1, 2. Tumbulenu vantu vamo va hanguile Njambi ku pua vavusamba veni.

MUA lema ku likuata vusamba na muntu ua cifua cika? Citava halumo mua lema ku kala na kavusamba ua lema viuma vi mua lema nenu, vizango vimo na vutumbe vumo lika nenu. Halumo mue ku ivua mua cili ku kala hamo na muntu ua vifua via cili ngeci mua ngozi na vusunga.

² Fume ku laza, Njambi ue ku hangula vantu vamo ku pua va vusamba veni. Yehova ua tumbuile Avilahama ngueni kavusamba keni. (Tandenu Isaya 41:8; Tiango 2:23.) Ua tumbuile Ndaviti ngueni “yala ua ku mutima uange,” muomu vuntu vueni vua ile Yehova ku mutima. (Vilinga 13:22) Yehova ua tumbuile naua kapolofeto Ndaniele ku pua muntu ua ‘lemene cikuma.’—Ndaniele 9:23.

3. Vika Yehova ue ku hanguila vamo vantu ku pua vavusamba veni?

³ Vika via lingisile Yehova ku tumbula Avilahama, Ndaviti, na Ndaniele ku pua va vusamba veni? Ivene Yehova ua lekele Avilahama ngueni: “Muomu u nononoka ku lizi liange.” (Njenisisi 22:18) Eci ca muesa ngecize Yehova ue ku pua kavusamba ka vaze ve ku likehesa na ku linga viose via va tuma. Njambi ua lekele vaIsaleli ngueni,“Halakanenu ku lizi liange, kaha nji ka pua Njambi yenu, nenu mu ka pua vantu vange.” (Yelemiya 7:23)  Nenu mu hasa ku pua kavusamba ka Yehova nga mu ononoka lizi lieni!

4, 5. Vati Yehova ue ku solola ngolo yeni ha vantu veni?

⁴ Aci singaniekenu ha vivezikiso vie ku iza mu ku pua kavusamba ka Njambi. Mbimbiliya nguayo Yehova ue ku tonda vinjila via “ku kuasa na zindzili zieni vaze va li na mutima ua ku tantuluka kuli ikeye.” (2 Mizimbu 16:9) Vati Yehova a hasa ku mi kuasa na zindzili zieni? Njila imo va i soneka ku Visamo 32:8, nguavo: “[Ange Yehova] nji ka ku leka na ku ku longesa njila ize i ua pande ku endela. Nji ka ku nangula na liso liange hali ove.”

⁵ Aa mezi a muesa mpundu seho ya tu haka Yehova! A ka mi tuamenena na ku mi niunga omo mu ononoka masiko eni. Njambi a tonda ku mi kuasa mu visoti vienu na vieseko vienu. (Tandenu Visamo 55:22.) Nga mu pangela Yehova na mutima uenu uose, mu ka pua ngue mukua visamo uze ua handekele ngueni: “Nji na hake Yehova ku meso ange ntsimbu yose. Muomu ikeye a li ku livoko liange lia cilio, ka nji ka taliangela.” (Visamo 16:8; 63:8) Mua vusunga, Yehova a hasa ku mi kuasa ku yoya mu njila ya mu ya ku mutima. Vunoni ngue mu mua tantekeya, kua kala citozi ca Njambi uze a tonda ku mi tangula ku linga ngoco.

6. Viuma vika Satana ua vangeya vantu?

⁶ Mu Kapitulu 11 va na tu lomboluela vati Satana Ndiavu ua katuile cimpande mu ku alulukila mpoko ya Njambi ya ku sika. Satana ua handekele ngueni Njambi ua pua mukua makuli kaha ua mu vangeyele ngueni Yehova ua pua mukua vupi muomu kecelele va Andama na Eva va lihanguile vavene via cili na via vipi. Mu nima ya ku vulumuna ca Andama na Eva omo mavu a putukile ku sula na vana vavo, Satana ua putukile ku vangeya vantu ngueni ve ku pangela Njambi na mutima ua ku henga. Satana ua handekele ngueni “Vantu ka ve ku pangela Njambi omo lia cilemo. Nga u nji hana kamo kantsimbu nji hasa ku lingisa nkala muntu alulukile Njambi.” Muzimbu ua Yombi ua  solola ngecize evi vikevio via kele na ku singanieka Satana. Mua tantekeya iya Yombi na vati ua kovelele mu cimpande ca katuile Satana ni?

