1. Iya ua tu hana muono?

YEHOVA “ikeye Njambi ua muono.” (Yelemiya 10:10) Ua pua Sakatanga uetu, kaha ua tu hana muono. Mbimbiliya nguayo: “Yove ua tangele viuma viose, Nomo cizango cove via puile, va vi tangele.” (Ku-Solola 4:11) Mua vusunga Yehova ua tonda tu kale na muono. Ngeci mukemuo muono ua pua vuana vua seho vua ku tunda kuli ikeye.​—Tandenu Visamo 36:9.

2. Linga viose viende vuino mu muono uetu vika tua pande ku linga?

² Yehova ue ku tu hana viose via tondeka linga tu tualeleleho ku yoya, ngeci mua via-ku-lia na mema. (Vilinga 17:28) Vunoni kati evi lika, ua tonda naua tu yoye mu ndzolela. (Vilinga 14:15-17) Linga viose vi tu linga mu muono viende vuino, tua pande ku ononoka masiko a Njambi.—Isaya 48:17, 18.

3. Vika ua lingile Yehova omo Kaini ua tsihile Avele?

³ Mbimbiliya ya tu longesa ngecize muono uetu na vakuetu ua kala na seho ya kama kuli Yehova. Ca ku muenako, omo Kaini muana ua Andama na Eva, ua vuililile muanaye Avele matoto, Yehova ua mu mamuine ku likela vutenu. Vunoni Kaini ka mu halakanene, ngeci vutenu vueni vua likulisile noho ua “vulumuine Avele muanaye, na ku mu tsiha.” (Njenisisi 4:3-8) Yehova ua hele kasitiku kuli Kaini omo lia ku tsiha Avele. (Njenisisi 4:9-11) Ngeci mukemuo, vutenu na vizindo via pua vusonde vua kama,  muomu vi hasa ku tu puisa vikenia. Kaha muntu ua cifua eci ka hasa ku ka tambula muono ua ya-ye. (Tandenu 1 Yoano 3:15.) Linga tuye Yehova ku mutima, tua pande ku lilongesa ku lema vantu vose.—1 Yoano 3:11, 12.

4. Vati limo lisiko lia hanene Njambi kuli vaIsaleli lia tu longesa seho ya muono?

⁴ Mu nima ya makulukazi a miaka, Yehova ua muesele seho ya haka ku muono mua hanene Masiko Likumi kuli Mosesa. Limo liao ngualio: “Kati u ka tsihe.” (Ndeutelonomi 5:17) Nga muntu ua tsihile mukuavo ku cizango, neni va pandele ku mu tsiha.

5. Vati ue ku ivua Njambi ku tuala ha vakua ku tundisa mazimo?

⁵ Vati Njambi ue ku ivua ku tuala ha vakua ku tundisa mazimo? Ambe muono ua muana a ci li muzimo ua kala na seho ku meso a Yehova. Ha masiko a hanene kuli vaIsaleli, Yehova ua muesele ngueni uose ua vulumuine mpuevo nemita kaha muaneni a tsa, va pandele ku mu tsiha. (Tandenu Ezundu 21:22, 23; Visamo 127:3.) Eci ca tu longesa ngecize ku tundisa lizimo ca pua vupi.—Talenu Litota 28. ku ntsongo ya livulu.

6, 7. Vati tu hasa ku muesa kuli Yehova nguetu tua haka seho ku muono?

⁶ Vati tu hasa ku muesa kuli Yehova nguetu tua haka seho ku muono uetu na miono ya vakuetu? Mu ku viana ku linga nkala cuma ci hasa ku haka muono uetu ni ua vakuetu mu vusonde. Ngeci mukemuo, ka tua pandele ku sipa makaya, liamba ni viuma vieka ni ku fuenia vidroga, muomu vie ku tu vulumuna kaha vi hasa ku tu tsiha.

⁷ Njambi ua tu hana muono na muvila, kaha tua pande ku vi pangesa ngue mua tonda Yehova. Ngeci tua pande ku lela vuino mivila yetu. Nga ka tu lingimo, tu pua va mazilo ku meso a Njambi. (Loma 6:19; 12:1; 2 Kolintu 7:1) Ka tu hasa ku lemesa Yehova, uze ua tu hana muono, nga ka  tu haka seho ku muono. Vutuhu ci hasa ku pua ca cikalu ku likela vilinga via vipi, Yehova a ka tu kuasa nga tu lihakela kapandi ka ku lingamo muomu tua singimika muono.

