MU MUE ku ivua lizi “cimbembesi,” mue ku vuluka vika? Vavengi ve ku singanieka nguavo eli lizi lia lomboloka cuma cimo ca kala mu kati ketu cize ka tu hasa ku mona. Vamo ve ku singanieka nguavo cimbembesi ce ku ovoka ha ku-tsa ca muvila na ku tualelelaho ku yoya. Mu ku linga eci cilongesa ca tsimana cikuma va vengi ve ku komoka mu ve ku tantekeya ngecize cilongesa caco kati ca mu Mbimbiliya. Vika lia lomboloka eli lizi lia cimbembesi ku liya nomu va li sonekela mu Lizi lia Njambi?

Vakua ku soneka Mbimbiliya omo va sonekele “sipilitu” va pangesele lizi lia ciHevelu ruach ni lizi lia ciNgelengu pneuma. Visoneka via lombolola vuino aa mezi aco. Visamo 104:29 nguayo: “[Yehova] u fumisa muku [ruach] uavo, va tsa, na ku hiluka ku mpumputa.” Kaha Tiango 2:26 naua nguayo: “Muvila nga ka uesi na cimbembesi [pneuma] u na tsi.” Mu vinimbu evi lizi “sipilitu” lia lombolola cize ce ku hana muono ku muvila. Nga sipilitu yahi, kaha muvila u na tsi. Ngeci mukemuo, mu Mbimbiliya lizi ruach ka va lilanguluile lika nguavo “sipilitu” vunoni naua nguavo “muku” ni nguetu ngolo ya muono. Ku tuala ha Livazi lia ku matangua a Noa, Njambi ua handekele ngueni: “Nji ku neha livazi lia mema ha mavu, ku enieka ntsitu yose, muose mua kala muku ua muono, muintsi lia lilu.” (Njenisisi 6:17; 7:15, 22) Ngecize lizi “sipilitu” liemanena ngolo ize ka tu hasa ku mona ize ye ku yoyesa viuma viose via muono.

Muono na sipilitu ka via puile viuma vimo lika.  Muvila ua tondeka sipilitu ngeci mua cisandzi ca tondeka tuhia tua vunengu​—amba vuose vi pange. Linga tu tavulule mua cili ha cimpande eci, a ci singaniekenu vene ha cisandzi. Nga mu hakamo mavue ni nguetu vipilia, kaha mu suameka, tuze tuhia tua vunengu tuli mu mavue tu lingisa cisandzi ku imba. Vunoni nga mavue ahi, cisandzi ka ci panga. Mukemuo naua mu cifua cisandzi ce ku panga na tuhia tua vunengu nga mu somona ntsambo yaco ku tuhia. Na vuno vene, sipilitu ya pua ngolo ye ku yoyesa muvila uetu. Ngeci mua tuhia tua vunengu, sipilitu ka ye ku ivua cipue ku singanieka. Ya pua ngolo ya ngoco. Vunoni nga sipilitu ni nguetu ngolo ya muono yahi, mivila yetu i ‘tsa, na ku hiluka ku mpumputa,’ ngue mua handekele mukua visamo.

Ekelesiaste 12:7 ya handeka via ku tsa ca muntu nguayo: “Mpumputa [ya muvila ueni] i hiluka ku livu ngue mu ya kele, na cimbembesi ci hiluka kuli Njambi mukua ku ci hana.” Omo sipilitu ni nguetu ngolo ya muono i likela ku panga mu muvila kaha muvila ue ku tsa na ku hiluka ku livu ku ua fumine. Mukemuo naua na sipilitu ni nguetu cimbembesi, ce ku hiluka kuli Njambi ku ca fumine. (Yombi 34:14, 15; Visamo 36:9) Eci ka ca lombolokele ngecize ngolo ya muono ye kuya mpundu muilu. Vunoni ca lomboloka ngecize nkala lulavelelo lua ku yoya lueka naua lua uze muntu na tsi lua kundama lika kuli Yehova Njambi. Ni nguetu, muono ueni uli mu mavoko a Njambi. Eci ca muesa ngecize Njambi lika ikeye ali na ngolo ya ku hana sipilitu ni nguetu ngolo ya muono kuli muntu ua tsa, linga a hase ku yoya lueka naua.

Ce ku tu lembezieka cikuma, ku tantekeya ngecize evi vikevio mpundu via tonda Njambi ku lingila vose vaze vali mu “vihilo” kaha va kala mu visinganieka vieni! (Yoano 5:28, 29) Ku ntsimbu ya ku sangula, Yehova a ka pangela uze ua tsa muvila ua uha na ku u yoyesa mu ku hakamo sipilitu ni nguetu ngolo ya muono. Li ka pua litangua lia ndzolela ya kama cikumakuma!

 Nga mu tonda ku tantekeya vikuavo ha mezi “muono” na “sipilitu” ngue mu va a pangesa mu Mbimbiliya, mu ka uana mizimbu ya seho mu ka mukanda O Que Acontece Conosco Quando Morremos? Na ha mafo 32-36 na 142-146 mu livulu Raciocínios à Base das Escrituras, li va tuhula Vakaleho va Yehova.