mbimbiliya ya handekele nguayo: “Ha ku tsiliela, Noa, . . . ua hisile vakua mavu.” (VaHe. 11:7) Mu njila ika? Vika tu hasa ku lilongesa ku lutsilielo lueni?

4, 5. Ku matangua a Noa, vika via lingisile mavu ku vihia cikuma-kuma?

⁴ Noa ua kolelele ha kati ka vantu va kele na ku livuezelela ku ku vihia nkala litangua. Cipue ku ntsimbu ya kukuluila yeni Enoke mavu tele a na vihia laza, vutuhu Enoke ua puile mukua vuoloke kaha uendele na Njambi. Enoke ua polofetele ngueni litangua lia vusompelo lia kele na ku iza ku vantu vose vakua vupi ha mavu. Vutuhu ngoco ku matangua a mutekuluila ueni Noa, vupi tele vu na ila mueka. Tele vu na hiana mu njila ya ku linga, mavu ose a vihile na ku sula na vukenia ku meso a Yehova. (Njen. 5:22; 6:11; Yun. 14, 15) Vika honi via vihisile ngoco mavu?

⁵ Citanga ca kama ca putukile ku soloka ha kati ka vana va Njambi va ku sipilitu, tungelo. Umo uavo tele na alulukila laza Yehova, kaha ua himpukile Satana Ndiavu mu ku vangeya Njambi mezi a kasahuntu na ku kokueya vaAndama na Eva ku vupi. Ku matangua a Noa, tungelo vakuavo va alulukilile Yehova na ku viana ku sika ceni. Ngeci va sile vihela via va hanene Njambi muilu, vezile ha mavu kaha va hanguile vampuevo va cili ku pua vampuevo vavo. Vaze tungelo vaco vakua ku lihalesa na lizangamena va puile ngue vusungu vua ku vihia ha kati ka vantu.​—Njen. 6:1, 2; Yun. 6, 7.

6. VaNefilime va lingisile mavu ku fua vati, kaha vika ua hanguile ku linga Yehova?

⁶ Cikuavo naua, vaze tungelo na vampuevo va va hanguile,  va semene makisikisi ni nguetu vana va vamala va ngolo na ku tuntuka cikuma-kuma. Mu ciHevelu va va tumbula nguavo vaNefilime. Lizi liaco lia lomboloka vakua ku uisa vakuavo. Vukenia vua vaNefilime vua vuezelele ku ku vihia ca mitima na vilinga via vantu ku ntsimbu ize. Ngeci mukemuo, ka ci tu komouesa ku tantekeya ngecize ku meso a Sakatanga, “vipi via muntu via nenehele ha mavu, kaha ngecize viyongola viose via ku singanieka ku mutima ueni via vihile ntsimbu yose.” Ngeci Njambi ua hanguile ku nongesa vaze vakua vupi vose mu nima ya miaka 120.​—Tandenu Njenisisi 6:3-5.

7. Vitanga vika Noa na mpueyeni va hitile mu ku seteka ku niunga vana vavo ku vusonde vua hasele ku va hungumuna ku ntsimbu ize?

⁷ Singaniekenu honi ku kaluua ca ku lelela vana mu mavu a cifua cize! Vunoni Noa ua hasele ku lingamo. Ua ambatele mpuevo ua cili. Kaha Noa mua puisile miaka 500, mpueyeni ua semene vana vatatu va vamala—Seme, Hame, na Yafete. a Kaha neni na mpueyeni va pandele ku niunga vana vavo, linga kati va lilongesele vilinga via ku vihia. Vanike va vamala ve ku komoka cikuma “vakua ngolo” na “vakua lutsimo” kaha mukemuo mpundu mu va fuile vaNefilime. Noa na mpueyeni ka va hasele ku vindika vana vavo ku ivua mizimbu ya viose vi va kele na ku linga vaze makisikisi, vunoni va hasele ku va longesa vifua via ku komouesa via Yehova Njambi, na ku va leka ngecize ikeye ua zinda vupi vuose. Va lihakelele kapandi ka ku kuasa vana vavo ngecize Yehova ua kele na ku ivua ku vavala ku mutima mu ku mona vukenia na lisino ha mavu.​—Njen. 6:6.

