1. Vutumbe vuka Njambi ua tangelele mavu?

VUTUMBE vua Njambi ku tuala ha mavu vua pua vua cili cikuma. Yehova ua tonda ngueni mavu a sule na vantu va ndzolela na cihindu ca cili. Mbimbiliya nguayo ‘Yehova Njambi ua tombekele lihia lia Endene’ kaha naua “ua sokesele muti uose u viuka ku mona, nou ua cili mu kulia.” Mu nima ya Njambi ku tanga yala na mpuevo va katete, Andama na Eva, ua va hakele mu limbo lia ku viuka cikuma kaha ua va sikile ngueni: “Semenu na ku lilanesa kaha sulisenu mavu naua na ku ononuesa.” (Njenisisi 1:28; 2:8, 9, 15) Nkuma vutumbe vua Njambi tele nga vantu va seme vana, na ku hamesa limbo liavo na kua lenga mavu, kaha na ku niunga tusitu.

2. (a) Vati tua tantekeya nguetu Njambi tangua a ka puisamo vutumbe vua tangelele mavu? (b) Ku liya na Mbimbiliya, vantu va ku fua vati va ka yoya miaka yose ha mavu?

² Mu ku mona cenu, vutumbe vua Yehova Njambi vua ku alulula ano mavu ku pua palandaizi linga vantu va ka yoyeleho, vu ka lipuisamo ni? Njambi ngueni: “Cili nji na handeka, nji ka ci lingisa naua.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Mua vusunga, Njambi tangua a ka puisamo vutumbe vueni! Muomu ua handekele ngueni “ka a tangele [mavu] cihuolohuohuo” vunoni “ua a vumbile linga va kaleho.”  (Isaya 45:18) Vantu va cifua cika Njambi ua tonda va yoye ha mavu? Kaha a tonda va yoyeho miaka ingahi? Mbimbiliya nguayo: “Vakua vuviuke va ka suana cifuti, kaha va ka kalamo ku miaka na miaka ya ya-ye.”—Visamo 37:29; Ku-Solola 21:3, 4.

3. Viuma vika via ku pihia vili hano ha mavu, kaha viuma viaco vi katula vihula vika?

³ Ngue mu tua tantekeya tu vose, evi viuma kanda vi lipuisemo. Muomu ntsimbu ino vantu ve ku vavala na ku tsa; kaha ve ku liluisa na ku litsiha umo na mukuavo. Kuli vimo via pihile. Mua vusunga Njambi ka tondele ngueni mavu a fue ngue mu tue ku a mona lelo lino! Vika via solokele? Omo lia vika vutumbe vua Njambi ka vua lipuisilemo? Ka kuesi livulu lia mizimbu li va soneka vantu li hasa ku tu lomboluelavio, muomu visoti viaco via putukilile muilu.

4, 5. (a) Iya mpundu ua handekele na Eva ku hitila mu linoka? (b) Vati muntu ua cili, mukua vusunga, a hasa ku pua muizi?

⁴ Livulu lia katete lia mu Mbimbiliya lia tumbula umo citozi ca Njambi ua lisoluele mu lihia lia Endene. Va mu tumbula ku pua “linoka” vunoni ka puile kasitu mpundu. Mu livulu lia ku manusuila lia Mbimbiliya va mu “luka Ndiavu na Satana, mukua ku onga mavu ose.” Ve ku mu sana naua nguavo ‘linoka ua laza.’ (Njenisisi 3:1; Ku-Solola 12:9) Ou kangelo ua ngolo ikeye ua pangesele linoka mu ku handeka na Eva, ngue muze muntu a hasa ku pangesa cuma ka ce ku handeka ci soloke ngue cikeco ci li na ku handeka. Mua vusunga, ou kangelo kua kele omo Njambi ua viukisile ha mavu linga ha kale vantu.—Yombi 38:4, 7.

⁵ Viose via tangele Yehova via pua via ku tantuluka. Kaha iya ua tangele ou “Satana Ndiavu”? Umo ua tungelo va Njambi ua lipuisile Ndiavu. Vati ua hasele ku linga ngoco? Tua tantekeya nguetu muntu ua cili, mukua vusunga a  hasa ku pua muizi. Mu njila ika? Muntu a hasa ku putuka ku singanieka viuma via ku pihia. Kaha nga a tualelelaho ku singanieka viuma viaco, cizango ca ku linga vupi ci ka likulisa. Nga a uana vukovelelo, a hasa ku panga vupi vua na kala na ku singanieka.—Tandenu Tiango 1:13-15.

