1, 2. Tuyando tuka ve ku mona vantu matangua ano, kaha vati ve ku lihula va vengi?

MU YA huile ndzita ya hitile mu cifuti cimo, makulukazi a vampuevo na vanike va tsile ku ndzita yaco va va tsindile mu mbumbo imo lika ya kama, kaha va i zingilikile na vilindakano. Ha vilindakano viose va sonekeleho nguavo: “Omo lia vika?” Vintsimbu vimo eci cihula ce ku vavala cikuma ku tuvakana vikuavo viose. Vantu ve ku lihulaco na vusiua vua kama nga ndzita, mponde, vuvezi, ni vambanditu, vi tsiha vantu va va lema, vi sanduola limbo ni vi va kokela lamba ya kama. Ve ku tonda ku tantekeya omo lia vika evi visoti vie ku va solokela.

² Omo lia vika Njambi uecelela tuyando? Nga Yehova Njambi ua pua Mukua ngolo yose, ua cilemo, ua mana na vuoloke, vika mavu a na sulila na vizindo na vuhenge? Mua singaniekaho laza ha viuma evi ni?

3, 4. (a) Vika via muesa ngecize kati vupi ku hula vika Njambi uecelela tuyando? (b) Vati Yehova ue ku ivua omo a mona vupi na tuyando?

³ Vuno ca pua vupi ku ihula omo lia vika Njambi uecelela tuyando ni? Vamo ve ku lisosomua nguavo ku linga vihula viaco ka ca puile ku muesa kasingimiko kuli Njambi ni ka vesi  na lutsilielo. Vunoni nga mu tanda Mbimbiliya, mu ka mona ngecize vangamba va Njambi navo va lingile vihula viaco. Ntsimbu imo kapolofeto Havakuke uehuile Yehova ngueni: “Vika u nji muesa vupi, na ku tala vupuye? Muomu ku-enieka na luozi vi li ku meso ange: kaha kua kala ku lizunga, na ku likandula zimpata ca katuka.”—Havakuke 1:3.

⁴ Vuno Yehova ua nienguelele kapolofeto Havakuke omo lievi vihula via lingile? Houe. Vunoni Njambi ua tavesa ku haka mezi aco mu Lizi Lieni, Mbimbiliya. Kaha naua ua mu kuasele ku ivusisa mua cili vimpande viaco na ku kolesa lutsilielo lueni. Yehova a tonda ku linga ngoco na kuli enu. Vulukenu ngecize, Mbimbiliya ya longesa nguayo “ikeye a mi lela.” (1 Petulu 5:7) Njambi ua zinda vupi na tuyando tu vue ku neha ku hiana vantu vose (Isaya 55:8, 9) Omo lia vika lamba ya lana ha mavu?

5. Vati vantu ve ku lombolola via neha tuyando ha mavu, vunoni vika ya longesa Mbimbiliya?

⁵ Vakua malombelo a engi, ve ku ihula ku vakuluntu na valongisi vavo, omo lia vika lamba ya lana ngecize. Kaha ve ku va kumbulula nguavo lamba ya pua ya ku cizango ca Njambi muomu ikeye ua simikiyile laza viuma viose vie ku soloka,  ngeci mua vimponde. Vantu va vengi ve ku va leka nguavo Njambi ua pua mukua mahungu, ni nguavo ue ku sana vantu—cipue vanike—linga aka kale navo muilu. Vunoni ngue mu tua lilongesele, Yehova Njambi kati ikeye ue ku neha vupi. Mbimbiliya nguayo: “Ci li ku laako na Njambi, amba a linge vupi, na Mukua ngolo yose, mangana a linge vipi.”—Yombi 34:10.

6. Vika vie ku sevuisa vantu linga va tuike Njambi mulonga omo lia lamba ya sula ha mavu?

⁶ Mua tantekeya vika vie ku sevuisa vantu linga va tuike Njambi mulonga omo lia tuyando tu na sulu ha mavu ni? Vintsimbu via vingi ve ku vangeya Njambi mukua ngolo yose muomu ve ku singanieka ngecize ikeye muangana ua ano mavu. Ka va tantekeya vusunga vumo vu ya longesa Mbimbiliya. Mu Kapitulu 3 ka livulu lino mua lilongesele vusunga vuaco. Satana Ndiavu ikeye muangana ua mavu ano.

7, 8. (a) Vati mavu a solola cifua ca muangana uao? (b) Vati vantu va vapi na “ntsimbu na luvinda,” vie ku vueza ku tuyando?