8. Vati visemi va hasa ku tambuluisa lungano lua Noa na mpueyeni?

⁸ Visemi lelo lino, navo ve ku hita mu vitanga vi va hitile Noa na mpueyeni. Mavu a lelo lino nao a na sulu na cimbembesi na lisino na vukenia. Cingi ca vimbonge via kala mu mavoko a vivunga via vambanditu. Kaha vakua ku linga vueho, ve ku pangela vanike vueho vua ku sula na vukenia. Visemi ve ku linga cose mu ku zikiliya vana vavo ku vusonde vuaco mu ku va longesa via Njambi ua ciyulo Yehova, uze tangua a ka manusula vukenia vuose. (Visa. 11:5; 37:10, 11) Citava ku lela vana va cili mu mavu ano a ku pihia! Noa na mpueyeni va hasele ku lingamo. Vana vavo va kolele na ku pua vantu va cili, kaha va ambatele naua vampuevo va tuamekele Yehova mu muono.

9, 10. (a) Vika Yehova ua lekele Noa via aluluile muono ueni? (b) Mizimbu ika Yehova ua lekele Noa ku tuala ha cifua na vutumbe vua vuato?

⁹ Tangua limo, muono ua Noa ua alulukile mu vutuntu. Yehova ua mu lekele ngueni a nongesa vakua vupi vose. Kaha ua mu lekele naua ngueni: “Litungile vuato vua muti ua ngofele” ni muti ue ku tuhuka vutsombuita.​—Njen. 6:14.

¹⁰ Vuato vuaco ka vua puile mbapolo ngue mu ve ku singanieka vavengi. Ka vua kele na cingi ca viuma via kala ku vimbapolo. Ca puile lika, cikasa ca kama. Yehova ua mu hanene mizimbu ya vukama na cifua cavuo kaha na ku mu leka a vuzike mu kati na ha mbandza na ngongosi ni nguetu vulezo. Kaha Njambi ua lekele Noa omo lia vika, ngueni: “Tala nji ci ku neha livazi lia mema ha mavu . . . viose vi li ha mavu vi ka tsa.” Vunoni Yehova ua lingile litavasiano na Noa ngueni: “U ka kovela mu vuato, yove, na vana vove, na mpuevo yove, na vampuevo va vana vove hamo nove.” Noa ua pandele naua ku kovelesamo vamo tusitu va vifua viose. Yehova ua handekele ngueni vantu na tusitu va ka kovela mu vuato vakevo va kovoka!​—Njen. 6:17-20.

11, 12. Cipanga cika ca kama ua tambuile Noa, kaha vati ua vuile ku tuala ha cipanga caco?

¹¹ Eci ca puile cipanga ca kama cikuma ca lavelele Noa. Vuato vuaco vua pandele ku pua vua kama mu vulahe, vimetru 133, mu vuihi 22, mu vutuntuke 13. Vua hamene ku hiana na mato a mavaya ose a ku matangua ano. Vuno Noa ua tinine eci cipanga ni ku tatuoka omo lia ku kaluua caco ni? Vuno ua tepuluile ku vukama vua vuato linga kati a loloke cikuma ni? Mbimbiliya ya kumbulula nguayo, Noa ua lingile “ngue muze muose mua mu sikile Njambi.”​—Njen. 6:22.

¹² Citava vuato vua ambatele miaka 40 ni 50 ku vu tunga. Vakevo va pandele ku pakula miti, ku i salula, ku i langumuna, ku sungamesa na ku i tokeka. Vuato vua pandele ku pua vua vihondo vitatu via ku litumbakana na ku tepa vihondo viaco mu mitamba ikuavo ya indende, kaha lipito lia pandele ku kela ku mukulo ua vuato. Kuilu kua kele vinjanena kaha ha kati ka tsimba ha lundukileko kamandende linga mema a hase ku sikulukila ha mavu.—Njen. 6:14-16.

