1-3. Citozi muka ue ku tu sekula tu vose, kaha muomu vika ku tantekeya vi i longesa Mbimbiliya ci tu simpisa?

ACI singaniekenu nga mu li na ku tina umo citozi ua mi hiana ku ndzili. Mua tantekeya ngecize ikeye ka kele na ngozi muomu mua mu monaho laza a tsiha vavusamba vuenu. Kaha ambe mu tunte vati kasi ikeye ali na ku suena mu hiehi. Noku kua ku tinina honi kuahi. Kaha ha ntsimbu oyo vene ku soloka muovole, mukua ngolo ku hiana citozi cenu, na likuminia ku mi kuasa. Mu ivua na mutima u na tulu!

² Mua vusunga, vali mpundu na ku mi sekula kuli citozi ngeci muou. Vunoni kati yenu lika, tu vose. Ngue mu tua lilongesele mu kapitulu ka na hiti, mu Mbimbiliya ku tsa va ci luka nguavo citozi. Na umo uahi, a hasa ku ci tina ni ku lua naco. Cingi cetu, tua monaho laza ou citozi ku nieka miono ya vantu va tua lema. Vunoni Yehova ua kala na ngolo ya kama ku tuvakana ku-tsa. Ikeye Muovole ua cilemo uze na muesa ngecize a hasa ku vula ou citozi. Kaha na kulahesa ngueni a ka nongesa ou citozi, ku-tsa, ku miaka yose. Mbimbiliya ya longesa nguayo: “Citozi ua ku sulumuinako ku mu enieka ikeye ku-tsa.” (1 Kolintu 15:26) Ou u na pu muzimbu ua cili!

 ³ Tu ci simutuilenu kamandende mu tue ku ivua nga muntu u tua tantekeya a tsa. Ku linga ngoco, ci ka tu kuasa ku tantekeya cuma cimo ci ka tu nehela ndzolela. Yehova ua kulahesa ngueni vatsi tangua va ka yoya naua. (Isaya 26:19) Va ka hiluka ku muono. Olu lukeluo lulavelelo lua cisangukilo.

4. (a) Vati via vuile Yesu ku mutima ku tuala ha ku tsa ca muntu ya lemene, via tu kuasa ku tantekeya mue ku ivua Yehova? (b)  Na veya Yesu ua likuatele vusamba vua ku lifuila?

⁴ Mua tsisaho laza muntu u mua lema, ni? Ku tsisa ce ku tu zeyesa mitima, ku tu vuisa vusiua kaha na ku tu honouesa ku singanieka vati tu linga. Nga tu kovela mu vukalu vua cifua eci, tua pande ku tanda Lizi lia Njambi li tu lembezieke. (Tandenu 2 Kolintu 1:3, 4.) Mbimbiliya ya tu kuasa ku ivuisisa vati Yehova na Yesu ve ku ivua ku mitima nga muntu a tsa. Yesu uze ua soluele vifua via Ise mu vutantuluke, ua tantekeyele mu ve ku ivua vantu nga va na tsisa. (Yoano 14:9) Omo Yesu ua kele mu Yelusalema, ua kele na ku ya mu ku meneka Lazalu na vandumbueni, Maliya na Mata, va tungile ku mbonge ya Mbetaniya. Va likuatele vusamba vua kama. Mbimbiliya nguayo: “Yesu ua lemene Mata, na ndumbueni, na Lazalu.” (Yoano 11:5) Vunoni Lazalu ua tsile ngue mu tu na muene mu kapitulu ka na hiti.

5, 6. (a) Vati Yesu ua lingile omo ua kele na vusoko na va vusamba va tsisile Lazalu? (b)  Vati ku vindzuoka ca Yesu ci hasa ku tu simpisa?

