1. Civundilo cika ca ku tsimana ci tu lilongesa?

VANTU va vengi mu mavu ose va tantekeya civundilo ci ve ku tumbula nguavo Civundilo ca Tatetu. Yesu Kilistu ikeye ua longesele eci civundilo ca ku tsimana. Mezi a kalamo a pua a seho ya kama, kaha ku lilongesa vintsina vitatu via katete vieci civundilo, ci ka tu kuasa ku tantekeya viuma via vingi vi ya longesa mpundu Mbimbiliya.

2. Tumbulenu viuma vitatu via longesele Yesu vandongesi veni ku vundila?

² Ku vuputukilo vua eci civundilo, Yesu ua lekele vakua ku mu halakana ngueni: “Ngoco vene vundilenu ngecize: ‘Tatetu u li muilu va [lelese, NW] lizina liove. Vuangana vuove vu ize. Cizango cove va ci linge, Ngue muilu, ngecize ha mavu.’” (Mateo 6:9-13) Vika via lomboloka evi vintsina vitatu?

3. Vika tua pande ku tantekeya ku tuala ha Vuangana vua Njambi?

³ Tua lilongesa laza via lizina lia Njambi Yehova. Kaha tua lilongesako vimo ku tuala ha cizango ca Njambi—via na tu pangela na via a ka tu pangela ku lutue. Vunoni, vika ua tumbuile Yesu omo ua tu longesele ku vundila ngueni: “Vuangana vuove vu ize”? Vika Vuangana vua Njambi? Vati ku iza cavuo ci ka lelesa lizina lia Njambi? Mu njila ika ku iza cavuo ca litombola na ku puisamo cizango ceni?

4. Vika Vuangana vua Njambi na iya Muangana uavuo?

⁴ Vuangana vua Njambi vua pua nguvulu ya tumbika Yehova Njambi, kaha ua vialekaho Muangana ya hangula. Muangana uaco iya? Yesu Kilistu. Muangana Yesu ua hiana vamiangana vose ha mavu ngeci va mu luka nguavo, “Muangana ua vamiangana na Sukulu ya vasukulu.” (1 Timoteo 6:15) Yesu ali na ngolo ya ku linga via cili ku tuvakana vamiangana vose ha mavu.

5. Kulihi vu ka sikila Vuangana vua Njambi, kaha vu ka sika vika?

⁵ Kulihi vu ka sikila Vuangana vua Njambi? Linga tu tantekeye cihela caco, tua pande ku lihula nguetu: ‘Yesu ali kulihi?’ Mua vusunga mu ci vuluka ngecize Yesu va mu tsihile mu ku mu sukika ha citi kaha ua sangukile. Mu nima ya matangua a andende ua londele muilu. (Vilinga 2:33) Vuangana vua Njambi vua kala muilu. Ngeci mukemuo mu Mbimbiliya va vu luka nguavo, ‘Vuangana vua muilu.’ (2 Timoteo 4:18) Vutuhu Vuangana vua Njambi vua kala muilu, tangua vu ka sika ha mavu.—Tandenu Ku-Solola 11:15.

6, 7. Vika via lingisa Yesu ku pua Muangana ua ku lifuila?

⁶ Vika via lingisa Yesu ku pua Muangana ua ku lifuila cikuma? Omo lia vusunga vumo, ka lika tsa naua. Mu ku mu setekesa na vamiangana va vantu Mbimbiliya ya mu sana nguayo “ikeye lika kesi na vutsi, a tumama mu ceke ka ci tava ku suenako.” (1 Timoteo 6:16) Eci ca muesa ngecize viuma via cili via ka panga Yesu vi ka kalako ntsimbu yose. Tangua a ka linga viuma via vingi via cili cikuma.