⁷ Mbimbiliya ya handeka ha toma nguayo: “Mavu ose a kundama kuli uze mukua vupi” (1 Yoano 5:19) Ku talamo cili vene mukemuo ni vati? Ano mavu eku muesa cifua ca umo cimbembesi a li na “ku onga mavu ose.” (Ku-Solola 12:9) Satana ua pua mukua vizindo, mukua makuli kaha mukua vukenia. Ngeci mavu ali na ku sika a na sulu na vizindo, makuli, na vukenia. Ovu vukevuo vusunga vua ku livanga vua lingisa tuyando ku lana ha mavu.

⁸ Vusunga vua mu civali vu muesa omo lia vika tuyando tua lana cikuma, ngue mu tua lilongesele mu Kapitulu 3, vantu ka va tantulukile fume ha va mueselele lisino mu lihia lia Endene. Vantu va vapi ve ku luila vituamo via vuangana kaha evi vie ku koka zindzita, mapakeso, na tuyando. (Ekelesiaste 4:1; 8:9) Ca mu citatu ca lingisa vupi ku lana ca pua ‘ntsimbu na luvinda.’ (Tandenu Ekelesiaste 9:11.) Vantu va hasa ku kovela mu mponde mu ku kala ku vihela via ku pihia ha ntsimbu ya ku pihia, muomu Kaniungi ka vantu Yehova kati ikeye ali na ku sika mavu.

9. Omo lia vika tu hasa ku kala na vusunga nguetu kuli cuma ca kama ca lingisa Yehova ku ecelela tuyando?

 ⁹ Ce ku tu lembezieka cikuma ku tantekeya ngecize Njambi kati ikeye ua neha tuyando ku vantu. Kati ikeye ua neha zindzita, vumbanditu, mapakeso ni vimponde ku yandesa vantu. Vuno tua pande ku tantekeya omo lia vika Yehova necelela tuyando ni? Nga ikeye Mukua Ngolo yose ca lomboloka ali na ngolo ya ku tu manusula. Amba vika kesi na ku lingilamo? Kuli cuma ca kama ca lingisa Njambi ua cilemo ku ecelela tuyando.—1 Yoano 4:8.

10. Cimpande cika ua katuile Satana, kaha vati ua lingilemo?

¹⁰ Nga tu tonda ku tantekeya omo lia vika Njambi uecelela tuyando, tua pande ku vuluka via solokele omo tuyando tua putukile. Omo Satana ua lingisile va Andama na Eva ku muesa lisino kuli Yehova, ua katuile cimpande ca seho. Satana ka vianene ngecize Yehova ka kele na ngolo. Muomu neni ua tantekeya ngecize Yehova ua hiana ngolo. Vunoni ua alulukilile mpoko ya Yehova ya ku sika. Omo ua handekele ngueni Yehova ua pua muangana ua ku pihia mu ku mu vangeya ngueni ua pua mukua makuli, kaha ue ku vingilika viuma via cili ku vantu veni. (Tandenu Njenisisi 3:2-5.) Satana ua lombololuele ngecize vantu va hasa ku yoya mua cili ca ku hona ku va sika kuli Njambi. Eci ca puile ku luisa mpoko ya Yehova ya ku sika.

11. Omo lia vika Yehova ka nongesele vakua lisino mu Endene?

¹¹ Andama na Eva va alulukilile Yehova. Vi va lingile, via puile ngue ku handeka nguavo: ‘Ka tu tondo Yehova a pue Muangana uetu. Tu tonda ku lihanguila etu vavene via vipi na via cili.’ Vati Yehova ua tetele cimpande caco? Vati ua longesele vantu na tungelo vose ngueni vaze vakua lisino va lingile mua mupi kaha ngecize ikeye mukua vusunga? Vamo ve ku handeka nguavo Njambi nga ua nongesele vaze vakua lisino na ku tanga naua vantu veka. Vunoni Yehova ua handekele ngueni vutumbe vueni vua pua ku sulisa mavu na  vana va Andama na Eva, linga va yoye mu palandaizi ya ha mavu. (Njenisisi 1:28) Yehova ue ku puisamo vutumbe vueni vuose. (Isaya 55:10, 11) Cikuavo naua, ku nongesa vakua lisino mu Endene nga ka ca manusuile cize cimpande ca katukile ku tuala ha mpoko ya Yehova ya ku sika.

12, 13. Vika via lingisa Yehova ku ecelela Satana ku pua muangana ua mavu, kaha omo lia vika Njambi necelela vantu va lisike vavene. Hanenu cimueso.