7, 8. (a) Vika via lingisile Yombi ku pua muntu ua ku lifuila ha vantu vose va ku ntsimbu ize? (b) Vika Satana ua vangeyele Yombi?

⁷ Mua hiti miaka 3,600 tunde ha yoyelele Yombi ha mavu. Ua puile yala ua vuviuke ngeci Yehova ua handekele ngueni: “Ka hesi ueka ua ku lifua neni ha mavu, mukua vutantuluke na vuviuke, mukua ku vuila Njambi vuoma, na mukua ku litenga ku vupi.” (Yombi 1:8) Yombi ua ile Njambi ku mutima.

⁸ Satana ua vangeyele Yombi ngueni lutsilielo lueni ka lua puile lua vusunga. Ndiavu ua lekele Yehova ngueni: “Kati u na mu sitila [Yombi] citungu, na ndzivo yeni, na viose via li navio, ku mitamba yose, ni? U na vezikisa vipanga via mavoko eni, na vupite vueni vua likulisa mu cifuti. Vunoni olola livoko liove vuovuno, kuata viose via li navio, kaha a ka ku sahula ku cihanga cove.”—Yombi 1:10, 11.

9. Vati Yehova ua kumbuluile cimpande ca katuile Satana, kaha omo lia vika?

⁹ Ngecize Satana ua vangeyele Yombi ngueni ua pangelele Yehova omo lia viuma via mu hele. Ndiavu ua handekele naua ngueni nga Yombi a hita mu vieseko a ka alulukila Njambi. Vati Yehova ua kumbuluile eci cimpande ca katuile Satana? Yehova uecelele Satana ku eseka Yombi muomu cimpande caco cemanene ha lutsilielo lueni. Mu ku eseka Yombi, va hasele ku mona mpundu nga ikeye ua lemene Njambi ni kuahi.

10. Mu vieseko vika ua hitile Yombi, kaha vati ua lingile?

¹⁰ Satana uesekele Yombi mu vinjila via ku liseza-seza. Vamo vimuna via Yombi va va pundile, vakuavo va va tsihile. Cingi ca vangamba veni va va tsihile. Evi via kokele Yombi visoti via kama. Kaha vukalu vukuavo vua mu solokelele omo vana veni likumi va tsile ku luhundzi lua kama. Vunoni vutuhu viuma evi via mu solokelele, “Yombi ka lingile vupi, cipue ku tumbuila Njambi vuheve.”—Yombi 1:22.

11. (a) Visaki vika vikuavo via vangeyele Satana Yombi kaha Yehova ua kambuluile vati? (b) Vati ua lingile Yombi omo Satana ua mu vetele na vuvezi vua ku vavala cikuma?

 ¹¹ Satana ka likelele haze. Halumo ua singaniekele ngueni vutuhu Yombi ua kaniamene omo ua zimbalesele vupite, vangamba na vana veni, a ka alulukila Njambi nga a vavala. Yehova uecelele Satana ku veta Yombi na vuvezi vua ku pihia, vua ku vavala cikuma. Vutuhu ngoco, Yombi ka likelele ku tsiliela Njambi. Vunoni ua handekele na ku simpa cose ngueni: “Noho nji ku tsa ka nji ka lisondoluela vuoloke vuange!”—Yombi 27:5.

12. Vati Yombi ua kumbuluile cimpande ca katuile Satana?

¹² Yombi ka tantekeyele ngecize Satana ikeye ua mu kokele vize visoti. Vunoni Yombi ua singaniekele ngecize Njambi ikeye ua mu nehelele visoti viaco, muomu ka tantekeyele ngecize Ndiavu ua alulukilile mpoko ya Yehova ya ku sika. (Yombi 6:4; 16:11-14) Vutuhu ua singaniekele ngoco, kasi ua tualeleleho ku tsiliela Yehova. Ku tsiliela ca Yombi ca muesele ngecize mezi a Satana a handekele ngueni Yombi ua pangelele Njambi omo lia viuma via mu hele, a puile makuli!

13. Vika via solokele omo Yombi ua tsilielele Njambi?

¹³ Ku tsiliela ca Yombi, ca lingisile Yehova a kumbulule ha toma ku mezi a kasahuntu a Satana. Mua vusunga Yombi ua puile mpundu kavusamba ka Yehova, kaha ikeye ua mu vezikisile omo lia lutsilielo lueni.—Yombi 42:12-17.

14, 15. Vika tu hasa ku handekela nguetu Satana ka vangeyele lika Yombi vunoni vantu vose?

