1-3. Tangua limo vika ua muene Petulu ku mutana kaha vika ua pindile navio ku vutsiki?

 TANGUA limo ku vutsiki, Petulu tele ali na ku kuasa ku zavula vuato na cikasi. Kaha vutuhu kua kele milima, vunoni ua muene ngue kamo kaceke ku vucelo. Citava ua lihuile nga kaceke kaco ka puile vene ku putuka ca ku-ca ca litangua. Kaha ua putukile ku ivua vikato muvila ueni uose, omo lia ku sunga vuato mu viola via vingi. Cikuavo naua kaluhundzi ka putukile ngue ku pekumuna lika vinkambu vieni, ka himpukile luhundzi lua kama na ku koka mankimba a kele na ku ngunjuangeya vuato, oku a mu miamangela mema a ku tontola a mu cisali ca Ngalileya. Vutuhu ngoco, ua tualeleleho ku zavula.

² Vimo viola ku nima, tele kanda va kovele mu vuato Petulu na vakuavo vapostolo va sile Yesu ku ntunda. Ha litangua liaco, vapostolo va muene Yesu a lisa makulukazi a vantu imo mbolo na vantsi va vandende. Kaha omo liaco, vantu va tondele ku mu puisa muangana, vunoni Yesu ka tondele ku likovelesa mu via pulitika. Cikuavo naua, ua lingile cose mu ku kuasa vandongesi veni linga navo kati va likovelese mu via pulitika. Kaha linga a hase ku sevunuka vantu, ua lekele vandongesi veni va kovele mu vuato na kuya mu sinia. Ikeyeco uaya ku muncinda lika lieni mu ku vundila.​—Mako 6:35-45; tandenu Yoano 6:14-17.

³ Mu va katukile vandongesi, ngonde tele i na va sungama ha mbanda-mutue. Vunoni ha ntsimbu ino, tele i lingila honi ku lahuka. Vutuhu ngoco ka vendele ntunda ya kama cikuma omo lia mankimba. Kaha naua ka va hasele ku simutuila omo  lia muyoyo ua mahundzi na mankimba. Ngeci citava Petulu ua holokele kulu na ku singanieka mua kama.

4. Omo lia vika Petulu ua pua lungano lua cili lu tua pande ku tambuluisa?

⁴ Mua vusunga, Petulu ua kele na via vingi via ku singanieka. Muomu tunde ha tantekeyelele Yesu, tele mu na hiti honi miaka ivali. Vutuhu ua lilongesele via vingi kuli ikeye, vunoni kasi kua kele vikuavo via vingi via pandele ku lilongesa. Cizango ceni ca ku vula vioua na vuzeye vueni, ngeci mua liova na ku takania, vua mu lingisa ku pua lungano lua cili lu tu hasa ku tambuluisa. Tu talenu omo lia vika.

5, 6. Vati ua fuile muono ua Petulu?

⁵ Petulu ka suvile litangua lia tantekeyele Yesu. Muanaye Anduleo, ua mu tungumuine na umo muzimbu ua cili, ngueni: “Tua uana Mesiya.” Na mezi aa, muono ua Petulu ua putukile ku aluluka. Tunde oho, muono ueni ka ua puile naua ngue muze mua laza.​—Yoa. 1:41.

⁶ Petulu ua puile mukua mbonge ya Kapenama. Mbonge yaco ya kele ku cihava ca cisali ca Ngalileya. Kaha ikeye na Anduleo, va kele na ku lingila hamo mingoso ya vantsi na Tiango na Yoano, vana va Sembendeo. Petulu ua kele na mpuevo, na muanaye Anduleo kaha ua kele naua na ku niunga nayemueno. Mua vusunga, ku suka vusoko vua ku pua aha ku hitila mu mingoso ya vantsi, ka ca puile ca casi. Ca tondekele ku kala na ndzili kaha na vutongue. Aci singaniekenu ha vati via kele na ku enda vipanga viaco: Ku fuitangana vutsiki vuose mu ku ta vuanda na ku vu koka na mato avali sinia na sinia, mu ku kokela mu vuato viose-ovio via tsile ha vuanda vuaco. Vunoni kati ovio lika, ku mutana va pandele naua ku tepa vantsi, ku va landesa, ku lelesa vuanda na ku tonga hose a tavukile.