⁵ Vati ua vuile Yesu mua tsisile kavusamba keni? Muzimbu ua tu muesa ngecize Yesu neni ua liniengele hamo na vavusoko na vavusamba vua Lazalu. Mua va muene, ua vuile vusiua vua kama. Ua ‘vindzuokele mu cimbembesi ceni kaha ua muene kalua.’ Kaha muzimbu ua vuezako naua nguauo, “Yesu ua lilile.” (Yoano 11:33, 35) Vuno ku linienga ca Yesu ca muesele ngecize ka kele na lulavelelo, ni? Houe. Mua vusunga, Yesu ua tantekeyele ngecize vuovuno ue ku lingile cuma ca ku komouesa. (Yoano 11:3, 4) Vutuhu ngoco, ua vuile ku vavala ku mutima na vusiua vua kala ha ku tsisa.

 ⁶ Ku tantekeya nguetu Yesu ua vindzuokele ce ku tu simpisa. Ci tu longesa ngecize nkuma Yesu na Ise Yehova va zinda ku-tsa. Kaha Yehova Njambi a hasa ku lua nou citozi cetu na ku mu vula! Tu ci monenu via lingile Yesu ku hitila mu ngolo ya mu hele Njambi.

7, 8. Vika via lingisile vantu va singanieke ngecize Lazalu ka hasa ku yoya naua, vunoni Yesu ua lingile vika?

⁷ Lazalu va mu tsindile mu mpako ya livue kaha Yesu ua lombele va fumise livue li va sokele ku mpako yaco. Mata ka tavele muomu tele mu na hiti matangua a uana, kaha muvila tele ua putuka ku pola. (Yoano 11:39) Vantu ka va singaniekele ngecize Lazalu a hasa naua ku yoya lueka.

⁸ Kaha omo va fumisile livue, Yesu ua tambekele na lizi lia kama, ngueni: “Lazalu, tuhuka!” Vika via solokele? “Mutsi ua tuhukile.” (Yoano 11:43, 44) Aci singaniekenu ndzolela i va vuile vantu va keleko! Vamuanaye ya Lazalu, vavusoko vueni, vavusamba vueni na vandambo va va lihatele navo, vose va tantekeyele mpundu ngecize Lazalu ua tsile. Vunoni va muene yala uaco u va lemene cikuma na hiluka naua ha kati kavo. Eci cuma ca va komouesele cikuma. Mua vusunga va vengi va vumbatelele Lazalu na ndzolela. Ku-tsa va ci vulile mpundu!

9, 10. (a) Vati Yesu ua soluele kua tundile ngolo yeni ya ku sangula Lazalu? (b) Ku simpa cika tu hasa ku uana mu ku tanda mizimbu ya ku sanguka ca vatsi mu Mbimbiliya?

⁹ Yesu ka lipambele ngueni ua lingile cize cikomoueso ku ngolo yeni. Vunoni ua muesele ha toma ngecize Yehova ikeye ua lingile cisangukilo caco, mu civundilo ca lingile tele kanda a tambakane Lazalu. (Tandenu Yoano 11:41, 42.) Yehova ka pangesele ngolo yeni mu ku sangula lika Lazalu. Muzimbu ua ku sanguka ca Lazalu ua pua umo ua mizimbu 9 i va soneka mu Mbimbiliya. * Ku tanda eyi mizimbu na  ku lilongesayo ce ku tu vuisa ndzolela. Mizimbu yaco ya tu longesa ngecize Njambi ka kele na kahangu, muomu ua sanguile vanike na vakuluntu, vampuevo na vamala, vaIsaleli na vaze kava puile vaIsaleli. Ya muesa naua ngecize vantu va viukilile cikuma! Muomu omo Yesu ua sanguile umo muana mpuevo, visemi vieni “va komokele cikumakuma.” (Mako 5:42) Mua vusunga, via va lingilile Yehova via va vuisile ndzolela ya ku linga ka va i suvile.

¹⁰ Vantu vose va sanguile Yesu va tsile naua. Vuno eci ca muesa ngecize Yesu ua lipakesele ku va sangula ni? Houe. Eyi mizimbu ya Mbimbiliya ya lekesa vusunga vua seho kaha ya tu hana lulavelelo.