¹⁴ Cimpande ca katuile Satana ka ca lengelele lika hali Yombi. Nenu ua mi hakamo. Eci va ci solola ha toma ku Visimo 27:11, kua handeka Yehova ngueni: “Muanange kuata mangana, na ku zolesa mutima uange, linga nji kuanie uze a nji handekela.” Aa mezi va a sonekele miaka ya ingi, mu nima ya ku tsa ca Yombi, a muesele ngecize Satana kasi ua kele na ku tsopa Njambi na ku vangeya vangamba veni. Nga tu yoya mu cifua ca ya Yehova ku mutima tu ka muesa ngecize nkuma Satana ua handekele makuli. Tu ka zolesa mutima ua Njambi. Vati muli na ku ivua ku  mutima ha ku tantekeya evi? Ku kala na mutamba mu ku kumbulula ku visaki via Ndiavu ca pua ku vezika ca kama, ambe nga ci ka tondeka ngecize mu alulule cifua ca muono uenu, ni vati?

¹⁵ Vulukenu ngecize Satana ua handekele ngueni: “Viose via li navio muntu a ka vi hanena muono ueni.” (Yombi 2:4) Mu ku handeka ngueni, “muntu,” Satana ka vangeyele Yombi lika vunoni vantu vose. Eci cimpande ca seho ya kama. Satana ua handeka ngueni ku ononoka cenu kuli Njambi ca pua ca makuli. Ndiavu a tonda linga mu viane ku ononoka Njambi na ku tanguka mu njila ya vuoloke nga mu hita mu visoti. Vati ue ku linga ngoco?

16. (a) Vinjila vika ue ku pangesa Satana mu ku hungumuna vantu kuli Njambi? (b) Vati Ndiavu a hasa ku pangesa vinjila viaco mu ku mi eseka?

¹⁶ Ngue mu tua lilongesele mu Kapitulu 10, Satana ue ku pangesa vinjila via ku liseza-seza linga a hungumune vantu vakua ku pangela Njambi. Vintsimbu vimo, Satana ue ku kuata “ngue ndumba ua ku ohia, a li na ku endangana, a lengeya ou ya lia.” (1 Petulu 5:8) Evi mu hasa ku vi mona nga vavusamba venu cipue vavusoko ni vantu veka va mi luisa omo lia ku lilongesa Mbimbiliya na ku linga vize vi mue ku lilongesa. * (Yoano 15:19, 20) Kaha vintsimbu vikuavo, ue ku “lifuisa ngue kangelo ua ceke.” (2 Kolintu 11:14) Ndiavu ue ku pangesa vinjila via vusueke linga a mi sevuise na ku mi hungumuna ku ku yoya mu cifua ca ya Njambi ku mutima. A hasa ku pangesa ku-zeya, mu ku mi lingisa mu vue ngue ka mu hasa ku puisamo vize via ya Njambi ku mutima. (Visimo 24:10) Ambe nga Satana a lipuisa ngue “ndumba ua ku ohia” ni ngue “kangelo ua ceke,” kasi ua tu vangeya cuma cimo: ngueni nga tu kovela mu vieseko, tu ka likela  ku pangela Njambi. Vati mu kumbulula ku cimpande eci na ku muesa ngecize mu ononoka kuli Njambi, ngue mua lingile Yombi?

17. Cuma cika ca kama ce ku tu lingisa ku ononoka masiko a Yehova?

¹⁷ Mu hasa ku kumbulula cimpande ca Satana mu ku yoya mu cifua cize ca ya Njambi ku mutima. Vati tu hasa ku linga ngoco? Mbimbiliya ya kumbulula nguayo: “U ka lema Yehova Njambi yove na mutima uove uose, na muono uove uose, na ngolo yove yose.” (Ndeutelonomi 6:5) Omo ci ka kula cilemo cenu hali Njambi, mu ka sula na cizango ca ku tonda ku linga vize via tonda kuli enu. Kapostolo Yoano ua sonekele ngueni: “Muomu eci cikeco cilemo ca Njambi, ngecize tu niunge mezi a lisiko eni.” Nga mu lema Yehova na mutima uenu uose, mu ka mona ngecize “mezi a lisiko eni kati a akalu.”—1 Yoano 5:3.

18, 19. (a) Tumbulenu amo masiko a Yehova? (Talenu mu cikasa ha lifo  122.) (b) Vati tua tantekeya nguetu Njambi ke ku tonda viuma via kama cikuma kuli etu?