6. Vati umo kangelo ua ngolo ua Njambi ua lipuisile Satana Ndiavu?

⁶ Eci cikeco ca solokele kuli Satana Ndiavu. Ci moneka ngue Satana ua vuileko omo Njambi ua lekele va Andama na Eva va seme na ku sulisa mavu na vana vavo. (Njenisisi 1:27, 28) Kaha Satana ua singaniekele ngueni: ‘Ava vantu nga va lemesa yange kati Njambi!’ Eci cizango ca cipi ca putukile ku likulisa mu mutima ueni. Kaha ua lingilemo, uongele Eva, mu ku mu leka makuli ku tuala hali Njambi. (Tandenu Njenisisi 3:1-5.) Mu ku linga ngoco ua himpukile “Ndiavu,” eli lizi lia lomboloka “Mukua visaki.” Kaha naua ua himpukile “Satana” lizi lia lomboloka “Mukua nkole.”

7. (a) Vika va tsililile va Andama na Eva? (b) Omo lia vika vana va Andama vose ve ku kulupa na ku tsa?

⁷ Mu ku pangesa makuli na lizangamena, Satana Ndiavu ua lingisile Andama na Eva ku muesa lisino kuli Njambi. (Njenisisi 2:17; 3:6) Ngeci va tsile ngue muze mua va lekele Njambi. (Njenisisi 3:17-19) Andama ka puile naua ua ku tantuluka, ngeci vana veni vose va suanene vupi vueni. (Tandenu Loma 5:12.) Eci tu hasa ku ci setekesa na forma ya ku songela vindopi. Nga forma ya ku hongomoka, vati vi ka fua vindopi viaco? Viose vi ka hongomoka. Na vuno vene, muntu uose ua suana vupi vua Andama. Ngeci mukemuo vantu vose ve ku kulupa na ku tsa.—Loma 3:23.

8, 9. (a) Viuma vika via makuli ua handekele Satana? (b) Vika Njambi ka tsihilile vakua lisino litangua lize vene?

⁸ Omo Satana ua sevuisile va Andama na Eva, ua lipuisile ntuamena ua vakua lisino. Ua vianene ku mu sika kuli Yehova. Ci napu ngue Satana ua handekele, ngueni: ‘Njambi  ua pua muangana ua ku pihia. Ue ku onga na ku vingilika viuma via cili ku vantu veni. Njambi ka pandele ku sika vantu. Vavene va hasa ku lihanguila via cili na via vipi. Kaha va ka yoya vuino nga nji va sika yange.’ Vati Njambi ua kumbuluile aa mezi a kasahuntu? Vamo ve ku singanieka nguavo ci li ku lutue nga Njambi ua tsihile vaze vakua  lisino. Vunoni ku linga ngoco, nga ca muesele mpundu ngecize Satana mukua makuli, ni? Nkuma nga ca soluele ngecize ku sika ca Njambi cikeco ca kuoloka ni?

⁹ Vuoloke vua ku tantuluka vua Yehova, ka vua mu tavesele ku tsiha vakua lisino tangua lize vene. Ua singaniekele ngueni ua pandele ku hitisamo ntsimbu linga a tete mua cili cimpande ca Satana na ku muesa ngecize Ndiavu ua pua mukua makuli. Ngeci Njambi ua hele imo ntsimbu ku vantu linga va lisike vavene mu ngolo ya Satana. Mu Kapitulu 11 ka lino livulu, tu ka lilongesa vika Yehova ua lingilile ngoco na omo lia vika necelela mu hite ntsimbu ya kama amba a ku tete eci cimpande. Vunoni a ci singaniekenu ha viuma evi: Vuno va Andama na Eva va lingile mua cili ku tsiliela Satana, uze ka va hele na cimo cuma ca cili cahi ni? Vuno va lingile mua cili mu ku tava ngecize Yehova, uze ua va hele viuma viose ua puile mukua makuli ni? Vati mue ku lingile nga yenu mue ku keleko?

10. Vati mu hasa ku sambuesa Yehova mu cimpande ca katuile Satana?

¹⁰ Tua pande ku singanieka vuino ha vihula evi, muomu tu vose tue ku liuana nevi vimpande. Eyo, mua pande ku sambuesa Yehova mu cimpande eci ca katuile Satana. Mu hasa ku tava Yehova ku pua Muangana uenu na ku muesa ngecize Satana mukua makuli. (Visamo 73:28; tandenu Visimo 27:11.) Vunoni ce ku neha vusiua ku mona ngecize ha kati ka makulukazi na makulukazi a vantu, va vandende lika ve ku hangula ku lingamo. Eci ce ku katula cihula ca seho: Vuno Mbimbiliya ya longesa mpundu ngecize Satana ikeye ali na ku sika ano mavu ni?

