1. Vutumbe vuka Njambi ua tangelele vantu?

NJAMBI ua kala na vutumbe vua cili ku vantu. Ua tangele yala na mpuevo va ku livanga, va Andama na Eva va yoyele mu citungu ca ku vuaha cikuma. Ua tondele ngueni vantu va seme vana na ku puisa mavu ose citungu na ku niunga tusitu.​—Njenisisi. 1:28; 2:8, 9, 15; talenu Litota 6 ku ntsongo ya livulu.

2. (a) Vati tua tantekeya ngecize Njambi tangua a ka puisamo vutumbe vua tangelele mavu? (b) Vika Mbimbiliya ya handeka ku tuala ha ku yoya ca miaka yose?

² Mu ku singanieka cenu tangua tu ka yoya mu citungu ni? Yehova ngueni: “Cili nji na handeka, nji ka ci lingisa naua.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Mua vusunga, a ka puisamo viose via likuminia, na vimo viahi vi hasa ku mu vindika. Yehova ngueni ua tangele mavu na vutumbe. “Ka a tangele cihuolohuohuo.” (Isaya 45:18) Ua tonda vantu va yoye ha mavu miaka yose. Vantu va cifua cika Njambi a tonda va yoye ha mavu, kaha miaka ingahi? Mbimbiliya nguayo: “Vakua vuviuke [ni, vakua ku ononoka] va ka suana cifuti kaha va ka kalamo ku miaka na miaka ya ya-ye.”​—Visamo. 37:29; Ku-Solola. 21:3, 4.

3. Mu ve ku vavala vantu na ku-tsa, vika mue ku lihula?

³ Vantu va vengi lelo lino ve ku vavala na ku-tsa. Ku vihela via vingi, vantu ve ku lipupa na ku litsiha. Mua vusunga ovu kati vukevuo vutumbe vua Njambi. Vati viuma via lisevuka, kaha omo lia vika? Mbimbiliya lika i hasa ku vi lombolola.

4, 5. (a) Iya ua handekele na Eva ku hitila mu linoka mu citungu ca Endene? (b) Vati muntu ua cili a hasa ku pua muizi?

⁴ Mbimbiliya ya tu leka nguayo Njambi ua kala na citozi u va luka nguavo “Ndiavu na Satana.” Satana ua pangesele linoka mu ku handeka na Eva mu citungu ca Endene. (Ku-Solola. 12:9; Njenisisi. 3:1) Ua puisile linoka ngue likelio lia handekele.​—Talenu Litota 7 ku ntsongo ya livulu.

⁵ Vuno Njambi ikeye ua tangele Satana Ndiavu ni? Kuahi! Satana tele ua puile kangelo ua cili muilu. Neni ua mueneko, omo Njambi ua viukisile mavu linga ha kale va Andama na Eva vunoni ua alulukile na ku lipuisa Ndiavu. (Yombi 38:4, 7) Vati viendele? Aci singaniekenu, vika vie ku lingisa muntu ua cili ku pua muizi? Tua tantekeya nguetu muntu ke ku semuka na vuizi. Vunoni nga a putuka ku ivua cizango ca ku kala na viuma via mbala, kaha a tualelelaho ku singanieka ha viuma viaco, cizango ceni ca cipi ci kola. Kaha nga a uana vukovelelo vua ku puisamo cizango ceni, a punda. Ku tunda oho a pua muizi.​—Tandenu Tiango. 1:13-15; talenu Litota 8 ku ntsongo ya livulu.

6. Vati umo kangelo ua lipuisile citozi ca Njambi?

⁶ Evi vikevio via lingile uze kangelo. Mu nima ya ku tanga va Andama na Eva, Yehova ua va lekele va seme vana na ku “sulisa mavu.” (Njenisisi. 1:27, 28) Vunoni uze kangelo ua singaniekele ngueni, ‘Ava vantu vose nga va lemesa yange kati Yehova!’ Mu ku singaniekaho ntsimbu yose, cizango ca cipi ca ku liveyela viuma via pande lika Yehova ca likulisile muli ikeye. Uze kangelo ua tondele vantu va mu lemese. Ngeci uongele Eva na ku mu hungumuna. (Tandenu Njenisisi. 3:1-5.) Evi vikevio via mu lingisile ku pua Satana Ndiavu, citozi ca Njambi.