11. Vati muzimbu ua ku sanguka ca Lazalu ua muesa vusunga vu va soneka ku Ekelesiaste 9:5?

¹¹ Mbimbiliya ya longesa nguayo vatsi “ka va tantekeya na vimo viahi.” (Ekelesiaste 9:5) Ka vesi na ku yoyela ku cihela ceka houe. Muzimbu ua Lazalu ua muesa vusunga vuaco. Vuno omo Lazalu ua sangukile ua komouesele vantu na mizimbu ya vati mua fua muilu ni? Ni uevuisile vantu vuoma na mizimbu ya vati ya fua ngehena? Houe. Mbimbiliya ka ya muesele ngecize Lazalu ua tangele mizimbu ya ku-tsa ceni. Mu kati ka matangua auana omo Lazalu ua tsile, ‘ka tantekeyele na vimo viahi.’ Lazalu ua kosele mu tulo tua kutsa.—Yoano 11:11.

12. Vika vi tu tavesa ngecize Lazalu ua sangukile mpundu?

¹² Muzimbu ua ku sanguka ca Lazalu ua tu longesa naua ngecize cisangukilo ca pua ca vusunga, kati cisimo. Yesu ua sanguile Lazalu ha meso a vantu va vengi. Ambe vakuluntu va malombelo, vaze va zindile Yesu, ka va vianene eci cikomoueso. Vunoni va handekele nguavo: “Etu tu linga vati? Muomu muntu ou [Yesu] a linga vitantekeyeso via vingi.” (Yoano 11:47) Vantu va vengi va ile mu ku mona Lazalu uze ya sanguile Yesu. Ngeci cingi cavo va tsilielele Yesu. Mu va muene ku sanguka ca Lazalu, va tavele ngecize Yesu va  mu tumine mpundu kuli Njambi. Vukaleho vuaco vua puile vua kama cikuma, ngeci vamo vakuluntu va vaYundeya va tondele ku tsiha vose vavali, Yesu na Lazalu.—Yoano 11:53; 12:9-11.

13. Vusunga vuka vu tu kuasa ku tsiliela nguetu Yehova a hasa ku sangula vatsi?

¹³ Vuno ca pua vuheve ku tsiliela ngecize tangua ku ka kala cisangukilo, ni? Houe, muomu Yesu ua longesele ngueni tangua “vose va li mu vihilo” va ka sanguka. (Yoano 5:28) Yehova ikeye Sakatanga ua muono. Ngeci mukemuo, tu hasa ku tsiliela ngecize a hasa ku tanga lueka muono. Vunoni Yehova a ka linga ngoco ku liya na ku vuluka ceni. Vuno Yehova a hasa ku vuluka vavusoko na vavusamba vuetu va tsa ni? Vintangantanga via kala muilu ka citava ku vi tanda, vunoni Yehova a tantekeya mazina avio viose. (Isaya 40:26) Na vuno vene, Yehova Njambi a hasa ku vuluka vavusoko vuetu, cili vene a ka va sangula.

14, 15. Ngue mua handekele Yombi, vati Yehova ue ku ivua ha mutima ku tuala ha ku sanguka ca vatsi?

¹⁴ Vati Yehova ue ku ivua ku mutima ku tuala ha ku sangula vatsi? Mbimbiliya ya longesa ngecize Njambi ali na cizango ca ku sangula vatsi. Umo yala ua vuviuke, Yombi ua huile ngueni: ‘Nga muntu a tsa, a ka yoya naua ni?’ Yombi ua handekele via ku ka lavelela mu cihilo noho ha ye ku hetelele ntsimbu yeni linga Njambi a mu vuluke. Ua handekele kuli Yehova ngueni: “Nga ua sana, kaha nga nja ku tava: Nga ua kala na cizango ku cipanga ca mavoko ove.”—Yombi 14:13-15.

¹⁵ Aci singaniekenu! Yehova ua lavelela na cizango ca kama ntsimbu ya ka sangula vatsi. Aa mezi a hasa ku tu simpisa cikuma ni vati? Tu ci simutuilenu kavundende ha ku sanguka ca ku lutue. Veya va ka sanguka, kaha kulihi va ka kala?