7. Muzimbu uka ua vuile Petulu ku tuala hali Yesu, kaha omo lia vika muzimbu uaco ua puile ua ku tovala?

⁷ Mbimbiliya ya muesa ngecize, Anduleo ua puile ndongesi ya Yoano Mukua ku Mbatiza. Mua vusunga, Petulu ua kele na ku halakana na cizango ca kama mizimbu yose ya kele na ku mu leka Anduleo ku tuala hali Yoano. Tangua limo, Anduleo ua muene Yoano enika Yesu mukua Nazaleta ngueni: “Talenu Muana mpanga ua Njambi!” Oho vene Anduleo ua putukile ku kava Yesu na ku ka leka Petulu ngecize: Mesiya neza! (Yoa. 1:35-40) Mu nima ya va Andama na Eva ku muesa lisino, imo miaka 4.000 ku nima, Yehova ua kulahesele ngecize umo muntu ua  seho ya kama, a keza linga a ku hane lulavelelo lua vusunga ku vantu vose ha mavu. (Njen. 3:15) Muovole uaco ikeye mpundu ya uanene Anduleo. Ngeci Petulu neni, ua ileko vuasi linga a ka mu mone.

8. Lizina lia hele Yesu kuli Petulu lia lombolokele vika, kaha omo lia vamo ve ku singanieka nguavo ka hanguile lizina lia cili?

⁸ Tunde ku nima, Petulu va mu tantekeyele ku pua Simone. Vunoni Yesu mua mu talele, ua handekele ngueni: “Yove u Simone muana Yoano: va ka ku tumbula Kefase (nkumbu yalio, Petulu).” (Yoa. 1:42) “Kefase” lia lomboloka “livue” ni nguetu, “livue lia kama.” Mua vusunga, aa mezi a Yesu a puile a vupolofeto. Muomu ua nongonuene ngecize Petulu tangua a ka pua ngue livue, ni nguetu a ka pua ua ku kaniama, uze u va ka kulahela vakuavo mu lukungulukilo. Vuno Petulu neni mukemuo mua kele na ku limuenamo ni? Houe. Kaha ambe vene vamo vantu ve ku tanda muzimbu ua Petulu mu Mavulu a Muzimbu ua Cili, ve ku singanieka nguavo Petulu ka puile ngeci mua livue. Vamo nguavo, kuliya na muzimbu ua mu Mbimbiliya, Petulu ua puile ua ku zeya kaha mukua mitima ivali.

9. Vika ve ku tonda Yehova na Yesu mu vantu kaha omo lia vika tua pande ku va kulahela?

⁹ Eyo, Petulu ua kele na vipenga vieni, kaha Yesu neni ua tantekeyelemo. Vunoni ngeci mua Ise Yehova, ntsimbu yose Yesu ua kele na ku tuala mana ku vifua via cili via vakuavo. Yesu ua muene vifua via vingi via cili muli Petulu, kaha ua lihakelele kapandi ka ku mu kuasa. Na lelo lino, Yehova na Yesu ve ku tuala mana ku vifua vietu via cili. Vutuhu ci hasa ku tu kaluuila ku tava ngecize mukemuo mu ve ku tu muenamo, vunoni tua pande ku va kulahela na ku va tavesa va tu munge na ku tu sungamesa, ngue mua lingile Petulu.​—Tandenu 1 Yoano 3:19, 20.

10. Vukaleho vuka ua muene Petulu, kaha vutuhu ngoco ua hilukile ku vika?

¹⁰ Citava Petulu ua kele na ku kava Yesu mu ku ambulula ceni. Ngeci halumo ua muene Yesu a linga cikomoueso ceni ca ku livanga ku Kana, ca ku himpula mema ku pua viniu. Kaha ca seho ya kama, Petulu ua vuile muzimbu ua cili ku tuala ha Vuangana vua Njambi. Vutuhu ngoco, Petulu ua sezele Yesu na ku hiluka ku mingoso yeni ya vantsi. Vunoni mu nima ya vimo vingonde, Petulu ua ka liuanene naua na Yesu citona meso. Hano honi Yesu ua mu laniene a pue ndongesi yeni na ku mu kava mu muono ueni uose.

11, 12. (a) Vati vua fuile vutsiki vua Petulu ku vipanga? (b) Vika halumo ua vulukile Petulu mua kele na ku halakana Yesu?