8. Vika tua pande ku panga linga kati tu hake muono uetu ni ua vakuetu mu vusonde?

⁸ Tu na lilongesa ngecize muono ua pua vuana vua seho ya kama. Yehova ua kulahela ngueni tu lihakela kapandi ka ku hona ku haka muono uetu mu vusonde ni miono ya vakuetu. Tue ku lingamo mu cifua ci tue ku endeselamo likalu lietu, motu, ni mendelo eka. Tue ku viana vueho vua vusonde ni vua vukenia. (Visamo 11:5) Tue ku linga naua cose mu ku tundisa ha ndzivo yetu nkala viuma vi hasa ku koka mponde. Yehova ua tumine vaIsaleli ngueni: “Omo u tunga ndzivo ya iha, kaha u ka tunga citungu helu liayo, linga kati u nehe maninga ha ndzivo yove, nga umosi a ka lahukaho.”—Ndeutelonomi 22:8.

9. Vati tua pande ku muenamo tusitu?

⁹ Kaha cifua ci tue ku yoyelamo na tusitu naco ca pua ca seho ku meso a Yehova. Ua tu tavesa ku tsiha tusitu linga tulie ni ku panga vuzalo, kaha ua tu tavesa ku tsiha tusitu nga va haka muono uetu mu vusonde. (Njenisisi 3:21; 9:3; Ezundu 21:28) Vunoni ka tua pandele ku kala na vukenia ku tusitu ni ku va tsihila senga.—Visimo 12:10.

10. Vati tua tantekeya nguetu maninga emanena muono?

¹⁰ Maninga a pua a ku lela ku meso a Yehova muomu emanena muono. Omo Kaini ua tsihile Avele, Yehova ua mu lekele ngueni: “Lizi lia maninga a muanoko li li na ku nji tambeka ku livu.” (Njenisisi 4:10) Maninga a Avele emanenene muono ueni, ngeci Yehova ua hele kasitiku  kuli Kaini omo lia ku tsiha Avele. Kaha ku matangua a Noa mu nima ya Livazi, Yehova ua muesele naua ngecize maninga emanena muono. Yehova ua tavesele Noa na vusoko vueni ku lia ntsitu ya tusitu, mu ku va leka ngueni: “Vose ve ku enda va li na muono va ka pua ku-lia cenu; ngue cisoka ca ku tontola nji na mi hiavo.” Vunoni kuli vimo via va vindikile ku lia, ngueni: “Ntsitu na muono uayo, ukeuo maninga ayo, kati mu ka lie.”—Njenisisi 1:29; 9:3, 4.

11. Lisiko lika Njambi ua hele vaIsaleli ku tuala ha maninga?

¹¹ Mu nima ya miaka 800 tunde ha vindikilile Noa ku lia maninga, Yehova ua lekele naua vantu veni ngueni: “Kaha nkala muntu ua ku vana va Isaleli, cipue ua ku vangendzi va ku lisuka ha kati kenu, omo mu ku yomba a ku tsiha kasitu cipue kazila umosi ci tava ku lia; a ka muania maninga eni, na ku a fuika na mpumputa.” Kaha ua vuezeleko naua ngueni: “Ka mu ka lia maninga.” (Levitiku 17:13, 14) Yehova kasi ua tondele vantu va mone maninga ku pua a ku lela. Ua va tavesele ku lia ntsitu kati maninga. Omo va tsihile kasitu ua ku lia, va pandele ku muania maninga eni ha mavu.

12. Vati Vakua Kilistu ve ku mona maninga?

¹² Mu nima ya imo miaka tunde ha ku-tsa ca Yesu, vapostolo na vakuluntu mu cikungulukilo ca ku Yelusalema va likunguluile mu ku tala masiko aka a va tambuile vaIsaleli, a va pandele ku tualelelaho ku niunga Vakua Kilistu. (Tandenu Vilinga 15:28, 29; 21:25.) Yehova ua va kuasele ku tantekeya ngecize maninga kasi a kele na seho kuli Ikeye kaha va pandele ku a mona ku pua a ku lela. Vakua Kilistu ka va kele na ku lia ni ku nua maninga cipue ku lia ntsitu ize ka va tundisile vuino maninga ayo. Ku lingamo, ca puile vene ngue ku lemesa tumponia ni ku linga vukoyi na vupangala. Tunde ku ntsimbu ize, Vakua Kilistu  va vusunga ka ve ku lia ni ku nua maninga. Na matangua ano kasi? Eyo, Yehova kasi ua tonda tu mone maninga ku pua a ku lela.

13. Omo lia vika Vakua Kilistu ka ve ku tava ku va haka maninga?

¹³ Vuno eci ca lomboloka ngecize Vakua Kilistu va pande ku viana ku va haka maninga mu muvila ni? Eyo. Yehova ua tu vindika ku lia ni ku nua maninga. Nga ndotolo na mi vindika ku nua vuala, mu hasa ku vu haka mu muvila ni? Kuahi! Na vuno vene, lisiko lia ku lia ni ku nua maninga lia lombolola ngecize ka tua pandele ku tava ku tu haka maninga mu muvila.—Talenu Litota 29 ku ntsongo ya livulu.