16. Mu mavu a ku fua vati va ka yoyela vose va ka sanguka?

¹⁶ Mizimbu ya ku sanguka i va soneka mu Mbimbiliya ya  tu longesa via vingi ku tuala ha cisangukilo ca ku lutue. Vaze va va sanguile hano ha mavu ku ntsimbu ya ku nima va liuanene naua na vavusoko vuavo. Mukemuo mu ci ka fua na cisangukilo ca ku lutue vunoni ci ka tuvakana cize ca ku nima. Ngue mu tua lilongesele mu Kapitulu 3, vutumbe vua Njambi vua pua ngecize mavu ose a ka pue palandaizi. Ngeci mukemuo, vatsi ka va ka sangukila mu mavu a ku sula a ndzita, vukenia na mavezi. Va ka yoya mu mavu a ciyulo na ndzolela ku miaka yose ya ya-ye.

17. Vantu vangahi va ka sanguka?

¹⁷ Veya va ka sanguka? Yesu ua handekele ngueni “vose va li mu vihilo va kevua lizi lieni [Yesu], kaha va ka tuhukamo.” (Yoano 5:28, 29) Kaha naua, Ku-Solola 20:13 nguayo: “Kaha mema a kalunga ecelele vatsi va kelemo; na kutsa na Vukalo vua Vatsi viecelele vatsi va kele mu vikevio.” Lizi “Vukalo vua Vatsi” lienikila vihilo via vantu vose. (Tandenu Vimpande via ku Vuezako, ha mafo 212-213.) Vihilo viaco vi ka sala via mupulungua. Makulukazi a vantu vose va kalamo va ka sanguka. Kapostolo Paulu ua handekele ngueni: “Ku ka kala cisangukilo ca vakua vuviuke na vakua vuhenge.” (Vilinga 24:15) Vika a lomboloka ano mezi?

18. Veya “vakua vuviuke” va va ka sangula, kaha vati olu lulavelo lu hasa ku mi simpisa?

¹⁸ “Vakua vuviuke” va pua vantu vaze va tue ku tanda mu Mbimbiliya va yoyele tele Yesu kanda eze ha mavu. Ngeci mua Noa, Avilahama, Sala, Mosesa, Lute, Estele na vakuavo va vengi. Kaha livulu lia VaHevelu kapitulu 11, lia simutuila hali ava vampuevo na vamala va lutsilielo. Kaha “Vakua vuviuke” vakuavo va pua vangamba va Yehova va li na kutsa mu miaka ino. Omo lia lulavelelo lua cisangukilo, ka tuesi na liova lia ku-tsa.—VaHevelu 2:15.

19. Veya “vakua vuhenge”, kaha ntsimbu ika Yehova a ka va hana?

¹⁹ Ambaco vaze va tsa vunoni ka va ononokele ni ka va pangelele Yehova muomu ka va mu tantekeyele? Aa makulukazi na makulukazi a “vakua vuhenge” ka va ka va suva. Navo  va ka va sangula na ku va hana ntsimbu ya ku lilongesa via Njambi ua vusunga na ku mu pangela. Mu likulukazi lia miaka, vatsi va ka va sangula na ku va pandakana ku vantu va ku ononoka ha mavu mu ku pangela Yehova. Ika pua ntsimbu ya cili cikuma. Eyi ntsimbu yaco va i tumbula mu Mbimbiliya ku pua Litangua lia ku Sompesa. *

20. Ngehena ya pua ika, kaha veya ve kuyamo?

²⁰ Vuno eci ca lomboloka ngecize Njambi a ka sangula vantu vose va tsa ni? Houe. Mbimbiliya nguayo kua kala vatsi vali mu “Ngehena.” (Luka 12:5) Ngehena ya pua lizina lia cimo cihela ca kele ku mbandza ya Yelusalema. Kukekuo ku va kele na ku tsimikila vivimbi na mazilo a mu mbonge. Mu tuhia tuaco va kele na ku mbilamo vivimbi via vantu va va singaniekele vaYundeya nguavo ka va fuilile ku va tsinda muomu ka va ka sanguka. Ngehena ya pua citantekeyeso ca cili cemanena kutsa ca ya-ye. Vutuhu Yesu tangua a ka kala na mutamba mu ku sompesa, Yehova ikeye Ngazi ua ku manusula. (Vilinga 10:42) Yehova ka ka sangula vakua lisino na vaze ka ve ku tava ku aluluka.