11, 12. (a) Vati ceseko ca hitile Yesu, ca muesa ngecize Satana ikeye muangana ua ano mavu? (b) Mikanda ika ikuavo ya muesa ngecize Satana ikeye muangana ua ano mavu?

¹¹ Yesu ua tantekeyele mpundu ngecize Satana ikeye  muangana ua ano mavu. Ntsimbu imo Satana ua lekesele Yesu “vifuti viose via hano ha mavu na vumpahu vuavio.” Kaha Satana ua kulahesele Yesu ngueni: “Evi viose nji ka ku hiavio, nga u tsikama na ku nji lemesa.” (Mateo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Aci singaniekenu. Nga Satana ka puile muangana ua mavu, vuze vuana vua tondele ku hana Yesu nga ca puile ceseko ni? Yesu ka vianene ngecize Satana ikeye ali na ku sika mavuangana ose a ha mavu. Mua vusunga, nga Satana kati ikeye muangana ua mavu, Yesu nga ua vianene.

¹² Cili vene, Yehova ikeye Njambi Mukua ngolo yose, na Sakatanga ua melu na mavu. (Ku-Solola 4:11) Vunoni na kumo kuahi ku va soneka mu Mbimbiliya nguavo Yehova Njambi cipue Yesu Kilistu ikeye a li na ku sika mavu. Yesu ua handekele ha toma ngueni Satana ikeye “muangana ua vakua mavu.” (Yoano 12:31; 14:30; 16:11) Mbimbiliya nguayo Satana Ndiavu ua pua “njambi ua ntsimbu ino.” (2 Kolintu 4:3, 4) Ku tuala hali Satana, kapostolo Yoano ua sonekele naua ngueni: “Mavu ose a kundama kuli uze mukua vupi.”—1 Yoano 5:19.

13. Vika tu tondela mavu a aha?

¹³ Muaka ku muaka, mavu ali na ku sula na vusonde. Mu na sulu vakua ndzita, vakua pulitika, vakuluntu va malombelo a makuli kaha na vambanditu. Ka ci tava ku viukisa ano mavu. Mbimbiliya ya muesa ngecize vuovuno Njambi a ka nongesa mavu a vakua vupi mu ndzita ya Alemangendo. Kaha eci ci ka sokolola njila ya ku mavu a aha a vuviuke.—Ku-Solola 16:14-16.

14. Iya ya hangula Njambi linga a ka pue Muangana ua Vuangana Vueni, kaha vati va ci polofetele?

¹⁴ Yehova Njambi ua hanguile Yesu Kilistu ku pua Muangana ua Vuangana ni nguetu nguvulu yeni ya muilu. Mbimbiliya ya handekele laza nguayo: “Muomu kuli etu  kua semukila kakeke, kuli etu va na tu hie muana ua yala; na vunguvulu vu ka kala ha citsizi ceni: kaha va ka mu luka lizina lieni . . . Muata ua Ciyulo. Ku vuezelela ca vunguvulu vueni na ciyulo ka ci ka hua.” (Isaya 9:6, 7) Ku tuala ha vuangana vuaco, Yesu ua longesele vandongesi veni ku vundila, ngueni: “Vuangana vuove vu ize. Cizango cove va ci linge, ngue muilu, ngecize ha mavu.” (Mateo 6:10) Ngue mu tu ka lilongesa ku lutue mu livulu lino, vuovuno Vuangana vua Njambi vu ka fumisako mavuangana ose a ha mavu, kaha vu ka hinga mu cihela cao. (Tandenu Ndaniele 2:44.) Kaha Vuangana vua Njambi vu ka neha palandaizi ha mavu hose.

15. Vika “mavu a aha”?

¹⁵ Mbimbiliya ya tu kulahesa nguayo: ‘Vunoni ngue ku litavasiano lieni [Njambi], tua lavelela melu a aha na mavu a aha, hakeho ha ka kala vuviuke.’ (2 Petulu 3:13; Isaya 65:17) Vintsimbu vimo nga Mbimbiliya i tumbula “mavu” i li na ku tumbula vantu va kala ha mavu. (Njenisisi 11:1) Ngeci mukemuo “mavu a aha” a vuviuke a ka pua civunga ca vantu vaze va aka tava Njambi.

16. Vuana vuka vua seho ya kama, vua na kulahesa Njambi kuli vaze va a tava, kaha vika tua pande ku linga tu ka vu tambule?

