1, 2. Seho ika ya kala ha ku i hula?

MUE ku ivua vihula vi ve ku linga vanike ni? Cingi cavo ve ku putuka ku hula omo va lilongesa ku handeka. Oku va na tungumuna meso na ku mi tala, halumo ve hula nguavo: Vika kuilu kua fuila ngecize? Na vika va tangele vintangantanga? Iya ua longesa tuzila ku imba? Citava mu hasa ku kumbulula vihula viaco, vunoni kati ca casi. Muomu ambe nga mu kumbulula mua cili, kasi ve ku ihula naua nguavo: Omo lia vika?

² Kati vanike lika ve ku linga vihula.Tu vose omo tue ku kola, tue ku linga vihula. Tue ku ihula linga tu tantekeye vati mua ku yoyela, ku tantekeya vusonde vu tua pande ku litenga ni ku fumisa vimpata mu mitima yetu. Vunoni vantu va vengi ka ve ku i hula, cikumakuma nga vihula via seho. Ve ku likela ku tonda vikumbululo.

3. Vika vie ku tangula vavengi ku tonda vikumbululo via vihula via seho?

³ Aci singaniekenu ha cihula ci li helu lia lino livulu, kaha na vihula vili ha mezi a ku  putukila ni vili ku vuputukilo vua kano kapitulu. Evi via pua vimo vihula via seho vi mu hasa ku linga. Vunoni vantu va vengi va na likela ku tonda vikumbululo. Omo lia vika? Vuno mu Mbimbiliya mua kala vikumbululo ni? Vamo ve ku singanieka nguavo vikumbululo viayo via kaluua ku vi ivuisisa. Vakuavo nguavo ku i hula ce ku neha ntsoni. Kaha vamo nguavo evi vihula viaco noho lika vakuluntu va vulombelo na valongisi va na pande ku vi tantekeya. Eni co?

4, 5. Vihula vika via kala na seho ya kama mu muono, kaha omo lia vika tua pande ku tonda vikumbululo viaco?

⁴ Halumo mu tonda ku tantekeya vikumbululo via vihula via seho mu muono. Mua vusunga halumo mue ku singanieka ha vihula evi: ‘Vutumbe vua muono vuka? Vuno muono ua kalako ou lika ni? Vati mpundu ua fua Njambi?’ Ca cili ku panga vihula via cifua eci. Kaha ca pua ca seho ku hula-hula noho mu na uana vikumbululo via vusunga. Yesu Kilistu mulongisi ua tsimanene cikuma, ua handekele ngueni: “Vundilenu kaha va ka mi hia; lengeyenu, kaha mu ka uana; totenu, kaha va ka mi sokoluela.”—Mateo 7:7.

⁵ Nga mu tualelelaho ‘ku lengeya’ vikumbululo via vihula via seho mu ka vezika cikuma. (Visimo. 2:1-5) Vutuhu halumo vantu va mi leka vieka, vunoni vikumbululo ku via kala, mu hasa ku vi uana mu Mbimbiliya. Vikumbululo viaco ka via kaluuile ku vi ivuisisa. Vunoni vie ku neha lulavelelo na ndzolela. Kaha vi hasa ku mi kuasa ku yoya mu ndzolela lelo lino. Mu ku putuka, tu tantekeyenu cikumbululo ca cimo cihula ce ku kuika vantu va vengi.

6. Omo lia vika vantu va vengi ve ku singanieka nguavo Njambi ka kele na ngozi ku lamba ya vantu?

⁶ Va vengi ve ku kumbulula eci cihula nguavo eyo. Muomu ve ku singanieka nguavo, ‘Nga Njambi ua kala na ngozi, nga uecelela mavu a fue ngecize ni?’ Mu tue ku tala ha mavu tue ku mona ngecize ha na sulu na zindzita, vizindo  na lamba. Kaha naua tue ku vavala, na ku yanda na ku tsisa vavusoko vuetu. Ngeci va vengi, ve ku handeka nguavo ‘Nga Njambi ue ku tu vuila ngozi, nga uecelela evi viuma vi tualeleleho ni?’