⁷ Aci talenu ovu vupolofeto vua mu Mbimbiliya ku tuala hali Yesu: “Kaha sipilitu ua Yehova a ka tumama hali ikeye, cimbembesi ca mangana na mana, cimbembesi ca zinguli na zindzili, cimbembesi ca ciningi na ku vuila Yehova vuoma. Na ndzolela yeni i ka kala mu ku vuila Yehova vuoma. Kaha ka li ka sompa mu ku kava via ku mona meso, cipue ka li ka teta lizi mu ku kava via ku ivua na matuitui eni; Vunoni a ka sompela vahutu na vuviuke, Na vakua ku konkama ha  mavu a ka va sompela na vusunga.” (Isaya 11:2-4) Aa mezi a muesa ngecize Yesu a ka pua Muangana ua vuviuke na ngozi ku vantu vose ha mavu. Mu tonda ku kala na muangana ua vifua evi, ni?

8. Veya va ka sika na Yesu?

⁸ Muzimbu ukuavo naua ua handeka ha Vuangana vua Njambi uno: Yesu ka ka siki lika lieni. Kuli vantu vakuavo va ka sika hamo neni. Kapostolo Paulu ua lekele Timoteo ngueni: “Nga tu kolesa, tu ka sika naua hamo neni.” (2 Timoteo 2:12) Mua vusunga, Paulu, Timoteo na vakuavo vakua ku tsiliela va hangula Njambi va ka sika hamo na Yesu mu Vuangana vua muilu. Vangahi va ka tambula civezikiso caco?

9. Vangahi va ka sika na Yesu, kaha ntsimbu ika Njambi ua putukile ku va hangula?

⁹ Ngue mu va na tumbula mu Kapitulu 7 ya livulu lino, kapostolo Yoano va mu muesele “Muana mpanga [Yesu Kilistu] na mana ha Muncinda ua Siono [cihela ceni ca vuangana muilu] kaha hamo neni 144.000, na lizina lieni, na lizina lia Ise va na a soneka ku maholo avo.” Veya ava va 144.000? Yoano ikeye naua ua tu kumbulula ngueni: “Ava vakevo vaze va kava Muana Mpanga kuose ku a ya. Ava va va landele ha kati ka vantu, va pue mihako ya katete kuli Njambi na kuli Muana Mpanga”. (Ku-Solola 14:1, 4) Eyo, va pua vakua ku kava Yesu Kilistu va ku ononoka va va hangula linga va ka sike hamo neni muilu. Mu nima ya ku va sangula na ku ya muilu ‘kaha va ka suana ha mavu’ hamo na Yesu. (Ku-Solola 5:10) Tunde ku ntsimbu ya vapostolo, Njambi ue ku hangula Vakua Kilistu va ku ononoka linga a puisemo numelu yavo 144.000.

10. Omo lia vika ku hangula Yesu na vantu 144.000 linga va ka sike ca muesa ngecize Njambi ua tu lema?

¹⁰ Yehova ua tu lema mu ku tu hanguila Yesu na va 144.000 linga va tu sike. Yesu a tantekeya mua cili ku yoya ca vantu na lamba yavo. Paulu ua handekele ngueni Yesu ka puile “uze ka hasa ku tu tetela ku ku-zeya cetu; vunoni tu li neni ou na muene vieseko viose ngue etu vene, vunoni  ikeye kesi na vupi.” (VaHevelu 4:15; 5:8) Vantu va ka sika na Yesu navo va hita mu vieseko via kama na tuyando. Kaha va puile va ku hona ku tantuluka, va luile na mavezi eka na eka. Mua vusunga va ka hasa ku ivuisisa visoti viose vi ve ku liuana navio vantu!