13. Cipanga cika ca kaluuilile Noa na vusoko vueni ku hiana ca ku tunga vuato? Vuno vantu va tavele muzimbu uaco ni?

¹³ Mu ya kele na ku hita miaka kaha vuato tele vu ya na ku  hua, mua vusunga, Noa ua santselele mu ku mona kapandi ka vua lihakelele vusoko vueni mu cipanga cize! Vunoni vose va kele naua na cipanga cikuavo ca kaluuile ku hiana na ca ku tunga vuato. Cipanga cika? Ku ambulula. Mbimbiliya nguayo Noa ua puile “mukua ku ambulula vuviuke.” (Tandenu 2 Petulu 2:5.) Ngeci mukemuo, Noa ua simpile na ku tuama ku lutue mu cipanga ca ku mamuna vakua vupi ngecize ku nonga ca kele na kuiza. Vuno vantu va tavele cimamuna ceni ni? Mu nima ya miaka ya ingi, Yesu ua handekele ku tuala ha vantu vaco ngueni, va ci sembuluile mu njila ya ku linga vene ngue “ka va tantekeyele.” Muomu va lisosomuene cikuma na viuma ngeci mua, ku lia, ku nua, ku ambata, ku somboka, ngeci ka va halakanene kuli Noa. (Mat. 24:37-39) Mua vusunga, vamo va mu tsopele hamo lika na vusoko vueni, vakuavo va mu zuzuisile na ku mu luisa. Halumo va setekele vene na ku sihula vuato.

14. Vika masoko a Vakua Kilistu a hasa ku lilongesa kuli Noa na vusoko vueni?

¹⁴ Vunoni, Noa na vusoko vueni ka va likelele. Vutuhu va kele ha kati ka vantu va sembuilile cipanga cavo nguavo ca ngoco, kaha ca vuheve, Noa na vusoko vueni va muesele lukakatela. Masoko a Vakua Kilistu lelo lino, a hasa ku lilongesa via vingi kuli Noa na vusoko vueni. Cikuma-kuma muomu tuli na ku yoyela ku “matangua a ku kotokela” nguayo Mbimbiliya. (2 Tim. 3:1) Yesu, ua handekele ngueni matangua a Noa a ka lifua na ano etu. Nga vakua mavu va sembulula, va tsopa ni va luisa muzimbu ua Vuangana, etu Vakua Kilistu tu na pande ku vuluka Noa. Kati yetu va ku livanga ku hita mu visoti viaco.

15. Veya ua tsisile Noa tele a lingila ku puisa miaka 600?

¹⁵ Mua hitile miaka ya yingi, kaha vuato tele vu lingila ku-hua honi. Omo Noa ua kele na miaka 595 ua putukile ku tsisa vavusoko. Ise, Lameke ua tsile. b Kaha mu nima ya miaka 5 kukueni, Metusela, ise ya ise, ua tsile na miaka 969. Ku liya na Mbimbiliya, Metusela ikeye ua yoyele miaka ya ingi cikuma hano ha mavu. (Njen. 5:27) Metusela na Lameke va semukile tele Andama kanda a tse.

16, 17. (a) Muzimbu uka ua tambuile Noa mua puisile miaka 600? (b) Vika ua muene Noa na vavusoko vueni vize ka va suvile?

 ¹⁶ Mua puisile miaka 600, Noa ua tambuile muzimbu ukuavo kuli Yehova, nguauo: “Kovela ove na vose vakua ndzivo yove yose mu vuato.” Kaha ua mu lekele naua linga a kovelesemo vamo tusitu va miyati yose, ku tusitu va ku lela vaze va ca tavele ku lingisa vikombelo a nonako 7 ku nkala muyati, ava vakuavo voseco vavali vavali.​—Njen. 7:1-3.

¹⁷ Citava Noa na vusoko vueni ka va suvile tangua lize. Va muene tusitu va vengi kaha va ku liseza-seza veza ku vuato: ava venda, ava va pulula, ava va kalava, ava va likoka. Kaha vamo va vandende, vakuavo va kama, vamo kati vukalu kaha vakuavo va ku ononoka. Singaniekenu honi Noa a pinda navo mu ku seteka ku va lembamesa na ku va pangula linga va kovele mu vuato. Mbimbiliya nguayo va “kovelele . . . mu vuato” na Noa.​—Njen. 7:9.

18, 19. (a) Vati tu hasa ku hilula ha vihula vi ve ku katula vamo ku tuala ha muzimbu ua Livazi lia Noa? (b) Vati Yehova ua muesele mana mu cifua covuelelemo tusitu ku Livazi?

¹⁸ Vamo vakua sembulule ve ku hula nguavo: ‘Viuma via cifua oco via lingikile vati? Vati tusitu va ku patelela mu cikasa cimo va hasele ku kala mu ciyulo?’ Vunoni tu ci hilulenuho vuino: Nkuma Sakatanga ua viose kesi na ngolo ya ku ononuesa tusitu va tangele, nga citondeka ni? Vulukenu ngecize Yehova Njambi ikeye ua tangele tusitu. Mu nima ya miaka ya ingi, ua tepele Cisali ca ku Tila ha kati na ku imika litangua. Nkuma Njambi ua cifua eci ka hasa ku puisamo viuma viose vi va tumbula mu mizimbu ua Livazi lia Noa ni? Mua vusunga a hasa, kaha ua vi puisilemo vene!