21, 22. (a) Cisangukilo cikuavo cika ca kalako? (b)  Iya ua livangele ku sanguka na muvila ua sipilitu?

²¹ Mbimbiliya ya handeka naua via cisangukilo cikuavo. Ca pua cisangukilo ca ku ka yoyela muilu na muvila ua cimbembesi. Vunoni va sonekamo lika cisangukilo cimo ca cifua eci, cize ca Yesu Kilistu.

²² Mu nima ya kutsa ca Yesu, Yehova ka tavesele linga muaneni a pole mu vukalo vua vatsi. (Visamo 16:10; Vilinga 13:34, 35) Njambi ua sanguile Yesu ku vatsi, vunoni kati na muvila ua vuntu. Kapostolo Petulu ua handekele ngueni Kilistu  “va mu tsihile ku vusitu, vunoni va mu yoyesele mu cimbembesi.” (1 Petulu 3:18) Eci ca puile cikomoueso ca kama. Yesu ua yoyele naua na muvila ua ngolo ua ku sipilitu! (Tandenu 1 Kolintu 15:3-6.) Yesu ikeye ua livangele ku sanguka mu cifua eci ca vumpahu. Vunoni ka puile ua ku manusuila.—Yoano 3:13.

23, 24. Veya va kala mu “kavutanga,” kaha vangahi?

²³ Omo Yesu ua tantekeyele ngecize ua kele mu hiehi na ku hiluka muilu ua sikile vandongesi veni va ku ononoka ngueni a ka va “viukisila muhela” muilu. (Yoano 14:2) Yesu ua tumbuile vaze va ka ya muilu ngueni “kavutanga.” (Luka 12:32) Vantu vangahi va kala mu kacivunga aka ka Vakua Kilistu va vusunga? Kapostolo Yoano ua handekele ku Ku-Solola 14:1, ngueni: “Kaha nja muene, kaha talenu, Muana mpanga [Yesu Kilistu], na mana ha muncinda ua Siono, kaha hamo neni 144,000 na lizina lieni, na lizina lia Ise, va na a soneka ku maholo avo.”

²⁴ Ava Vakua Kilistu va ku pua 144.000, hamo na vapostolo va vusunga va Yesu, va ka ya muilu. Ku sanguka caco cika kalako tangua lika? Kapostolo Paulu ua sonekele ngueni ci ka pua mu ntsimbu ya ku kalako ca Kilistu. (1 Kolintu 15:23, NW) Kaha ngue mu mu ka mona mu Kapitulu 9, tu li na ku yoya mu ntsimbu yaco. Ngeci vaze va vandende va na lisupu hali vaze 144.000 va li na kutsa mu ntsimbu ino ve ku sanguka vuasi-vuasi na ku ya muilu. (1 Kolintu 15:51-55) Vunoni cingi ca vantu vose va na lavelela ku ka sanguka na ku yoya miaka yose mu Palandaizi ha mavu.

25. Vika tu ka lilongesa mu kapitulu ka na hatako?

²⁵ Mua vusunga, Yehova a ka vula citozi cetu ku-tsa, kaha ka ci ka kalako naua ku miaka yose! (Tandenu Isaya 25:8.) Vuno halumo mu hasa ku lihula nguenu, ‘Ava va ka ya muilu vika va ka lingamo?’ Va ka sika mu Vuangana vua cili vua Muilu. Tu ka lilongesa via vingi ha vuangana vuaco mu kapitulu ka na hatako.