CIHULA 9
Vuno Nja Pande ku Tsiliela mu Evulusau Ni?
NGA YOVE, VATI U NE KU LINGA?
Aci singanieke ha cimueso eci: Alex ci na mu tange honi. Muomu tunde ku vunike ua tsiliela ngecize Njambi kua kala kaha ikeye ua tanga viose. Vunoni lelo mulongisi ueni ua biologia na va kakateya ku tava ngecize viuma via liizila vikevio vivene, muomu vakua siensia va tondesesa ha cimpande caco kaha vali na vusunga vua ku sula ngandza. Alex ka tondo ku mu mona vuheve, ngeci na holoka na ku handeka mu mutima ngueni: ‘Nga vakua siensia nguavo viuma via liizila vivene, yange iya amba nji vianeko?’
Nga yove Alex, nga u na tava evulusau muomu mikanda ya muesa ngecize ya vusunga ni?
SINGANIEKAHO VUINO!
Vantu nga vali na ku lisompa viuma, ve ku tuntila ku handeka vize vi va tsiliela ca ku hona ku tantekeya mpundu omo lia vika va tsiliela viuma viaco.
-
Vamo va tsiliela ngoco mu via-ku-tanga muomu vikevio vi ve ku va longesa ku igreja.
-
Vamo va tsiliela ngoco mu evulusau muomu vikevio vi ve ku va longesa ku sikola.
VIHULA 6 VI TUA PANDEKU HILULA
Mbimbiliya nguayo: “Nkala ndzivo umosi na i tungu; vunoni mukua ku tunga viuma viose ikeye Njambi.” (VaHevelu 3:4) Citava vene tu tsiliele aa mezi ni?
Ku handeka ngecizemuono ka ua kele na Sakatanga ca pua vuheve, muomu ca pua ngue ku handeka nguove eyi ndzivo ya liizila ivenekati ya ku tunga
VI VE KU HANDEKA VANTU: Viuma viose via tunda ha cimo cuma ca kama-kama ca tuikile ci va tumbula nguavo big bang.
1. Iya ni vika via koka ku tuika caco?
2. Vika via sungama ku vi tava—ku tava ngecize viuma viose via liizila vivene, ni kuli vimo cipue umo ua vi tanga?
VI VE KU HANDEKA VANTU: Vantu va tunda ku tusitu.
3. Nga vantu va tunda ku tusitu—ngeci mua vancima—Vika vantu va kela cikuma na mana ku hiana vancima?
4. Omo lia vika cipue tulongolo “va vandende” ve ku komouesa cikuma cifua cavo?
VI VE KU HANDEKA VANTU: Vantu va tunda ku tusitu.
5. Vuno ou ue ku handeka ngoco neni ua tondesesaho vuino ha cimpande caco ni?
6. Vangahi va tsiliela mu evulusau omo lia ku va leka lika nguavo vakua mana navo va tsiliela mu evulusau?
“Nga uenda mu musenge kaha u uana ndzivo ya cili, u hasa ku singanieka nguove: ‘Naana, ku komoka! Citava miti ya uilile hamo lika mu vutongue na ku litunga ikeyo ivene ndzivo.” Mua vusunga ka u sanganiekamo! Muomu muntu ua kusua ka lingimo. Kaha vika vi ku lingisa ku tsiliela ngecize viuma viose via liizila vikevio vivene?”—Julia.
“Aci singanieke nga muntu a ku leka ngueni kuli limo likina lia ku tuhuila mikanda li na tuika kaha
tinta i na sampukila ha vivumbe kaha i na soneka livulu lia cili. U tava ni?”—Gwen.
OMO LIA VIKA UA PANDE KU TSILIELANJAMBI?
Mbimbiliya ya tu mamuna ku “niunga mangana a cili na liano.” (Visimo 3:21) Eci ca lomboloka ngecize lutsilielo luove muli Njambi ka lua pandele ku hitukila lika ha:
-
VISINGANIEKA VIOVE (Nje ku singanieka lika ngecize kua pande ku kala umo ua tu hiana ngolo)
-
VIUMA VI VE KU HANDEKA VAKUENU (Muimbo lietu vose va tsiliela muli Njambi)
-
NTSINDIYE (Visemi va nji longesele ku tsiliela muli Njambi—kati ku cizango cange)
Vunoni ua pande ku kala na vusunga vua ku sula ngandza mu viuma vi ua tsiliela.
“Mu nje ku halakana mulongisi ku sikola a lombolola vati ye ku panga mivila yetu, nje ku kala na vusunga mpundu nguange nkuma Njambi kua kala. Nkala cilio ca muvila ca kala na vipanga viaco, ambe vilio via vindende, kaha vintsimbu via vingi mu vie ku panga vilio viaco ka tue ku ivuako. Mua vusunga muvila ua muntu ue ku komouesa!”.—Teresa.
“Mu nje ku mona ndzivo ya laha cikumakuma, ni mbapolo ya kama, cipue likalu, nje ku lihula nguange, ‘Iya ua tungile eci?’ Ku panga likalu ca tondeka mana, muomu lia kala na vikungu via vingi-vingi kaha viose via pande ku vi tokeka vuino amba likalu liende. Ngeci mukemuo, nga makalu ve ku a panga ku vantu, netu kuli umo ua tu tanga.”—Richard.
“Ku lilongesa cikuma siensia, ca nji lingisile ku sembulula evulusau. . . . Kuli yange ca casi ‘ku tsiliela’ muli Sakatanga, ku tuvakana mu evulusau.”—Anthony.
ACI SINGANIEKEHO
Vutuhu laza va sua ku tondesesa, vakua siensia kasi ka ve ku litombola ku tuala ha cilongesa ca evulusau. Nga vavene—vakua siensia—va vi tantekeya vuino, kave ku litombola, nkuma ca pua vuhenge ku viana cilongesa caco ni?