11. Omo lia vika Yesu uesikile vandongesi veni va pue na ku vundila linga cizango ca Njambi va ci linge muilu?

¹¹ Omo Yesu ua lekele vandongesi veni ngueni va na pande ku vundila linga Vuangana vua Njambi vuize, ua handekele naua ngueni va na pande ku vundila ngecize cizango ca Njambi va ci linge “muilu, ngecize ha mavu” Njambi ua kala muilu, kaha cizango ceni vali na ku ci linga muilu ntsimbu yose ku tungelo va vuviuke. Vunoni mu Kapitulu 3 ka lino livulu, tua lilongesa ngecize umo kangelo ua mupi ua likelele ku linga cizango ca Njambi kaha ua hungumunuine va Andama na Eva ku vupi. Mu Kapitulu 10, tu ka lilongesa naua vi ya longesa Mbimbiliya ku tuala hali ou kangelo ua mupi, u tua tantekeya ku pua Satana Ndiavu. Satana na vaze tungelo va mu kavele, va va luka nguavo vandemone va ci vecelele ku kala muilu kantsimbu. Ngeci mukemuo, mu ntsimbu ize kati vose va kele muilu va lingile cizango ca Njambi. Vunoni eci ca alulukile omo Vuangana vua Njambi vua putukile ku sika. Muangana ua muha Yesu Kilistu ua luile ndzita na Satana.—Tandenu Ku-Solola 12:7-9.

12. Viuma vika vivali via lingikile vi va muesa ku Ku-Solola 12:10?

¹² Vupolofeto vu na hatako vu lombolola viuma via solokele: “Kaha nja vuile lizi lia kama li handeka muilu, ngualio, ‘Vuovuno ku na heta vuovole, na ngolo, na vuangana vua Njambi yetu, na mpoko ya Kilistu yeni: muomu [Satana] mukua ku ambulula vamuanetu va na mu mbila ha mavu, uze ue ku va ambulula ku meso a Njambi mutana na vutsiki!’” (Ku-Solola 12:10) Mua mono viuma vivali via lingikile  vi va na muesa mu cinimbu eci ni? Ca ku livanga, Vuangana vua Njambi vu putuka ku sika ku hitila muli Yesu Kilistu. Ca mu civali, Satana va mu mbila ha mavu.

13. Vika viezilemo omo Satana va mu sekuile muilu?

¹³ Vika vieza mu nima ya ku soloka ca viuma vize vivali? Ku tuala ha viuma via solokele muilu Ku-Solola nguayo: ‘Ngoco vene, zolelenu, enu melu, nenu mua kalamo!’ (Ku-Solola 12:12) Eyo, tungelo va ku ononoka va muilu va viukilile, muomu Satana na vandemone veni va va sekuile muilu, mua lisupile lika vakua ku ononoka Yehova Njambi. Muilu muli ciyulo na ku litavasiana ka ce ku hua. Cizango ca Njambi va li na ku ci linga muilu.

14. Vika via soloka omo Satana va mu mbilile ha mavu?

¹⁴ Vika via solokele ha mavu? Mbimbiliya nguayo: “Cikele ca mavu na ca mema a kalunga: muomu Satana na suluka kuli enu, a li na vutenu vua kama, omo na tantekeya ngecize a li na ka ntsimbu lika.” (Ku-Solola 12:12) Satana ali na vutenu vua kama omo lia ku mu tundisa muilu kaha na tantekeya ngecize na lisupu na ntsimbu ya indende. Omo lia vutenu vueni ali na ku neha tuyando ni nguetu “cikele” ha mavu. Tu ka lilongesa via vingi ku tuala ha “cikele” ca co mu kapitulu ina hatako. Kaha mu ku singanieka ha cimpande eci tu hasa ku hula nguetu, vati Vuangana vu ka lingisa cizango ca Njambi va ci linge ha mavu?

15. Vutumbe vu ka Njambi ua tangelele mavu?

¹⁵ Mu vuluka vutumbe vu ka Njambi ua tangelele mavu ni? Tua lilongeselevo mu Kapitulu 3. Mu Endene, Njambi ua soluele ngecize cizango ceni ca pua ku puisa ano mavu palandaizi na ku sulisaho vantu vakua vuviuke linga va yoyeleho miaka yose. Satana ua lingisile Andama na Eva ku vulumuna, vikevio via tanganesele ku lipuisamo ca vutumbe vua Njambi vunoni Njambi kasi a ka vu puisamo. Yehova kasi ua tonda ‘vakua vuviuke va ka suane cifuti, kaha va ka kalemo ku miaka na miaka ya ya-ye.’ (Visamo 37:29) Vuangana vua Njambi vu ka vi puisamo. Mu njila ika?