 ¹¹ Ntsimbu imo, Petulu ua fuitanganene vutsiki vuose hamo na vakuavo mu ku ta manda, vunoni ka va hasele ku kuata intsi na umo uahi. Citava Petulu ua pangesele vutongue vueni vuose na ku lizenga ha vitoko viose, vunoni combo-ngulu. Mua vusunga, halumo Petulu uesekele ku tala mu mema a ku vunduka mu ku seteka ku mona kuiko vali vantsi, ni vene ku va zevela ku manda, ngue mu kalingo-lingo ka vakua ku tsiha vantsi. Vunoni ku lingamo halumo ca mu vuezelele lika ku vusiua, muomu kuli ikeye ku ta manda ka ca puile vueho vua ngoco, mukemuo mua kele na ku sukila vusoko vueni. Mu nima yaco, Petulu ua lembukile mavoko-voko. Mua hetele ku ntunda, ua putukile ku lelesa vuanda, ngeci mukemuo mua va uanene Yesu tele vali na ku fuitangana mu ku lelesa vuanda linga va kanduke honi kuimbo.

¹² Mu ntsimbu yaco, civunga ca vantu ca zengelekele Yesu linga va hase ku mu halakana vuino. Kaha mu ku linga va lanene mua kama, Yesu ua londele mu vuato na ku vundila Petulu a vu sondolole kamandende ku ntunda. Kaha ku lingamo ca kuasele vantu ku ivua vuino lizi lieni, muomu mema a kuasele ku tuala lizi ku laako. Petulu neni ua kele na ku halakana vuino Yesu, ngue mu va kele na ku linga vaze va kele ha ntunda. Ku halakana muzimbu ua Yesu ku tuala ha Vuangana vua Njambi, ka ca kele na ku mu futula. Mua vusunga, ce ku puile civezikiso ca kama ku kuasa Kilistu ku ambulula ou muzimbu ua seho muaya membo! Vunoni Petulu ue ku hasele ku lingamo ni? Vati ue ku hasele ku suka vusoko vueni? Citava evi via mu lingisile naua ku vuluka lamba ya muene ku vutsiki, ya ku fuitangana ngoco na ku lavula kuahi.​—Luka 5:1-3.

13, 14. Cikomoueso cika ua lingile Yesu mu ku kuasa Petulu kaha vati ua livuile Petulu?

¹³ Yesu mua manusuile ku handeka, ua lekele Petulu ngueni: “Suenesa kuze kua lova, kaha tenu manda enu, mu lavule.” Vunoni Petulu ua kele na vimpata via vingi mu mutima. Ngeci ua lekele Yesu ngueni: “Ove Kuku, tu na tele vutsiki vuose na ku lavula cahi: vunoni omo lizi liove nji ka ta manda.” Ha ntsimbu  yaco, Petulu tele vuovuno na manesa ku kusa manda! Ngeci via tondele lika ku a longekeya, kati naua ku a hiluisila mu ndonga. Kaha ntsimbu yaco naua kati ikeyo i ve ku endangana vantsi mu ku tonda via-ku-lia. Vutuhu ngoco, uononokele, halumo na ku sovueyako vakuavo linga va mu kave.​—Luka 5:4, 5.

¹⁴ Petulu mua putukile ku koka vuanda, ua vuile cimo ku lema ka lavelelele. Vunoni mua tualeleho na ku koka, ua komokele ku lana ca vantsi va kele na ku papasa ha vuanda! Ngeci na ku zaza ua sovueyele vakuavo va kele mu vuato vua mu civali, linga veze mu ku mu kuasa. Muomu vantsi vaco va puile vavengi mu cifua ca ku linga, ca tondekele ku va tepela mu vuato vukuavo. Va sulisile mato ose avali, vunoni kasi na kumo kuahi, ngeci mato a putukile ku vombela na vulemu vua vantsi. Vutuhu  Petulu ua mueneho laza Kilistu a linga vikomoueso, vunoni eci ca mu kuatele mua kama ku mutima. Ngeci ua tsikamene na ku handeka ngueni: “Ove Muangana, fuma kuli ange; muomu ange nji yala ua mupi.” Mua vusunga, Petulu ua limuene ngecize ka fuilile ku likata na Muntu ua kele na vuhasi vua ku pangesa ngolo ya Njambi, mu cifua cize!​—Tandenu Luka 5:6-9.