7. (a) Va Andama na Eva va tsile omo lika? (b) Vika tue ku kulupila na ku tsa?

 ⁷ Andama na Eva va muesele lisino kuli Njambi na ku lia ku vusuka. (Njenisisi 2:17; 3:6) Va lingile vupi kuli Yehova, ngeci mu ku hita ca ntsimbu va tsile, ngue muze mua va lekele Yehova. (Njenisisi 3:17-19) Vana va Andama na Eva navo va suanene vupi ngeci va tsile. (Tandenu Loma 5:12.) Linga tu tantekeye vati vana va Andama na Eva va suana vupi, singaniekenu ha cimueso eci: Nga mu songa vindopi mu forma ya ku henga, vindopi vieni viose vi ka henga ngue forma yaco. Omo va Andama na Eva va muesele lisino kuli Njambi, Andama ua puile mukua vupi. Mu ku linga tu vose tua tunda kuli Andama, tu vose tua “henga” ngue ikeye, ngeci tue ku vulumuna. Kaha mu ku linga tu vose tu vakua vupi, tue ku kulupa na ku-tsa.—Loma 3:23; talenu Litota 9 ku ntsongo ya livulu..

8, 9. (a) Satana ua tondele va Andama na Eva va tsilielele vika? (b) Omo lia vika Yehova ka va tsihilile haze vene?

⁸ Satana ua alulukilile Yehova mua hungumuine va Andama na Eva na ku va lingisa va sahule Njambi. Ua tondele Andama na Eva ku tsiliela nguavo Yehova mukua ku onga, muangana ua mupi ua vingilika viuma via cili ku vantu veni. Satana ua handekele ngueni ka ci tondeka Njambi a pue na ku leka vantu vi va pande ku linga na vize ka va pandele ku linga, kaha naua va Andama na Eva va pandele ku lihanguila via cili na via vipi vakevo vavene. Vati Yehova ue ku lingile? Nga ua tsihile vaze va mu alulukilile na ku fumisako vakua lisino mu ntsimbu yaco. Vunoni ku lingamo nga ca muesele ngecize Satana mukua visaki ni? Kuahi.

⁹ Yehova ka va tsihile haze vene. Vunoni, uecelele vantu ku litumina avo vavene. Eci ca muesele vusunga ngecize Satana ua pua mukua visaki, kaha Yehova a  tantekeya viuma via cili ku vantu. Tu ka lilongesa via vingi mu Kapitulu 11. Vika mue ku singanieka ku tuala ha ku hangula ci va lingile va Andama na Eva? Vusunga vuka vakele navuo mu ku tsiliela Satana na ku muesa lisino kuli Njambi? Yehova ua hele viuma viose via tondekele kuli va Andama na Eva. Ua va hele muono ua ku tantuluka, limbo lia cili na vipanga via va ile ku mitima.  Vunoni Satana ka va hele na vimo viahi via cili. Nga nenu ku mua kele , vika mue ku lingile?

10. Mpoko ika ua kala nayo nkala muntu?

¹⁰ Lelo lino, tu vose tua kala na mpoko ya ku hangula, kaha miono yetu ya kundama ha viuma vi tue ku hangula. Tu hasa ku hangula Yehova ku pua muangana uetu na ku muesa ngecize Satana ua pua mukua ku onga. Ni tu hangula Satana ku pua muangana uetu. (Visamo 73:28; tandenu Visimo 27:11.) Mu mavu ano vantu vandendende lika ve ku ononoka Njambi. Muomu kati ikeye muangana ua ano mavu. Nga kati Njambi, amba iya?

11, 12. (a) Vika tu lilongesa ku vuana vua hanene Satana kuli Yesu? (b) Mikanda ika ya muesa ngecize Satana ua pua muangana ua mavu?