14, 15. Seho ika ya kala ha Vakua Kilistu ku singimika muono na ku ononoka Yehova?

¹⁴ Vatico nga ndotolo a tu leka ngueni tu tsa nga ka va tu haka maninga? Nkala muntu na pande ku lihanguila nga ononoka Lisiko lia Njambi ku tuala ha maninga. Vakua Kilistu va singimika cikuma vuana vua muono vua tu hana Njambi, kaha tu ka tonda cifua ceka ca ku saka linga tu tualeleleho ku yoya; vunoni ka tue ku tava ku tu haka maninga.

¹⁵ Tue ku lihakela kapandi ka kama ka ku tonda cihindu, vunoni mu ku linga muono ua kala na seho ya kama kuli Njambi, ka tue ku tava ku tu haka maninga mu muvila. Ca pua ca seho ku ononoka Yehova ku hiana ku muesa lisino kuli ikeye mu ku seteka ku ovola muono uetu. Yesu ua handekele ngueni: “Uose na zange ku ohiela muono ueni, a ka u zimbalesa: kaha uose a ka zimbalesa muono ueni omo yange, a ka u uana.” (Mateo 16:25) Tue ku tonda ku ononoka Yehova muomu tua mu lema. A tantekeya viuma via cili via tu pande kaha naua tue ku mona muono ku pua ua seho kaha ua ku lela ngue mua u mona Yehova.—VaHevelu 11:6.

16. Omo lia vika vangamba va Njambi ve ku mu ononoka?

 ¹⁶ Vangamba va Njambi va lihakela kapandi ka ku ononoka lisiko lia maninga. Ka ve ku lia ni ku nua maninga, kaha ka ve ku tava maninga omo lia ku tonda cihindu. * Vunoni ve ku tava vifua vieka via ku saka mu ku ovola miono yavo. Muomu va tsiliela ngecize Sakatanga ua muono na maninga a tantekeya viuma via cili via va pande. Nenu mua tsiliela ngecize Njambi a tantekeya viuma via cili via mi pande ni?

17. Mu Isaleli, njila ika imo lika ya tavesele Yehova ku pangesa maninga?

¹⁷ Mu Lisiko lia hele kuli Mosesa, Yehova ua lekele vaIsaleli ngueni: “Muomu muono ua ntsitu u li mu maninga; kaha nji na mi hieo ha mutula mu ku minina mata miono yenu [ni, ku vundila ku mi ecela ku milonga] omo akeo muono, muomu maninga akeo a minina mata.” (Levitiku 17:11) Omo vaIsaleli va vulumuine, va hasele ku vundila Yehova linga a vecele mu ku kombeleya kasitu na ku vundila sasendote a muaniene amo maninga ha mutula ku tembele. Eyi ikeyo njila imo lika ya ku pangeselamo maninga ya tavesele Yehova kuli vaIsaleli.

18. Cikombelo ca Yesu ca tu hana vukovelelo vuka?

¹⁸ Omo Yesu uezile ha mavu, ua sintsisile lisiko lia ku kombeleya tusitu mu ku hana muono ni nguetu maninga eni, linga va tu ecele ku vupi. (Mateo 20:28; VaHevelu 10:1) Muono ua Yesu ua kala na seho ya kama kuli Yehova, ngeci mu nima ya Yesu ku hiluka muilu, Yehova ua  hanene vantu vose vukovelelo vua ku ka yoya miaka yose.—Yoano 3:16; VaHevelu 9:11, 12; 1 Petulu 1:18, 19.

19. Vika tua pande ku linga tu “lele ku maninga a vose”?

¹⁹ Tue ku santsela cikumakuma Yehova ku vuana vua muono vua tu hana! Kaha tue ku tonda ku leka vantu nguetu nga va tsiliela muli Yesu, va hasa ku ka yoya miaka yose. Tua lema vantu, ngeci tue ku linga cose linga tu va longese vati va hasa ku ka tambula muono. (Ezekiele 3:17-21) Kaha ngeci mua kapostolo Paulu, tu ka hasa ku handeka nguetu: ‘Nji na lele ku maninga a vose. Muomu ka nja likelele ku mi zimbuila vimamuna viose via Njambi.’ (Vilinga 20:26, 27) Mua vusunga, tue ku muesa ngecize tua singimika cikumakuma muono na maninga mu ku lekako vakuetu via Yehova na seho ya haka ku maninga.