¹⁶ Yesu ua kulahesele ngueni mu mavu a aha, vose ve ku linga cizango Njambi, va ka tambula vuana vua “muono ka ue ku hua ua ya-ye.” (Mako 10:30) Aci fukulenu Mbimbiliya yenu ku Yoano 3:16; na ku 17:3, mu mone vika ua handekele Yesu vi tua pande ku linga, tu ka tambule muono ka ue ku hua. Vuovuno honi talenu vi ya handeka Mbimbiliya ku tuala ha vivezikiso vi va ka uana vose va ka puisamo ku tambula muono kuli Njambi mu Palandaizi ha mavu.

17, 18. Vika vi tu hana vusunga ngecize vantu vose va ka yoya ha mavu mu ciyulo na vuoma vuahi?

 ¹⁷ Vupi, ndzita, vukenia na luozi vi ka hua. “Mukua vupi ka li ka kalako . . . Vunoni vakua ku konkama va ka suana cifuti.” (Visamo 37:10, 11) Ku ka kala ciyulo muomu ‘Njambi a ka lingisa zindzita ku likela na kua lenga mavu.’ (Visamo 46:9; Isaya 2:4) Kaha “mukua vuviuke a ka sokolokela, na ku-lana ca ciyulo, noho ngonde ka i ka kala naua”—eci ca lomboloka ku miaka yose!—Visamo 72:7.

¹⁸ Vakua ku lemesa Yehova va ka yoya ca ku hona vuoma. Omo vaIsaleli va ku laza vononokele Njambi, va yoyele ca ku hona vuoma. (Levitiku 25:18, 19) Ci ka neha ndzolela ya kama ku yoya ca ku hona vuoma mu Palandaizi!—Tandenu Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Vati tua tantekeya ngecize mu mavu a aha a Njambi mu ka kala ku lana ca via-ku-lia?

¹⁹ Ka ku ka kala ndzala. Mukua visamo uembile ngueni: “Ku ka kala ku-lana ca mbuto ha mavu helu lia mincinda.” (Visamo 72:16) Yehova Njambi aka vezikisa vakua vuviuke kaha ‘mavu a kemisa mbuto yao.’—Visamo 67:6.

20. Vika vi tu hana vusunga nguetu mavu ose tangua a ka pua palandaizi?

²⁰ Mavu ose a ka himpuka palandaizi. Vindzivo via cili na vitungu via cili vi ka hinga mu vihela vi va kele vakua ku linga vupi. (Tandenu Isaya 65:21-24; Ku-Solola 11:18) Vantu va ka tualelelaho ku viukisa mavu noho ose a ka himpuka a cili ngue mu lia puile lihia lia Endene. Njambi a ka ‘sempununa livoko lieni na ku kutisa cizango ca viuma viose vi li na muono.’—Visamo 145:16.

21. Vika via muesa ngecize tangua ha ka kala ciyulo ha kati ka tusitu na vantu?

²¹ Ha kati ka vantu na tusitu ha ka kala ciyulo. Tusitu va mu musenge na vimuna va ka lia hamo. Ambe kanike ka ka kala na vuoma vua tusitu vaze ve ku vuisa vuoma ntsimbu ino.—Tandenu Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Vika vi ka soloka ku mavezi?

 ²² Ku vavala ci ka hua. Yesu mu ku pua Muangana ua Vuangana vua Njambi vua muilu, a ka kanguisa vakua mavezi vose ku tuvakana muze mua lingile tele a ci li ha mavu. (Mateo 9:35; Mako 1:40-42; Yoano 5:5-9) Ku ntsimbu oyo na umo uahi a ka handeka ngueni: ‘Nji vavala.’—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Omo lia vika cisangukilo ci ka tu nehela ndzolela ku mitima?

²³ Vatsi va ka sanguka kaha va ka kala na lulavelelo lua ku yoya miaka yose. Vose vaze va tsa kaha vali mu visinganieka via Njambi va ka va sangula. Mua vusunga vene, “ku ka kala cisangukilo ca vakua vuviuke na vakua vuhenge.”—Vilinga 24:15; tandenu Yoano 5:28, 29.

24. Vati muli na ku ivua ku mutima omo mu singanieka ha cikulaheso ca ku yoya mu Palandaizi ha mavu?

²⁴ Ku lutue kuli viuma via cili mpundu via lavelela vaze ve ku tava ku lilongesa via Sakatanga uetu ua kama, Yehova Njambi na ku mu pangela! Yesu ua handekele via Palandaizi ha mavu, omo uesikile uze mukua vupi ua tsilile ku mukulo ueni ngueni: “U ka kala hamo nange mu citungu.” (Luka 23:43) Ngeci mukemuo tua pande mpundu ku lilongesa via Yesu Kilistu, muomu vivezikiso viose evi vi ka lipuisamo ku hitila muli ikeye.