¹⁹ Njambi nga ua hanguile njila yeka ya ku ovuelamo tusitu. Vunoni ua hanguile njila ize ye ku tu vuluisa via cipanga ca hanene kuli vantu ca ku ononuesa tusitu vose va ha mavu. (Njen. 1:28) Kaha visemi vavengi lelo lino, ve ku pangesa muzimbu ua Noa mu ku longesa vana vavo ngecize Yehova ua haka seho ku vantu na tusitu.

20. Vipanga vika ua lingile Noa na vusoko vueni mu simano ya ku manusuila tele Livazi kanda lize?

²⁰ Yehova ua lekele Noa ngueni a ka neha Livali mu nima ya simano imo. Mua vusunga, ya puile ntsimbu ya ku sekasiana via vingi. A ci singaniekenu cipanga ci va kele naco ca ku kungulula tusitu vose, na ku tutanga via-ku-lia via vantu na tusitu kaha na ku vi longeka vuino. Va kovelesele naua vitenga  viavo viose mu vuato. Mpuevo ya Noa na vampuevo va Seme, Hame na Yafete, halumo va lisosomuene cikuma ku viukisa mu kati ka vuato linga va hase ku yoyelamo na vamala vavo.

21, 22. (a) Omo lia vika ka tue ku komoka kayengu ka va muesele vantu ku matangua a Noa? (b) Ntsimbu ika kayengu ka vantu va ku matangua a Noa ka huile?

²¹ Amba co mbunga yose ya muimbo? Kasi “ka va tantekeyele” ni nguetu ka va hakeleko seho, vutuhu va muene vati Yehova ua vezikisile Noa na vipanga vieni. Va muene na tusitu va kovela mu vuato vunoni kasi vene va sembuluile. Vutuhu ngoco, ka tua pandele ku komoka sembulule yavo. Muomu na lelo lino, vantu kasi ka vesi na ku mona vukaleho vuose vua muesa ngecize tuli ku matangua a ku kotokela. Kaha ngue mua polofetele Petulu, vakua kayengu va soloka honi na kayengu kavo, mu ku tsopa vaze ve ku niunga cimamuna ca Njambi. (Tandenu 2 Petulu 3:3-6.) Noa neni vantu va mu yenguile hamo lika na vusoko vueni.

²² Tangua lika kayengu kavo ka huile? Mbimbiliya nguayo, omo Noa ua kovelele na vusoko vueni hamo lika na tusitu mu vuato, “Yehova ua mu patelelemo.” Nga vamo vakua kayengu va kele ha hiehi, mua vusunga vize via lingile Njambi via va holuesele. Nga ka va holokele co kaha niondzi ya va holuesele, muomu va muene i na putuka ku mbakezela! Kaha niondzi yaco ya nokele nokie, noho mavu ose a sulile na mema ngue muze vene mua handekele Yehova.​—Njen. 7:16-21.

23. (a) Vati tua tantekeya nguetu Yehova ka vuile ndzolela mu va tsile vakua vupi ku matanga a Noa? (b) Lelo lino, omo lia vika ku tambuluisa lutsilielo lua Noa ca pua ku muesa mana?

 ²³ Vuno Yehova ua vuile ndzolela mu va tsile vaze vakua vupi ni? Na limo litangua! (Ezek. 33:11) Ua va hanene vukovelelo vua vuingi vua ku alulula vilinga viavo na ku linga via cili. Vuno nga va hasele ku linga via cili ni? Vilinga via Noa via kumbulula eci cihula. Mu ku enda na Yehova na ku mu ononoka mu viose, Noa ua muesele ngecize uose ua tondele ku ovoka nga ua hasele. Mu cifua eci, lutsilielo lua Noa lua hisile vantu va ku matangua eni. Lua muesele ngecize nkuma vaze vakua vupi vakevo mpundu va tondele ku muesa lisino kuli Njambi. Cikuavo naua, lutsilielo lueni lua mu ohielele na ku ohiela vusoko vueni. Nga nenu mu muesa lutsilielo ngeci lua Noa, mu ka hasa ku liohiela enu vavene na vaze va mua lema. Ngeci mua Noa, nenu mu hasa kuenda na Yehova Njambi mu ku pua kavusamba kenu. Kaha vusamba vuaco vu ka tualelelaho ku miaka yose!