7. (a) Mu njila ika valongisi va malombelo ve ku lingisa vantu ku singanieka nguavo Njambi ka kele na ngozi? (b) Vika mpundu vi i longesa Mbimbiliya ku tuala ha vieseko vie ku tu solokela?

⁷ Cikuavo naua, valongisi va malombelo vintsimbu vimo ve ku lingisa vantu ku singanieka ngecize Njambi ka kele na ngozi. Mu njila ika? Nga ku na soloka mponde ve ku handeka nguavo cizango ca Njambi. Mu ku handeka ngoco, ve ku vangeya Njambi viuma via ku pihia vie ku soloka. Vuno cili ce ku pua cizango ca Njambi ni? Vika mpundu vi i longesa Mbimbiliya? Tiango 1:13 ya kumbulula nguayo: “Na umo uahi omo a mona vieseko a handeke, ngueni, ‘Njambi a li na ku nji eseka’ muomu Njambi intsa ka va hasa ku eseka na vupi, na ikeye ivene ke ku eseka umosi.” Ngeci mukemuo Njambi kati ikeye ue ku neha vupi vu tue ku mona ha mavu. (Tandenu Yombi 34:10-12.) Cili, Njambi ue ku ecelela viuma via ku pihia vi soloke. Vunoni ku ecelela cuma linga ci soloke ca litepa cikuma na ku ci neha.

8, 9. (a) Vati mu hasa ku lombolola ku litepa ca kala ha ku ecelela vupi na ku vu neha? (b) Omo lia vika ca pua vuhenge ku hana Njambi mulonga mu ku ecelela vantu ku ya mu njila ya ku pihia?

⁸ Aci singaniekenu ha cimueso eci: Nga umo cisemi ua cilemo na mangana, ua kala na muaneni ua ku kola ha ndzivo. Kaha ou muana a putuka ku lituala ha matunta na visemi kaha a tonda ku tunda ha ndzivo, ise ka mu vindika. Kaha kuze kua nai a ka likovelesa mu visoti. Nkuma citava ku handeka nguetu cisemi ikeye na mu nehelavio ni? Houe. (Luka 15:11-13) Na vuno vene, Njambi ka vindikile vantu ku kava njila ya ku pihia i va hanguile, vunoni kati ikeye ua neha visoti viezamo. Ngeci mukemuo ci ka pua ca ku pihia, ku hana mulonga kuli Njambi omo lia visoti vi va li na ku mona vantu.

 ⁹ Kuli vimo via lingisa Njambi ku ecelela vantu va linge vupi. Mu ku pua Sakatanga uetu ua mangana kaha Mukua ngolo, tele nga ka pandele ku tu lomboluela viuma viaco. Vunoni omo lia ku tu lema, Njambi ua tu lomboluelavio. Mu ka lilongesa via vingi ha cimpande eci mu Kapitulu 11. Vunoni tantekeyenu ngecize Njambi kati ikeye ue ku tu kokela visoti. Ngeci ua tu kulahesa ngueni a ka vi fumisako!—Isaya 33:2.

10. Omo lia vika tu hasa ku kulahela ngecize Njambi tangua a ka manusula vupi vuose?

¹⁰ Cikuavo naua, Njambi ua lela. (Isaya 6:3) Eci ca lomboloka ngecize ka zualele na hamo hahi. Ka mua kele vupi muli ikeye. Tu hasa ku mu kulahela na mutima uetu uose. Ka citava ku kulahela vantu mu cifua cimo, muomu ntsimbu imo ve ku pua vakua lizangamena. Ambe nguvulu ya cili cikuma, ka yesi na ngolo ya ku manusula vuhenge vu ve ku linga vantu va vapi. Vunoni Njambi ua pua Mukua ngolo yose. A hasa, kaha a ka fumisako tuyando tuose tu vali na ku mona vantu. Omo Njambi a ka manusula vupi, ka vu ka kalako naua ku miaka yose!—Tandenu Visamo 37:9-11.