15. Vati Yesu ua longesele Petulu ku mona ngecize liova na ku takania via kele navio ka via kele na luvula?

¹⁵ Na ku likehesa cose Yesu ua mu lekele ngueni: “Kati u ivue vuoma; fume hano u ka kuata vantu.” (Luka 5:10, 11) Petulu ka pandele naua ku kala na liova. Kaha ca puile ku lisina ngoco ku takania naua ku tuala ha vati ue ku hasele ku suka vusoko vueni. Cikuavo naua liova lia kele nalio na ku livua vungoco, navio ka via kele luvula. Kaha Yesu ua kele na cipanga ca kama ni nguetu ku ambulula muzimbu ua Vuangana uze ue ku aluluile mavu. Cikuavo naua, Yesu ua pangelele Njambi uze ue ku “ecela ku vipi cikumakuma.” (Isaya 55:7) Ngeci mukemuo, Petulu ua pandele ku kala na vusunga ngecize Yehova a ka mu hana via mu kambela mu muono na mu lutsilielo.​—Mat. 6:33.

16. Vati Petulu, Tiango na Yoano va lingile ku tuala ha cilanio ca Yesu? Omo lia vika cihangula caco cikeco ca puile ca seho ya kama mu miono yavo?

¹⁶ Vati honi ua lingile Petulu? Vuasi-vuasi ua tavele cilanio ca Yesu. Kaha Tiango na Yoano navo va lingilemo. Ngeci va “tualele mato avo mu vikuma, va sile viose va mu kavele.” (Luka 5:11) Mu ku lingamo Petulu ua muesele ngecize ua tsilielele muli Yesu na muli Uze ua mu tumine: Yehova. Cize cikeco ca puile cihangula ca seho ya kama ca lingile mu muono ueni uose. Na lelo lino, Vakua Kilistu navo ve ku muesa lutsilielo ngeci mua Petulu, mu ku lihakela kapandi ka ku vula liova na ku takania ci va kala naco ku tuala ha ku pangela Njambi. Ku kulahela Yehova mu cifua eci ka ca puile ku lisina ngoco.​—Visa. 22:4, 5.

17. Mu nima ya miaka ivali tunde ha tantekeyelele Yesu, vika ua vulukile Petulu?

¹⁷ Mu nima ya miaka ivali, tunde ha tantekeyelele Yesu, Petulu ua kele naua na ku zavula vuato mu cisali cize vene ca ku Ngalileya, ngue mu tu na handekele ku vuputukilo vua kano kapitulu. Vutuhu ngoco ka tu tantekeya vika ua vulukile Petulu ku vutsiki vuze. Vunoni ua kele na via vingi via ku vuluka. Ca ku muenako, Petulu ua muene Yesu a kanguisa nayemueno kaha ua mu muene naua a linga Cimpande ca ha Muncinda. Kusua  kumo, ku hitila mu vilongesa na vikomoueso vieni, Yesu ua muesele ngecize ikeye Mesiya ya hanguile Yehova. Ngeci mu ku hita ca vingonde, vipenga via Petulu ngeci mua ku ivua liova na ku takania, via tepulukile. Kaha Yesu ua mu hanguile naua ku pua umo ua vapostolo veni 12! Vutuhu ngoco, liova na ku takania ceni kasi ka via huile mu vutuntu, ngue mua limuenene ivene, mu viola via hateleko.

18, 19. (a) Lombololenu vika Petulu ua muene mu cisali ca Ngalileya. (b) Vati Yesu ua kumbuluile Petulu mua mu vundilile ku endela ha mema?

¹⁸ Ku vandemba tele kua lisupu viola vitatu linga kuce, Petulu ua likelele ku zavula vuato, na ku tumama. Kaha ku laako, ua muene vimo via kele na kuenda! Vuno via puile mankimba na ceke ca miezi helu liao ni? Houe, via solokele ngue muntu. Vuno via puile muntu vene? Eyo, umo yala ua kele na kuendela helu lia mema! Kaha omo yala uaco ua kele na ku suena mu hiehi, ua solokele ngue a va pulakana. Vunoni vandongesi va vuile liova lia kama, muomu va singaniekele nguavo ciyovo. Ngeci yala uaco ua handekele ngueni: “Simpenu yange uno, kati mu ivue vuoma.” Ou yala uaco ua puile Yesu!​—Mat. 14:25-28.