¹¹ Yesu ua tantekeyele iya mpundu muangana ua mavu. Ntsimbu imo, Satana “ua mu lekesele vifuti viose via hano ha mavu na vumpahu vuavio; kaha ua mu lekele, ngueni, Evi viose nji ka ku hiavio, nga u tsikama na ku nji lemesa.” (Mateo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Lihulenu nguenu, ‘Nga mavuangana ose a ha mavu ka a puile a Satana, nga ua a kulahesele ku hana kuli Yesu ni?’ Kuahi. Mua vusunga vene, vinguvulu viose via ha mavu via pua vieni.

¹² Hamo mu hasa ku komoka: ‘Vati Satana a hasa ku pua muangana ua ano mavu?’ Nkuma kati Njambi mukua ngolo yose uze ua tangele melu na mavu? (Ku-Solola 4:11)Eyo, njambi ikeye ua vi tangele, vunoni Yesu ua tumbuile Satana ku pua “muangana ua vakua mavu.” (Yoano 12:31; 14:30; 16:11) Kapostolo Paulu neni ua tumbule Satana Ndiavu ngueni “njambi ua ntsimbu ino.” (2 Kolintu 4:3, 4) Kaha naua kapostolo Yoano ua sonekele ngueni “mavu ose a kundama kuli uze mukua vupi.”​—1 Yoano 5:19.

13. Vika tu tondela mavu a aha?

¹³ Ano mavu a li mu vusonde vua kama-kama. Tuli na ku mona vindzita, liuayanga, civembulu na vukenia kuose. Vantu ka va hasa ku manusula visoti viose evi, ambe va fuitangane vati. Vunoni vuovuno Njambi a ka nongesa ano mavu a api mu ndzita ya Alemangendo na ku hingisamo mavu a aha a ku viuka.​—Ku-Solola 16:14-16.talenu Litota 10 ku ntsongo ya livulu.

14. Iya ya hangula Njambi ku pua Muangana ua Vuangana vueni? Vika Mbimbiliya ya handeka ku tuala hali Yesu?

¹⁴ Yehova ua hangula Yesu Kilistu ku pua Muangana ua Vuangana vueni vua muilu. Mu likulukazi lia miaka ku nima Mbimbiliya ya handekele nguayo Yesu a ka pua “Muata ua Ciyulo” kaha vunguvulu vueni vua ku miaka ya ya-ye. (Isaya 9:6, 7) Yesu ua longesele vakua ku mu kava va pue na ku vundila nguvulu yeni, mu ku handeka ngueni: “Vuangana vuove vu ize. Cizango cove va ci linge, Ngue muilu, ngecize ha mavu.” (Mateo 6:10) Mu Kapitulu 8, tu ka lilongesa vati Vuangana vua Njambi vu ka sintsa vinguvulu viose via ha mavu. (Talenu Ndaniele 2:44.) Kaha Vuangana vua Njambi vuka puisa mavu citungu ca ku viuka cikuma.​—Talenu Litota 11 ku ntsongo ya livulu.

15. “Mavu a aha” a pua aka?

¹⁵ Mbimbiliya ya kulahesa nguayo: “Tua lavelela melu a aha na mavu a aha, hakeho ha ka kala vuviuke.” (2 Petulu 3:13; Isaya 65:17) Vintsimbu vimo nga Mbimbiliya i tumbula “mavu,” ili na ku handeka via vantu ve ku yoyela ha mavu. (Njenisisi 11:1) Tu talenu vi ya handeka Mbimbiliya ku tuala vati muono u ka fua ha mavu mu Citungu.

16. Vuana vua vuka cili Njambi a ka hana kuli vose va ka yoya mu mavu a aha, kaha vika tua pande ku linga tu ka tambule vuana vuaco?

 ¹⁶ Yesu ua kulahesele vaze va ka yoya mu mavu a aha ngueni va ka tambula “muono ka ue ku hua ua ya-ye.” (Mako 10:30) Vika tua pande ku linga tu ka tambule ovu vuana vuaco? Sukulukambu tandenu Yoano 3:16 17:3, mu uane vikumbululo. Tu talenu vi ya handeka Mbimbiliya vati muono u ka fua ha mavu mu Citungu.