11. (a) Vati Njambi ue ku muenamo vuhenge? (b) Vati Njambi ue ku ivua mue ku mona tuyando tuenu?

¹¹ Vati ue ku ivua Njambi ku tuala ha viuma vili na ku soloka ha mavu na mu muono uenu? Ca ku livanga, Mbimbiliya ya longesa ngecize Njambi ua “lema vuoloke.” (Visamo 37:28) Ngeci mukemuo, ke ku tala lika ku via cili vunoni na ku via ku pihia. Ua zinda vuhenge vuose. Mbimbiliya nguayo Njambi “ca mu vavalesele ku mutima” omo vupi vua sulile ha mavu. (Njenisisi 6:5, 6) Njambi ka alulukile. (Malakiya 3:6) Kasi ua zinda ku mona vupi vuli na ku hita ha mavu. Njambi ua zinda ku mona vantu va yanda. Mbimbiliya nguayo, “ikeye a mi lela.”—Tandenu 1 Petulu 5:7.

12, 13. (a) Vika tua kela na vifua via cili ngeci mua cilemo, kaha cilemo ce ku tu ivuisa vati omo tu mona vupi? (b) Vusunga vuka vu tu lingisa ku handeka nguetu Njambi tangua a ka manusula visoti ha mavu?

 ¹² Vusunga vuka vu muesa ngecize Njambi ua zinda tuyando? Cimueso cikuavo eci. Mbimbiliya ya longesa ngecize vantu va va tangele mu cifua ca Njambi. (Njenisisi 1:26) Ngeci tua kala na vifua via cili muomu Njambi neni ua kala navio. Vati mue ku ivua nga mu mona vantu ka vesi na mulonga va yanda? Nga enu mua zinda ku mona vuhenge, tantekeyenu nguenu Njambi ua vu zinda cikumakuma.

¹³ Cifua ca cili cikuma ci tua kala naco etu vantu, ca pua cilemo. Mukemuo mua fua Njambi. Mbimbiliya ya longesa ngecize “Njambi ikeye cilemo.” (1  Yoano 4:8) Tua kala na cilemo muomu Njambi ikeye cilemo. Vuno cilemo ci hasa ku mi lingisa mu manusule vupi na viuma via ku pihia vili ha mavu? Nga mua kele na ngolo ya ku vu manusula nga mua lingamo ni? Mua vusunga nga mua lingamo! Ngeci mukemuo kalenu na vusunga ngecize Njambi tangua a ka manusula lamba na vuhenge. Vikulaheso vi va na tumbula ku vuputukilo kati vilota ni visimo via ngoco. Vikulaheso via Njambi vi ka lipuisamo mpundu! Vunoni linga mu tsiliele mu vikulaheso viaco, mua pande ku tantekeya mua cili Njambi ua vi kulahesa.

14. Tumbulenu lizina lia Njambi, kaha omo lia vika tua pande ku lipangesa?

¹⁴ Vati mue ku linga, nga mu tonda linga muntu a mi tantekeye? Mue  ku mu leka lizina lienu, ni vati? Vuno Njambi ua kala na lizina ni? Vakua malombelo vavengi nguavo lizina lieni “Njambi” ni “Muangana” vunoni aa ka a puile mazina. Via pua vinkumbu vie ku muesa vukama vueni, ngeci mua “muangana” na “ntuamena ua cifuti.” Mbimbiliya ya longesa ngecize Njambi ua kala na vinkumbu via vingi, ngeci mua: “Njambi” na “Sukulu”. Vunoni Mbimbiliya ya longesa ngecize Njambi ua kala na lizina: ikeye Yehova. Visamo 83:18 nguayo: “Linga va tantekeye ngecize yove lika, lizina liove Yehova, yove Mukua ku Hiana viose hose ha mavu.” Nga mu Mbimbiliya yenu ka va sonekelemo lizina liaco, talenu ku Vimpande via ku Vuezako ha mafo 195-197 linga  mu ka tantekeye omo lia vika. Vunoni mua vusunga lizina lia Njambi lia solokele makulukazi a engi mu viMbimbiliya via laza. Yehova ua tonda ngueni mu tantekeye lizina lieni na ku lipangesa. Njambi na pangesa Mbimbiliya mu ku tu muesa lizina lieni.