¹² Aci singaniekenu ha cimueso cino. Nga mulongisi ali na ku lekesa vana va sikola mua ku lingila amo matematika. Kaha umo muana sikola ua lisino a vangeya mulongisi ngueni ka tantekeya ku longesa vuino, na ku muesa ngecize ikeye a tantekeya ku linga matematika aco. Kaha a lingisa vakuavo ku mu tsiliela ngeci navo va mu amena. Vati na pande ku linga mulongisi? Nga a fumisa vakua lisino mu sikola, vika va ka singanieka vaze vana va sikola va na lisupumo? Navo va ka tava ngecize uze mukua lisino na vaze va na mu kava, va na handeka vusunga, ni vati? Citava vana va sikola vose va putuka ku sembulula mulongisi na ku singanieka nguavo na va sekula muomu ka tondo ku sahuka. Vunoni aci singaniekenu nga mulongisi a tavesa uze mukua lisino linga a muese mua ku lingila matematika aco.

 ¹³ Yehova neni ua lingile ngue mua lingile uze mulongisi ua mu cisimo. Vati Yehova ua lingile? Vuno ua tsihile vakua lisino ha ntsimbu ize vene ni? Houe. Omo lia vika? 1.Tungelo va vengi va kele na ku mona viose via solokele. (Yombi 38:7; Ndaniele 7:10) Va pandele ku tantekeya iya mukua vusunga: nga Yehova ni Satana. 2. Kaha naua vantu vose ve ku semukile va pandele ku tantekeya iya (Yehova ni Satana) ali na mpoko ya ku sika. Vika ua lingile Yehova? Uecelela Satana a muese vati a hasa ku sika vantu. Njambi necelela vantu va lisike vavene mu ku tuamenena ca Satana.

14. Vusunga vuka vu ka lisolola, omo Yehova na tavesa vantu va lisike vavene?

¹⁴ Uze mulongisi ua mu cisimo na tantekeya ngecize uze mukua lisino na vakuavo va na vulumuna. Vunoni na tantekeya ngecize ku vecelela ci ka kuasa vose linga va lilongeseho vimo. Omo vakua lisino va honoua ku linga matematika kaha vana va sikola va ku ononoka vose va ka tava nguavo nkuma mulongisi ikeye lika a tantekeya ku longesa. Va kevuisisa naua muomu vika mulongisi na pande ku fumisa vose vakua lisino mu sikola. Na vuno vene, Yehova a tantekeya ngecize vantu na tungelo vose va ku ononoka, va ka lilongeselaho mu ku mona ngecize Satana na vakuavo vakua lisino va na honoua, kaha na ku mona ngecize vantu ka va hasa ku lisika vavene. Ngeci mua Yelemiya ua ku laza, navo va ka tantekeya ovu vusunga vua handeka nguavo: “A Yehova, nja tantekeya ngecize njila ya muntu ka ya hitukilile ivene; Ka muesi muli muntu mukua ku enda ku liinikila vinanga vieni.”—Yelemiya 10:23.

15, 16. (a) Omo lia vika Yehova necelela tuyando ku tualelelaho ntsimbu ya kama ngecize? (b) Omo lia vika Yehova ka vindikile vukenia?

¹⁵ Vika via lingisa Yehova ku ecelelela tuyando ku isuala  ntsimbu yose eyi? Vika ke ku ohiela vantu ku viuma via ku pihia? Vulukenu ngueni kuli viuma vivali uze mulongisi ua mu cisimo ka pandele ku linga, ca ku livanga ka ka vindika uze mukua lisino ku muesa vutongue vueni. Ca mu civali mulongisi ka kuasa mukua lisino mu ku muesa vutongue vueni. Na vuno vene, vulukenu viuma vivali vize Yehova ka pandele ku linga. Ca ku livanga, ka vindikile Satana na vose vali ku mutamba ueni va muese vutongue vuavo. Ca kala na seho ya kama cikuma ku ecelela linga mu hite ntsimbu ya ku puamo. Mu makulukazi a miaka a na hitimo vantu va na seteka ku lisika vavene ku hitila mu vinguvulu vieka na vieka. Vantu va na lilongesa visiensia vieka na vieka, vunoni kasi vupi, vuhutu, vukenia na vindzita vi na livuezelela cikuma. Ku liya nevi, tu vose tua limuena ngecize vantu va na honoua ku lisika vavene.