¹⁹ Mu ntsimbu yaco vene, Petulu ua kuanieneko ngueni: “Muangana nga yove cili, nji leke nji ize ku li ove helu lia mema.” Ha katete, Petulu ua simpile, kaha ua vuile ndzolela ya kama, ngeci ua tondele naua ku mona nga lutsilielo lueni lu na kaniama mpundu. Petulu ua tondele ku temunuina Yesu. Ngeci na cilemo cose Yesu ua mu sanene. Kaha vutuhu kua kele mankimba a kama, Petulu ua sulukile mu vuato. Aci singaniekenu vati ua livuile Petulu mua kele na kuendela helu lia mema a kolele ngo ngue ha mavu! Mua vusunga, Petulu ua komokele mua kama mua limuene endela helu lia mema oku na tala kuli Yesu. Vunoni mu nima ya ntsimbu, kua solokele viuma via aluluile cifua ca kele na ku livuilamo.​—Tandenu Mat. 14:29.

20. (a) Ku vika Petulu ua tualele mana? (b) Kaha vika ua lilongesele?

²⁰ Petulu ua tondekele ku tuala mana eni kuli Yesu. Muomu Yesu ua kele na ku pangesa ngolo ya Ise Yehova, kaha ikeyo ya kele na ku lingisa Petulu endele helu lia mema. Yesu ua lingilemo omo lia lutsilielo lua kele naluo Petulu muli ikeye. Vunoni Petulu ua tangukile. Muomu Mbimbiliya ya handeka nguayo: “Ua vuile vuoma.” Petulu ua lekukile mbunge omo ua muene mankimba na lifulu lia kele na ku veta ku vuato. Kaha citava ua singaniekele ngueni amba a zivilila na ku-tsa mu cisali caco. Omo liova lia kele na ku livuezelela, lutsilielo lueni lua tepulukile. Uze yala ua kele na lutsilielo lu va setekesele na livue, ua  putukile ku zivilila mu ndonga ngue livue, omo lia ku tepuluka ca lutsilielo lueni. Vutuhu Petulu ua zivukile ku tana (ku puua), vunoni viose ua vi suvile. Ngeci ua tambakanene Yesu ngueni: “Muangana njovole.” Kaha Yesu ua mu kuatele ku livoko na ku mu koka. Tele va ci li helu lia mema, Yesu ua tondele ku longesa Petulu cimo cuma ca seho ya kama. Ngeci ua mu lekele ngueni: “Ove mukua ku tsiliela ca cindende, vikandzo u na lingila zimpata?”​—Mat. 14:30, 31.

21. Vika ca puila vusonde ku kala na vimpata kaha vati tu hasa ku vi zimangana?

²¹ “Ku kala na vimpata.” Aa mezi a pua a ntsindo ya kama. Muomu vimpata ni nguetu ku takania ca kala na ndzili. Nga tu kala na vimpata, lutsilielo luetu lu ka tontola kaha tu ka vombela mu lutsilielo. Tua pande ku linga cose linga kati tu kale na vimpata. Vati tu hasa ku lingamo? Tua pande ku tuala mana ku viuma via cili vi tuli na ku linga. Nga tu tuala mana ku viuma vi tu zeyesa, ni vi tu vuisa vusiua, kaha tu ka honoua ku tuala mana kuli Yehova na kuli muaneni Yesu na vimpata vietu vi ka livuezelela. Vunoni nga tu tuala mana kuli Yehova na Muaneni kaha na viuma vi va li na ku puisamo na vize vi va ka puisamo ku lutue, mua vusunga, ka tu ka tavesa vimpata vi tu zeyese mu lutsilielo.

22. Omo lia vika lutsilielo lua Petulu lua fuila ku lu tambuluisa?

²² Omo Petulu ua kele na ku kava Yesu, luhundzi lua putukile ku tepuluka kamandende-kamandende. Kaha mu nima ya ntsimbu, cisali cose ca lembamene. Ngeci Petulu na vandongesi vakuavo va handekele nguavo: “Mua vusunga vene, ove u Muana Njambi.” (Mat. 14:33) Mu lia cele litangua, citava mutima ua Petulu ua sulile na ku santsela. Ua pangelele ha liova na ku takania ceni, linga kati vi tsihe lukulaleho lueni muli Yehova na Yesu. Vunoni mua hitile ntsimbu amba a hete ha ku kala na lutsilielo lua kola ngue livue, ngue mua ambele Yesu. Vutuhu ngoco, Petulu ua lihakelele kapandi ka ku tualelelaho kola mu lutsilielo. Nenu mua lihakela kapandi kaco ni? Nga mukemuo, kaha ku tambuluisa lutsilielo lua Petulu ci ka mi kuasa cikuma.