15. Vika lia lomboloka lizina lia Yehova?

¹⁵ Njambi ua liluka lizina lia kama. Lizina lieni, Yehova, lia lomboloka ngecize Njambi a hasa ku puisamo vikulaheso vieni viose na ku panga nkala vutumbe vuose vua na likuminia. * Lizina lia Njambi lia lifuila. Lia pande ikeye lika. Yehova ua lifuila mu vinjila via vingi. Mu cifua cika?

16, 17. Vika tu hasa ku lilongesa ha vinkumbu via Yehova ngeci mua: (a) “Mukua Ngolo yose”? (b) “Muangana ua ku miaka na miaka ya ya-ye”? (c) “Sakatanga”?

 ¹⁶ Tua mono nguetu Visamo 83:18 ya handeka via Yehova nguayo: “Yove lika Mukua ku Hiana Viose.” Yehova, ikeye lika u va tumbula ku pua “mukua Ngolo yose.” Ku-Solola 15:3 nguayo: “Via kama na via ku komoka vipanga viove, ove Muangana Njambi, mukua ngolo yose; zinjila ziove zikezio zia vuviuke zia vusunga ove Muangana ua ku miaka na miaka ya ya-ye.” Ve ku mu sana “Mukua Ngolo yose” eci ci tu longesa ngecize ka kuesi ua hiana Yehova ku ngolo. Ngolo yeni ka citava ku i setekesa na ngolo yeka. Eyi nkumbu, “Muangana ua ku miaka na miaka ya ya-ye” ye ku tu vuluisa ngecize Yehova ua pua ua ku lifuila mu njila ikuavo naua. Ikeye lika ua kalako ntsimbu yose. Visamo 90:2 nguayo: ‘Fume ku miaka yose na ku miaka yose, ove u Njambi.” Aa mezi a vuisa vuoma, ni vati?

¹⁷ Yehova ua pua naua ua ku lifuila muomu ikeye lika Sakatanga. Ku-Solola 4:11 nguayo: “Yove ua viuka, Muangana uetu na Njambi yetu, ku tambula ku-sangaziala na kasingimiko na ngolo: Muomu yove ua tangele viuma viose, Nomo cizango cove via puile, va vi tangele.” Viuma viose, ngeci mua tungelo, vintangantanga, vusuka na vantsi va mu kalunga na mu vindonga, Yehova ua vi tangele!

18. Vika vie ku lingisa vantu va vengi ku ivua nguavo ka va hasa ku suena kuli Njambi, vunoni vika ya longesa Mbimbiliya?

¹⁸ Ku tanda vifua via Yehova via ku komouesa ce ku vuisa vantu vamo vuoma. Ve ku singanieka nguavo Njambi ua pua ua kama cikuma ka citava va suene kuli ikeye ni ikeye a va hake seho. Vuno visinganieka viaco via ku sungama ni? Houe. Mbimbiliya i longesa mueka. Ya handeka nguayo: “Ikeye kesi ku laako netu vose.”(Visimo 17:27) Mbimbiliya ya tu lania nguayo: “Suenenu kuli Njambi, kaha ikeye a ka suena kuli enu.”—Tiango 4:8.

19. (a) Vati tu hasa ku putuka ku suena kuli Njambi, kaha vika tu ka uanamo? (b) Vifua vika via Njambi vi mua lema?