17, 18. Vati tua tantekeya nguetu ha mavu hose ha ka kala ciyulo na ku lembama?

¹⁷ Vupi, ndzita, vukenia vi ka hua. Na umo mukua vupi a ka kala ha mavu uahi. (Visamo 37:10, 11) Njambi a ka lingisa “zindzita ku likela na haze ha lenga mavu.” (Visamo 46:9; Isaya 2:4) Ha mavu ose ha ka sula vantu va lema Njambi na ku mu ononoka. Ha ka kala ciyulo ca miaka ya ya-ye.​—Visamo 72:7.

¹⁸ Vangamba va Yehova va ka yoya mu ciyulo. Ku miaka ya ku nima, omo vaIsaleli vononokele Njambi, ka va kele na vuoma muomu Njambi ua va ohielele. (Levitiku 25:18, 19) Mu Citungu, ka tu ka kala na vuoma vua viuma, cipue vua muntu. Tu ka kala mu ciyulo ntsimbu yose!​—Tandenu Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Vati tua tantekeya nguetu mu mavu a aha via ku-lia vi ka lana?

¹⁹ Via-ku-lia vi ka lana ha mavu. “Ku ka kala ku-lana ca mbuto ha mavu na helu lia mincinda.” (Visamo 72:16) Yehova, “Njambi yetu, a ka tu vezikisa,” kaha ‘mavu a kemisa mbuto yao.’—Visamo 67:6.

20. Vati tua tantekeya nguetu mavu a ka pua citungu?

²⁰ Mavu ose a ka pua Citungu. Vantu va ka kala na vindzivo na vitungu via ku vuaha cikuma. (Tandenu Isaya 65:21-24; Ku-Solola 11:18.) Mavu ose a ka pua a ku viuka cikuma ngue mu ca fuile citungu ca Endene. Yehova a ka tu hana viose via tu kambela. Mbimbiliya ya handeka  nguayo: “U sempununa livoko liove, Kaha u kutisa cizango ca viuma viose vili na muono.”​—Visamo 145:16.

21. Vati tua tantekeya nguetu ku ka kala ciyulo ha kati ka vantu na tusitu?

²¹ Ha kati ka vantu na tusitu ha ka kala ciyulo. Tusitu ka va ka neha vusonde ku vantu naua. Ambe kanike ua mundende kaka kala na vuoma vua tusitu ve ku tu ivuisa vuoma lelo.​—Tandenu Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Vati Yesu a ka linga vakua ku vavala?

²² Na umo uahi a ka vavala. Yesu mua kele hano ha mavu ua kanguisile vantu vavengi. (Mateo 9:35; Mako 1:40-42; Yoano 5:5-9) Vunoni mu ku pua Muangana ua Vuangana vua Njambi, Yesu a ka kanguisa vantu vose. Na umo uahi a ka handeka ngueni: “Nji ku vavala.”​—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Vati Njambi a ka linga vaze va tsa?

²³ Vatsi va ka yoya naua. Njambi ua kulahesa ngueni a ka sangula makulukazi na makulukazi a vantu va tsa na ku ka yoya miaka yose. “Ku ka kala cisangukilo ca vakua vuviuke na vakua vuhenge.”​—Tandenu Yoano 5:28, 29; Vilinga 24:15.

24. Vati muli na ku ivua ku mutima ku tuala ha cikulaheso ca ku ka yoyela mu Citungu ku lutue?

²⁴ Tu vose tua kala na mpoko ya ku lihanguila viuma. Tu hasa ku hangula ku lilongesa via Yehova na ku mu pangela, ni ku linga viose vi tu tonda. Vunoni nga tu hangula ku pangela Yehova, tu ka kala na lulavelelo lua cili ku lutue. Umo yala ua lambelele Yesu a ka mu vuluke mu nima ya ku-tsa, kaha Yesu ua mu kulahesele ngueni: “u ka kala hamo lika nange mu citungu.” (Luka 23:43) Tu ci lilongesenu via vingi ku tuala hali Yesu Kilistu, kaha na vati a ka lingisa vikulaheso via ku komouesa via Njambi ku lipuisamo.