¹⁶ Ca mu civali, Yehova ke ku kuasa Satana ku sika ano mavu. Muomu nga Njambi a vindika vukenia, ca lomboloka ali na ku kuasa vaze vakua lisino. Nga a linga ngoco, vantu va ka singanieka ngecize citava va lisike va vene ca ku hona visoti, ni vati? Nga Yehova ue ku va kuasele, nga neni ua pua mukua makuli. Vunoni ‘Njambi ke ku handeka makuli.’—VaHevelu 6:18.

17, 18. Vika a ka linga Yehova ku tuala ha tuyando tueza omo lia vantu ku lisika vavene mu ku tuamena ca Satana?

¹⁷ Ambaco otu tuyando tuli na ku soloka fume ha va mueselele lisino kuli Njambi? Tua pande ku vuluka ngecize Yehova mukua ngolo yose. Tu li na vusunga nguetu ali na ngolo ya ku fumisako viose via kokela vantu lamba. Ngue mu tua lilongesa, ano mavu va ku a viukisa mu ku alulula ku pua Palandaizi. Visoti vieza omo lia vupi va ka vi fumisako kuli vaze va tsiliela mu cikombelo ca Yesu, ku-tsa va ka ci fumisako ku hitila mu cisangukilo. Kaha Njambi a ka tuma Yesu linga a ku“enieke vipanga via Satana.” (1 Yoano 3:8) Yehova a ka puisamo evi viose mu ntsimbu yaco. Tua pande ku mu  santsela cikuma omo ka lingile vuasi-vuasi evi viuma, muomu na tu hana ntsimbu ya ku lilongesa vusunga na ku mu lemesa, omo lia lukakatela lueni. (Tandenu 2 Petulu 3:9, 10.) Mu ntsimbu ino, Njambi ali na ku lengeya vantu va tonda ku mu lemesa mu vusunga na ku va kolesa mu vieseko viose vi hasa ku va solokela mu mavu ano a visoti.—Yoano 4:23; 1 Kolintu 10:13.

¹⁸ Vamo va hasa ku handeka nguavo: Nga Njambi ua tangele va Andama na Eva mu cifua ca ku linga ka va hasa ku vulumuna, tuyando tuose tuezamo nga tuahi, ni vati? Linga tu tantekeye cikumbulula ca cihula eci, tua pande ku vuluka vuana vua seho vua tu hana Yehova.

19. Vuana vuka vua cili ua tu hana Yehova, kaha omo lia vika tua pande ku vu haka seho?

¹⁹ Ngue mu tua lilongesele ku Kapitulu 5, Njambi ua tangele vantu na vuana vua ku lihanguila viose vi va tonda. Mua tantekeya seho ya kala ha vuana vuaco ni? Njambi ua tangele tusitu va vengi ve ku linga viuma ca ku hona ku singanieka. (Visimo 30:24) Vantu va na panga vi makina vize vie ku kavangeya muose mu va na vi pangela. Nga Njambi ua tu tangelele mu njila eyi, nga tua kala na ndzolela ni? Houe, tua vezika cikuma muomu ua tu tavesa ku lihanguila vuntu vu tua tonda, ku yoya mu cifua ci tu tonda, ku lihanguila vavusamba, kaha na vieka na vieka. Tua lema ku kala na lisesa lia ku puamo, Njambi neni ua tonda linga vantu va yoye mu cifua eci.

20, 21. Vati tu hasa ku pangesa mua cili vuana vua ku lihanguila viuma, kaha omo lia vika tua pande ku lingamo?

 ²⁰ Yehova ka tondele ku mu lemesa ku ntsindiye. (2 Kolintu 9:7) Aci singaniekenu ka vundende: cisemi a viukilila nga muaneni a mu leka ngueni “nja mi lema” muomu va na mu sindiya, ni nga muana a lihandekela ivene? Ngeci mukemuo ca pua ca seho ku hilula ha cihula eci : Vati yenu mu ka pangesa vuana vua mi hana Yehova? Satana, Andama na Eva va pangesele vuana vuavo mu njila ya ku pihia cikuma. Va vianene Yehova Njambi. Amba enu mu ka linga vati?

²¹ Kuli njila ya cili i mu hasa ku pangeselamo vuana vuenu vua ku lihanguila viuma. Mu hasa ku lipandakana ku makulukazi a vantu va na lihanguila ku kala ku mutamba ua Yehova. Ve ku zolesa mutima ua Njambi muomu ve ku muesa ngecize Satana ua pua mukua makuli kaha ua honoua ku sika mua cili. (Visimo 27:11) Nenu mu hasa ku lingamo nga mu hangula ku yoya mu vuoloke. Ku yoya caco va ci lombolola mu kapitulu ka na hatako.