¹⁸ Masiko a Yehova aka? Amo a muesa vilinga vi tua pande ku likela. Talenu ha cikasa ci li ha lifo 122, ha mutue: “ Viana ku Linga via Zinda Yehova.” Mu ka uanaho mukana ua vilinga via vindika ha toma mu Mbimbiliya. Nga mu talaho vuasi-vuasi, mu ka mona ngue vilinga viaco kati via ku pihia cikuma. Vunoni omo mu ka hilula ha visoneka viliho, mu ka mona seho ya kala ha ku ononoka masiko a Yehova. Ku alulula cifua ca muono uenu ci hasa ku pua citanga ca kama cikumakuma. Vunoni ku yoya mua ya cizango ca Njambi ci ka mi nehela ndzolela ya kama cikuma. (Isaya 48:17, 18) Kaha ca pua cuma ci mu hasa ku linga enu vavene. Vati tu tantekeya ngoco?

¹⁹ Yehova ke ku tu tuma viuma vize ka tu hasa ku vipanga. (Tandenu Ndeutelonomi 30:11-14.) A tantekeya ha lengela ngolo yetu na ku zeya cetu ku tuvakana etu vavene. (Visamo 103:14) Cikuavo naua, Yehova a hasa ku tu hana ngolo ya ku mu ononoka. Kapostolo Paulu ua sonekele ngueni: “Njambi mukua cili, ikeye ka tava ngecize va mi esieke nevi via hiana ngolo yenu; vunoni hamo lika na ceseko a lingilako naua aha ha mu  ka tuhukila, linga mu ka hase ku kolesa.” (1 Kolintu 10:13) Yehova a hasa ku mi hana “ngolo ya ku hiana cikumakuma,” linga a mi kuase ku kaniama. (2 Kolintu 4:7) Omo Paulu ua hitile mu vieseko vieka na vieka ua handekele ngueni: “Nji ku hasa viose muli uze ue ku nji kolesa.”—Filipu 4:13.

20. Vifua vika via Njambi tua pande ku muesa, kaha omo lia vika evi vifua via pua via seho?

²⁰ Mua vusunga, ku vuisa Yehova ndzolela ka ca lengelele  lika ha ku zinda via zinda ikeye. Vunoni mua pande ku lema viuma via lema. (Loma 12:9) Enu mua lema ku likuata vusamba na vaze va kala na vizango na vutumbe vumo lika nenu, ni vati? Na Yehova neni mua fua. Ngeci mukemuo, lilongesenu ku lema viuma via lema Yehova. Vimo viaco vili ku Visamo 15, ku va soneka via vaze va tumbula Njambi ku pua vavusamba veni. (Tandenu Visamo 15:1-5.) Vavusamba va Yehova ve ku muesa vi ya luka Mbimbiliya nguayo, ‘muhako ua sipilitu.’ Eyi mihako yaco ya pua “cilemo, ndzolela, ciyulo, lukakatela lua ngozi, ngozi,  vuhuanga, vusunga, ku konkama, ku lipokuesa.”—Ngalata 5:22, 23.

21. Vika vi ka mi kuasa ku muesa vifua via Njambi?

²¹ Ku tanda na ku lilongesa Mbimbiliya ntsimbu yose ci ka mi kuasa ku kala na vifua via lema Njambi. Ku lilongesa via tonda Njambi kuli enu ci ka mi kuasa linga visinganieka vienu na via Njambi vi ka litombole. (Isaya 30:20, 21) Nga cilemo cenu hali Yehova ci kola, na cizango cenu ca ku yoya mu cifua ca ya Njambi ku mutima ci ka kola.

22. Ku vezika cika mu ka uana mu ku yoya mu cifua ca ya Njambi ku mutima?

²² Ku yoya mu cifua ca ya Yehova ku mutima ca tondeka ku lihakela kapandi ka kama. Mbimbiliya ya muesa ngecize ku alulula cifua ca muono ca pua ngue ku zula vuntu vua laza na ku zala vuntu vua vuha. (Kolose 3:9, 10) Vunoni ku tuala ha vitume via Yehova, mukua visamo ua sonekele ngueni: “Mu ku vi niunga ku li cilunguiso ca kama.” (Visamo 19:11) Nenu mu ka mona ngecize ku yoya mu cifua ca ya Njambi ku mutima ce ku vezikisa cikuma. Nga mu ku linga ngoco, mu ka kumbulula ku cimpande ca katuile Satana na ku zolesa mutima ua Yehova!