16, 17. Ndaniele 2:44 ya tu lekesa vika ku tuala ha Vuangana vua Njambi?

 ¹⁶ Tu ci talenu ha vupolofeto vua ku Ndaniele 2:44. Va sonekako ngecize: “Kaha ku matangua a vamiangana vaze Njambi ua muilu a ka tumbika vuangana vumosi vuntsa ka va kenieka ku miaka yose ya ya-ye, cipue mpoko yavuo ka va ka i eca ku vantu veka; vunoni vukevuo vu ka vatuola na ku lia mavuangana aa ose, kaha vu ka mana ku miaka yose ya ya-ye.” Vika a tu longesa aa mezi ku tuala ha Vuangana vua Njambi?

¹⁷ Ca ku livanga, a tu lekesa ngecize Vuangana vua Njambi va ka vu tumbika “ku matangua a vamiangana vaze” ni nguetu oku mavuangana akuavo a li na ku sika. Ca mu civali, a tu longesa ngecize Vuangana vuaco vu ka kalako ku miaka yose. Ka va ka vu vula ni ku vu hinga ku nguvulu yeka. Ca mu citatu, tua mono ngecize ha ka kala ndzita ha kati ka Vuangana vua Njambi na vinguvulu via mavu. Vunoni Vuangana Njambi vuka vula. Mu ku sulumuina vukevuo lika vuka pua nguvulu ya vantu vose. Kaha vantu va ka va sika ku vuangana vua ku linga kanda va ci vu mona fumeko.

18. Ndzita ya ku manusuila i ka kala ha kati ka Vuangana vua Njambi na vinguvulu via ha mavu, lizina liayo ika?

¹⁸ Mbimbiliya ya lombolola via vingi ha ndzita ya ku manusuila ya Vuangana vua Njambi na vinguvulu via mavu. Ya longesa ngecize omo ku kotoka ci li na ku suena ku hiehi, vandemone va ka handeka makuli linga va hungumune “vamiangana va mavu ose.” Omo lia vika? Linga va hase ku “kungulula [vamiangana] ku ndzita ya litangua lia kama lia Njambi, Mukua ngolo yose.” Vamiangana va mavu va ka va kunguluila “ku muhela uze u va tumbula ku Hevelu Alemangendo.” (Ku-Solola 16:14, 16) Mezi ali mu vinimbu evi vivali akeo a lingisa ndzita i ka kala ha kati ka vinguvulu via mavu na Vuangana vua Njambi va i luke nguavo Alemangendo.

19, 20. Vika via lingisa linga cizango ca Njambi kati va ci linge ha mavu mu ntsimbu ino?

 ¹⁹ Vika vu ka puisamo Vuangana vua Njambi omo vu ka lua ndzita ya Alemangendo? Aci vulukenu naua vika Njambi ua tangelele mavu. Yehova Njambi ua tondele ngueni ha mavu ha kale vantu vakua vuviuke, va ku tantuluka va ka linge cizango ceni mu Palandaizi. Vika via tangula evi viuma ku lipuisamo ntsimbu ino? Ca mbangelo, tu vakua vupi kaha tue ku vavala na ku tsa. Vunoni mu Kapitulu 5, tua lilongesele ngecize Yesu ua tu tsililile linga tu ka yoye miaka yose. Mua vusunga, mu ci vuluka mezi a va soneka mu Muzimbu ua Cili ua Yoano, nguavo: “Muomu Njambi ua lemene vakua mavu cikuma, ngecize ua hele Muaneni umo lika, linga uose a mu tsiliela kati a nonge, vunoni a kale na muono ka ue ku hua ua ya-ye.”—Yoano 3:16.