 ¹⁹ Vati mu hasa ku suena mu hiehi na Njambi? Ca ku livanga tualelelenuho ku linga vi muli na ku linga ntsimbu ino—ku lilongesa via Njambi. Yesu ua handekele ngueni: “Muono ka ue ku hua ukeuo ou, ku ku tantekeya ove Njambi umo lika ua vusunga, na uze i ua tumine, ikeye Yesu Kilistu vene.” (Yoano 17:3) Mbimbiliya ya longesa ngecize ku lilongesa via Yehova na via Yesu ci tuala ku “muono ka ue ku hua”! Ngue mu tu na lilongesele “Njambi ikeye cilemo.” (1 Yoano 4:16) Yehova ua kala naua na vifua vikuavo via cili cikuma. Mbimbiliya nguayo Yehova ua pua “Njambi mukua cikeketima na mukua kavumbi, a livandeka ku vutenu, ua lana ngozi na vusunga.”(Ezundu 34:6) Njambi “ua viuka, kaha a li na vuasi mu ku ecela milonga.” (Visamo 86:5) Mukua lukakatela lua ngozi. (2 Petulu 3:9) Mukua cili. (VaHevelu 10:23) Omo mu tualelelaho ku tanda Mbimbiliya, mu ka mona vati Yehova na muesa evi vifua via cili na vifua vikuavo via ku komouesa.

20-22. (a) Vuno ku hona ku mona Njambi ci hasa ku tu tangula ku suena kuli ikeye ni? Lombololenu. (b) Vantu vamo va ka tonda ngecize mu likele ku linga vika, vunoni vika mu na pande ku linga?

²⁰ Yetu ka tu hasa ku mona Njambi, muomu ua pua sipilitu. (Yoano 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Vunoni mu ku lilongesa vieni ku hitila mu Mbimbiliya, mu hasa ku mu tantekeya mpundu. Ngue mua handekele mukua visamo mu ka hasa “ku mona ku-viuka ca Yehova.” (Visamo 27:4; Loma 1:20) Nga mu tualelelaho ku lilongesa via Yehova, a ka pua ua vusunga kuli enu, kaha mu ka hasa ku mu lema na ku suena mu hiehi neni.

²¹ Kaha mu ka tantekeya omo lia vika Mbimbiliya ye ku tu longesa ku mona Yehova ngue Tatetu. (Mateo 6:9) Muomu ikeye ua tu hana muono ngeci ua tonda naua ngueni tu yoye vuino—ngeci mua cisemi ua cilemo a tonda vana veni va yoye mua cili. (Visamo 36:9) Mbimbiliya ya longesa naua  ngecize vantu navo va hasa ku pua va vusamba va Yehova. (Tiango 2:23) Aci singaniekenu—Mu hasa kupua ka vusamba ka Sakatanga ua viose!

²² Omo mu tualelelaho ku lilongesa Mbimbiliya mu ka mona ngueni vavengi va ka tonda linga mu likele ku lilongesayo. Halumo va ka lisosomua nguavo mu aluluka mu lutsilielo luenu. Ku likuata vusamba na Njambi ca hiana viuma viose. Kati mu tave na umo uahi a mi tangule.

23, 24. (a) Omo lia vika mua pande ku tualelelaho ku ihula ha viuma vi muli na ku lilongesa? (b)  Vika tu ka lilongesa mu kapitulu ka na hatako?

²³ Mua vusunga, kuli viuma vimo ka mu ka hasa ku ivuisisa mu ku putuka. Ce ku vuisa ntsoni ku ihula, vunoni kati mu hilukile mu nima omo lia ntsoni. Yesu ua handekele ngueni ca cili ku likehesa, ngue kanike. (Mateo 18:2-4) Ngue mu tua tantekeya vanike ve ku linga vihula via vingi. Njambi a tonda ngueni mu uane vikumbululo. Mu Mbimbiliya va sangala vantu vamo va kele na ntsintsa ya ku lilongesa via Njambi. Va tondesesele mu visoneka linga va mone nga vi va kele na ku lilongesa vukevuo vusunga.—Tandenu Vilinga 17:11.

²⁴ Njila ya cili ya ku lilongesa via Yehova ya pua ku hilula Mbimbiliya. Ya liseza cikuma na mavulu ose. Mu njila ika? Kapitulu ka na hatako ka ka handeka ha cimpande cino.