²⁰ Citanga cikuavo naua ca pua muomu vantu va vengi ve ku linga vupi. Ve ku handeka makuli, ku onga, na vupangala. Ka va tondo ku linga cizango ca Njambi. Vose vakua ku linga vupi tangua va ka va nongesa mu ndzita ya Njambi ya Alemangendo. (Tandenu Visamo 37:10.) Cikuavo naua ce ku lingisa linga cizango ca Njambi kati va ci linge ha mavu ca pua muomu vinguvulu ka vie ku sindiya vantu ku linga ngoco. Lelo lino, cingi ca vinguvulu ka via kele na ngolo kaha via vukenia. Mbimbiliya ya handeka ha toma nguayo: “Muntu umo a li na mpoko kuli mukuavo mu ku lipihisa ivene.”—Ekelesiaste 8:9.

21. Vati Vuangana vua Njambi vu ka lingisa linga cizango ceni va ci linge ha mavu?

²¹ Mu nima ya Alemangendo, vantu va ka va sika ku nguvulu imo, Vuangana vua Njambi. Vuangana vuaco vu ka linga cizango ca Njambi na ku neha vivezikiso via vingi. Vu ka fumisa Satana na vandemone veni. (Ku-Solola 20:1-3) Ngolo ya cikombelo ca Yesu ika lipuisamo linga vangamba va Njambi kati va ka vavale cipue kutsa. Kaha omo Vuangana vu ka sika va ka hasa ku yoya miaka yose. (Tandenu Ku-Solola 22:1-3.) Mavu a ka himpuka palandaizi. Vuangana  vu ka lingisa cizango ca Njambi ci li puisemo ha mavu na ku lelesa lizina lia Njambi. Vika via lomboloka evi? Ca lomboloka ngecize vose va vu ka sika Vuangana vua Njambi, va ka singimika lizina lia Yehova.

22. Vika tu handekela nguetu Vuangana vua Njambi ka vuezile omo Yesu ua kele ha mavu ni mu ntsimbu ize vene ya sangukile?

²² Omo Yesu ua lekele vandongesi veni ku vundila ngecize, “Vuangana vuove vu ize” ca muesele ngecize ku ntsimbu ize Vuangana vuaco tele kanda vu ize. Vuno vuezile mua ile Yesu muilu ni? Houe, muomu va Petulu na Paulu va handekele nguavo mua sangukile Yesu mukemuo mu vua lipuisilemo vupolofeto vua ku Visamo 110:1 ku va soneka nguavo: “Yehova a handeka na Muangana: ‘Tumama ove ku livoko liange lia cilio, Noho nji puisa vitozi vove ciliatelo cove.’” (Vilinga 2:32-35; VaHevelu 10:12, 13) Eyo, Yesu ua lavelelele.

23. (a) Muaka uka Vuangana vua Njambi vua putukile ku sika? (b) Vika tu ka lilongesa mu kapitulu i na hatako?

²³ Vuno Yesu ua lavelele ntsimbu ingahi? Miaka 40 tele muaka ua 1914 kanda u ci hete, vakua ku lilongesa Mbimbiliya va nongonuene kamandende kamandende ngecize ntsimbu ya ku lavelela i ka hua mu muaka ou vene. (Talenu Vimpande via ku Vuezako ha mafo 215-218, mu mone vati va nongonona ou muaka.) Viuma via putukile ku soloka  ha mavu mu 1914 via muesele ngecize vi va handekele vaze vakua ku lilongesa Mbimbiliya via puile via vusunga. Ku lipuisamo ca vupolofeto ca solola ngecize Kilistu va mu vialekele mu 1914 kaha Vuangana vua Njambi muilu vua putukile ku sika. Tuliw na ku yoya mu “kantsimbu lika” ka na lisupilako kuli Satana. (Ku-Solola 12:12; Visamo 110:2) Tu hasa ku handeka ca ku hona ku takania nguetu vuovuno Vuangana vua Njambi vu ka katuka linga vu puisemo cizango ceni ha mavu. Ou muzimbu u tu lembezieka ni vati? Mua u kulahela ku pua ua vusunga ni? Kapitulu i na hatako i ka mi kuasa ku mona ngecize nkuma Mbimbiliya ya longesa evi viuma viaco.